This shows you the differences between two versions of the page.
Both sides previous revisionPrevious revisionNext revision | Previous revision | ||
en:tipitaka:sltp:nidd_i_utf8 [2019/09/03 09:26] – div at end removed Johann | en:tipitaka:sltp:nidd_i_utf8 [2019/10/30 14:53] (current) – corr line break Johann | ||
---|---|---|---|
Line 1: | Line 1: | ||
+ | <div center round todo 60%> | ||
+ | ====== Nidd I_utf8 ====== | ||
+ | |||
+ | Title: | ||
+ | |||
+ | Summary: | ||
+ | |||
+ | <div #h_meta> | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | <span # | ||
+ | |||
+ | [CPD Classification 2.5.11]\\ | ||
+ | [PTS Vol Nd1-1] [\z Nidd /] [\f Ia /] \\ | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | [BJT Vol Nd- 1] [\z Nidd /] [\w I /] \\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Suttantapiṭake khuddakanikāye | ||
+ | |||
+ | Mahāniddesapāḷi | ||
+ | |||
+ | Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.\\ | ||
+ | 1. | ||
+ | |||
+ | Kāmasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | 1-1 | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Addhā pītimano hoti laddhā macco yadicchati. " | ||
+ | |||
+ | Kāmaṃ kāmayamānassāti- ' kāmā' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Udānato - syā. Machasaṃ 2. Vattuṃ - katthaci. 3. Rajanīyavatthu - syā. 4. ' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. | ||
+ | |||
+ | Kāmayamānassāti2 - kāmayamānassa icchamānassa sādiyamānassa patthayamānassa pihayamānassa3 abhijappamānassāti kāmaṃ kāmayamānassa. | ||
+ | |||
+ | Tassa ce taṃ samijjhatīti - 'tassa ce'ti tassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā, tanti vatthukāmā vuccanti: manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, | ||
+ | |||
+ | Addhā pītimano hotīti - addhā ti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Hohisī - sīmu11 [PTS] 2. Kāmaṃ kāmayamānassāti kāmaṃ - sī1. Sīmu. 1 Syā 3. Pihamānassa - sī1 syā 4 abhipūraṇatā - [PTS] 5. Pītimano - sīmu. 11 [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Laddhā macco yadicchatīti - laddhā ti labhitvā1 adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā, | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Addhā pītimano hoti laddhā macco yadicchatī" | ||
+ | |||
+ | 1-2\\ | ||
+ | "Tassa ce kāmayānassa6 chandajātassa jantuno,\\ | ||
+ | Te kāmā parihāyanti sallaviddho' | ||
+ | |||
+ | Tassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Chandajātassa jantunoti - chando ti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandi kāmataṇhā kāmasineho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmūpādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | Te kāmā parihāyantīti - te vā kāmā parihāyanti, | ||
+ | 1. Paṭilabhitvā - syā 2. Jatu - sīmu 1, jātu. Syā. Jagu. Machasaṃ[PTS] 3. Hinduga - purāṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ so kāmehi parihāyati? | ||
+ | |||
+ | 1. " Corā haranti rājāno aggi dahati nassati,\\ | ||
+ | Atha3 antena jahati4 sarīraṃ sapariggahaṃ. | ||
+ | |||
+ | 2. Etadaññāya medhāvī bhuñjetha ca dadetha ca,\\ | ||
+ | Datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaṃ, | ||
+ | Anindito saggamupeti ṭhānaṃ" | ||
+ | |||
+ | Te kāmā parihāyanti sallaviddhova ruppatīti - yathā ayomayena vā sallena viddho aṭṭhimayena vā sallena dantamayena vā sallena visāṇamayena vā sallena kaṭṭhamayena vā sallena viddho ruppati kuppati ghaṭṭīyati piḷīyati vyathito5 domanassito6 hoti, evameva7 vatthukāmānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. So kāmasallena ca sokasallena ca viddho ruppati kuppati ghaṭṭīyati piḷīyati vyathito 5 domanassito6 hotīti - sallaviddhova ruppati. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Tassa ce kāmayānassa7 chandajātassa jantuno,\\ | ||
+ | Te kāmā parihāyanti sallaviddhova ruppatī" | ||
+ | |||
+ | 1-3 | ||
+ | |||
+ | "Yo <span pts_page # | ||
+ | So' | ||
+ | |||
+ | Yo kāme parivajjetīti - yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃ ṭhānaṃ patto yaṃdhamma9 samannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā, kāme parivajjetīti' | ||
+ | ' Kāmā' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. | ||
+ | |||
+ | Kāme parivajjetīti dvīhi kāraṇehi kāme parivajjeti: | ||
+ | |||
+ | 1. Bhogā - syā. 2. Pariccajati - syā. 3. Atho - syā. 4. Asahantena jahati - machasaṃ 5. Byādhito - syā. Machasaṃ. Sīmu1 6. Domanassato - sīmu1 7. Kāmayamānassa - su. Sa. Si1 8. Lokaṃ - [PTS] 9. Dhammaṃ - sīmu1 10. Udānato - syā. Machasaṃ 11. Appassādana - sīmu sī1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Buddhānussatiṃ bhāventopi vikkhambhaṇato kāme parivajjeti. Dhammānussatiṃ bhāventopi vikkhambhaṇato kāme parivajjeti. Saṅghānussatiṃ bhāventopi, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ samucchedato kāme parivajjeti? | ||
+ | Yo kāme parivajjeti sappasseva padā siroti - sappo vuccati ahi. Kenaṭṭhena sappo? Saṃsappanto gacchatīti - sappo; bhujanto8 <span pts_page # | ||
+ | 1. Sambhajjanaparibhajjana - sa, sammajjanaparimajjana - sī11, 2. Adhikantana - syā, 3. Sattisilūpamā - katthaci, 4. Mahaggi - syā 5. Mahāhitāpanaṭṭhena - machasaṃ, mahāhitāpatthena - sa. 6. Ānāpānasatiṃ, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | So, maṃ visattikaṃ loke sato samativattatīti - " | ||
+ | |||
+ | Visattikāti - kenaṭṭhena visattikā? Visatāti visattikā; visālāti visattikā; visaṭāti visattikā; visakkatīti visattikā; vīsaṃ haratīti visattikā; visaṃvādikā8 ti visattikā; visamūlāti visattikā; visaphalāti visattikā; visaparibhogā visattikā. Visālā vā pana sā taṇhā 9 rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe, | ||
+ | |||
+ | Loketi - apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. | ||
+ | |||
+ | 1. Rodho paḷirodho - katthaci. 2. Vānaṃ - sīmu. 1. Machasaṃ 3. Paṭibandhā - syā [PTS] 4. Janāsā - machasaṃ, 5. Loluppā - syā, 6. Pucchakatā, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Satoti - catuhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato; vedanāsu - citte - dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. Aparehipi catuhī kāraṇehi sato: asati parivajjanāya sato, satikaraṇīyānañca dhammānaṃ katattā sato, satipaṭipakkhānaṃ1 dhammānaṃ hatattā sato, satinimittānaṃ dhammānaṃ asammuṭṭhatatā2 <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | So, maṃ visattikaṃ loke sato samativattatīti - loke vesā9 visattikā, lokevetaṃ10 visattikaṃ sato tarati uttarati patarati samatikkamati vīti11 vattatīti so, maṃ visattikaṃ loke sato samativattati, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Yo kāme parivajjeti sappasseva padā siro,\\ | ||
+ | So, maṃ visattikaṃ loke sato samativattatī" | ||
+ | |||
+ | 1 - 4 | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Thiyo bandhu puthū kāme yo naro anugijjhati" | ||
+ | |||
+ | 1. Paripatthānaṃ - sīmu - [I] paribandhānaṃ - machasaṃ. 2. Apammuṭṭhattā - sa. Sī. 11, [PTS]. *3 Pupphalakkhaṇantarito bhāgo syāmapotthake na dissate, 4. Apaccorohatāya - sa. 5. Pilāpanatā - machasaṃ 6. Apammussanatā - sīmu. 11 Saṃ. 7. Upāgato - sīmu11, [PTS]. 8. Sampanno - sīmu11 9. Loke - syā. [PTS,] yā loke vā sā - machasaṃ, sīmu11. 10. Yā loke - syā. Loke vā sā. Machasaṃ. Sīmu. 11. 11. Pīti - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Khettaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Gavāssaṃ dāsaporisanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Dhanena kītāpi bhavanti dāsā,\\ | ||
+ | Sāmaṃ ca eke upayanti dāsyaṃ4\\ | ||
+ | Bhayā paṇunnāpi bhavanti dāsā" | ||
+ | |||
+ | Purisāti - tayo purisā: bhatakā kammakarā upajīvinoti ' | ||
+ | |||
+ | Thiyo bandhu puthū kāme' | ||
+ | |||
+ | Yo naro anugijjhatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā gavāssaṃ dāsaporisaṃ, | ||
+ | Thiyo bandhu puthū kāme yo naro anugijjhatī" | ||
+ | |||
+ | 1 - 5\\ | ||
+ | " | ||
+ | Tato naṃ dukkhamanveti nāvaṃ bhinnamivodakaṃ", | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Abalā naṃ balīyantīti - abalāti abalā kilesā dubbalā appabalā appathāmā hīnā nihīnā parihīnā omakā lāmakā chattakā1 parittā. Te kilesā naṃ2 puggala1 sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddantīti evampi abalā naṃ balīyanti. Athavā abalaṃ puggala1 dubbalaṃ appabalaṃ appathāmakaṃ hīnaṃ nihīnaṃ parihīnaṃ omakaṃ lāmakaṃ chattakaṃ parittaṃ, yassa natthi saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ. Te kilesā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddantīti evampi abalā naṃ balīyanti\\ | ||
+ | Maddante naṃ parissayāti - parissayāti dve parissayā: pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? | ||
+ | |||
+ | Katame paṭicchannaparissayā? | ||
+ | |||
+ | 1. Sa. - Jatukkā sīmu. 11. [PTS] 2. Taṃ - sīmu1, syā. 3. Taracchā kekā - sīmu1, gomahisā - [PTS. 4.] Pakkandikā - sīmu. 1, Sī11. 5. Nakhasā - sīmu1 6. Lohitaṃ pitta1 - syā. 7. Arisā - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Parissayāti - kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Katha1 parisahantīti parissayā? Taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti1 pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattantīti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti parissāyā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " Sāntevāsiko bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha bhikkhave, | ||
+ | Bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | |||
+ | Bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | |||
+ | Bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | |||
+ | Bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | |||
+ | Bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojanīyā, | ||
+ | |||
+ | 1. Ajjhottaranti - sīmu1 2. Anavāssavanti - sīmu1. 3. Evaṃ - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | "Tayo me bhikkhave, antarā malā antarā amittā antarā sapattā antarā vadhakā antarāpaccattikā. Katame tayo? Lobho bhikkhave, antarā malaṃ antarā amitto antarā sapatto antarā vadhako antarā paccatthiko. | ||
+ | |||
+ | "Doso bhikkhave, antarā malā antarā amitto antarā sapattā antarā vadhakā antarāpaccattikā. Katame tayo? Lobho bhikkhave, antarā malaṃ antarā amitto antarā sapatto antarā vadhako antarā paccatthiko. | ||
+ | |||
+ | "Moho bhikkhave, bhikkhave, antarā malā antarā amitto antarā sapattā antarā vadhakā antarāpaccattikā. Katame tayo? Lobho bhikkhave, antarā malaṃ antarā amitto antarā sapatto antarā vadhako antarā paccatthiko. Ime kho bhikkhave, tayo antarā malā antarā amittā antarā sapattā antarā vadhakā antarā paccatthikā" | ||
+ | 1. " Anatthajanano lobho lobho cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 2. Luddho attha1 na jānāti luddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ1 tadā hoti yaṃ lobho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 3. Anatthajanano doso doso cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 4. Kuddho atthaṃ na jānāti kuddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ1 tadā hoti yaṃ kodho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 5. Anatthajanano <span pts_page # | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 6. Mūḷho atthaṃ na jānāti mūḷho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ1 tadā hoti yaṃ moho sahate naraṃ" | ||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " Tayo kho mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Doso kho mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Moho kho mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya2. Ime kho mahārāja, tayo, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāyāti. | ||
+ | |||
+ | 7. Lobho doso ca moho ca purisaṃ pāpacetasaṃ, | ||
+ | Hiṃsanti attasambhūtā tacasāraṃ' | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 8. "Rāgo ca doso ca ito nidānā\\ | ||
+ | Arati ratī lomahaṃso itojā, 3\\ | ||
+ | Ito samuṭṭhāya manovitakkā\\ | ||
+ | Kumārakā4 dhaṃkamivossajanti" | ||
+ | |||
+ | 1. Andhatamaṃ - syā 2. Aphāsuvihārāyāti - sīmu1 3. Jāto - sa, [PTS,] jātā - sa. 4. Kumārikā - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Maddante naṃ parissayāti - te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti1 pariyādiyanti maddantīti maddante naṃ parissayā. | ||
+ | |||
+ | Tato <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Nāvaṃ bhinnamivodakanti - yathā bhinnaṃ nāvaṃ udakadāyito9 tato tato udakaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Puratopi udakaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Pacchatopi, heṭṭhatopi, | ||
+ | |||
+ | Tato naṃ dukkhamanvetīti - tatoti2 tato parissayato ta1 puggalaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Jātidukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Jarādukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti vyādhidukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Maraṇadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Nerayikaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Tiracchānayonikaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Pettivisayikaṃ3 dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Mānusikaṃ dukkhaṃ4 anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Gabbhokkantimūlakaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Gabbhaṭṭhiti5 mūlakaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Gabbhavuṭṭhānamūlakaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Jātassupanibandhanaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Jātassa parādheyyataṃ6 dukkhaṃ anveti anugacchati anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Attupakkamaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Parūpakkamaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Dukkhadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Saṅkhāradukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Vipariṇāmadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍaho7 jaro kucchirogo mucchā pakkhandikāsūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā8 vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hotī. Mātumaraṇaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti pitumaraṇaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Bhātumaraṇaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Bhaginīmaraṇaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti. Puttamaraṇaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti dhītumaraṇaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | " Abalā naṃ balīyanti maddante naṃ parissayā, | ||
+ | Tato naṃ dukkhamanveti nāvaṃ bhinnamivodaka" | ||
+ | |||
+ | 1 - 6 | ||
+ | |||
+ | " Tasmā jantu sadā sato kāmāni parivajjaye, | ||
+ | Te pahāya tare oghaṃ nāvaṃ sitvāva pāragū. " | ||
+ | |||
+ | 1. Ajjhottaranti - mu1. 2. Tatoti tato - mu. 1. Machasaṃ. 3. Petavissayakaṃ - syā. 4. Mānusakadukkhaṃ - syā. 5. Gabbhe ṭhiti - sīmu1, 6, parādheyyakaṃ - sīmu1, machasaṃ, 7. Ḍāho - machasaṃ, 8. Nakhasā - mu1, 9. Udakaṃ anvāyikaṃ - syā; udakaṃ dāyataṃ - sīmu. 1; Dakamesiṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tasmā jantu sadā satoti - tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno kāmesūti tasmā; jantūti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu1 jantu indagū manujo; sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ2 poṅkhānupoṅkhaṃ3 udakomikājātaṃ avīcisantatisahitaṃ phūssitaṃ4 purebhattaṃ pacchābhattaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kāmāti parivajjayeti - ' kāmā' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. Kāmāni parivajjayeti dvīhi kāraṇehi kāme parivajjeyya: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Buddhānussatiṃ bhāventopi vikkhambhaṇato kāme parivajjeti. Dhammānussatiṃ bhāventopi vikkhambhaṇato kāme parivajjeti. Saṅghānussatiṃ bhāventopi, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ samucchedato kāme parivajjeti? | ||
+ | |||
+ | Te pahāya tare oghanti - teti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, vyāpādanīvaraṇaṃ | ||
+ | |||
+ | Teti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, thīnamiddhanīvaraṇaṃ | ||
+ | |||
+ | Teti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ | ||
+ | |||
+ | Teti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmogha1 diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti - te pahāya tare oghaṃ.\\ | ||
+ | 1. Jagu - sīmu. [I] jatu - syā. 2. Abbocchinnaṃ - sīmu. [I,] abbhokiṇṇaṃ - syā 3. Pokhānupokhaṃ - sī1 syā. 4. Phassitaṃ. Sīmu1. * [Please se page 014] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Nāvaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 1. Pāraṃgato - sīmu. 1, Machasaṃ. 2. Sacchikiriyāya - mu1, 3. Vigataddho - machasaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, | ||
+ | |||
+ | So neva ācināti na apacināti apacinitvā1 ṭhito. Neva pajahati na upādiyati pajahitvā ṭhito. Neva sineti2 na ussineti visinitvā ṭhito. Neva vidhūpeti na sandhūpeti vidhūpetvā ṭhito. Asekhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena samādhikkhandhena asekhena paññākkhandhena asekhena vimuttikkhandhena asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Saccaṃ sampaṭipādiyitvā ṭhito, ejaṃ samatikkamitvā ṭhito, kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito, aparigamanatāya ṭhito. Kathaṃ3 samādāya ṭhito, muttipaṭisevanatāya ṭhito, mettāya pārisuddhiyā ṭhito karuṇāya muditāya upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito accantapārisuddhiyā ṭhito, atammayatāya4 pārisuddhiyā ṭhito, vimuttattā ṭhito, āyatanapariyante ṭhito, gatipariyante ṭhito, upapattipariyante ṭhito, paṭisandhipariyante ṭhito, saṃsārapariyante ṭhito, vaṭṭapariyante <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Tassāyaṃ pacchimakoṭi5 carimoyaṃ samussayo, | ||
+ | Jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti. | ||
+ | |||
+ | Nāvaṃ sitvāva pāragū. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Te pahāya tare oghaṃ nāvaṃ sitvā pāragū" | ||
+ | |||
+ | Kāmasuttaniddeso paṭhamo samatto. | ||
+ | |||
+ | 1. So neva pavinati nāpavinati - machasaṃ 2. Neva saṃsibbati - machasaṃ 3. Kaṭṭhaṃ. Syā. Kaṭaṃ. - Sīmu 1, machasaṃ 4. Akammassakatāya - sīmu1, akammaññatāya - syā. 5. Pacchimako - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 2 | ||
+ | |||
+ | Guhaṭṭhakasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha guhaṭṭhakasuttaniddeso vuccati. | ||
+ | |||
+ | <span pts_page # | ||
+ | "Satto guhāyaṃ bahunābhichanno\\ | ||
+ | Tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho, | ||
+ | Dūre vivekā hi tathāvidho so\\ | ||
+ | Kāmā hi loke na hi suppahāyā1 | ||
+ | |||
+ | Satto guhāyaṃ bahunābhichannoti - ' | ||
+ | |||
+ | "Satto guhāya" | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | "Rūpe kho rādha, yo chando yo rāgo yā nandiyā taṇhā ye upayūpādānā4cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 1. Suppahāya - sa, suppajayhā - sīmu1, si. 1. 2. Niddanti - syā machasaṃ. Nīḷaṃ sa. Niḍḍanti - mu 1, [PTS. 3.] Kummoti vā - sīmu1, 4. Upāyupādānā, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Satto guhāyaṃ bahunābhichannoti - bahukehi kilesehi channo: rāgena channo dosena channo mohena channo kodhena channo upanāhena channo makkhena channo paḷāsena channo issāya channo macchariyena channo māyāya channo sāṭheyyena channo thambhena channo sārambhena channo mānena channo atimānena channo madena channo pamādena channo, sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariḷāhehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṃkhārehi channo1 ucchanno āvuto nivuto ovuto2 pihito paṭicchanno paṭikujjitoti 'satto guhāyaṃ bahunābhichanno.\\ | ||
+ | Tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷhoti - ' | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " Santi bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Santi bhikkhave, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Santi bhikkhave, ghānaviññeyyā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 1. Vicchanto - syā. Machasaṃ. 2. Ophuṭo - sī. Sa 3. Vinibandho - syā - sa. 4. Rūpūpāyaṃ - sīmu. 11 Syā. [PTS] 5. Rūpe patiṭṭhaṃ - sīmu1. 6. Saṃyutta - lokakāmaguṇavagga - mārapāsasuttaṃ [b"] brāhmaṇasaṃyutta - upayavagga - upayasuttaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " Kabalīkāre ce bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandi, atthi taṇhā. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, | ||
+ | |||
+ | " Phasse ce bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandi, atthi taṇhā. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, | ||
+ | |||
+ | "Mano sañcetanāya ce bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandi, atthi taṇhā. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, | ||
+ | |||
+ | " Viññāṇe ce bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandi, atthi taṇhā. <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Mohanasmiṃ pagāḷhoti - mohanā vuccanti pañca kāmaguṇā: | ||
+ | Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, | ||
+ | Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, | ||
+ | Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, | ||
+ | Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, | ||
+ | Kiṃ kāraṇā mohanā vuccanti pañca kāmaguṇā? | ||
+ | |||
+ | 1. Vuddhiṃ - machasaṃ, sīmu1. 2. Sarajaṃ - sīmu11, syā [PTS] 3. Devā manussā - sīmu1. 4. Taṃ paṭikujjatā - sīmu 1. [A] nidānasaṃyutta - mahāvagga - atthirāgasuttaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dūre vivekā hi tathāvidho soti - vivekāti tayo vivekā: kāyaviveko, | ||
+ | |||
+ | Katamo kāyaviveko? | ||
+ | |||
+ | Katamo <span pts_page # | ||
+ | Katamo upadhiviveko? | ||
+ | 1. Kappati - sīmu1 2. Avijjā - sīmu1 sī1, 3. Vā - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dūre <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kāmā hi loke na hi suppahāyāti - kāmāti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. Katame vatthukāmā? | ||
+ | |||
+ | Apica atītā kāmā anāgatā kāmā paccuppannā kāmā ajjhattā kāmā bahiddhā kāmā ajjhattabahiddhā kāmā hīnā kāmā majjhimā kāmā paṇītā kāmā āpāyikā kāmā mānusikā kāmā dibbā kāmā paccupaṭṭhitā kāmā nimmitā kāmā paranimmitā kāmā animmitā kāmā pariggahitā kāmā apariggahitā kāmā mamāyitā kāmā amamāyitā kāmā, sabbepi kāmāvacarā dhammā sabbepi rūpāvacarā dhammā sabbepi arūpāvacarā dhammā taṇhāvatthukā taṇhārammaṇā kamanīyaṭṭhena rajanīyaṭṭhena madanīyaṭṭhena kāmā, ime vuccanti vatthukāmā. | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. Vivekaṭṭhe - sīmu1, machasaṃ, upakaṭṭhe - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " Addasaṃ kāma te mūlaṃ saṃkappā kāma jāyasi,\\ | ||
+ | Na taṃ saṃkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. | ||
+ | |||
+ | Loketi - <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Satto guhāyaṃ bahunābhichanno\\ | ||
+ | Tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho, | ||
+ | Dūre vivekā hi tathāvidho so\\ | ||
+ | Kāmā hī loke na hi suppahāyā" | ||
+ | |||
+ | 2 - 2\\ | ||
+ | Icchānidānā bhavasātabaddhā\\ | ||
+ | Te duppamuñcā na hi aññamokkhā, | ||
+ | Pacchā pure vāpi apekkhamānā\\ | ||
+ | Imeva kāme purimeva jappaṃ.\\ | ||
+ | Icchānidānā bhavasātabaddhāti - icchā4 vuccati taṇhā: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Duccajjā - sīmu11 - machasaṃ, 2. Duppariccajjā - sīmu11 - machasaṃ\\ | ||
+ | 3. Dunnimmadā - sīmu1 - machasaṃ 4. Icchati - syā sīmu1. Sa.\\ | ||
+ | 5. Rodho palirodho - syā 6. Āyuhinī - sīmu1 machasaṃ 7. Paṭibandhā - sīmu1 - syā machasaṃ.\\ | ||
+ | [A] jātakapāḷi - aṭṭhakavagga - gaṅgamālajātakaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Icchānidānāti - icchānidānā icchāhetukā icchāpaccayā icchākāraṇā icchāpabhavāti icchānidānā. | ||
+ | |||
+ | Bhavasātabaddhāti - ekaṃ bhavasātaṃ: | ||
+ | Te duppamuñcā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ sattā etto dummocayā? Sukhāya vedanāya sattā dummocayā, iṭṭhasmā vatthusmā dummocayā, yobbaññā dummocayā ārogyā dummocayā, jīvitā dummocayā, lābhā dummocayā, yasā dummocayā, pasaṃsāya dummocayā, sukhā dummocayā, manāpikehi rūpehi dummocayā, manāpikehi saddehi - gandhehi - rasehi - phoṭṭhabbehi dummocayā, cakkhusampadāya dummocayā, sota - ghāna - jivhā - kāya - manosampadāya dummocayā duppamocayā duruddharā3 dussamuddharā dubbuṭṭhāpayā dussamuṭṭhāpayā dunniveṭhayā dubbiveṭhayā duttarā duppatarā dussamatikkamā dubbinivattā. Evaṃ sattā etto4 dummocayāti 'te duppamuñcā' | ||
+ | |||
+ | Na <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Satto - sīma1 2. ' Dummuñcā' | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " So vata cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto1 paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī" | ||
+ | |||
+ | Vuttampi hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | 1. " Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya\\ | ||
+ | Kathaṃkatiṃ3 dhotaka kiñci loke,\\ | ||
+ | Dhammaṃ ca seṭṭhaṃ abhijānamāno\\ | ||
+ | Evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī" | ||
+ | |||
+ | Evampi na hi aññamokkhā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 2. " | ||
+ | Attanā akataṃ pāpaṃ attanāva visujjhati; | ||
+ | Suddhi asuddhi paccattaṃ nāññamañañe4 visodhaye" | ||
+ | |||
+ | Evampi na hī aññamokkhā. | ||
+ | |||
+ | Vuttampi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | " Evameva kho brāhmaṇa tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati nibbānagāmi5 maggo, tiṭṭhāmahaṃ samādapetā. Atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti. Ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ brāhmaṇa karomi, maggakkhāyī brāhmaṇa tathāgato. Maggaṃ buddho ācikkhati. Attanā paṭipajjamānā muñceyyu" | ||
+ | |||
+ | 1. Apirinibbutoca, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Pacchā pure vāpi apekkhāmānāti - pacchā vuccati anāgataṃ. Pure vuccati atītaṃ. Api ca atītaṃ upādāya anāgatañca paccuppannañca pacchā, anāgataṃ upādāya atītañca paccuppannañca pure. Kathaṃ pure apekkhaṃ karoti? Evaṃrūpo1 ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃsañño ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃsaṃkhāro ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evampi pure apekkhaṃ karoti. Atha vā - iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ iti rūpāti, tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti. Atha vā - iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti saddāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti gandhāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evamapi pure apekkhaṃ karoti. Iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ iti rasāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti. Iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti. Iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ iti dhammāti, tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti. Athavā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ2 pacchā apekkhā karoti? Evaṃrūpo siyaṃ 3 anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃvedano siyaṃ3 anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃsañño siyaṃ3 anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃsaṃkhāro4 siyaṃ3 anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samannāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ3 anāgatamaddhānanti tattha nandisamannāneti. Evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Athavā - iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ iti rūpāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Athavā - iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti saddāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti gandhāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ iti rasāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ iti dhammāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. Athavā - imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānappaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evamapi pacchā apekkhaṃ karotīti pacchā pure cāpi apekkhamānā. | ||
+ | |||
+ | 1. Evarūpo - sa 2. Kathampana - sīmu1 3. Ahosiṃ - sīmu1 4. Evaṃ saṃkhāre - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Imeva kāme purimeva jappanti - " imeva kāme" | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Icchānidānā bhavasātabaddhā\\ | ||
+ | Te duppamuñcā na hi aññamokkhā, | ||
+ | Pacchā pure vāpi apekkhamānā\\ | ||
+ | Imeva kāme purimeva jappa" | ||
+ | |||
+ | 2 - 3\\ | ||
+ | Kāmesu giddhā pasutā pamūḷhā1\\ | ||
+ | Avadāniyā te visame niviṭṭhā, | ||
+ | Dukkhūpanītā paridevayanti\\ | ||
+ | Kiṃ su bhavissāma ito cutā se. | ||
+ | |||
+ | Kāmesu giddhā pasutā pamūḷhāti - ' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. Gedho vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Sammūḷhā - sa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yepi taṇhāvasena rūpe esanti gavesanti pariyesanti, | ||
+ | |||
+ | Pamūḷhāti - yebhuyyena devamanussā pañcasu kāmaguṇesu muyhanti pamuyhanti sammuyhanti sampamuyhanti, | ||
+ | |||
+ | Avadāniyā te visame niviṭṭhāti - ' avadāniyā' | ||
+ | |||
+ | 1. Avagacchanti sīmu1. [A.] Vibhaṅgapāḷi - khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Te visame niviṭṭhāti - ' | ||
+ | |||
+ | Dukkhūpanītā paridevayantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Kiṃ su bhavissāma ito cutā seti ito cutā kiṃ bhavissāma? | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Avadāniyā te visame niviṭṭhā, | ||
+ | Dukkhūpanītā paridevayanti\\ | ||
+ | Kiṃ su bhavissāma ito cutā se"ti. | ||
+ | |||
+ | 2 - 4\\ | ||
+ | Tasmā hī sikkhetha idheva jantu\\ | ||
+ | Yaṃ kiñci jaññā visamanti loke,\\ | ||
+ | Na tassa hetu visamaṃ careyya\\ | ||
+ | Appañhidaṃ jīvitaṃ āhu dhīrā. | ||
+ | |||
+ | Tasmā hi sikkhetha idheva jantūti - ' tasmā' | ||
+ | |||
+ | 1. Lālapanti - syā. Machasaṃ. 2. Pakkandantā - sīmu. 1 Pakkandā - machasaṃ, 3. Lālapanti - syā. Machasaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamā adhisīlasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā <span pts_page # | ||
+ | 1. Tatiyaṃ jhānaṃ - bahusu. 2. Adukkhamasukhaṃ - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Imāyo1 tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya, samācareyya, | ||
+ | |||
+ | Idhāti - imissā diṭṭhiyā, | ||
+ | |||
+ | Yaṃ kiñci jaññā visamanti loketi - yaṃ kiñcīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Imā - sa. 2. Ādāse - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Appañhidaṃ jīvitaṃ āhu dhīrāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Ekacittasamāyuttā lahuso vattate3 khaṇo. | ||
+ | |||
+ | 2. Cullāsīti sahassāni kappā4 tiṭṭhanti ye marū,\\ | ||
+ | Na tveva tepi jīvanti dvīhi cittehi saṃyutā. 5 | ||
+ | |||
+ | 3. Ye niruddhā marantassa tiṭṭhamānassa vā idha,\\ | ||
+ | Sabbeva6 sadisā khandhā gatā appaṭisandhikā. 7 | ||
+ | |||
+ | 4. Anantarā8 ca ye bhaggā ye ca bhaggā anāgatā, | ||
+ | Tadantare niruddhānaṃ vesamaṃ9 natthi lakkhaṇe. | ||
+ | |||
+ | 5. Anibbattena na jāto paccuppanne jīvati,\\ | ||
+ | Cittabhaṅgā mato loko paññatti paramatthiyā10. | ||
+ | |||
+ | 6. Yathā ninnā pavattanti chandena pariṇāmitā, | ||
+ | Acchinnadhārā11 vattanti saḷāyatanapaccayā. * | ||
+ | |||
+ | 7. Anidhānagatā <span pts_page # | ||
+ | Nibbattā yeva tiṭṭhanti āragge sāsapūpamā. | ||
+ | |||
+ | 8. Nibbattānañca dhammānaṃ bhaṅgo tesaṃ purakkhato, | ||
+ | Palokadhammā tiṭṭhanti purāṇehi amissitā. | ||
+ | |||
+ | 9. Adassanāto āyanti bhaṅgā gacchantyadassanaṃ, | ||
+ | Vijjuppādova ākāse uppajjanti vayanti cā" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ ṭhitiparittatāya appakaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Jīvittha1 sīmu1. 2. Jīvissa - sīmu. 1 3. Vattati - [PTS. 4.] Kappaṃ - vi. 5. Samohitā - sīmu1. Samāhitā - [PTS. 6.] Sabbepi - sīmu11 7. Appaṭisandhiyā - vi. 8. Na antarā - sa. 9. Vesammaṃ - sa, [PTS] 10. Paramaṭṭhiti - sa, paramaṭṭhiyā - vi. 11. Acchinnavārā - [PTS. *] Ayaṃ gāthā visuddhimagge dissati. | ||
+ | |||
+ | 12. Gacchanti adassanaṃ - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ? Assāsūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, passāsupanibaddhaṃ jīvitaṃ, assāsapassāsūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, mahābhūtupanibaddhaṃ jīvitaṃ kabalīkārāhārūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, usmūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, viññāṇūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, mūlampi imesaṃ dubbalaṃ, pubbahetupi imesaṃ dubbalā, yepi paccayā tepi dubbalā, yāpi pabhavikā sāpi1 dubbalā, sahabhūpi2 imesaṃ dubbalā, sampayogāpi imesaṃ dubbalā, sahajāpi imesaṃ dubbalā, yāpi payojikā sāpi dubbalā, aññamaññaṃ niccadubbalā ime, aññamaññaṃ anavaṭṭhitā ime, aññamaññaṃ paripātayanti ime, aññamaññassa hi natthi tāyitā, na cāpi ṭhapenti aññamaññaṃ ime, yopi nibbattako so na vijjati. | ||
+ | |||
+ | 10. " Na ca kenaci koci hāyati bhaṅgabyā3 ca imehi sabbaso\\ | ||
+ | Purimehi pabhāvitā ime yepi pabhavakā4 te pure matā,\\ | ||
+ | Purimāpi ca pacchimāpi ca aññamaññaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Evaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica cātummahārājikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica cātummahārājikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica tāvatiṃsānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica yāmānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica tusitānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica nimmāṇaratīnaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica brahmakāyikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. Vuttampi cetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 11. Appamāyu manussānaṃ hīḷeyya naṃ suporiso,\\ | ||
+ | Careyyādittasīsova natthi maccussa nāgamo. | ||
+ | |||
+ | 12. Accayanti ahorattā jīvitaṃ uparujjhati, | ||
+ | Āyu khīyati maccānaṃ kunnadīnaṃva odakaṃ. [A]" | ||
+ | |||
+ | 1. Yopi. . . Tepi - sīmu11 [PTS] 2. Sahabhūmī pi - sīmu11. Sa. 3. Gandhabbā - sīmu11. Sa. Machasaṃ. 4. Pabhāvitā. . . . Pabhāvikā - sīmu11. [PTS.] Machasaṃ\\ | ||
+ | [A.] Mārasaṃyutta - paṭhamavagga, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Appañhidaṃ jīvitaṃ āhu dhīrāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Yaṃ kiñci jaññā visamanti loke,\\ | ||
+ | Na tassa hetu visamaṃ careyya\\ | ||
+ | Appañhidaṃ jīvitaṃ āhu dhīrā" | ||
+ | |||
+ | 2 - 5 | ||
+ | |||
+ | Passāmi loke pariphandamānaṃ\\ | ||
+ | Pajaṃ imaṃ taṇhāgataṃ bhavesu,\\ | ||
+ | Hīnā narā maccumukhe lapanti\\ | ||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesu. | ||
+ | |||
+ | Passāmi loke pariphandamānanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. ' | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Pariphandamānanti - taṇhāphandanāya phandamānaṃ diṭṭhiphandanāya phandamānaṃ kilesaphandanāya phandamānaṃ payogaphandanāya phandamānaṃ vipākaphandanāya phandamānaṃ duccaritaphandanāya phandamānaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Ratta - syā. 2. Duṭṭha - syā 3. Mūḷha. (Syāmapotthake īdisesu samāso dissati. ) 4. Gabbhāvakkanti - sīmu1 5. Gabbhe ṭhiti - syā. Machasaṃ 6. Attūpakkamenaṃ - syā. Machasaṃ. 7. Parūpakkamena - syā machasaṃ 8. Sūlena - machasaṃ 9. Nakhasāya - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Pajaṃ imaṃ taṇhāgataṃ bhavesūti - ' | ||
+ | |||
+ | Hīnā narā maccumukhe lapantī' | ||
+ | |||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesū' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Pajaṃ imaṃ taṇhāgataṃ bhavesu,\\ | ||
+ | Hīnā narā maccumukhe lapanti\\ | ||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesū" | ||
+ | |||
+ | 1. Taṇhādhipattaṃ - sa. 2. Pātitaṃ - sa 3. Jatukkā - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 2 - 6\\ | ||
+ | Mamāyite passatha phandamāne\\ | ||
+ | Maccheva1 appodake2 khīṇasote, | ||
+ | Etampi3 disvā ammo careyya\\ | ||
+ | Bhavesu āsattimakubbamāno. | ||
+ | |||
+ | Mamāyite passatha phandamāne' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ taṇhāmamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Mamāyite passatha phandamāne' | ||
+ | |||
+ | 1. Macchova - mu11, 2. Appodaka - syā 3. Evampi - mu11. 4. Sīmākataṃ - mu11, mariyādakataṃ - mū1 machasaṃ. 5. ' | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Maccheva appodake khīṇasote' | ||
+ | |||
+ | Etampi4 disvā amamo careyyāti - etaṃ5 ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā mamattesūti - <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | Bhavesu āsattimakubbamāno' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Maccheva appodake khīṇasote, | ||
+ | Etampi6 disvā ammo careyya\\ | ||
+ | Bhavesu āsattimakubbamāno" | ||
+ | |||
+ | 2 - 7\\ | ||
+ | Ubhosu antesu vineyya chandaṃ\\ | ||
+ | Phassaṃ pariññāya anānugiddho, | ||
+ | Yadattagarahī tadakubbamāno\\ | ||
+ | Na lippati diṭṭhasutesu dhīro. | ||
+ | |||
+ | 1. Maccho - sīmu11. 2. Pariyādānodake - sīmu1 3. Balākehi - syā. 4. Evampi - sīmu11. 5. Evaṃ - sīmu. 11, 6. Evampi - sīmu. 1 7. Ananugiddho - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ubhosu <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Phassaṃ pariññāya anānugiddhoti - ' | ||
+ | Phassaṃ pariññāyā' | ||
+ | |||
+ | Katamā ñātapariññā? | ||
+ | |||
+ | 1. Phussanaṃ, | ||
+ | [A] dhammasaṅgaṇi - nikkhepakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katamā tīraṇapariññā? | ||
+ | |||
+ | Katamā pahānapariññā? | ||
+ | Phassaṃ pariññāyā' | ||
+ | |||
+ | 1. Anabhāvakato - sīmu1\\ | ||
+ | [A] ayaṃ suttappadeso peyyālamukhena khandhasaṃyuttato gahito' | ||
+ | [B.] Dhammasaṅgani - nikkhepakaṇḍa, | ||
+ | * Pupphalakkhaṇantarito bhāgo sīmu. 1. Potthake na dissati. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yadattagarahī tadakubbamāno' | ||
+ | |||
+ | Na lippati diṭṭhasutesu dhīroti - ' | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhilepo dhīroti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dhīro taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajitvā diṭṭhena lippati sute na lippati mute na lippati viññāte na lippati na saṃlippati7 na upalippati. Alitto asaṃlitto anupalitto nikkhanto nissaṭo8 vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatīti 'na lippati diṭṭhasutesu dhīro' | ||
+ | |||
+ | 1. Yadanti - sīmu11. 2. Pisuṇā vācā - sīmu. 1. 3. Pharusavācā - sīmu1. 4. Abhijjhā veramaṇīti - sīmu1. 5. Vyāpādā veramaṇīti. 1 6. Micchādiṭṭhi veramaṇīti - 1 7. Palippati - sīmu, 11. 8. Nissato - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Phassaṃ pariññāya anānugiddho\\ | ||
+ | Yadattagarahī tadakubbamāno\\ | ||
+ | Na lippati diṭṭhasutesu dhīro" | ||
+ | |||
+ | 2 - 8\\ | ||
+ | Saññaṃ <span pts_page # | ||
+ | Pariggahesu muni nopalitto, | ||
+ | Abbūḷhasallo caramappamatto\\ | ||
+ | Nāsiṃsati lokamimaṃ paraṃ ca. | ||
+ | |||
+ | Saññaṃ pariññā vitareyya oghanti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamā tīraṇapariññā? | ||
+ | |||
+ | Katamā pahāṇapariññā? | ||
+ | |||
+ | Pariggahesu muni nopalittoti - ' | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhipariggaho. Munīti - monaṃ3 vuccati ñāṇaṃ, | ||
+ | 1. Phalato - sīmu1, 2. Anabhāvakatā - sīmu1. Anabhāvaṃ katā - machasaṃ, anabhāvagatā - syā - sīmu. 11 [A] khandhasaṃyutta - bhāravagga. 3. Monā - sīmu1\\ | ||
+ | [B] dhammasaṅgaṇī - cittuppādakaṇḍa. 1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tīṇi moneyyāti: kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. [A] | ||
+ | |||
+ | 2. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ\\ | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka" | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munino: 2 agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. Katame agāramunino? | ||
+ | |||
+ | 3. " Na monena3 muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃva paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 4. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so munī,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke munī tena pavuccati. "[C.] | ||
+ | |||
+ | 1. Catubbidhā - sīmu1 2. Munayo - syā 3. Moneyyena - sa.\\ | ||
+ | [A] tikaṅguttara - āpāyikavagga. [B] itivuttaka - dutiyavagga. [C] dhammapada - dhammaṭṭhavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 5. " | ||
+ | Ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke, | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo\\ | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munī" | ||
+ | |||
+ | Lepāti - dve lepā: taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca - pe -\\ | ||
+ | Muni taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajitvā pariggahesu <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Abbūḷhasallo caramappamattoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Palippati - sīmu11\\ | ||
+ | 2. Nitthaṭṭho - syā. Nissato - sa. 3. Kathaṃkathāsallaṃ - syā 4. Pahatasallo - syā\\ | ||
+ | [A] suttanipāta - sahiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Nāsiṃsatī lokamimaṃ paraṃ cāti - imaṃ lokaṃ nāsiṃsati sakattabhāvaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Saññaṃ <span pts_page # | ||
+ | Pariggahesu muni nopalitto, | ||
+ | Abbūḷhasallo caramappamatto\\ | ||
+ | Nāsiṃsatī lokamimaṃ paraṃ cā" | ||
+ | |||
+ | Guhaṭṭhakasuttaniddeso dutiyo. | ||
+ | |||
+ | 3.\\ | ||
+ | Duṭṭhaṭṭhakasuttaniddeso. | ||
+ | |||
+ | Atha duṭṭhaṭṭhakasuttaniddesaṃ vakkhati: | ||
+ | |||
+ | <span pts_page # | ||
+ | 3 - 1\\ | ||
+ | Vadanti ve duṭṭhamanāpi eke\\ | ||
+ | Athopi ve1 saccamanā vadanti,\\ | ||
+ | Vādaṃ ca jātaṃ muni no upeti\\ | ||
+ | Tasmā munī natthi khīlo kuhiñci. | ||
+ | |||
+ | Vadanti ve duṭṭhamanāpi eketi - eke titthiyā duṭṭhamanā paduṭṭhamanā viruddhamanā2 paṭiviruddhamanā āhatamanā paccāhatamanā āghātitamanā3 paccāghātitamanā vadanti upavadanti bhagavantaṃ ca bhikkhusaṅghaṃ ca abhūtenāti ' | ||
+ | |||
+ | Athopi ve4 saccamanā vadantīti - ye tesaṃ titthiyānaṃ saddahantā okappentā adhimuccantā saccamanā saccasaññino bhūtamanā bhūtasaññino tathamanā tathasaññino yāthāvamanā yāthāvasaññino5 aviparītamanā aviparītasaññino vadanti upavadanti bhagavantañca bhikkhusaṅghaṃ ca abhūtenāti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Aññepi te - sīmu11. 2. Viduṭṭhamanā - katthaci. 3. Aghāṭitamanā - syā. 4. Athopi te - sīmu. 11 5. Yathāvamanā yathāvasaññino - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vādaṃ ca jātaṃ muni no upetīti - so vādo jāto hoti sañjāto nibbatto abhinibbatto pātubhūto, | ||
+ | |||
+ | Tasmā munī natthi khīlo kuhiñcīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Athopi ve3 saccamanā vadanti,\\ | ||
+ | Vādaṃ ca jātaṃ muni no upeti\\ | ||
+ | Tasmā munī natthi khīlo kuhiñcī" | ||
+ | |||
+ | 3 - 2\\ | ||
+ | Sakaṃ hi diṭṭhiṃ kathamaccayeyya\\ | ||
+ | Chandānunīto ruciyā niviṭṭho, | ||
+ | Sayaṃ samattāni pakubbamāno\\ | ||
+ | Yathā hi jāneyya tathā vadeyya. | ||
+ | |||
+ | 1. Taṃ nidānaṃ - sīmu1 2. Āhatakacittatā - sīmu1, 3. Aññepi te - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sakaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Chandānunīto ruciyā niviṭṭhoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Yante - sīmu1 2. Anattavā - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sayaṃ samattāni pakubbamānoti - sayaṃ samattaṃ karoti, paripuṇṇaṃ karoti, anomaṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti; ' | ||
+ | |||
+ | Yathā hi jāneyya tathā vadeyyāti - yathā jāneyya tathā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpeyya vohareyya. ' Sassato loko, idameva saccaṃ, moghamañña' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Chandānunīto ruciyā niviṭṭho, | ||
+ | Sayaṃ samattāni pakubbamāno\\ | ||
+ | Yathā hi jāneyya tathā vadeyyā" | ||
+ | |||
+ | 3 - 3\\ | ||
+ | Yo attano sīlavatāni jantu\\ | ||
+ | Anānupuṭṭhova paresaṃ1 pāvā2\\ | ||
+ | Anariyadhammaṃ kusalā tamāhu\\ | ||
+ | Yo ātumānaṃ sayameva pāvā. | ||
+ | |||
+ | Yo attano sīlavatāni jantūti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Parassa - su. 2. Pāvada - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " Nāsissaṃ na pivissāmi vihārato na nikkhame,\\ | ||
+ | Napi passaṃ nipātessaṃ1 taṇhāsalle anūhate" | ||
+ | |||
+ | Cittaṃ paggaṇhāti padahati, evarūpampi viriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. " Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi, | ||
+ | |||
+ | Anānupuṭṭho va paresaṃ pāvāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Napi passaṃ na nipātessaṃ - sīmu1. 2. Aḍḍhā - machasaṃ 3. Kuḍḍhā - sīmu1, 4. Phusayissāmi - syā. 5. Jatu - mu11. Jātu - syā machasaṃ\\ | ||
+ | [A] theragāthāpāḷi - paccayattheragāthā - 312. Muditattheragāthā - 4112.\\ | ||
+ | 6. Ajjhānena - sīmu. 1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Anariyadhammaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Yo ātumānaṃ sayameva pāvāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Yo attano sīlavatāni jantu\\ | ||
+ | Anānupuṭṭhova paresaṃ pāvā,\\ | ||
+ | Anariyadhammaṃ kusalā tamāhu\\ | ||
+ | Yo ātumānaṃ sayameva pāvā" | ||
+ | |||
+ | 3 - 4\\ | ||
+ | Santo ca bhikkhu abhinibbutatto\\ | ||
+ | Itihanti2 sīlesu akatthamāno, | ||
+ | Tamariyadhammaṃ kusalā vadanti\\ | ||
+ | Yassussadā natthi kuhiñci loke. | ||
+ | |||
+ | Santo ca bhikkhu abhinibbutattoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Attaṃ - sa 2. Idahanti - sīmu1 1. Saddarā - sa | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " | ||
+ | Parinibbānagato vitiṇṇakaṅkho\\ | ||
+ | Vibhavaṃ bhavaṃ ca vippahāya\\ | ||
+ | Vusitavā khīṇapunabbhavo1 sa bhikkhū" | ||
+ | |||
+ | Santo ca bhikkhu. | ||
+ | |||
+ | Abhinibbutattoti - rāgassa nibbāpitattā abhinibbutatto; | ||
+ | |||
+ | Itihanti2 sīlesu akatthamānoti - ' | ||
+ | |||
+ | Tamariyadhammaṃ kusalā vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Khīṇā punabbhavo - sīmu1. 2. Idahaṃ - pu 3. Padānupubbatānāmetaṃ - sīmu1 4. Katthiko hoti vikatthiko - sīmu. 11. [A] suttanipāta - sabhiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yassussadā natthi kuhiñci loketi - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Santo ca bhikkhu abhinibbutatto\\ | ||
+ | Itihanti sīlesu akatthamāno, | ||
+ | Tamariyadhammaṃ kusalā vadanti\\ | ||
+ | Yassussadā natthi kuhiñci loke" | ||
+ | |||
+ | 3 - 5\\ | ||
+ | Pakappitā saṅkhatā yassa dhammā\\ | ||
+ | Purekkhatā santi avevadātā, | ||
+ | Yadattanī passati ānisaṃsaṃ\\ | ||
+ | Tannissito kuppapaṭiccasantiṃ2. | ||
+ | |||
+ | Pakappitā saṅkhatā yassa dhammāti - ' | ||
+ | Ayaṃ taṇhāpakappanā - pe -\\ | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhipakappanā, | ||
+ | |||
+ | Purekkhatā santi avevadātāti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhipurekkhāro. Tassa taṇhāpurekkhāro appahīno diṭṭhipurekkhāro appaṭinissaṭṭho. Tassa taṇhāpurekkhārassa appahīnattā diṭṭhipurekkhārassa appaṭinissaṭṭhattā so taṇhaṃ vā diṭṭhiṃ vā purato katvā carati, taṇhādhajo taṇhāketu taṇhādhipateyyo, | ||
+ | |||
+ | 1. Avivadātā - su. [PTS] 2. Santi - sīmu1, 3. Purekkhārā - katthaci. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yadattani passati ānisaṃsanti ' yadattanī' | ||
+ | |||
+ | Taṃnissito kuppapaṭiccasantinti - tisso santiyo: accantasanti tadaṅgasanti sammutisanti. 1 Katamā accantasanti? | ||
+ | |||
+ | 1. Sammatisanti - syā 2 sammutisantiyo - sīmu. 11 3. Paritasanti - sa. 4. Asaṅkhataṃ - sīmu. 1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Purekkhatā santi avevadātā, | ||
+ | Yadattanī passati ānisaṃsaṃ\\ | ||
+ | Tannissito kuppapaṭiccasanti" | ||
+ | |||
+ | 3 - 6\\ | ||
+ | Diṭṭhinivesā na hi svātivattā1\\ | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Tasmā naro tesu nivesanesu\\ | ||
+ | Nirassati2 ādiyaticca3 dhammaṃ. | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhinivesā na hi svātivattāti - ' | ||
+ | |||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tasmā naro tesu nivesanesūti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Samātivattā - sīmu1. Machasaṃ. Sa. 2. Nidassati - syā. [PTS] 3. Ādiyati ca. [PTS] 4. Nicinitvā vicchinitvā 'ti pi pāṭho. 5. Yathāvaṃ - sa. 6. Jatu - sīmu. 11. Jātu - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Nirassati1 ādiyaticca2 dhammanti - ' nirassatī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Tasmā naro tesu nivesanesu\\ | ||
+ | Nirassatī1 ādiyaticca2 dhamma" | ||
+ | |||
+ | 3 - 7 | ||
+ | |||
+ | Dhonassa hi natthi kuhiñca loke\\ | ||
+ | Pakappitā diṭṭhi bhavābhavesu, | ||
+ | Māyañca mānañca pahāya dhono\\ | ||
+ | Sa kena gaccheyya anūpayo so. | ||
+ | |||
+ | Dhonassa hi natthi kuhiñci loke pakappitā diṭṭhi bhavābhavesūti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Nidassati - syā, [PTS]. 2. Ādiyatica [PTS]. 3. Na tattha - syā. [PTS] 4. Jatukkā - sīmu. 11. [PTS]\\ | ||
+ | A dhammasaṅgaṇi cittuppādakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tāya1 paññāya kāyaduccaritaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kuhiñcīti - kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā; loketi - apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Pakappitāti3 dve pakappanā: taṇhāpakappanā <span pts_page # | ||
+ | - Pe -\\ | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhipakappanā. Bhāvābhavesūti - bhavābhave kammabhave punabbhave, kāmabhave kammabhave kāmabhave punabbhave, rūpabhave kammabhave rūpabhave punabbhave, arūpabhave kammabhave arūpabhave punabbhave punappuna4bhave punappunagatiyā punappunauppattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā; | ||
+ | |||
+ | 1. Yāya - sīmu1, 2 dhoneyehi - sīmu. 11. Pa syā [PTS]\\ | ||
+ | . 3. Pakappanāti - syā. 4. Punappunaṃ - syā, sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Māyañca mānañca pahāya dhonoti - māyā vuccati vañcanikā cariyā; idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya1 duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu2 pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati: | ||
+ | |||
+ | 1. Vacasā - syā. 2. Tappaṭicchādanahetu - sa. 3. Accasarā - syā. Machasaṃ 4. Kiraṇā - sīmu1 [a] vibhaṅgapāḷi - khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sa kena gaccheyya anupayo soti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Pakappitā diṭṭhi bhavābhavesu, | ||
+ | Māyañca mānañca pahāya dhono\\ | ||
+ | Sa kena gaccheyya anūpayo so"ti. | ||
+ | |||
+ | 3 - 8 | ||
+ | |||
+ | Upayo hi dhammesu upeti vādaṃ\\ | ||
+ | Anupayaṃ kena kathaṃ vadeyya\\ | ||
+ | Attaṃ nirattaṃ na hi tassa atthi\\ | ||
+ | Adhosi so diṭṭhimidheva sabbaṃ3. | ||
+ | |||
+ | Upayo hi dhammesu upeti vādanti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhūpayo. Tassa taṇhūpayo appahīno, diṭṭhūpayo appaṭinissaṭṭho. Taṇhūpayassa appahīnattā diṭṭhūpayassa appaṭinissaṭṭhattā dhammesu vādaṃ upeti: rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Aniṭṭhagato - manupa. 2. Gatiyā paraṃ - sīmu1. Gatiyo - sīmu11. 3. Sabbā - sīmu 1. Sa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyyāti - ' | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhūpayo. Tassa taṇhūpayo pahīno diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho. Taṇhūpayassa pahīnattā diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā anūpayaṃ puggalaṃ kena rāgena vadeyya? Kena dosena vadeyya? Kena mohena vadeyya? Kena mānena vadeyya? Kāya diṭṭhiyā vadeyya? Kena uddhaccena vadeyya? Kāya vicikicchāya vadeyya? Kehi anusayehi vadeyya rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṃ gatoti1 vā thāmagatoti vā? Te abhisaṅkhārā pahīnā. Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā2 kena vadeyya nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā, so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena3 vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyyā ti ' | ||
+ | |||
+ | Attaṃ nirattaṃ na hī tassa atthīti - ' | ||
+ | |||
+ | Adhosi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Upayo hi dhammesu upeti vādaṃ\\ | ||
+ | Anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyya,\\ | ||
+ | Attaṃ nirattaṃ na hi tassa atthi\\ | ||
+ | Adhosi so diṭṭhimidheva sabba" | ||
+ | |||
+ | Duṭṭhaṭṭhakasuttaniddeso tatiyo. | ||
+ | |||
+ | 1. Aniṭṭhāgato - manupa. 2. Gatiyā paraṃ - sīmu. 1 Gatiyo - sīmu11. 3. Kena - sīmu1. 4. Attānudiṭṭhi - mu. 1 Machasaṃ. 5. Gahaṇaṃ - samu1. Machasaṃ 6. Samatikkamanto - manupa. 7. Diṭṭhi dhuni - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 4.\\ | ||
+ | Suddhaṭṭhakasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha suddhaṭṭhakasuttaniddeso vuccati* | ||
+ | |||
+ | 4 - 1 | ||
+ | |||
+ | Passāmi <span pts_page # | ||
+ | Diṭṭhena saṃsuddhi narassa hoti,\\ | ||
+ | Vābhijānaṃ1 paramanti ñatvā\\ | ||
+ | Suddhānupassī pacceti ñāṇaṃ. | ||
+ | |||
+ | Passāmi suddhaṃ paramaṃ āroganti - ' | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhena saṃsuddhi narassa hotīti - cakkhuviññānena3 rūpadassanena narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti; naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccatīti ' | ||
+ | |||
+ | Evābhijānaṃ paramanti ñatvāti - evaṃ abhijānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto idaṃ paramaṃ aggaṃ4 seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti ñatvā jānitvā tulayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti ' | ||
+ | |||
+ | Suddhānupassī <span pts_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Diṭṭhena saṃsuddhi narassa hoti,\\ | ||
+ | Evābhijānaṃ paramanti ñatvā\\ | ||
+ | Suddhānupassī pacceti ñāṇa" | ||
+ | |||
+ | *Na dissate 'yaṃ pāṭho kesuci potthakesu. 1. Etābhijānaṃ - su 2. Arogappattaṃ - machasaṃ 3. Cakkhuviññāṇaṃ - sīmu1 4. Taṃ aggaṃ - sīmu11. 5. Nīyāṇanti - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 4 - 2\\ | ||
+ | Diṭṭhena ce suddhi narassa hoti\\ | ||
+ | Ñāṇena vā so pajahāti dukkhaṃ, | ||
+ | Aññena so sujjhati sopadhīko\\ | ||
+ | Diṭṭhi hi naṃ pāva tathā vadānaṃ. | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhena ce suddhi narassa hotīti - cakkhuviññāṇena1 rūpadassanena ce narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti, naro sujjhati visujjhati parisujjhati, | ||
+ | |||
+ | Ñāṇena vā so pajahāti dukkhanti - cakkhuviññāṇena1 rūpadassanena ce nare jātidukkhaṃ pajahāti, 2 jarādukkhaṃ pajahāti, vyādhidukkhaṃ pajahāti, maraṇadukkhaṃ pajahāti, sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsadukkhaṃ pajahātīti ' | ||
+ | |||
+ | Aññena so sujjhati sopadhīkoti - aññena asuddhi maggena micchāpaṭipadāya aniyyāṇikapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikamaggā3 naro sujjhati visujjhati parisujjhati <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhi hi naṃ pāva tathā vadānanti - sā ca diṭṭhi naṃ puggalaṃ pāvadati: 'iti ca yaṃ puggalo micchādiṭṭhiko viparītadassano' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Ñāṇena vā so pajahāti dukkhaṃ, | ||
+ | Aññena so sujjhati sopadhīko\\ | ||
+ | Diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadāna" | ||
+ | |||
+ | 1. Cakkhuviññāṇaṃ - sīmu1 machasaṃ 2 pajahati - sīmu11 3. Aṭṭhaṅgikamaggena - syā | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 4 - 3 | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo aññato suddhimāha\\ | ||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate1 mute vā,\\ | ||
+ | Puññe ca pāpe ca anūpalitto\\ | ||
+ | Attañjaho nayidha pakubbamāno. | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo aññato suddhimāha diṭṭhe sute sīlavate mute vāti nā'ti paṭikkhepo; | ||
+ | |||
+ | 1. " Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito tādī pavuccate sa brahmā" | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo aññato suddhimāhāti - brāhmaṇo aññena asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyāṇakapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyena aṭṭhaṅgikena maggena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha na katheti na bhaṇati na dīpayati na voharatīti 'na brāhmaṇo aññato suddhimāha. ' | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vāti - santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhasuddhikā2 te ekaccānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ maṅgalaṃ paccenti. Ekaccānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Katamesaṃ rūpānaṃ dassanaṃ maṅgalaṃ paccenti? Te kālato vuṭṭhahitvā abhimaṅgalagatāni rūpāni passanti: caṭaka3sakuṇaṃ passanti. Phussabeluvalaṭṭhiṃ4 passanti. Gabbhinitthiṃ passanti kumārakaṃ khandhe āropetvā gacchantaṃ passanti. Puṇṇaghaṭaṃ passanti. Rohitamacchaṃ passanti. Ājaññaṃ passanti. Ājaññarathaṃ passanti. Usabhaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Katamesaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti? Palālapuñjaṃ passanti takkaghaṭaṃ passanti rittaghaṭaṃ passanti. Naṭaṃ passanti. Naggasamaṇaṃ passanti. Kharaṃ passanti. Kharayānaṃ passanti. Ekayuttayānaṃ passanti. Kāṇaṃ passanti. Kuṇiṃ passanti. Khañjaṃ passanti. Pakkhahataṃ passanti. Jiṇṇakaṃ passanti. Byādhitaṃ5 passanti. Mataṃ passanti. Evarūpānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Ime te6 samaṇabrāhmaṇā diṭṭhasuddhikā. 2 Te diṭṭhena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | 1. Sīlabbate - samu1. 2. Diṭṭhisuddhikā - sīmu1. Sa. Machasaṃ 3. Vāta - syā. Cātaka sīmu1 4. Veluvalaṭṭhaṃ - syā. Machasaṃ. 5. Byādhikaṃ - sīmu1. Syā machasaṃ. 6. Iccete - syā. Machasaṃ \\ | ||
+ | [A] suttanipāta - sahiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Santeke samaṇabrāhmaṇā sutasuddhikā. Te ekaccānaṃ saddānaṃ savaṇaṃ maṅgalaṃ paccenti. Ekaccānaṃ saddānaṃ savaṇaṃ amaṅgalaṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Katamesānaṃ saddānaṃ savaṇaṃ maṅgalaṃ paccenti? Te kālato vuṭṭhahitvā abhimaṅgalagatāni saddāni1 suṇanti: vaḍḍhāti vā, vaḍḍhamānāti vā, puṇṇāti vā, phussāti vā, asokāti vā, sumanāti vā, sunakkhattāti vā, sumaṅgalāti vā, sirīti vā, sirivaḍḍhāti vā evarūpānaṃ saddānaṃ savaṇaṃ maṅgalaṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Katamesaṃ saddānaṃ savaṇaṃ amaṅgalaṃ paccenti? Kāṇoti vā, kuṇīti vā, khañjāti vā, pakkhahatoti vā, jiṇṇakoti vā, byādhitoti vā, matoti vā chinnanti vā, bhinnanti vā, daḍḍhanti vā, naṭṭhanti vā, natthīti vā, evarūpānaṃ saddānaṃ savaṇaṃ amaṅgalaṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Ime te samaṇabrāhmaṇā sutasuddhikā. Te sutena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti. | ||
+ | |||
+ | Santeke samaṇabrāhmaṇā sīlasuddhikā. Te sīlamattena saṃyamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Samaṇo maṇḍikā2putto evamāha: " | ||
+ | |||
+ | Santeke samaṇabrāhmaṇā vatasuddhikā. Te hatthivatikā vā honti. Assavatikā vā honti. Govatikā vā honti. Kukkuravatikā vā honti. Kākavatikā vā honti. Vāsudevavatikā vā honti. Baladevavatikā vā honti. Puṇṇabhaddavatikā vā honti. Maṇibhaddavatikā vā honti. Aggivatikā vā honti. Nāgavatikā vā honti. Supaṇṇavatikā vā honti. Yakkhavatikā vā honti. Asuravatikā vā honti. Gandhabbavatikā vā honti. Mahārājavatikā vā honti. Candavatikā vā honti. Suriyavatikā vā honti. Indavatikā vā honti. Brahmavatikā vā honti. Devavatikā vā honti. Disāvatikā vā honti. Ime te samaṇabrāhmaṇā vatasuddhikā. Te vatena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.\\ | ||
+ | 1. Saddānaṃ - sīmu1. Machasaṃ. 2. Muṇḍikā - syā. 3. Gahapati - sīmu. 1. Machasaṃ. 4. Gahapati - sīmu1. 5. Ayojjaṃ - machasaṃ \\ | ||
+ | [A] majjhimanikāya - samaṇa maṇḍikāsutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Santeke samaṇabrāhmaṇā mutasuddhikā. Te kālato vuṭṭhahitvā paṭhaviṃ āmasanti. Haritaṃ āmasanti. Gomayaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo aññato suddhimāha diṭṭhe sute silavate mute vāti brāhmaṇo diṭṭhasuddiyāpi suddhiṃ nāha; sutasuddhiyāpi suddhiṃ nāha; sīlasuddhiyāpi suddhiṃ nāha; vatasuddhiyāpi suddhiṃ nāha; mutasuddhiyāpi suddhiṃ nāha, na katheti, na bhaṇati, na dīpayati, na voharatīti 'na brāhmaṇo aññato suddhimāha diṭṭhe sute sīlavate mute vā. ' | ||
+ | |||
+ | Puññe ca pāpe ca anūpalittoti - puññaṃ vuccati yaṃ kiñci tedhātukaṃ kusalābhisaṅkhāraṃ; | ||
+ | |||
+ | Attañjaho nayidha pakubbamānoti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Na brāhmaṇo aññato suddhimāha\\ | ||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā,\\ | ||
+ | Puññe ca pāpe ca anūpalitto\\ | ||
+ | Attaṃjaho nayidha pakubbamāno" | ||
+ | |||
+ | 4 - 4 | ||
+ | |||
+ | Purimaṃ pahāya aparaṃ sitā se\\ | ||
+ | Ejānugā te na taranti saṅgaṃ, | ||
+ | Te uggahāyanti nirassajanti\\ | ||
+ | Kapīva sākhaṃ pamukha7ṅgahāya. | ||
+ | |||
+ | 1. Jālaṃ - syā. 2. Phalaṃ āmasanti. Machasaṃ 3. Pussa - syā. Sīmu1. 4. Apalitto - machasaṃ 5. Sabbassa - sīmu1. 6. Saṅkhāro - sīmu1 7. Pamuñca - sīmu. 1 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Purimaṃ pahāya aparaṃ sitā seti - purimaṃ satthāraṃ pahāya aparaṃ satthāraṃ nissitā, purimaṃ dhammakkhānaṃ pahāya aparaṃ dhammakkhānaṃ nissitā, purimaṃ gaṇaṃ pahāya aparaṃ gaṇaṃ nissitā, purimaṃ diṭṭhiṃ pahāya aparaṃ diṭṭhiṃ nissitā, purimaṃ paṭipadaṃ pahāya aparaṃ paṭipadaṃ nissitā, purimaṃ maggaṃ pahāya aparaṃ maggaṃ nissitā sannissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti ' | ||
+ | |||
+ | Ejānugā te na taranti saṅganti - ejā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | Te uggahāyanti nirassajantīti - satthāraṃ gaṇhanti, taṃ muñcitvā aññaṃ satthāraṃ gaṇhanti, dhammakkhānaṃ gaṇhanti, <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kapī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Purimaṃ pahāya aparaṃ sitā se\\ | ||
+ | Ejānugā te na taranti saṅgaṃ, | ||
+ | Te uggahāyanti nirassajanti\\ | ||
+ | Kapīva sākhaṃ pamukhaṅgahāyā" | ||
+ | |||
+ | 4 - 5 | ||
+ | |||
+ | Sayaṃ samādāya vatāni jantu\\ | ||
+ | Uccāvacaṃ gacchati saññasatto, | ||
+ | Vidvā ca3 vedehi samecca dhammaṃ\\ | ||
+ | Na uccāvacaṃ gacchati bhūripañño. | ||
+ | |||
+ | 1. Pamuñcanti - sa. 2. Pamuñcaggahāya - sīmu1. 3. Viddhā - syā machasaṃ [a] dhammasaṅgaṇī - cittuppādakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sayaṃ samādāya vatāni jantūti - ' | ||
+ | Disāvataṃ vā, ādāya samādāya diyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā; | ||
+ | |||
+ | Uccāvacaṃ gacchati saññasattoti - satthārato satthāraṃ gacchati, dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gacchati, gaṇato gaṇaṃ gacchati, diṭṭhiyā diṭṭhiṃ gacchati, paṭipadāto paṭipadaṃ gacchati, maggato maggaṃ gacchati; saññasattoti - kāmasaññāya vyāpādasaññāya vihiṃsāsaññāya diṭṭhisaññāya satto visatto āsatto laggo laggito paḷibuddho, | ||
+ | |||
+ | Vidvā1 ca vedehi samecca dhammanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Vedāni viceyya kevalāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Samaṇānaṃ yānipatti4 brāhmaṇānaṃ, | ||
+ | Sabbavedanāsu vītarāgo\\ | ||
+ | Sabbaṃ vedamaticca vedagu so"ti. | ||
+ | |||
+ | 1. Viddhā - syā. Machasaṃ. 2. Accutiṃgato - sa. 3. Accutippatto - sa 4. Dhanti - sīmu1. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vidvā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na uccāvacaṃ gacchati bhūripaññoti - na satthārato satthāraṃ gacchati, na dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gacchati, na diṭṭhiyā diṭṭhiṃ gacchati, na paṭipadāya paṭipadaṃ gacchati, na maggato maggaṃ gacchati. Bhūripaññoti bhūripañño mahāpañño puthupañño hāsupañño1 javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño; | ||
+ | |||
+ | 1. Hāsapañño[PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Uccāvacaṃ gacchati saññasatto, | ||
+ | Vidvā ca vedehi samecca dhammaṃ\\ | ||
+ | Uccāvacaṃ gacchati bhūripañño" | ||
+ | |||
+ | 4 - 6\\ | ||
+ | Sa sabbadhammesu1 visenibhūto\\ | ||
+ | Yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā,\\ | ||
+ | Tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantaṃ\\ | ||
+ | Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya. | ||
+ | |||
+ | Sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti senā vuccati mārasenā; kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo mārasenā, doso mārasenā, moho mārasenā, kodho - upanāho - pe - sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 1. " Kāmā <span pts_page # | ||
+ | Tatiyā khuppipāsā te catutthī taṇhā paccati. | ||
+ | |||
+ | 2. Pañcami2 thīnamiddhaṃ te chaṭṭhā bhīrū pavuccati, | ||
+ | Sattamī3 vicikicchā te makkho thambho te aṭṭhamo. | ||
+ | |||
+ | 3. Lābho siloko sakkāro micchāladdho ca yo yaso,\\ | ||
+ | Yo cattānaṃ samukkaṃse pare ca avajānati. | ||
+ | |||
+ | 4. Esā namuci te senā kaṇhassābhippahāriṇī, | ||
+ | Na naṃ asūro jināti jetvā ca labhate sukha" | ||
+ | |||
+ | Yato catuhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā parammukhā, | ||
+ | |||
+ | 1. Sabbesu dhammesu - sīmu1. 2. Pañcamaṃ - syā 3. Sattamaṃ - sīmu1 4. Sabbesu dhammesu - samu1 [a]suttanipāta - padhānasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantanti - tameva suddhadassiṃ visuddhadassiṃ parisuddhadassiṃ vodānadassiṃ pariyodānadassiṃ; | ||
+ | |||
+ | Kenīdha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā kena rāgena kappeyya? Kena dosena kappeyya? Kena mohena kappeyya? Kena mānena kappeyya? Kāya diṭṭhiyā kappeyya? Kena uddhaccena kappeyya? Kāya vicikicchāya kappeyya? Kehi anusayehi kappeyya rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṃ gatoti vā thāmagatoti vā? Te1 abhisaṅkhārā pahīnā. Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā2 kena kappeyya nerayikoti vā, tiracchānayonikoti vā, pettivisayikoti vā, manussoti vā, devoti vā, rūpīti vā, arūpīti vā, asaññīti vā, nevasaññīnāsaññīti vā? So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi, yena kappeyya vikappeyya vikappaṃ āpajjeyya; lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Sa sabbadhammesu visenibhūto\\ | ||
+ | Yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā,\\ | ||
+ | Tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantaṃ\\ | ||
+ | Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 4 - 7 | ||
+ | |||
+ | Na kappayanti na purekkharonti\\ | ||
+ | Accantasuddhiṃti3 na te vadanti,\\ | ||
+ | Ādānaganthaṃ gathitaṃ4 visajja\\ | ||
+ | Āsaṃ na kubbanti kuhiñci loke. | ||
+ | |||
+ | 1. Ete - manupa. 2. Gatiyo - sīmu11, 3. Accantasuddhi - sīmu11, machasaṃ 4. Gadhitaṃ - sīmu. 1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na kappayanti na purekkharontīti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhikappo. Tesaṃ taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhā kappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā <span pts_page # | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhipurekkhāro. Tesaṃ taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho. Taṇhā purekkhārassa pahīnattā diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhā vā na diṭṭhiṃ vā purato katvā caranti; na taṇhādhajā na taṇhāketu na taṇhādhipateyyā na diṭṭhidhajā na diṭṭhiketu na diṭṭhādhipateyyā, | ||
+ | |||
+ | Accantasuddhinti2 na te vadantīti - accantasuddhiṃ saṃsārasuddhiṃ akiriyadiṭṭhiṃ3 sassatavādaṃ na vadanti na kathenti na bhaṇanti na dīpayanti na voharantīti ' | ||
+ | |||
+ | Ādānaganthaṃ gathitaṃ visajjāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Na kappayanti - manupa. 2. Accantasuddhīti - sīmu11. Machasaṃ 3. Akiriyasuddhiṃ - syā 4. Vuccanti - samu1 machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Āsaṃ na kubbanti kuhiñci loketi - āsā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | (Tenāha) bhagavā:\\ | ||
+ | " Na kappayanti na purekkharonti\\ | ||
+ | Accantasuddhinti na te vadanti,\\ | ||
+ | Ādānaganthaṃ gathitaṃ visajja\\ | ||
+ | Āsaṃ na kubbanti kuhiñci loke" | ||
+ | |||
+ | 4 - 8 | ||
+ | |||
+ | Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi\\ | ||
+ | Ñatvā ca disvā ca samuggahītaṃ, | ||
+ | Na rāgarāgī1 na virāgaratto\\ | ||
+ | Tassīdha natthi paramuggahītaṃ. | ||
+ | |||
+ | Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi ñatvā ca disvā ca samuggahītanti' | ||
+ | |||
+ | 1. Rāgarājī - suni a. 2. Catuttha sīmā [PTS] 3. Anissito - syā. Machasaṃ 4. Visiṭṭhaṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na rāgarāgī na virāgarattoti - rāgarattā vuccanti ye pañcasu kāmaguṇesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā paḷibuddhā; | ||
+ | |||
+ | Tassīdha natthi paramuggahītanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Ñatvā ca disvā ca samuggahītaṃ, | ||
+ | Na rāgarāgī na virāgaratto, | ||
+ | Tassīdha natthi paramuggahītaṃ" | ||
+ | |||
+ | Suddhaṭṭhakasuttaniddeso catuttho. | ||
+ | |||
+ | 5 | ||
+ | |||
+ | Paramaṭṭhakasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha paramaṭṭhakasuttaniddeso vuccati. 2 | ||
+ | |||
+ | 5 - 1 | ||
+ | |||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Yaduttariṃ kurute3 jantu loke,\\ | ||
+ | Hīnāti aññe tato sabbamāha\\ | ||
+ | Tasmā vivādāni avītivatto. | ||
+ | |||
+ | Paramanti diṭṭhīsu paribbasānoti - santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā, | ||
+ | |||
+ | 1. Anabhāvaṃ gatā - syā 2. Suttaṃ cakkhati - sīmu11 3. Yaduttarī kurute - manupa 4. Sakkāyadiṭhiyā - syā 5. Pavasanti - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yaduttariṃ kurute jantu loketi - ' | ||
+ | |||
+ | Hīnāti aññe tato sabbamāhāti - attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe paravāde2 khipati ukkhipati parikkhipati: | ||
+ | |||
+ | Tasmā vivādāni avītivattoti - ' tasmā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Yaduttariṃ kurute jantu loke,\\ | ||
+ | Hīnāti aññe tato sabbamāha\\ | ||
+ | Tasmā vivādāni avītivatto" | ||
+ | |||
+ | 5 - 2\\ | ||
+ | Yadattanī <span pts_page # | ||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā,\\ | ||
+ | Tadeva so tattha samuggahāya\\ | ||
+ | Nihīnato passati sabbamaññaṃ | ||
+ | |||
+ | 1. Yadanti - sīmu 11. 2. Parappavāde - sīmu11 3. Natthettha - sīmu11. 4. Jatukkā - 1 sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yadattani passati ānisaṃsaṃ diṭṭhe sute silavate mute vāti ' | ||
+ | - Pe -\\ | ||
+ | Ayaṃ mutasuddhiyā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tadeva so tattha samuggahāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yadattanī passati ānisaṃsaṃ\\ | ||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā,\\ | ||
+ | Tadeva so tattha samuggahāya\\ | ||
+ | Nihīnato passati sabbamañña" | ||
+ | |||
+ | 1. Jatukkato - sīmu11. Chatukkato - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 5 - 3 | ||
+ | |||
+ | Taṃ1 cāpi ganthaṃ2 kusalā vadanti\\ | ||
+ | Yannissito passati hīnamaññaṃ, | ||
+ | Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā\\ | ||
+ | Sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyya. | ||
+ | |||
+ | Taṃ cāpi ganthaṃ kusalā vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Yaṃ nissito passati hīnamaññanti - ' yaṃ nissito' | ||
+ | |||
+ | Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyyāti ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Taṃcāpi ganthaṃ7 kusalā vadanti\\ | ||
+ | Yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ, | ||
+ | Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā\\ | ||
+ | Sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 5 - 4\\ | ||
+ | Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya\\ | ||
+ | Ñāṇena vā sīlavatena vāpi,\\ | ||
+ | Samoti attānamanūpaneyya\\ | ||
+ | Hīno na maññetha visesi vāpi. | ||
+ | |||
+ | 1. Taṃ vāpi - syā. , 2. Gandhaṃ - manupa 3. Gandho - manupa, 4. Lambanaṃ - syā. 5. Atinissito - machasaṃ 6. Chatukkato - sīmu11. Chatukkato - manupa. 7. Gandhaṃ - manupa\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya ñāṇena vā sīlavatena vāpīti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā sīlena vā vatena vā sīlabbatena vā diṭṭhiṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Ñāṇena vā sīlavatena vāpi samoti attānamanūpaneyyāti sadisohamasmīti attānaṃ na upaneyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti ' | ||
+ | |||
+ | Hīno na maññetha visesi vāpīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Ñāṇena vā sīlavatena vāpi,\\ | ||
+ | Samoti attānamanūpaneyya\\ | ||
+ | Hīno na maññetha visesi vāpī" | ||
+ | |||
+ | 5 - 5\\ | ||
+ | Attaṃ pahāya anupādiyāno\\ | ||
+ | Ñāṇepi2 so nissayaṃ no karoti,\\ | ||
+ | Sa ve viyattesu na vaggasārī\\ | ||
+ | Diṭṭhimpi so na pacceti kiñci. | ||
+ | |||
+ | Attaṃ pahāya anupādiyānoti - ' attaṃ pahāyā' | ||
+ | |||
+ | 1. Upavadeyya - sīmu11 2. Mu: ñāṇenapi - sīmu11 3. Vinodetvā - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Ñāṇepi1 so nissayaṃ no karotīti aṭṭhasamāpattiñāṇe vā pañcābhiññāñāṇe vā micchāñāṇe1 vā taṇhānissayaṃ vā diṭṭhinissayaṃ vā na karoti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti - ' | ||
+ | |||
+ | Sa ve viyattesu na vaggasārīti sa ve viyattesu bhinnesu dvejjhāpannesu dveḷhakajātesu nānādiṭṭhikesu nānākhantikesu nānārucikesu nānāladdhikesu nānādiṭṭhinissayaṃ nissitesu chandāgatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati; na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati niyyati vuyhati saṃharīyatīti - 'sa ve viyattesu na vaggasārī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Ñāṇepi1 so nissayaṃ no karoti,\\ | ||
+ | Sa ve viyattesu na vaggasārī\\ | ||
+ | Diṭṭhimpi so na pacceti kiñcī" | ||
+ | |||
+ | 5 - 6\\ | ||
+ | Yassūbhayante <span pts_page # | ||
+ | Bhavābhavāya idha vā huraṃ vā,\\ | ||
+ | Nivesanā tassa na santi keci\\ | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Ñāṇena vā - sīmu. 11. Manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti ' | ||
+ | |||
+ | Yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti ' | ||
+ | |||
+ | Nivesanā tassa na santi kecīti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhānivesanā? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhinivesanā? | ||
+ | |||
+ | Tassāti arahato khīṇāsavassa, | ||
+ | Kecī' | ||
+ | |||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yassūbhayante paṇidhīdha natthi\\ | ||
+ | Bhavābhavāya idha vā huraṃ vā,\\ | ||
+ | Nivesanā tassa na santi keci\\ | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahīta" | ||
+ | |||
+ | 1. Hurāti - sīmu11. Syā 2. Na saṃvijjanti - sīmu. 1 Machasaṃ 3. Nupalabbhanti - sīmu. 11 Machasaṃ 4. Dvāsaṭṭhi - sīmu1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 5 - 7\\ | ||
+ | Tassīdha diṭṭhe va sute mute vā\\ | ||
+ | Pakappitā natthi aṇūpi saññā,\\ | ||
+ | Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ\\ | ||
+ | Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya | ||
+ | |||
+ | Tassīdha diṭṭhe va sute mute vā pakappitā natthi aṇūpi saññāti ' | ||
+ | |||
+ | Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti - brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo, | ||
+ | Tādī pavuccate sa brahmā; taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti - taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyantaṃ agaṇhantaṃ aparāmasantaṃ anabhinivisantanti 'taṃ bārahmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ' | ||
+ | |||
+ | Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā. Kena rāgena kappeyya? Kena dosena kappeyya? Kena mohena kappeyya? Kena mānena kappeyya? Kāya diṭṭhiyā kappeyya? Kena uddhaccena kappeyya? Kāya vicikicchāya kappeyya? Kehi anusayehi kappeyya rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṃ gatoti vā thāmagatoti vā? Te abhisaṅkhārā pahīnā, abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā2 kena kappeyya nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Pakappitā natthi aṇūpi saññā,\\ | ||
+ | Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ\\ | ||
+ | Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 1. Anissito - syā. 2. Gatiyo - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na kappayanti na purekkharonti\\ | ||
+ | Dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse, | ||
+ | Na brāhmaṇo sīlavatena neyyo\\ | ||
+ | Pāraṃ gato na pacceti tādī. | ||
+ | |||
+ | Na kappayanti na purekkharontīti - ' | ||
+ | . 5\\ | ||
+ | Katamo taṇhā kappo? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādīkataṃ1 odhikataṃ pariyantakataṃ2 pariggahitaṃ mamāyitaṃ: | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhikappo? | ||
+ | . 5 | ||
+ | |||
+ | Tesaṃ taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhā purekkhāro? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhipurekkhāro? | ||
+ | |||
+ | 1. Mariyādikataṃ - machasaṃ, syā. 2. Pariyantikataṃ - syā 3. Yathāvakanti - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dhammāpi tesaṃ na paṭicchitā seti - dhammā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni, | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo sīlavatena neyyoti - ' | ||
+ | Vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti, bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā. | ||
+ | |||
+ | " Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Pāraṃ gato na pacceti tādīti - pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Anissito - syā. 2. Tādi - syā 3. Vattena - syā 4. Sīlavattena - syā. 5. Niyyāti - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tādīti arahā pañcahākārehi tādī: iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvīti tādī, muttāvīti tādī, taṃniddesā tādī. Kathaṃ arahā iṭṭhāniṭṭhe tādī? Arahā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī, nindāyapi tādī, sukhepi tādī dukkhepi tādī, ekaṃ ce bāhaṃ1 gandhena limpeyyuṃ2, | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Na kappayanti na purekkharonti\\ | ||
+ | Dhammāpi tesaṃ na paṭicchitā se,\\ | ||
+ | Na brāhmaṇo sīlavatena neyyo\\ | ||
+ | Pāraṅgato na pacceti tādīti. | ||
+ | |||
+ | Paramaṭṭhakasuttaniddeso pañcamo. | ||
+ | |||
+ | 1. Aṅgaṃ - sīmu. 1 2. Vilimpeyyuṃ - sīmu11 3. Sabbasaṃsārapathaṃ - manupa. Sabbasaṅkhārapathaṃ - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 6. | ||
+ | |||
+ | Jarāsuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha jarāsuttaniddeso1 vuccati: | ||
+ | |||
+ | 6 - 1\\ | ||
+ | Appaṃ <span pts_page # | ||
+ | Oraṃ vassasatāpi mīyati, 2\\ | ||
+ | Yo cepi aticca jīvati\\ | ||
+ | Atha kho so jarasāpi mīyati. | ||
+ | |||
+ | Appaṃ vata jīvitaṃ idanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Jīvitaṃ attabhāvo ca sukhadukkhā ca kevalā,\\ | ||
+ | Ekacittasamāyuttā lahuso vattate khaṇo. | ||
+ | |||
+ | 2. Cullāsīti sahassāni kappā4 tiṭṭhanti ye marū,\\ | ||
+ | Natveva tepi jīvanti dvīhi cittehi saṃyutu5. | ||
+ | |||
+ | 3. Ye <span pts_page # | ||
+ | Sabbepi6 sadisā khandhā gatā appaṭisandhikā. 7 | ||
+ | |||
+ | 4. Anantarā ca ye bhaggā ye ca bhaggā anāgatā, | ||
+ | Tadantare niruddhānaṃ vesamaṃ8 natthi lakkhaṇe. | ||
+ | |||
+ | 5. Anibbattena na jāto paccuppannena jīvati,\\ | ||
+ | Cittabhaṅgā mato loko paññattiparamatthiyā. 9 | ||
+ | |||
+ | 6. Yathā ninnā pavattanti chandena pariṇāmitā, | ||
+ | Acchinnadhārā vattanti saḷāyatanapaccayā. | ||
+ | |||
+ | 7. Anidhānagatā bhaggā puñjo natthi anāgate,\\ | ||
+ | Nibbattāyeva tiṭṭhanti āragge sāsapūpamā. | ||
+ | |||
+ | 1. Jarāsuttaṃ - sīmu11 2. Mīyyati - sū, sa. 3. Āyuṭṭhiti - sīmu11. 4. Kappaṃ - vi. 5. Samohitā - sīmu 11. Samāhitā - vi. 6. Sabbeva - sīmu11 7. Appaṭisandhiyā - vi. 8. Vesammaṃ - sa 9. Paramaṭṭhiyā - vi. Paramaṭṭhiti - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 8. Nibbattānañca dhammānaṃ bhaṅgo nesaṃ purakkhato, | ||
+ | Palokadhammā tiṭṭhanti purāṇehi amissitā. | ||
+ | |||
+ | 9. Adassanāto āyanti bhaṅgā gacchanti adassanaṃ1, | ||
+ | Vijjuppādova ākāse uppajjanti vayanti cāti. | ||
+ | |||
+ | Evaṃ ṭhitiparittatāya appakaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ? Assāsūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, passāsūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, assāsapassāsūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, mahābhūtupanibaddhaṃ jīvitaṃ, kabalīkārāhārūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, usmūpanibaddhaṃ jīvitaṃ, viññāṇūpanibaddhaṃ jīvitaṃ. Mūlampi imesaṃ dubbalaṃ, pubbahetu' | ||
+ | |||
+ | 10. " Na ca kenaci koci hāyati bhaṅgabyā4 ime hi sabbaso,\\ | ||
+ | Purimehi pabhāvitā ime yepi pabhavakā5 te pure matā\\ | ||
+ | Purimā' | ||
+ | |||
+ | Evaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica cātummahārājikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica cātummahārājikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica tāvatiṃsānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica yāmānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica tusitānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica nimmāṇaratīnaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Apica brahmakāyikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhaniyaṃ jīvitaṃ na ciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. Vuttampi cetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 1. Gacchantyadassanaṃ - vi 2. Yepi pabhāvikā tepi - sīmu11 3. Sahabhūmi pi - sīmu11. 4. Gandhabbā - sīmu11 5. Pabhāvitā - sīmu. 11 [A] mārasaṃyutta - paṭhamavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 11. Appamāyu manussānaṃ hīḷeyya naṃ suporiso,\\ | ||
+ | Careyyādittasīsova natthi maccussa nāgamo. | ||
+ | |||
+ | 12. Accayanti ahorattā jīvitaṃ uparujjhati, | ||
+ | Āyu khīyati maccānaṃ kunnadīnaṃva odakaṃ. [A]" | ||
+ | |||
+ | Appaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Yo cepi aticca jīvatīti - yo vassasataṃ atikkamitvā jīvati, so ekaṃ vā vassaṃ4 jīvati, dve vā vassāni jīvati, tīṇi vā vassāni jīvati, cattāri vā vassāni jīvati, pañca vā vassāni jīvati dasa vā vassāni jīvati, vīsatiṃ vā vassāni jīvati, tiṃsaṃ vā vassāni jīvati, cattārīsaṃ vā vassāni jīvatīti 'yo cepi aticca jīvati. ' | ||
+ | |||
+ | Atha kho so jarasāpi mīyatīti - yadā jiṇṇo hoti vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto, khaṇḍadanto <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 13. " | ||
+ | Evaṃ jātāna maccānaṃ niccaṃ maraṇato bhayaṃ. | ||
+ | |||
+ | 14. Yathāpi kumbhakārassa kataṃ mattikabhājanaṃ, | ||
+ | Sabbaṃ bhedanapariyantaṃ7 evaṃ maccāna jīvitaṃ. | ||
+ | |||
+ | 15. Daharā ca mahantā ca ye bālā ye ca paṇḍitā.\\ | ||
+ | Sabbe maccuvasaṃ yanti sabbe maccuparāyaṇā, | ||
+ | |||
+ | 1. Mīyatīti - sīmu11. 2. Pañcasākhakālepi - syā. 3 Miyyati - sīmu11. 4. Vassasataṃ - sīmu11. 5. Phalitakeso - sa. 6. Katā mattikabhājanā - machasaṃ. Syā. 7 Sabbe bhedanapariyantā - machasaṃ. Syā [a]mārasaṃyutta - paṭhamavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 16. " | ||
+ | Na pitā tāyate puttaṃ ñātī vā pana ñātake. | ||
+ | |||
+ | 17. Pekkhataññeva ñātīnaṃ passa lālapataṃ1 puthu,\\ | ||
+ | Ekamekova maccānaṃ govajjho viya nīyati,\\ | ||
+ | Evamabbhāhato loko maccunā ca jarāya cā"ti [a.] | ||
+ | |||
+ | Atha kho so jarasāva mīyati | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Appaṃ vata jīvitaṃ idaṃ\\ | ||
+ | Oraṃ vassasatāpi mīyati,\\ | ||
+ | Yo cepi aticca jīvati\\ | ||
+ | Atha kho so jarasāva mīyatī" | ||
+ | |||
+ | 6 - 2 | ||
+ | |||
+ | Sovanti janā mamāyite\\ | ||
+ | Na hi santi niccā pariggahā, | ||
+ | Vinābhāvaṃ santamevidaṃ\\ | ||
+ | Iti disvā nāgāramāvase2. | ||
+ | |||
+ | Socanti janā mamāyiteti - ' janā' | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhāmamatto? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhimamatto? | ||
+ | |||
+ | Na hi santi niccā pariggahāni - ' pariggahā' | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhāpariggaho? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhipariggaho? | ||
+ | |||
+ | Taṇhāpariggaho anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammo. Diṭṭhipariggaho ca anicco saṅkhato3 paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammo.\\ | ||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " Passatha no tumhe bhikkhave, taṃ pariggahaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Lālapanaṃ - sīma11. Lālappataṃ - machasaṃ \\ | ||
+ | [A] suttanipāta sallasutta.\\ | ||
+ | 2. Na gharamāvase - manupa. 3. Asaṅkhato - sīmu1 4. Yvāyaṃ - sīmu11. Yāyaṃ - [PTS]\\ | ||
+ | [B] majjhimanikāya - alagaddūpamasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Vinābhāvaṃ santamevidanti - nānābhāve vinābhāve aññathābhāve sante saṃvijjamāne1 upalabbhiyamāne; | ||
+ | |||
+ | Iti disvā nāgāramāvaseti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Socanti janā mamāyite\\ | ||
+ | Na hi santi niccā pariggahā, | ||
+ | Vinābhāvaṃ santamevidaṃ\\ | ||
+ | Iti disvā nāgāramāvase" | ||
+ | |||
+ | 6 - 3\\ | ||
+ | Maraṇenapi taṃ pahīyati\\ | ||
+ | Yaṃ puriso mamidanti maññati, | ||
+ | Etaṃ disvāna4 paṇḍito\\ | ||
+ | Na mamattāya nametha māmako. | ||
+ | |||
+ | Maraṇepi taṃ pahīyatīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Macco ca te pubbataraṃ jahāti,\\ | ||
+ | Asassatā bhogino kāmakāmī\\ | ||
+ | Tasmā na socāmahaṃ sokakāle. [C] | ||
+ | |||
+ | 1. Saṃvijjamāne atthi - sīmu1 2. Na gharamāvaseti - manupa. 3. Ākiñcana - syā. 4. Etampi viditvā - syā, manupa. 5. Yaṃ - sīmu1. \\ | ||
+ | [A.] Dīghanikāya - mahāparinibbānasutta [b.] Paṭiccasamuppādavibhaṅga. [C] maṇikuṇḍalajātaka. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 2. Udeti āpūrati veti cando\\ | ||
+ | Atthaṅgametvāna paleti sūriyo,\\ | ||
+ | Viditā mayā sattuka! Lokadhammā\\ | ||
+ | Tasmā na socāmahaṃ sokakāle" | ||
+ | |||
+ | Maraṇenapi taṃ pahīyati. | ||
+ | |||
+ | Yaṃ puriso mamidanti maññatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Etaṃ disvāna1 paṇḍitoti - etaṃ ādīnavaṃ ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā mamattesūti - etaṃ2 disvāna; paṇḍitoti - dhīro paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti - ' | ||
+ | |||
+ | Na mamattāya nametha māmakoti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhāmamatto? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhimamatto? | ||
+ | |||
+ | Māmakoti - māmako buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako; | ||
+ | |||
+ | 3. "Kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā, | ||
+ | Na te dhamme virūhanti sammāsambuddhadesite. | ||
+ | |||
+ | 4. Nikkuhā nillapā dhīrā atthaddhā susamāhitā, | ||
+ | Te ve dhamme virūhanti sammāsambuddhadesite" | ||
+ | |||
+ | 1. Etampi viditvā - syā. Manupa 2. Etampi - sīmu. 11 \\ | ||
+ | [A] jātaka pañcakanipāta maṇikuṇḍalajātaka, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na mamattāya nametha māmakoti - māmako taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajitvā mamattāya na nameyya, na onameyya, na tanninno assa, na tappoṇo na tappabbhāro na tadadhimutto na tadadhipateyyoti - na mamattāya nametha māmako.\\ | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Maraṇenapi taṃ pahīyati\\ | ||
+ | Yaṃ puriso mamidanti maññati, | ||
+ | Etaṃ disvāna paṇḍito\\ | ||
+ | Na mamattāya nametha māmako" | ||
+ | |||
+ | 6 - 4\\ | ||
+ | Supinena1 <span pts_page # | ||
+ | Paṭibuddho puriso na passati,\\ | ||
+ | Evaṃ3 piyāyitaṃ janaṃ\\ | ||
+ | Petaṃ kālakataṃ na passati. | ||
+ | |||
+ | Supinena yathāpi saṅgatanti - saṅgataṃ samāgataṃ samāhitaṃ sannipatitanti ' | ||
+ | |||
+ | Paṭibuddho puriso na passatīti - yathā puriso supinagato candaṃ passati, suriyaṃ passati, mahāsamuddaṃ passati, sineruṃ pabbatarājānaṃ passati, hatthiṃ passati, assaṃ passati, rathaṃ passati, pattiṃ passati, senābyūhaṃ passati, ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati, vanarāmaṇeyyakaṃ passati, bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati, pokkharaṇīrāmaṇeyyakaṃ passati; paṭibuddho na kiñci passatīti ' | ||
+ | |||
+ | Evaṃ piyāyitaṃ jananti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Supinena6 yathāpi saṅgataṃ\\ | ||
+ | Paṭibuddho puriso na passati,\\ | ||
+ | Evaṃ7 piyāyitaṃ janaṃ\\ | ||
+ | Petaṃ kālakataṃ na passatī" | ||
+ | |||
+ | 6 - 5 | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhāpi <span pts_page # | ||
+ | Yesaṃ nāmamidaṃ pavuccati, | ||
+ | Nāmamevāvasissati\\ | ||
+ | Akkheyyaṃ petassa jantuno. | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhāpi sutāpi te janāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Supinepi - manupa 2. Saṃkhataṃ - sa 3. Evampi - manupa. 4. Vā - sīmu11. 5. Jananti - sīmu11. Manupa 6. Supinepi - manupa. 7. Evampi - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yesaṃ nāmamidaṃ pavuccatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Nāmamevāvasissati akkheyyanti - rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ pahīyati jahīyati antaradhāyati vippalujjatīti nāmamevāvasissati; | ||
+ | |||
+ | Petassa jantuno - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Yesaṃ nāmamidaṃ pavuccati, | ||
+ | Nāmamevāvasissati\\ | ||
+ | Akkheyyaṃ petassa jantuno" | ||
+ | |||
+ | 6 - 6\\ | ||
+ | Sokaparidevamaccharaṃ2\\ | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Tasmā munayo pariggahaṃ\\ | ||
+ | Hitvā acariṃsu khemadassino. | ||
+ | |||
+ | Sokaparidevamaccharaṃ2 na jahanti giddhā mamāyiteti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Jatussa - sīmu. 11. Machasaṃ syā. 2. Maccheraṃ - manupa. 3. Ḍāho - sa. 4. Lālappāyanā - sīmu11. Manupa. 5. Lālappāyitattaṃ - sīmu. 11. Manupa. 6. Gāho vuccati - 11. Manupa.\\ | ||
+ | [A.] Paṭiccasamuppādavibhaṅga [b] khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Gedho vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | Mamattāti dve mamattā: taṇhāmamattaṃ ca diṭṭhimamattaṃ ca. | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhāmamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Mamāyitaṃ vatthuṃ acchedasaṅkino' | ||
+ | |||
+ | Tasmā munayo pariggahaṃ hitvā acariṃsu khemadassinoti ' | ||
+ | Amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi; | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhāpariggaho? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhipariggaho? | ||
+ | |||
+ | Munayo taṇhāpariggahaṃ pariccajitvā diṭṭhipariggahaṃ paṭinissajitvā cajitvā pariccajitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā acariṃsu vicariṃsu4 irīyiṃsu vattayiṃsu pālayiṃsu yapayiṃsu yāpayiṃsu; | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Na jahanti giddhā mamāyite, | ||
+ | Tasmā munayo pariggahaṃ\\ | ||
+ | Hitvā acariṃsu khemadassino" | ||
+ | |||
+ | 6 - 7\\ | ||
+ | Patilīnacarassa bhikkhuno\\ | ||
+ | Bhajamānassa vivittamāsanaṃ, | ||
+ | Sāmaggiyamāhu tassetaṃ6\\ | ||
+ | Yo attānaṃ7 bhavane na dassaye. | ||
+ | |||
+ | 1. Vipariṇāmantepi - machasaṃ, syā. 2. Mamāyitanti maccharāyitanti - syā. 3. Sampassamāno - sīmu1. 4. Vihariṃsu - machasaṃ 5. Vivittamānasaṃ - manupa. 6. Tassa taṃ - manupa. Syā. 7. Attaṃ - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Patilīnacarassa bhikkhunoti - patilīnacarā vuccanti satta sekhā; arahā patilīno. Kiṃ kāraṇā patilīnacarā vuccanti satta sekhā? Te tato tato cittaṃ patilīnentā patikuṭentā1 pativaṭṭentā sannirumbhentā2 sanniggaṇhantā sannivārentā rakkhantā gopentā caranti viharanti irīyanti vattenti pālenti yapenti yāpenti. Cakkhudvāre cittaṃ patilīnentā patikuṭentā pativaṭṭentā sannirumbhentā sanniggaṇhantā sannivārentā rakkhantā gopentā caranti viharanti irīyanti vattenti pālenti yapenti yāpenti. Sotadvāre cittaṃ - ghānadvāre cittaṃ jivhādvāre cittaṃ kāyadvāre cittaṃ - manodvāre cittaṃ patilīnentā patikuṭentā pativaṭṭentā sannirumbhentā sanniggaṇhantā sannivārentā rakkhantā gopentā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Bhajamānassa vivittamāsananti - āsanaṃ vuccati yattha nisīdanti, mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasantharo palālasanthāro; | ||
+ | |||
+ | Sāmaggiyamāhu tassetaṃ yo attānaṃ bhavane na dassayeti' | ||
+ | |||
+ | 1. Patikujjantā - syā. 2. Sanniruddhattā - machasaṃ. Syā. 3. Kalyāṇaputhujjanassa - syā. 4. Sāmaggiyoti - sīmu. 11 Sāmaggiyāti - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamā anabhinibbattisāmaggi? | ||
+ | |||
+ | Bhavaneti - nerayikānaṃ nirayo bhavanaṃ tiracchānayonikānaṃ tiracchānayoni bhavanaṃ; pettivisayikānaṃ pettivisayo bhavanaṃ; manussānaṃ manussaloko bhavanaṃ; devānaṃ devaloko bhavananti ' | ||
+ | |||
+ | Yo attānaṃ bhavane na dassayeti - tassesā sāmaggi etaṃ channaṃ etaṃ patirūpaṃ etaṃ anucchavikaṃ etaṃ anulomaṃ, yo evaṃ paṭicchanne niraye attānaṃ na dasseyya, tiracchānayoniyā attānaṃ na dasseyya, pettivisaye attānaṃ na dasseyya, manussaloke attānaṃ na dasseyya, devaloke attānaṃ na dasseyyāti. Evamāhu evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Bhajamānassa vicittamāsanaṃ, | ||
+ | Sāmaggiyamāhu tassetaṃ\\ | ||
+ | Yo attānaṃ bhavane na dassaye" | ||
+ | |||
+ | 6 - 8\\ | ||
+ | Sabbattha <span pts_page # | ||
+ | Na piyaṃ kubbati nopi appiyaṃ, | ||
+ | Tasmiṃ paridevamaccharaṃ\\ | ||
+ | Paṇṇe vāri yathā na lippati. | ||
+ | |||
+ | Sabbattha munī anissitoti - ' | ||
+ | |||
+ | Saṅgajālamaticca so muni; anissitoti - dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhānissayo? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | |||
+ | Muni taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajitvā cakkhuṃ anissito sotaṃ anissito ghānaṃ anissito jivhaṃ anissito kāyaṃ anissito manaṃ anissito rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe dhamme kulaṃ gaṇaṃ āvāsaṃ lābhaṃ yasaṃ pasaṃsaṃ sukhaṃ cīvaraṃ piṇḍapātaṃ senāsanaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ kāmadhātuṃ rūpadhātuṃ arūpadhātuṃ kāmabhavaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ saññābhavaṃ asaññābhavaṃ nevasaññānāsaññābhavaṃ ekavokārabhavaṃ catuvokārabhavaṃ pañcavokārabhavaṃ atīta1 anāgataṃ paccuppannaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ sabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito2 anadhimutto nikkhanto nissaṭo3 vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatīti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Tesaṃ - sīmu. 1 2. Anajjhesito - sīmu. 3. Nissato - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na piyaṃ kubbati nopi appiyanti - piyāti dve piyā: sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā, | ||
+ | |||
+ | Appiyāti - dve appiyā: sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā appiyā? Idha yassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā jīvitā voropetukāmā, | ||
+ | |||
+ | Na piyaṃ kubbati nopi appiyanti ' ayaṃ me satto piyo, ' ime ca me saṅkhārā manāpā' | ||
+ | |||
+ | Tasmiṃ paridevamaccharaṃ paṇṇe vāri yathā na lippatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Paṇṇe vāri yathā na lippatīti - paṇṇaṃ vuccati padumapattaṃ; | ||
+ | |||
+ | 1. Lālappāyanā - sīmū11. 2. Lālappāyitattaṃ sīmū11. Manupa. 3. Kaṭukañcatā - manupa. 4. Nissato - sa. [A] vibhaṅgapāḷi - paṭiccasamuppādavibhaṅga. [B] khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Na piyaṃ kubbati nopi appiyaṃ, | ||
+ | Tasmiṃ paridevamaccharaṃ\\ | ||
+ | Paṇṇe vāri yathā na lippatī" | ||
+ | |||
+ | 6 - 9 | ||
+ | |||
+ | Udabindu yathāpi pokkhare\\ | ||
+ | Padume vāri yathā na lippati, 1\\ | ||
+ | Evaṃ muni nopalippati\\ | ||
+ | Yadidaṃ diṭṭhasutaṃ2 mutesu vā. | ||
+ | |||
+ | Udabindu yathāpi pokkhareti - udabindu vuccati udakathevo; | ||
+ | |||
+ | Padume vāri yathā na lippatīti - padumaṃ vuccati padumapupphaṃ; | ||
+ | |||
+ | Evaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Saṅgamaticca so muni; ' | ||
+ | Katamo taṇhālepo? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhilepo? | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Udabindu yathāpi pokkhare\\ | ||
+ | Padume vāri yathā na lippati,\\ | ||
+ | Evaṃ muni nopalippati\\ | ||
+ | Yadidaṃ diṭṭhasutaṃ6 mutesu vā" | ||
+ | |||
+ | 6 - 10\\ | ||
+ | Dhono na hi tena maññati\\ | ||
+ | Yadidaṃ diṭṭhasutaṃ6 mutesu vā,\\ | ||
+ | Nāññena visuddhimicchati\\ | ||
+ | Na hi so rajjati no virajjati. | ||
+ | |||
+ | 1. Limpati - mu. 11. Syā 2. Diṭṭhasute - sīmu. 11 3. Udakatthavako - pu 4. Asaṃlittaṃ - sīmu11 5. Padumapattaṃ - sīmu1 6. Diṭṭhasute - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dhono na hi tena maññati yadidaṃ diṭṭhasutaṃ1 mutesu vāti ' | ||
+ | Amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. [A] kiṃ kāraṇā dhonā vuccati paññā? Tāya paññāya kāyaduccaritaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca; | ||
+ | |||
+ | Dhono na hī tena maññati yadidaṃ diṭṭhasutaṃ1 mutesu vāti dhono diṭṭhaṃ na maññati. Diṭṭhasmiṃ na maññati. Diṭṭhato na maññati. Diṭṭhaṃ meti na maññati. Sutaṃ na maññati. Sutasmiṃ na maññati. Sutato na maññati. Sutaṃ meti na maññati. Mutaṃ na maññati. Mutasmiṃ na maññati. Mutato na maññati. Mutaṃ meti na maññati. Viññātaṃ na maññati. Viññātasmiṃ na maññati. Viññātato na maññati. Viññātaṃ meti na maññati. Vuttampi hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 1. Diṭṭhasute - sīmu11. 2. Asminti - sīmu. 11 [A] dhamamasaṅgaṇi - cittupādakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Nāññena visuddhimicchatīti - dhono aññena asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyāṇikapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ na icchati na sādiyati na pattheti na piheti nābhijappatīti ' | ||
+ | |||
+ | Na hi so rajjati no virajjatīti - 'sabbe bālaputhujjanā rajjanti. Puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya satta sekhā virajjanti. Arahā neva rajjati no virajjati. Viratto so khayā rāgassa vītarāgattā khayā dosassa vītadosattā khayā mohassa vītamohattā so vutthavāso ciṇṇacaraṇo - pe -\\ | ||
+ | Jātijarāmaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti ' na hi so rajjati no virajjati. '\\ | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Dhono na hi tena maññati\\ | ||
+ | Yadidaṃ diṭṭhasutaṃ mutesu vā,\\ | ||
+ | Nāññena visuddhimicchati\\ | ||
+ | Na hi so rajjati no virajjatī" | ||
+ | |||
+ | Jarāsuttaniddeso chaṭṭho. | ||
+ | |||
+ | 7. Tissametteyyasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha tissametteyyasuttaniddeso vuccati: 2 | ||
+ | |||
+ | 7 - 1\\ | ||
+ | Methunamanuyuttassa <span pts_page # | ||
+ | Vighātaṃ brūhi mārisa,\\ | ||
+ | Sutvāna tava sāsanaṃ\\ | ||
+ | Viveke sikkhissāma se. | ||
+ | |||
+ | 1. Asminti - mu11 2. Suttaṃ cakkhati - sīmu11\\ | ||
+ | [A] saḷāyatanasaṃyutta - āsīvisavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Methunamanuyuttassāti - methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti; | ||
+ | |||
+ | Iccāyasmā tisso metteyyoti - ' | ||
+ | |||
+ | Vighātaṃ brūhi mārisāti - ' | ||
+ | |||
+ | Sutānaṃ tava sāsananti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Anusatthiṃ - sa.\\ | ||
+ | [A]vinayamahāvibhaṅga - paṭhamapārājikaṃ. (Tattha " duṭṭhullaṃ odakantikaṃ rahassa" | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Viveke sikkhissāma seti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo kāyaviveko? | ||
+ | |||
+ | Katamo cittaviveko? | ||
+ | |||
+ | Katamo upadhiviveko? | ||
+ | Kāyaviveko ca vavakaṭṭhakāyānaṃ1 nekkhammābhiratānaṃ. Cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ. Upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. | ||
+ | |||
+ | Viveke sikkhissāma seti - so thero pakatiyā sikkhitasikkho. Apica, dhammadesanaṃ upādāya dhammadesanaṃ yācanto2 evamāha: ' | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Vighātaṃ brūhi mārisa,\\ | ||
+ | Sutvāna tava sāsanaṃ\\ | ||
+ | Viveke sikkhissāma se"ti. | ||
+ | |||
+ | 1. Vivekaṭṭhakāyānaṃ - sīmu11. Vūpakaṭṭhakāyānaṃ - [PTS. 2.] Yācento - machasaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 7 - 2\\ | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Methunamanuyuttassa ( metteyyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Mussatevāpi1 sāsanaṃ, | ||
+ | Micchā ca paṭipajjati\\ | ||
+ | Etaṃ tasmiṃ anāriyaṃ | ||
+ | |||
+ | Methunamanuyuttassāti - methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti, | ||
+ | |||
+ | Metteyyāti - bhagavā taṃ theraṃ gottena ālapati; bhagavāti gāravādhivacanaṃ; | ||
+ | |||
+ | 1. Mussate cāpi - su a. Mussate vāti - sa. 2. Taṃcaritassa - sa\\ | ||
+ | [A] vinayamahāvibhaṅga - paṭhamapārājika. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā; bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattinaṃ, | ||
+ | |||
+ | Mussate vāpi1 sāsananti - dvīhi kāraṇehi sāsanaṃ mussati: pariyattisāsanampi mussati. Paṭipattisāsanampi mussati. Katamaṃ taṃ pariyattisāsanaṃ? | ||
+ | |||
+ | Micchā ca paṭipajjatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Etaṃ tasmiṃ anāriyanti - etaṃ tasmiṃ puggale anariyadhammo bāladhammo mūḷhadhammo aññāṇadhammo amarāvikkhepadhammo yadidaṃ micchāpaṭipadāti ' etaṃ tasmiṃ anāriyaṃ. '\\ | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Methunamanuyuttassa ( metteyyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Mussate vāpi sāsanaṃ\\ | ||
+ | Micchā ca paṭipajjati\\ | ||
+ | Etaṃ tasmiṃ anāriya" | ||
+ | |||
+ | 1. Mussate vāti - sa. 2. Pariyāpuṇanaṃ - sīmu11. Pariyāpuṭaṃ - manupa pariyāputtaṃ - pu.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 7 - 3\\ | ||
+ | Eko pubbe caritvāna\\ | ||
+ | Methunaṃ yo nisevati,\\ | ||
+ | Yānaṃ bhantaṃva taṃ loke\\ | ||
+ | Hīnamāhu puthujjanaṃ. | ||
+ | |||
+ | Eko pubbe caritvānāti - dvīhi kāraṇehi eko pubbe caritvāna: pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇā vavassaggaṭṭhena1 vā. Kathaṃ pabbajjāsaṅkhātena eko pubbe caritvāna? Sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā mittāmaccapaḷibodha1 chinditvā sannidhipaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Methunaṃ yo nisevatīti - methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti, | ||
+ | |||
+ | Yānaṃ bhantaṃva taṃ loketi - ' | ||
+ | Micchāsamādhiṃ gaṇhāti yathā taṃ bhantaṃ yānaṃ adantaṃ akāritaṃ avinītaṃ visamaṃ khāṇumpi pāsāṇampi abhirūhati, | ||
+ | |||
+ | 1. Gaṇavavassaggatthena - sa. 2. Ārohakaṃ - sīmu. 1. 3. Vibhañjati - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yathā taṃ bhantaṃ yānaṃ adantaṃ akāritaṃ avinītaṃ yānampi ārohakampi bhañjati, evamevaṃ so vibbhantako bhantayānapaṭibhāgo niraye attānaṃ bhañjati. Tiracchānayoniya1 attānaṃ bhañjati. Pettivisaye attānaṃ bhañjati. Manussaloke attānaṃ bhañjati. Devaloke attānaṃ bhañjati. Yathā taṃ bhantaṃ yānaṃ adantaṃ akāritaṃ avinītaṃ papāte papatati, evamevaṃ so vibbhantako bhantayānapaṭibhāgo jātipapātampi papatati. Jarāpapātampi papatati. Vyādhipapātampi papatati. Maraṇapapātampi papatati. Sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsapapātampi papatati. Loketi apāyaloke - pe - manussaloketi ' | ||
+ | |||
+ | Hīnamāhu puthujjananti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Eko pubbe caritvāna\\ | ||
+ | Methunaṃ yo nisevati,\\ | ||
+ | Yānaṃ bhantaṃva taṃ loke\\ | ||
+ | Hīnamāhu puthujjana" | ||
+ | |||
+ | 7 - 4 | ||
+ | |||
+ | Yaso kitti ca yā pubbe\\ | ||
+ | Hāyate vāpi tassa sā,\\ | ||
+ | Etampi4 disvā sikkhetha\\ | ||
+ | Methunaṃ vippahātave. | ||
+ | |||
+ | Yaso kitti ca yā pubbe hāyate vāpi tassa sāti - katamo yaso? Idhekacco pubbe samaṇabhāve sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī civarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Ayaṃ yaso. | ||
+ | |||
+ | 1. Santapantīti - sīmu11 2. Ajjhosantā - machasaṃ 3. Jatukkaṃ - sīmu. 11 4. Evampi - sīmu11. Etaṃ - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamā kitti. ? Idhekacco pubbe samaṇabhāve kittivaṇṇabhato1 hoti: paṇḍito viyatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno, | ||
+ | |||
+ | Hāyate vāpi tassa sāti - tassa aparena samayena buddhaṃ dhammaṃ saṅghaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattassa so ca yaso sā ca kitti hāyati parihāyati <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Etampi disvā sikkhetha methunaṃ vippahātaveti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Kittivaṇṇagato - sīmu. 11. 2. Paripaṭati - sa 3. Sampattiṃ vippattiṃ - sīmu11 4. Mukhaṃ pamukhaṃ - sīmu11. Manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Methunadhammo <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Yaso kitti ca yā pubbe\\ | ||
+ | Hāyate vāpi tassa sā,\\ | ||
+ | Etampi disvā sikkhetha\\ | ||
+ | Methunaṃ vippahātave" | ||
+ | |||
+ | 7 - 5\\ | ||
+ | Saṅkappehi pareto so1\\ | ||
+ | Kapaṇo viya jhāyati,\\ | ||
+ | Sutvā paresaṃ nigghosaṃ\\ | ||
+ | Maṅku hoti tathāvidho. | ||
+ | |||
+ | Saṅkappehi pareto so kapaṇo viya jhāyatīti - kāmasaṅkappena byāpādasaṅkappena vihiṃsāsaṅkappena diṭṭhisaṅkappena phuṭṭho pareto samohito samannāgato pihito; kapaṇo viya mando viya momūho viya jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati; | ||
+ | |||
+ | [A]vinayamahāvibhaṅga - paṭhamapārājika. 1. Yo - su. 2. Vilāro - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sutvā paresaṃ nigghosaṃ maṅku hoti tathāvidhoti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Saṅkappehi pareto so\\ | ||
+ | Kapaṇo viya jhāyati,\\ | ||
+ | Hutvā paresaṃ nigghosaṃ\\ | ||
+ | Maṅku hoti tathāvidho" | ||
+ | |||
+ | 7 - 6\\ | ||
+ | Atha satthāni kurute\\ | ||
+ | Paravādehi codito,\\ | ||
+ | Esa khavassa mahāgedho\\ | ||
+ | Mosavajjaṃ pagāhati. | ||
+ | |||
+ | Atha satthāni kurute paravādehi coditoti - ' | ||
+ | Paravādehi coditoti - upajjhāyehi vā ācariyehi vā samānupajjhāyakehi2 vā samānācariyakehi vā mittehi vā sandiṭṭhehi vā sambhattehi vā sahāyehi vā codito sampajānamusā bhāsati: " abhirato3 ahaṃ bhante ahosiṃ pabbajjāya. Mātā me posetabbā. Tenamhi vibbhanto" | ||
+ | |||
+ | 1. Ghaṭito - manupa. 2. Samānupajjhāyehi - sīmu11. 3. Anabhirato - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Esakhvassa mahāgedhoti - eso kho tassa mahāgedho mahāvanaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Mosavajjaṃ pagāhatīti - mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho " ehambho purisa, yaṃ jānāsi, taṃ vadehī" | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Atha satthāni kurute paravādehi codito,\\ | ||
+ | Esakhvassa mahāgedho mosavajjaṃ pagāhatī" | ||
+ | |||
+ | 7 - 7 | ||
+ | |||
+ | Paṇḍitoti samaññāto ekacariyamadhiṭṭhito, | ||
+ | Savāpi1 methune yutto mandova parikissati. | ||
+ | |||
+ | Paṇḍitoti samaññātoti - idhekacco pubbe samaṇabhāvekittivaṇṇabhato2 hoti paṇḍito viyatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā - pe - | ||
+ | |||
+ | Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā, evaṃ ñāto hoti saññāto3 samaññāto hotīti - paṇḍitoti samaññāto. | ||
+ | |||
+ | 1. Athāpi - [PTS] 2. Kittivaṇṇagato - sīmu11 3. Paññāto - sīmu11. Machasaṃ\\ | ||
+ | [A] majjhimanikāya - sāleyyakasutta, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Ekacariyaṃ adhiṭṭhitoti - dvīhi kāraṇehi ekacariyaṃ adhiṭṭhito pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇā vavassaggaṭṭhena vā. Kathaṃ pabbajjāsaṅkhātena ekacariyaṃ adhiṭṭhito? | ||
+ | |||
+ | Sacāpi methune yuttoti - methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti, | ||
+ | |||
+ | Mandova parikissatīti - kapaṇo viya mando viya momūho viya kissati <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Kahāpaṇikampi - sīmu11 2 pīḷiyamāno - sīmu 11. Machasaṃ 3. Piḷiyamāno - [PTS]. 4. Gumbhaṃ - sīmu1, gubbaṃ - sa 5. Maraṇapāraṃ - sī purapuraṃ - machasaṃ.\\ | ||
+ | 6. Kamaliṃ tamasiṃ - sī. Tamamuniṃ - manupa. Tabbaliṅgaṃ - sī 7. Vaṅkaṃ - sī. 8. Eḷabandhanaṃ - sī. Machasaṃ. Jalavanaṃ - sīmu. 11 9. Suppādakaṃ - machasaṃ. Suppāraṃ - sī. 10. Bhārukacchaṃ - sīmu. 11. Bharukaṃ - bhārukacchiṃ - sī. 11. Suraddhaṃ - suraraṭṭhaṃ - sī 12. Saṅgalokaṃ - sīmu11. Bhaṅgalokaṃ - machasaṃ. Aṅganekaṃ - [PTS]. 13. Taṅgaṇaṃ - sīmu1 saṅgaṇaṃ - sīmu11. Bhaṅgaṇaṃ - machasaṃ 14. Padapataṅgaṃ - sīmu. 1 Padamataṅgaṇaṃ - sī. Saramataṅgaṇaṃ - machasaṃ 15. Vinakaṃ - machasaṃ, vinaṃ - sī. 16. Mūlapaddaṃ - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Marukantāraṃ gacchati, chaṇṇupathaṃ gacchati, ajapathaṃ gacchati, meṇḍapathaṃ gacchati, saṅkupathaṃ gacchati, chattapathaṃ gacchati, vaṃsapathaṃ gacchati; sakuṇapathaṃ1 gacchati, mūsikapathaṃ gacchati, darīpathaṃ gacchati, vettādhāraṃ2 gacchati, evampi kissati, parikissati, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Paṇḍatoti samaññāto ekacariyamadhiṭṭhito\\ | ||
+ | Sacāpi methune yutto mandova parikissatī" | ||
+ | |||
+ | 7 - 8 | ||
+ | |||
+ | Etamādīnavaṃ ñatvā muni pubbāpare idha,\\ | ||
+ | Ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā na nisevetha methunaṃ. | ||
+ | |||
+ | Etamādīnavaṃ ñatvā muni pubbāpare idhāti - ' | ||
+ | |||
+ | Saṅgajālamaticca so muni; idhāti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ brahmacariye imasmiṃ attabhāve imasmiṃ manussaloketi ' | ||
+ | |||
+ | 1. Aṃsapathaṃ - sī - 2. Vettācāraṃ - sīmu11. Machasaṃ. Cettādhāraṃ - manupa 3. Na vindati - sīmu. 11. 4. Sampattiṃ vipattiṃ - sīmu11, sampattivipattiñca - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirāti - dvīhi kāraṇehi ekacariyaṃ daḷhaṃ kareyya: pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇā (vavassaggaṭṭhena) vā. Kathaṃ pabbajjāsaṅkhātena ekacariyaṃ daḷhaṃ kareyya? Sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā mittāmaccapaḷibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko careyya vihareyya vatteyya pāleyya <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na nisevetha methunanti - methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā na nisevetha methuna" | ||
+ | |||
+ | 7 - 9\\ | ||
+ | Vivekaññeva 2 sikkhetha etadariyānamuttamaṃ3, | ||
+ | Tena seṭṭho na maññetha sa ve nibbānasantike. | ||
+ | |||
+ | Vivekaññeva sikkhethāti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo cittaviveko? | ||
+ | |||
+ | Katamo upadhiviveko? | ||
+ | Kāyaviveko ca vavakaṭṭhakāyānaṃ1 nekkhammābhiratānaṃ. Cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ. Upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhipaññāsikkhā? | ||
+ | |||
+ | 1. Daḷhaṃ - sīmu11. 2. Vivekaṃ yeva - su. 3. Etamariyānamuttamaṃ - sa 4. Vivekaṭṭhakāyānaṃ - sīmu. 11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Etadariyānamuttamanti - ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca paccekabuddhā ca. Ariyānaṃ etaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ yadidaṃ vivekacariyāti ' | ||
+ | |||
+ | Tena seṭṭho na maññethāti - tāya vivekacariyāya unnatiṃ na kareyya, unnamaṃ na kareyya, mānaṃ na kareyya, thāmaṃ na kareyya, thambhaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti 'tena seṭṭho na maññetha. ' | ||
+ | |||
+ | Sa ve nibbānasantiketi - so nibbānassa santike sāmantā āsanne avidūre upakaṭṭheti - sa ve nibbānasantike. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Tena seṭṭho na maññetha sa ve nibbānasantike" | ||
+ | |||
+ | 7 - 10\\ | ||
+ | Rittassa munino carato kāmesu anapekkhino, | ||
+ | Oghatiṇṇassa pihayanti kāmesu gathitā3 pajā. | ||
+ | |||
+ | Rittassa munino caratoti - ' | ||
+ | Saṅgajālamaticca so muni, caratoti carato viharato irīyato vattato pālayato yapato yāpayatoti ' | ||
+ | |||
+ | Kāmesu anapekkhinoti - ' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " Addasaṃ kāma te mūlaṃ saṃkappā kāma jāyasi,\\ | ||
+ | Na taṃ saṃkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. | ||
+ | |||
+ | Vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā kāmesu anapekkhamāno cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītībhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Vivekaṃ yeva - su 2 etamariyānamuttamaṃ - sa 3. Gadhitā - manupa. Machasaṃ [PTS] 4. Sabbakusalābhisaṅkhārehi - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Oghatiṇṇassa pihayanti kāmesu gathitā1 pajāti - " pajā" | ||
+ | Patthenti pihayanti, yathā bandhanabaddhā bandhanamokkhaṃ patthenti pihayanti, yathā dāsā bhujissaṃ patthenti pihayanti, yathā kantāraddhānapakkhannā3 khemantabhūmiṃ patthenti pihayanti, evamevaṃ pajā kāmesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā paḷibuddhā. Te kāmoghatiṇṇassa bhavoghatiṇṇassa te kāmoghatiṇṇassa bhavoghatiṇṇassa diṭṭhoghatiṇṇassa avijjoghatiṇṇassa sabbasaṃsārapathaṃ2 tiṇṇassa uttiṇṇassa nittiṇṇassa atikkantassa samatikkantassa vītivattassa pāraṃ gatassa pāraṃ pattassa antaṃ gatassa antaṃ pattassa koṭiṃ gatassa koṭiṃ gatassa koṭiṃ pattassa pariyantaṃ gatassa pariyantaṃ pattassa vosānaṃ gatassa vosānaṃ pattassa tāṇaṃ gatassa tāṇaṃ pattassa lenaṃ gatassa lenaṃ pattassa saraṇaṃ gatassa saraṇaṃ pattassa abhayaṃ gatassa abhayaṃ pattassa accutaṃ gatassa accutaṃ pattassa amataṃ gatassa amataṃ pattassa nibbānaṃ gatassa nibbānaṃ pattassa icchanti sādiyanti patthayanti pihayanti abhijappantīti. ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Oghatiṇṇassa pihayanti kāmesu gathitā pajā" | ||
+ | |||
+ | Tissametteyyasuttaniddeso sattamo. | ||
+ | |||
+ | 8 | ||
+ | |||
+ | Pasūrasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | 8 - 1 | ||
+ | |||
+ | Atha pasūrasuttaniddeso vuccati: | ||
+ | |||
+ | " Idheva <span pts_page # | ||
+ | Nāññesu dhammesu visuddhimāhu, | ||
+ | Yannissitā tattha subhaṃ vadānā\\ | ||
+ | Paccekasaccesu puthū niviṭṭhā. | ||
+ | |||
+ | 1. Gadhitā - manupa. Machasaṃ. [PTS] 2. Sabbasaṅkhārapathaṃ - sa 3. Pakkhandhā - sīmu 1 pakkhandā - machasaṃ. 4. Vādiyanti - su [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Idheva suddhiṃ iti vādayantīti - idheva suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; ' | ||
+ | |||
+ | Nāññesu dhammesu visuddhimāhūti - attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe paravāde khipanti ukkhipanti parikkhipanti: | ||
+ | |||
+ | Yannissitā tattha subhaṃ vadānāti - ' | ||
+ | |||
+ | Paccekasaccesu puthu niviṭṭhāti - puthu samaṇabrāhmaṇā puthu paccekasaccesu niviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā (ajjhositā) adhimuttā ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Idheva suddhiṃ iti vādayanti\\ | ||
+ | Nāññesu dhammesu visuddhimāhu, | ||
+ | Yannissitā tattha subhaṃ vadānā\\ | ||
+ | Paccekasaccesu puthū niviṭṭhā" | ||
+ | |||
+ | 1. Jatukkā - sīmu11 chatukkā - machasaṃ catukkā - manupa 2. Ānissitā - sī. Machasaṃ. Sannissitā - [PTS] patiṭṭhitā - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 8 - 2 | ||
+ | |||
+ | Te <span pts_page # | ||
+ | Bālaṃ dahanti mithu aññamaññaṃ, | ||
+ | Vadanti te aññasitā kathojjaṃ\\ | ||
+ | Pasaṃsakāmā kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Te vādakāmā parisaṃ vigayhāti - 'te vādakāmā' | ||
+ | |||
+ | Bālaṃ dahanti mithu aññamaññanti - ' | ||
+ | |||
+ | Vadanti te aññasitā kathojjanti - te aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissitā assitā2 allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā; kathojjaṃ vuccati kalaho bhaṇḍanaṃ viggaho vivādo medhagaṃ; athavā kathojjanti anojavantī3 sā kathā4 kathojjaṃ vadanti, kalahaṃ vadanti. Bhaṇḍanaṃ vadanti. Viggahaṃ vadanti. Vivādaṃ vadanti. Medhagaṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti ' | ||
+ | |||
+ | Pasaṃsakāmā kusalāvadānāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Te vādakāmā parisaṃ vigayha\\ | ||
+ | Bālaṃ dahanti mithu aññamaññaṃ, | ||
+ | Vadanti te aññasitā kathojjaṃ\\ | ||
+ | Pasaṃsakāmā kusalāvadānā" | ||
+ | |||
+ | 8 - 3 | ||
+ | |||
+ | Yutto kathāyaṃ parisāya majjhe\\ | ||
+ | Pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti,\\ | ||
+ | Apāsadasmiṃ5 pana maṅku hoti,\\ | ||
+ | Nindāya so kuppati randhamesī. | ||
+ | |||
+ | 1. Nigghāyanti - [PTS] 2. Patiṭṭhitā - sīmu. 11 Anissitā - manupa. Ānissitā - machasaṃ sannissitā - [PTS] 3. Anojavantīti - sīmu11. 4. Nisākathā - machasaṃ 5. Apāhatasmiṃ - sīmu11. Avāsadasmiṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yutto kathāyaṃ parisāya majjheti - khattiyaparisāya vā brāhmaṇaparisāya vā gahapatiparisāya vā samaṇaparisāya vā majjhe attano kathāyaṃ yutto payutto āyutto samāyutto sampayutto kathetunti 'yutto kathāyaṃ parisāya majjhe' | ||
+ | |||
+ | Pasaṃsamicchaṃ vinighāti hotīti - ' | ||
+ | |||
+ | Apāsadasmiṃ2 pana maṅku hotīti - 'ye te pañhavīmaṃsakā parisā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Nindāya so kuppati randhamesīti - ' | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yutto kathāyaṃ parisāya majjhe\\ | ||
+ | Pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti,\\ | ||
+ | Apāsadasmiṃ2 pana maṅku hoti\\ | ||
+ | Nindāya so kuppati randhamesī" | ||
+ | |||
+ | 1. Chedanaṃ - sa 2 apāhatasmiṃ - sīmu11, [PTS] 3. Pāsanikā[PTS.] Pāsādanīyā - sa 4. Apaharanti - sīmu11. [PTS] 5. Visamakathaṃ - sīmu11. 6. Apaharanti - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 8 - 4\\ | ||
+ | Yamassa <span pts_page # | ||
+ | Apāsadaṃ1 pañhavīmaṃsakā se,\\ | ||
+ | Paridevati socati hīnavādo\\ | ||
+ | Upaccagā manti anutthunāti. | ||
+ | |||
+ | Yamassa vādaṃ parihīnamāhūti - yaṃ assa2 vādaṃ hīnaṃ nihīnaṃ parihīnaṃ parihāpitaṃ na paripūritaṃ evamāhaṃsu eṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti ' | ||
+ | |||
+ | Apāsadaṃ pañhavīmaṃsakā seti - ye te pañhavīmaṃsakā parisā pārisajjā pāsārikā3 te apasādenti: | ||
+ | |||
+ | Paridevati socati hīnavādoti - ' | ||
+ | 1. Apāhataṃ - sīmu11 machasaṃ, [PTS] 2. Tassa - manupa. 3. Pasādanīyā - sa. 4. Visamakathaṃ - sīmu11 5. Haññissāmīti - sīmu. 11 Sajissāmīti - manupa. Hindissāmīti - sī 6. Lālappāyanā - sīmu11 machasaṃ [PTS] 7. Lālappāyitattanti - sīmu11. Maja | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Upaccagā manti anutthunātīti - 'so maṃ vādena vādaṃ accagā upaccagā atikkanto samatikkanto vītivatto' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yamassa vādaṃ parihīnamāhu\\ | ||
+ | Apāsadaṃ pañhavīmaṃsakā se,\\ | ||
+ | Paridevati socati hīṇavādo\\ | ||
+ | Upaccagā manti anutthunātī" | ||
+ | |||
+ | 8 - 5\\ | ||
+ | Ete vivādā samaṇesu jātā\\ | ||
+ | Etesu ugghāti nighāti hoti,\\ | ||
+ | Etampi disvā virame kathojjaṃ\\ | ||
+ | Na haññadattha' | ||
+ | |||
+ | Ete vivādā samaṇesu jātāti - ' | ||
+ | |||
+ | Etesu ugghāti nighāti hotīti - jayaparājayo hoti, lābhā lābho hoti, yasāyaso hoti, nindāpasaṃsā hoti, sukhadukkhaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Etampi disvā virame kathojjanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Paribbajupagatā - machasaṃ 2. Paribbajasamāpannā - machasaṃ. Paribbājakasamāpannā - [PTS] 3. Ugghātinigghāti - [PTS] 4. Uṇṇatiyā - syā 5. Vippamutto - sī. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Nahaññadattha' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Ete vivādā samaṇesu jātā\\ | ||
+ | Etesu ugghātinighāti hoti,\\ | ||
+ | Etampi disvā virame kathojjaṃ\\ | ||
+ | Nahaññadattha' | ||
+ | |||
+ | 8 - 6 | ||
+ | |||
+ | Pasaṃsito vā pana tattha hoti\\ | ||
+ | Akkhāya vādaṃ parisāya majjhe,\\ | ||
+ | So taṃ hasati1 unnamaticca2 tena\\ | ||
+ | Pappuyya3 tamattha1 yathāmano ahu. | ||
+ | |||
+ | Pasaṃsito vā pana tattha hotīti - ' | ||
+ | |||
+ | Akkhāya vādaṃ parisāya majjheti - khattiyaparisāya cā brāhmaṇa parisāya vā gahapatiparisāya vā samaṇaparisāya vā majjhe attano vādaṃ akkhāya ācikkhitvā anuvādaṃ akkhāya ācikkhitvā thambhayitvā bruhayitvā dīpayitvā jotayitvā voharitvā parigaṇhitvāti ' | ||
+ | |||
+ | So taṃ hasati unnamaticca tenāti - so tena jayatthena tuṭṭho hoti haṭṭho pahaṭṭho attamano paripuṇṇasaṃkappo; | ||
+ | |||
+ | Pappuyya tamatthaṃ yathāmano ahūti - 'taṃ jayatthaṃ ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Akkhāya vādaṃ parisāya majjhe,\\ | ||
+ | So taṃ hasati unnamaticca tena\\ | ||
+ | Pappuyya3 tamattha1 yathāmano ahū" | ||
+ | |||
+ | 1. So hassati - machasaṃ, [PTS] 2. Unnatī ca - machasaṃ 3. Samapuyya - katthaci. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 8 - 7\\ | ||
+ | Yā unnati sāssa vighātabhūmi\\ | ||
+ | Mānātimānaṃ vadake1 paneso,\\ | ||
+ | Etampi disvā na vivādiyetha\\ | ||
+ | Na hī tena suddhiṃ kusalā vadanti, | ||
+ | |||
+ | Yā unnati sāssa vighātabhūmīti - "yā, ti yā unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassāti yā unnati; sāssa vighātabhūmīti sā tassa vighātabhūmi upaghātabhūmi pīḷanabhūmi ghaṭṭanabhūmi upaddavabhūmi upassaggabhūmīti - ' | ||
+ | |||
+ | Mānātimānaṃ vadate2 panesoti - so puggalo mānaṃ ca vadati, atimānaṃ ca vadatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Etampi disvā na vivādiyethāti - etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā diṭṭhikalahesu diṭṭhibhaṇḍanesu diṭṭhiviggahesu diṭṭhivivādesu diṭṭhimedhagesūti - etampi disvā; na vivādiyethāti - <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Yā unnati sāssa vighātabhūmi\\ | ||
+ | Mānātimānaṃ vadate paneso,\\ | ||
+ | Etampi disvā na vivādiyetha\\ | ||
+ | Na hi tena suddhiṃ kusalā vadantī" | ||
+ | |||
+ | 8 - 8\\ | ||
+ | Sūro yathā rājakhādāya phuṭṭho\\ | ||
+ | Abhigajjameti paṭisūramicchaṃ, | ||
+ | Yeneva so tena palehi sūra4\\ | ||
+ | Pubbeva natthi yadidaṃ yudhāya.\\ | ||
+ | 1Carate - sīmu. 11 Manupa. 2. Carate - manupa. 3. Vippamutto - sīmu 11 [PTS] 4. Sūraṃ - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sūro yathā rājakhādāya phuṭṭhoti - ' | ||
+ | |||
+ | Abhigajjameti paṭisūramicchanti - so gajjanto uggajjanto abhigajjanto eti upeti apagacchati paṭisūraṃ paṭipurisaṃ paṭisattuṃ paṭimallaṃ icchanto sādiyanto patthayante pihayanto abhigajjantoti ' abhigajjameti paṭisūramicchaṃ. ' | ||
+ | |||
+ | Yeneva so tena palehi sūrāti - yeneva so diṭṭhigatiko tena palehi, tena vaja2, tena gaccha, tena abhikkama. So tuyhaṃ paṭisūro paṭipuriso paṭisattu paṭimalloti ' | ||
+ | |||
+ | Pubbeva natthi yadidaṃ yudhāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Sūro yathā rājakhādāya phuṭṭho\\ | ||
+ | Abhigajjameti paṭisūramicchaṃ, | ||
+ | Yeneva so tena palehi sūra\\ | ||
+ | Pubbeva natthi yadidaṃ yudhāyā" | ||
+ | |||
+ | 8 - 9\\ | ||
+ | Ye diṭṭhimuggayha vivādayanti4\\ | ||
+ | Idameva saccanti ca vādayanti, 5\\ | ||
+ | Te tvaṃ vadassu na hi te'dha atthi\\ | ||
+ | Vādamhi jāte paṭisenikattā. | ||
+ | |||
+ | Ye <span pts_page # | ||
+ | 'Na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi. Ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? | ||
+ | 1. Apādito - machasaṃ. 2. Vada - sīmu 1. 3. Paṭibhaṇḍakarāsīmu11 paṭikaṇḍakarā - manupa\\ | ||
+ | Paṭikaṇḍakakarā - machasaṃ. 4. Vivādiyanti - samī11. [PTS]. 5. Vādiyanti [PTS] 6. Adhiciṇṇaṃ - sīmu11. Machasaṃ [PTS.] Avacinnaṃ - manupa. 7. Nibbeṭṭhehi - sīmu11. Nibbedhehi - machasaṃ. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Idameva saccanti ca vādayantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Te tvaṃ vadassu na hi te'dha atthi vādamhi jāte paṭisenikattāti - te tvaṃ diṭṭhigatike vadassu vā vādena vādaṃ viggahena viggahaṃ paṭikammena paṭikammaṃ visesena visesaṃ paṭivisesena paṭivisesaṃ āveṭhiyāya āveṭhiyaṃ nibbeṭhiyāya nibbeṭhiyaṃ chedena chedaṃ maṇḍalena maṇḍalaṃ. Te tuyhaṃ paṭisūra paṭipurisa paṭisattu paṭimallāti te tvaṃ vadassu; na hi te'dha atthi vādamhi jāte paṭisenikattāti - vāde jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte yeva paṭisenikattā paṭilomakattā <span pts_page # | ||
+ | Te natthi na santi na saṃvijjanti nūpalabbhanti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Ye diṭṭhimuggayha vivādayanti\\ | ||
+ | Idameva saccanti ca vādayanti, | ||
+ | Te tvaṃ vadassu na hi te'dha atthi\\ | ||
+ | Vādamhi jāte paṭisenikattā" | ||
+ | |||
+ | 8 - 10 | ||
+ | |||
+ | Visenikatvā pana ye caranti\\ | ||
+ | Diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā, | ||
+ | Tesu tvaṃ kiṃ labhetho1pasūra\\ | ||
+ | Yesī' | ||
+ | |||
+ | Visenikatvā pana ye carantīti - 'senā vuccati mārasenā: kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, lobho2 mārasenā, doso mārasenā, moho mārasenā, kodho mārasenā, upanāho mārasenā, makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 1. Kiñca labhetha - sīmu 1. Kiṃ labhetha - machasaṃ. 2. Rāgo[PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " Kāmā te paṭhamā senā dutiyā arati vuccati \\ | ||
+ | Tatiyā khuppipāsā te catutthī taṇhā pavuccati, | ||
+ | Pañcamī thīnamiddhaṃ te chaṭṭhā bhīrū pavuccati, | ||
+ | Sattamī vicikicchā te makkho thambho te aṭṭhamī. 1 | ||
+ | |||
+ | Lābho siloko sakkāro micchāladdho ca yo yaso,\\ | ||
+ | Yo cattānaṃ samukkaṃse pare ca avajānati. | ||
+ | |||
+ | Esā namuci te senā kaṇhassābhippahāriṇī, | ||
+ | Na taṃ asūro jināti jetvā ca labhate sukhanti. "[A] | ||
+ | |||
+ | Yato catuhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parijitā bhaggā vippaluggā1 parammukhā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānāti - yesaṃ dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, | ||
+ | |||
+ | Tesu tvaṃ kiṃ lahetho1 pasūrāti - tesu arahantesu khīṇāsavesu kiṃ labhetho paṭisūraṃ paṭipurisaṃ paṭisattuṃ paṭimallanti 'tesu tvaṃ kiṃ lahetho1 pasūra. ' | ||
+ | |||
+ | Yesī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Visenikatvā na ye caranti\\ | ||
+ | Diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā, | ||
+ | Tesu tvaṃ kiṃ labhetho1 pasūra\\ | ||
+ | Yesī' | ||
+ | |||
+ | 8 - 11\\ | ||
+ | Atha tvaṃ pavitakkamāgamo3\\ | ||
+ | Manasā diṭṭhigatāni cintayanto, | ||
+ | Dhonena yugaṃ samāgamo4\\ | ||
+ | Na hi tvaṃ sakkhasi sampayātave. | ||
+ | |||
+ | 1. Vippalaggā - manupa. 2. Viseṭṭhaṃ - [PTS]. 3. Māgama - sīmu. 11 Māgamā - machasaṃ. [PTS]. 4. Samāgama - sīmu. 11 5. Sabbapotthakesu ' | ||
+ | [A.] Suttanipāta - padhānasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Atha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Manasā diṭṭhigatāni cintayantoti - ' | ||
+ | |||
+ | Dhonena yugaṃ samāgamo1 na hi tvaṃ sakkhasi sampayātaveti dhonā vuccati paññā, yā paññā pajānanā - pe\\ | ||
+ | Amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi[a, | ||
+ | Sabbākusalābhisaṃkhārā dhutā na dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Athavā sammādiṭṭhiyā micchādiṭṭhi sammāsaṅkappena micchāsaṅkappo - pe -\\ | ||
+ | Sammāvimuttiyā micchāvimutti dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Athavā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca. Bhagavā imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upāgato <span pts_page # | ||
+ | 1. Samāgama - sīmu11 samāgamā - machasaṃ. [PTS].\\ | ||
+ | A. Dhammasaṅgaṇācittuppādakaṇḍa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Dhonena yugaṃ samāgamo na hi tvaṃ sakkhasi sampayātaveti pasūro paribbājako nappaṭibalo dhonena buddhena bhagavatā saddhiṃ yugasamāgamaṃ1 samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhitvā sākacchetuṃ2 sallapituṃ sākacchaṃ samāpajjituṃ. Taṃ kissa hetu? Pasūro paribbājako hīno nihīno omako lāmako chattako3 paritto. So hi bhagavā aggo ca seṭṭho ca visiṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Yathā saso na paṭibalo mattena mātaṅgena saddhiṃ yugasamāgamaṃ samāgantvā yugaggāhaṃ gaṇhituṃ, | ||
+ | |||
+ | So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā asañjātassa maggassa sañjanetā anakkhātassa maggassa akkhātā maggaññū maggavidū maggakovido. Maggānugā ca panassa etarahi sāvakā viharanti pacchāsamannāgatā. | ||
+ | |||
+ | 1. Yugaṃ samāgamaṃ - sīmu. 11 Machasaṃ. [PTS] 2. Sākacchituṃ - sa. 3. Chatukko - machasaṃ. [PTS.] Jatukko - sīmu. 11 Chatukko - manupa. 4. Hāsapañño - machasaṃ. 5. Mahādhano - pu.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | So hi bhagavā jānaṃ jānāti. Passaṃ passati. Cakkhubhūto dhammabhūto, | ||
+ | |||
+ | Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Anāgate appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Paccuppanne appaṭihataṃ4 ñāṇaṃ. Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇaṃ. Yāvatakaṃ ñāṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhanapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesañca sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti. Anusayaṃ jānāti. Caritaṃ jānāti. Adhimuttiṃ jānāti. Apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā anto buddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya anto mahāsamudde parivattanti, | ||
+ | 1. Aññātaṃ - sa, [PTS] 2. Aphusitaṃ - [PTS] 3. Ñāṇānuparivattati - sīmu1 4. Appatihataṃ - sa. \\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Atha tvaṃ pavitakkamāgamo\\ | ||
+ | Manasā diṭṭhigatāni cintayanto, | ||
+ | Dhonena yugaṃ samāgamo\\ | ||
+ | Na hi tvaṃ sakkhasi sampayātave" | ||
+ | |||
+ | Pasūrasuttaniddeso aṭṭhamo. | ||
+ | |||
+ | 9.\\ | ||
+ | Māgandiyasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha māgandiyasuttaniddeso vuccate: | ||
+ | |||
+ | 9 - 1\\ | ||
+ | Disvāna <span pts_page # | ||
+ | Nāhosi chando api methunasmiṃ, | ||
+ | Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ? | ||
+ | Pādāpi naṃ samphusituṃ na icche. | ||
+ | |||
+ | Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca nāhosi chando api methunasminti taṇhañca aratiñca ragañca2 māradhītaro disvā passitvā methunadhamme chando vā rāgo vā pemaṃ vā nāhosīti disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca nāhosi chando api methunasmiṃ. | ||
+ | |||
+ | Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ pādāpi naṃ samphusituṃ na iccheti kimevidaṃ sarīraṃ muttapuṇṇaṃ karīsapuṇṇaṃ semhapuṇṇaṃ rudhirapuṇṇaṃ aṭṭhisaṅghātaṃ3 nahārusambandhaṃ rudhiramaṃsāvalepanaṃ cammāvanaddhaṃ4 chaviyā paṭicchannaṃ chiddāvachiddaṃ uggharantaṃ paggharantaṃ5 kimisaṅghanisevitaṃ nānākalimalaparipūraṃ pādena akkamituṃ na iccheyyaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca\\ | ||
+ | Nāhosi chando api methunasmiṃ, | ||
+ | Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ\\ | ||
+ | Pādāpi naṃ samphusituṃ na icche" | ||
+ | |||
+ | 1. Aratiñca rāgaṃ - [PTS] 2. Rāgañca - [PTS] 3. Aṭṭhisaṃghāṭaṃ - sa. 4. Cammavinaddhaṃ - sa. 5. Uggharaṃ paggharaṃ - sa. 6. Iccheyya - sīmu. 11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 9 - 2\\ | ||
+ | Etādisaṃ ve ratanaṃ na icchasi\\ | ||
+ | Nāriṃ narindehi bahūhi patthitaṃ, | ||
+ | Diṭṭhiggataṃ sīlavatānujīvitaṃ\\ | ||
+ | Bhavūpapattiñca vadesi kīdisaṃ. | ||
+ | |||
+ | Anacchariyamevetaṃ manusso yaṃ dibbe kāme patthayanto mānusake kāme na iccheyya, mānusake vā kāme patthayanto dibbe kāme na iccheyya, yaṃ tvaṃ ubhopi na icchasi1 na sādiyasi na patthesi na pihesi nābhijappasi, | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Nāriṃ narindehi bahuhi patthitaṃ, | ||
+ | Diṭṭhiggataṃ sīlavatānujīvitaṃ\\ | ||
+ | Bhavūpapattiñca vadesi kīdisa" | ||
+ | |||
+ | 9 - 3\\ | ||
+ | Idaṃ vadāmīti na tassa hoti (māgandiyā' | ||
+ | Dhammesu2 niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Passañca diṭṭhīsu anuggahāya\\ | ||
+ | Ajjhattasantiṃ pacinaṃ adassaṃ. | ||
+ | |||
+ | Idaṃ vadāmīti na tassa hoti - ' | ||
+ | |||
+ | 'Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā' | ||
+ | Sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti ' | ||
+ | |||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Icchati - mu. 11 2. Na ca dhammesu - mu 11. Machasaṃ. 3. Yathāvaṃ - sīmu 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Passañca diṭṭhīsu anuggahāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ajjhattasantiṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Idaṃ vadāmīti na tassa hoti ( ' | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Passañca diṭṭhīsu anuggahāya\\ | ||
+ | Ajjhattasantiṃ pacinaṃ adassa" | ||
+ | |||
+ | 9 - 4\\ | ||
+ | Vinicchayā yāni pakappitāni(iti māgandiyo)\\ | ||
+ | Te ve muni brūsi anuggahāya, | ||
+ | Ajjhattasantīti yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Kathannu dhīrehi paveditaṃ taṃ. 2 | ||
+ | |||
+ | Vinicchayā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Te ve muni brūsi anuggahāya ajjhattasantīti yametamatthanti 'te ve' ti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni; | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munīti; anuggahāyāti - diṭṭhīsu ādīnavaṃ passanto diṭṭhiyo na gaṇhāmi na parāmasāmi nābhinivisāmīti ca bhaṇasi ajjhattasantīti ca bhaṇasi; yametamatthanti - yaṃ paramatthanti - 'te ce muni brūsi anuggahāya ajjhattasantīti yametamatthaṃ. ' | ||
+ | |||
+ | 1. Addasaṃ - sa. 2. Paveditanti - manupa. 3. Māgandiyoti - sīmu 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathannu dhīrehi paveditaṃ tanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so brāhmaṇo: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Te ve muni brūsi anuggahāya, | ||
+ | Ajjhattasantīti yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Kathannu dhīrehi paveditaṃ ta" | ||
+ | |||
+ | 9 - 5\\ | ||
+ | Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (' | ||
+ | Sīlabbatenāpi na suddhimāha, | ||
+ | Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā1\\ | ||
+ | Asīlatā abbatā nopi tena.\\ | ||
+ | Ete ca nissajja anuggahāya\\ | ||
+ | Santo anissāya bhavaṃ na jappe. | ||
+ | |||
+ | Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇenāti - diṭṭhiyāpi2 suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha, na kathemi3 na bhaṇāmu4 na dīpayāmi; na voharāmi sutiyāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha, na kathemi5, na bhaṇāmi, 6 na dīpayāmi 7 na voharāmi diṭṭhiyā sutiyāpi8 suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha. Na kathemi, na bhaṇāmi, dīpayāmi, na voharāmi; ñāṇenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha, na kathemi, na bhaṇāmi na dīpayāmi, na voharāmīti - na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena. Māgandiyāti bhagavāti - ' māgandiyā' | ||
+ | |||
+ | Sīlabbatenāti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Asutiyā aññāṇā - sa. Manupa. 2. Duṭṭhena - sīmu11. Duṭṭhenāpi - machasaṃ. [PTS]\\ | ||
+ | 3. Kathesi - sabbattha. 4. Bhaṇasi - sabbattha. 5. Kathesi - sīmu11[PTS]. 6. Bhaṇasi - sīmu. 11 7. Dīpayasi. Sīmu11 8. Sutenapi - sabbattha. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā asīlatā abbatā nopi tenāti - diṭṭhipi1 icchitabbā dasavatthukā sammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, | ||
+ | |||
+ | Ete ca nissajja anuggahāyāti - ' | ||
+ | 1. Diṭṭhi - sīmu11. 2. Phassituṃ - machasaṃ. 3. Akammayatā - sīmu 11 4. Tālavatthukatā - sa 5. Anuppādadhammāti - sīmu 11 machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Santo anissāya bhavaṃ na jappeti - ' santo' | ||
+ | Anissāyāti - dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhānissayo? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (' | ||
+ | Sīlabbatenāpi na suddhimāha, | ||
+ | Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā1\\ | ||
+ | Asīlatā abbatā nopi tena.\\ | ||
+ | Ete ca nissajja anuggahāya\\ | ||
+ | Santo anissāya bhavaṃ na jappe. | ||
+ | |||
+ | 9 - 6\\ | ||
+ | No <span pts_page # | ||
+ | Sīlabbatenāpi na suddhimāha, | ||
+ | Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā\\ | ||
+ | Asīlatā abbatā nopi tena.\\ | ||
+ | Maññāmahaṃ momūhameva dhammaṃ\\ | ||
+ | Diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Vihatattā - mū 11. 2. Na ssutiyā - sīmu 1 sīmu 11.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | No ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇenāti - diṭṭhiyāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ ' | ||
+ | |||
+ | Sīlabbatenāpi na suddhimāhāti - sīlenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimutti parimuttiṃ nāha, na kathemi na bhaṇāmi na dīpayāmi; na voharāmi sutiyāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha, na kathemi, na bhaṇāmi, na dīpayāmi na voharāmi diṭṭhiyā sutiyāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha. Na kathemi, na bhaṇāmi, na dīpayāmi, na voharāmi; ñāṇenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ nāha, na kathesi, na bhaṇasi na dīpayasi, na voharasīti - ' | ||
+ | |||
+ | Adiṭṭhiyā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Maññāmahaṃ momūhameva dhammanti - momūhadhammo ayaṃ tuyhaṃ bāladhammo mūḷhadhammo aññaṇadhammo amarāvikkhepadhammoti evaṃ maññāmi evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmīti ' maññāmahaṃ momūhameva dhammaṃ. ' Diṭṭhiyā eke paccenti suddhinti - diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti: " sassato loko, idameva saccaṃ, moghamañña" | ||
+ | Tenāha so brāhmaṇo: | ||
+ | " No ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (iti māgandiyo)\\ | ||
+ | Sīlabbatenāpi na suddhimāha, | ||
+ | Adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā\\ | ||
+ | Asīlatā abbatā nopi tena.\\ | ||
+ | Maññāmahaṃ momūhameva dhammaṃ\\ | ||
+ | Diṭṭhiyā eke paccenti suddhi" | ||
+ | |||
+ | 1. Vattenapi - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 9 - 7\\ | ||
+ | Diṭṭhiñca1 <span pts_page # | ||
+ | Samuggahītesu pamohamāgato2, | ||
+ | Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ\\ | ||
+ | Tasmā tuvaṃ momuhato dahāsi. | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhiñca1 nissāya anupucchamānoti - māgandiyo brāhmaṇo diṭṭhiṃ nissāya diṭṭhiṃ pucchati, lagganaṃ nissāya lagganaṃ pucchati, bandhanaṃ nissāya bandhanaṃ pucchati, paḷibodhaṃ nissāya paḷibodhaṃ pucchati; anupucchamānoti punappunaṃ pucchatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Samuggahītesu pamohamāgatoti - yā sā diṭṭhi tayā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttā, tāyeva tvaṃ diṭṭhiyā mūḷhosi pamūḷhosi3 jammūḷhosi4 mohaṃ āgatosi pamohaṃ āgatosi sammohaṃ āgatosi andhakāraṃ pakkhannosīti5 ' samuggahītesu pamohamāgato' | ||
+ | |||
+ | Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññanti - ito ajjhattasantito vā paṭipadāto vā 6 dhammadesanāto vā yuttasaññaṃ vā pattasaññaṃ vā lakkhaṇasaññaṃ vā kāraṇasaññaṃ vā ṭhānasaññaṃ vā nappaṭilabhasi kuto ñāṇanti evampi - 'ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ. ' | ||
+ | |||
+ | Tasmā tuvaṃ momūhato dahāsīti - ' tasmāti' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Samuggahītosi pamohamāgato8, | ||
+ | Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ\\ | ||
+ | Tasmā tuvaṃ momūhato dahāsī' | ||
+ | 1. Diṭṭhisu - sīmu11 [PTS] 2. Pamohamāga - sīmu11 [PTS] sammohamāgato - manupa. Pamohamāgā - machasaṃ. 3. Pamūḷho [PTS] 4. Sammūḷho - [PTS] 5. Paṭipattito - [PTS] 6. Pakkhandhosīti - sīmu 1. Manupa. Pakkhandosīti - machasaṃ. Pakkhantosīti - syā. [PTS] 7. Diṭhīsu - sīmu11 [PTS] 8. Pamohamāga - sīmu 1. Pamohamāgā - machasaṃ[PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 9 - 8\\ | ||
+ | Samo visesī udavā nihīno\\ | ||
+ | Yo maññati so vivadetha tena.\\ | ||
+ | Tīsu vidhāsu avikampamāno\\ | ||
+ | Samo visesīti na tassa hoti. | ||
+ | |||
+ | Samo visesi udavā nihīno yo maññati so vivadetha tenāti - ' sadisohamasmī' | ||
+ | |||
+ | Tīsu <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Samo visesī udavā nihīno\\ | ||
+ | Yo maññati so vivadetha tena.\\ | ||
+ | Tīsu vidhāsu avikampamāno\\ | ||
+ | Samo visesīti na tassa hoti.\\ | ||
+ | 9 - 9\\ | ||
+ | Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyya\\ | ||
+ | Musāti vā so vivadetha kena,\\ | ||
+ | Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthi\\ | ||
+ | Sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya2. | ||
+ | |||
+ | 1. Adhiciṇṇante - mu 11 machasaṃ. 2. Paṭisaññujeyya - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito tādī pavuccate sa brahmā" | ||
+ | |||
+ | Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyyāti ' sassato loko, idameva saccaṃ, moghamañña' | ||
+ | |||
+ | ' | ||
+ | |||
+ | Musāti vā so vivadetha kenāti - brāhmaṇo ' | ||
+ | |||
+ | Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthīti - ' yasmi' | ||
+ | |||
+ | Sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyyāti - so kena mānena kāya diṭṭhiyā kena vā puggalena vādaṃ paṭisaṃyujeyya, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyya\\ | ||
+ | Musāti vā so vivadetha kena,\\ | ||
+ | Yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi natthi\\ | ||
+ | Sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya2. | ||
+ | |||
+ | 9 - 10\\ | ||
+ | Okaṃ pahāya aniketasārī\\ | ||
+ | Gāme akubbaṃ muni santhavāni, | ||
+ | Kāmehi ritto apurekkharāno\\ | ||
+ | Kathaṃ na3 viggayha janena kayirā4. | ||
+ | |||
+ | 1. Assito atādi - syā. 2. Nibbedhehi - syā. Machasaṃ.\\ | ||
+ | 1. Kathannu - mu. 11 2. Kāriyā - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | "Atha <span pts_page # | ||
+ | Okaṃ pahāya aniketasārī\\ | ||
+ | Gāme akubbaṃ muni santhavāni, | ||
+ | Kāmehi ritto apurekkharāno\\ | ||
+ | Kathaṃ na2 viggayha janena kayirā" | ||
+ | |||
+ | Imassa nu kho bhante kaccāna! Bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo?" | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Kathañca kho gahapati anokasārī hoti? Rūpadhātuyā kho gahapati yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upayūpādānā4 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati. Niketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho gahapati ' | ||
+ | |||
+ | 1. Vaggike - syā. Machasaṃ 2. Katha - sīmu11 3. Vinibandhañca - syā. Machasaṃ. 4. Upāyupādānā - sabbattha. 5. Tālavatthukata - sa.\\ | ||
+ | [A.] Suttanipāta - māgandiyasutta khandhasaṃyutta - nakulapituvagga.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati. Niketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho gahapati tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā tasmā tathāgato ' | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, gāme santhavajāto hoti? Idha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, kāmehi aritto hoti? Idha gahapati, ekacco bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigata2 chando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Evaṃ kho gahapati, kāmehi aritto hoti. | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, kāmehi ritto hoti? Idha gahapati, ekacco bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigata3 chando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Evaṃ kho gahapati, kāmehi ritto hoti. | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, purekkharāno ti? Idha gahapati, ekaccassa bhikkhuno evaṃ hoti: ' | ||
+ | |||
+ | 1. Tālavatthukatā - sa. 2. Avīta - syā. Machasaṃ[PTS]. 3. Vīta - syā machasaṃ [PTS]. 4. Samanvāgameti - sya . [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathañca <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti? Idha gahapati, ekacco bhikkhu evarūpaṃ kathaṃ kattā hoti: ' na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi "na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? | ||
+ | |||
+ | Kathañca gahapati, kathaṃ na viggayha janena kattā hoti? Idha gahapati, ekacco bhikkhu na evarūpaṃ kathaṃ kattā hoti: 'na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi "na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? | ||
+ | Okaṃ pahāya aniketasārī\\ | ||
+ | Gāme akubbaṃ muni santhavāni, | ||
+ | Kāmehi ritto apurekkharāno\\ | ||
+ | Kathaṃ na2 viggayha janena kayirā" | ||
+ | |||
+ | Imassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Okaṃ pahāya aniketasārī\\ | ||
+ | Gāme akubbaṃ muni santhavāni, | ||
+ | Kāmehi ritto apurekkharāno\\ | ||
+ | Kathaṃ na2 viggayha janena kayirā" | ||
+ | |||
+ | 9 - 11 | ||
+ | |||
+ | Yehi vivitto vicareyya loke\\ | ||
+ | Na tāni uggayha vadeyya1 nāgo,\\ | ||
+ | Elambujaṃ kaṇṭakaṃ vārijaṃ2 yathā\\ | ||
+ | Jalena paṅkena ca nūpalittaṃ.\\ | ||
+ | Evaṃ munī santivādo agiddho\\ | ||
+ | Kāme ca loke ca anūpalitto. | ||
+ | |||
+ | Yehi vivitto vicareyya loketi - ' yehī' | ||
+ | Sabbākusaḍalābhiṅkhārehi ritto vivitto pavivitto; vicareyyāti vicareyya vihareyya irīyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya; loketi manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi ' yehi vivitto vicareyya loko. ' | ||
+ | |||
+ | [A.] Khandhasaṃyutta - nakulapituvagga. 1. Careyya - manupa. 2. Kaṇṭakavārijaṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na tāni uggayha vadeyya nāgoti - ' nāgo' | ||
+ | |||
+ | 1. " Āguṃ <span pts_page # | ||
+ | Sabbasaññoge visajja bandhanāni, | ||
+ | Sabbattha na sajjati vimutto\\ | ||
+ | Nāgo tādī pavuccate2, tathattā. "[A] | ||
+ | |||
+ | Evaṃ āguṃ na karotīti nāgo. Kathaṃ na gacchatīti nāgo? Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati. Na vaggehi dhammehi. Yāyati nīyati vuyhati saṃharīyati. Evaṃ na gacchatīti - nāgo. Kathaṃ nāgacchatī ti nāgo? Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilesā na puneti, na pacceti, na paccāgacchati. 3 Sakadāgāmimaggena - anāgāmimaggena - arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti, na paccheti, na paccāgacchati, | ||
+ | |||
+ | Na tāni uggayha vadeyya nāgoti - nāgo na tāni diṭṭhigatāni gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyya, ' | ||
+ | |||
+ | Elambujaṃ kaṇṭakaṃ vārijaṃ yathā jalena paṅkena ca nūpalittanti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Saddarā - sa. 2. Vuccate - syā, [PTS] 3. Kilesā punenti, na paccenti, na paccāgacchanti - mu 1 4. Upalimpati - mu 11 saṃlimpati - sa.\\ | ||
+ | [A] suttanipāta - sabhiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Evaṃ munī santivādo agiddho kāme ca loke ca anūpalittoti ' | ||
+ | Saṅgajālamaticca so muni. Santivādoti santivādo muni tāṇavādo lenavādo saraṇavādo abhayavādo accutavādo amatavādo nibbānavādoti - evaṃ munī santivādo. Agiddhoti gedho vuccati taṇhā: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | Kāme ca loke ca anūpalittoti - ' kāmā' | ||
+ | Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke; | ||
+ | Ayaṃ taṇhālepo - pe - ayaṃ diṭṭhilepo. Muni taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajitvā kāme ca loke ca na lippati, na palippati, na upalippati. Alitto asaṃlitto anupalitto nikkhanto nissaṭo3 vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatīti - evaṃ munī santivādo agiddho kāme ca loke ca anūpalitto. ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Yehi vivitto vicareyya loke\\ | ||
+ | Na tāni uggayha vadeyya1 nāgo,\\ | ||
+ | Elambujaṃ kaṇṭakaṃ vārijaṃ2 yathā\\ | ||
+ | Jalena paṅkena ca nūpalittaṃ.\\ | ||
+ | Evaṃ munī santivādo agiddho\\ | ||
+ | Kāme ca loke ca anūpalitto. | ||
+ | |||
+ | 1. Yaso - mu11 2. Anajjhāpanno - mu 11 3. Nissato - sa\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 9 - 12\\ | ||
+ | Na vedagu diṭṭhiyā na mutiyā\\ | ||
+ | Sa mānameti na hi tammayo1 so,\\ | ||
+ | Na kammunā2 nopi sutena neyyo\\ | ||
+ | Anūpanīto sa3 nivesanesu. | ||
+ | |||
+ | Na vedagu diṭṭhiyā na mutiyā sa mānametīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Vedāni viceyya kevalāni ( sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Samaṇānaṃ yāni' | ||
+ | Sabba6 vedanāsu vītarāgo\\ | ||
+ | Sabba7 vedamaticca vedagu so" | ||
+ | |||
+ | Na diṭṭhiyāti - tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So diṭṭhiyā na yāyati, na nīyati, na vuyhati, na saṃharīyati, | ||
+ | |||
+ | Na mutiyā sa mānametīti - mutarūpena vā paratoghosena vā mahājanasammutiyā vā mānaṃ neti, na upeti, <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na hi tammayo soti - na taṇhāvasena na diṭṭhivasena tammayo hoti tapparamo tapparāyaṇo; | ||
+ | |||
+ | 1. Kammayo - manupa. 2. Kammanā - sa 3. So - su. 4. Saddārā - sa. 5. Yānīpatthi - machasaṃ[PTS]. 6. Sabbāsu - su 7. Sabbaṃ - su. 8. Tālavatthukatā - sa.\\ | ||
+ | [A.] Suttanipāta sabhiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na kammunā no'pi sutena neyyoti - 'na kammunā' | ||
+ | |||
+ | Anūpanīto sa nivesanesūti - ' | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhiupayo.\\ | ||
+ | Tassa taṇhāupayo pahīno, diṭṭhiupayo paṭinissaṭṭho; | ||
+ | |||
+ | Tenāha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na vedagu diṭṭhiyā na mutiyā\\ | ||
+ | Sa mānameti na hi tammayo so,\\ | ||
+ | Na kammunā nopi sutena neyyo\\ | ||
+ | Anūpanīto sa nivesanesu. | ||
+ | |||
+ | 9 - 13\\ | ||
+ | Saññāvirattassa na santi ganthā2\\ | ||
+ | Paññāvimuttassa na santi mohā,\\ | ||
+ | Saññaṃ ca diṭṭhiṃ ca ye aggahesuṃ\\ | ||
+ | Te ghaṭṭayantā3 vicaranti4 loke. | ||
+ | |||
+ | Saññāvirattassa na santi ganthāti - yo samathapubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ5 bhāveti, tassa ādito upādāya ganthā vikkhambhītā honti, arahatte patte6 arahato ganthā ca mohā ca nīvaraṇā ca, kāmasaññā vyāpādasaññā vihiṃsāsaññā diṭṭhisaññā ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammāti - ' saññāvirattassa na santi ganthā. '\\ | ||
+ | Paññāvimuttassa na santi mohā - yo vipassanāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti, tassādito upādāya mohā vikkhambhitā honti, arahatte patte 6 arahato mohā ca ganthā ca nīvaraṇā ca kāmasaññā vyāpādasaññā vihiṃsāsaññā diṭṭhisaññā ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammāti - ' paññāvimuttassa na santi mohā. ' | ||
+ | |||
+ | 1. Anajjhesito - sīmu11 2. Gandhā - manupa. 3. Ghaṭṭamānāsīmu11. Machasaṃ. 4. Vivadanti - katthaci. 5. Ariyadhammaṃ - sīmu11 6. Arahattappatte - sīmu. 11 Syā. [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Saññaṃ ca diṭṭhiṃ ca ye aggahesuṃ te ghaṭṭayantā vicaranti loketi ye saññaṃ gaṇhanti kāmasaññaṃ vyāpādasaññaṃ vihiṃsāsaññaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Saññāvirattassa na santi ganthā2\\ | ||
+ | Paññāvimuttassa na santi mohā,\\ | ||
+ | Saññaṃ ca diṭṭhiṃ ca ye aggahesuṃ\\ | ||
+ | Te ghammayantā3 vicaranti4 loke. | ||
+ | |||
+ | Māgandiyasuttaniddeso navamo.\\ | ||
+ | 10\\ | ||
+ | Purābhedasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha purābhedasuttaniddeso vuccati: | ||
+ | |||
+ | 10 - 1\\ | ||
+ | Kathaṃdassī <span pts_page # | ||
+ | Taṃ me gotama pabrūhi pucchito uttamaṃ naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Nibbedhehi - [PTS]. 2. Ghaṭṭentāti padaṃ - sīmu. 11 Machasaṃ. Potthakesu na dissati. 3. Vadanti - sīmu 11 machasaṃ. 4. Ghaṭṭamānā - sīmu 11 machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathaṃdassī kathaṃsīlo upasantoti vuccatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Upasantoti vuccatīti - santo upasanto vūpasanto nicchāto nibbuto paṭippassaddhoti vuccati pavuccati kathiyati bhaṇīyati dīpiyati voharīyati; | ||
+ | |||
+ | Taṃ me gotama pabrūhīti - ' tanti' yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi; gotamāti so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ gottena ālapati; pabrūhīti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Pucchito uttamaṃ naranti - ' pucchito' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Taṃ me gotama pabrūhi pucchito uttamaṃ nara" | ||
+ | |||
+ | 10 - 2 | ||
+ | |||
+ | Vītataṇho purā bhedā (iti1 bhagavā) pubbamantamanissito, | ||
+ | Vemajjhenūpasaṃkheyyo tassa natthi purekkhataṃ. | ||
+ | |||
+ | Vītataṇho purā bhedāti - purā kāyassa bhedā purā attabhāvassa bhedā purā kalebarassa nikkhepā purā jīvitindriyassa upacchedā, vītataṇho vigatataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho paṭinissaṭṭhataṇho vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo, | ||
+ | |||
+ | 1. Purā bhedāti - syā. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Bhagavāti gāravādhivacanaṃ; | ||
+ | |||
+ | Pubbamantamanissitoti - pubbanto vuccati atīto addhā; atītaṃ addhānaṃ ārabbha taṇhā pahīnā hoti, diṭṭhi paṭinissaṭṭhā; | ||
+ | |||
+ | 1. Taṇhoti - machasaṃ. 2. Bhedāti - sīmu 1 machasaṃ [PTS] 3. Yāni tāni - machasaṃ. \\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vemajjhenupasaṃkheyyoti - ' | ||
+ | |||
+ | Tassa natthi purekkhatanti - ' | ||
+ | Ayaṃ diṭṭhipurekkhāro, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Vītataṇho purābhedā (iti bhagavā) pubbamantamanissito, | ||
+ | Vemajjhenupasaṃkheyyo tassa natthi purekkhata" | ||
+ | |||
+ | 1. Samanvāgameti - [PTS] syā. 2. Cakkhuṃ - sīmu11 3. Apaṇidhānapaccayā - sa 4. Vattena - [PTS.] \\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 10 - 3\\ | ||
+ | Akkodhano asantāsī1 avikatthī akukkuco2\\ | ||
+ | Mantabhāṇī anuddhato sa ve vācāyato muni. | ||
+ | |||
+ | Akkodhano asantāsīti - ' | ||
+ | |||
+ | Apica, <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Asantāpi - manupa. 2. Akukkucco - sīmu 11 3. Yaṃ hi kho - machasaṃ. 4. Assuropo - sīmu11 5. Kiñcākālaṃ - sa 6. Chiddavichiddakaraṇo - sa [PTS] chinnāvicchinnakaraṇo - manupa 7. Jīvitapanāsano - syā. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yassa so kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Avikatthī akukkucoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Gilānupaṭṭhānaṃ - sīmu 11 2. Appapaññātomhīti - sīmu1 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Akukkucoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Abhāvitā - sīmu 11 2. Vibhaṅgappakaraṇa - jhānavibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Mantabhāṇī anuddhatoti - ' | ||
+ | |||
+ | Sa ce vācāyato munīti - 'idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti. Saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisunaṃ vācaṃ pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti; ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo1 samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā neḷā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Akkodhano asantāsī avikatthī akukkuco,\\ | ||
+ | Mantabhāṇī anuddhato sa ce vācāyato munī" | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇī - cittuppādakaṇḍa.\\ | ||
+ | 1. Samaggarāmo - pu 2. Dasa vatthūni - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 10 - 4\\ | ||
+ | Nirāsatti anāgate atītaṃ nānusocati, | ||
+ | Vivekadassī phassesu diṭṭhīsu ca na nīyati. | ||
+ | |||
+ | Nirāsatti anāgateti ' | ||
+ | |||
+ | Atītaṃ nānusocatīti - vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati; cakkhuṃ me vipariṇatanti na socati, sotaṃ me - ghānaṃ me - jivhā me - kāyo me - rūpā me - saddā me - gandhā me - rasā me - phoṭṭhabbā me - kulaṃ me - gaṇo me - āvāso me - lābho me - yaso me - pasaṃsā me - sukhaṃ me - cīvaraṃ me - piṇḍapāto me - senāsanaṃ me - gilānapaccayabhesajjaparikkhāro me mātā me - pitā me - bhātā me - bhaginī me putto me - dhītā me - mittā me - amaccā2 me - ñātakā me - sālohitā me vipariṇatāti na socati. Na kilamati. Na paridevati. Na urattāḷiṃ kandati. Na sammohaṃ āpajjatīti - ' | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - cittuppādakaṇḍa.\\ | ||
+ | 1. Samanvāgameti - [PTS] 2. Mittāmaccā - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vivekadassī phassesūti - ' | ||
+ | |||
+ | Vivekadassī phassesūti - cakkhusamphassaṃ vivittaṃ passati attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā, sotasamphassaṃ vivittaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhīsu ca na nīyatīti - tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāti samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Vivekadassī phassesu diṭṭhīsu ca na nīyatī" | ||
+ | |||
+ | 10 - 5\\ | ||
+ | Patilīno akuhako apihālu amaccharī, | ||
+ | Appagabbho ajeguccho pesuneyye ca no yuto. | ||
+ | |||
+ | 1. Samphassaṃ - [PTS.] Syā. 2. Anāgatehi ca phassehi - [PTS.] Syā. 3. Paccuppannehi - sīmu11\\ | ||
+ | * ' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Patilīno akuhanoti - ' | ||
+ | |||
+ | ' Akuhakoti2 - tīṇi kuhanavatthūni: | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ paccayapaṭisedhanasaṅkhātaṃ3 kuhanavatthu" | ||
+ | |||
+ | 1. Paṭilino - machasaṃ. 2 Akuhaṇo - manupa 3. Paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ - sīmu 11 manupa\\ | ||
+ | 4. Kuhanavatthuṃ sīmu 11\\ | ||
+ | [A.] Catukkaṅguttara - cakkavagga. 5. Bhavissanti - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? | ||
+ | |||
+ | Yassimāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, | ||
+ | |||
+ | 1. Āpāthakajjhāyī ca - machasaṃ syā [PTS] mu11 2. Āṭhapanā - [PTS] ṭhapanā, āṭhapanā machasaṃ 3. Sambhāvissatīti - [PTS] 4. Dhammakaraṇaṃ - machasaṃ. 5. Lābhī - [PTS] 6. Guyhaṃ - [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Apihālu amaccharīti - ' | ||
+ | Yassesā pihā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, | ||
+ | |||
+ | Appagabbho <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati. Ghaṭṭayantopi nisīdati. Puratopi tiṭṭhati. Puratopi nisīdati. Uccepi āsane nisīdati. Sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepako pi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati. Nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati. Chamāya3 caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, | ||
+ | |||
+ | [A.] Khuddakavatthuvibhaṅga.\\ | ||
+ | 1. Maccheraṃ - machasaṃ 2. Kaṭukañcakatā - [PTS] 3. Chamāyaṃ. [PTS] syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathaṃ bhojanasālāyaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. ? Idhekacco bhojanasālāyaṃ acittikārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati. Navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati. Ghaṭṭayantopi tiṭṭhati. Ghaṭṭayantopi nisīdati. Puratopi tiṭṭhati. Puratopi nisīdati. Uccepi āsane nisīdati. Sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāyaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati. Puratopi otarati. Ghaṭṭayantopi nahāyati2. Puratopi nahāyati. Uparitopi nahāyati. Ghaṭṭayantopi uttarati. Puratopi uttarati. Uparitopi uttarati. Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati. Puratopi gacchati. Vokkammāpi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato3 gacchati. Evaṃ antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho 'na pavisatha4 bhante' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti pātimokkhaṃ uddisati. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | 1. Ākulitoyaṃ pāṭho - machasaṃ. [PTS.] Potthakesu, 2. Nahāyati - machasaṃ. 3. Purato - [PTS. 4.] Pavisa - machasaṃ. Syā. [PTS. 5.] Kuladhītāyo - sīmu 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Ārāmagatānaṃ bhikkhūṇīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha: ' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Yassimāni tīṇi pāgabbhiyāni pahīnāni samucchinnāni vupasantāni. Paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, | ||
+ | |||
+ | * Yā evarūpā - pe - lālappitattaṃ itipi machasaṃ [PTS] potthakesu dissati. Taṃ pana paridevaniddese desitaṃ idha na yujjatīti maññe. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ajegucchoti - atthi puggalo jeguccho. Atthi ajeguccho. Katamo ca puggalo jeguccho? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārī paṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Ayaṃ vuccati puggalo jeguccho. Athavā, kodhano hoti upāyāsabahulo appampi vutto samāno abhisajjati kuppati vyāpajjati patitthīyati, | ||
+ | |||
+ | Katamo ca puggalo ajeguccho? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Pesuneyye ca no yutoti - ' | ||
+ | |||
+ | *Syāma. [PTS.] Potthakesu ' | ||
+ | 1. Sabbo kalyāṇaputhujjanaṃ upādāya ariyapuggalo, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Apica. Dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati: | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Appagabbho ajeguccho pesuneyye ca no yuto' | ||
+ | |||
+ | 10 - 6\\ | ||
+ | Sātiyesu anassāvī atimāne ca no yuto,\\ | ||
+ | Saṇho ca paṭibhānavā na saddho na virajjati. | ||
+ | |||
+ | Sātiyesu anassāvīti - ' sātiyā' | ||
+ | |||
+ | 1. Pesuññena - sīmu. 11. 2. Assavati - sa. Manupa - pasavati [PTS]. 3. Nāssavati - manupa. Napasavati [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Atimāne ca no yutoti - katamo atimāno? Idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya. Vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjaṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa, <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Saṇho ca paṭibhānavāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Paṭibhāyati - sīmu 11 machasaṃ [PTS]. 2. Paripucchitaṃ sīmu 11. Paripucchikatā - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na saddho na virajjatīti - ' na saddho' | ||
+ | |||
+ | " Saddahasi tvaṃ sāriputta saddhindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ? | ||
+ | 1. Saddhahati [PTS a.] Saṃyuttanikāya - indriyasaṃyutta.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Assaddho akataññū ca sandhicchedo ca yo naro,\\ | ||
+ | Hatāvakāso vantāso sa ce uttamaporiso "ti. [A] | ||
+ | |||
+ | Na virajjatīti - sabbe bālaputhujjanā rajjanti, puthujjanakalyāṇakaṃ1 upādāya satta sekhā virajjanti; arahā neva rajjati no virajjati. Viratto2 so khayā rāgassa vītarāgattā khayā dosassa vītadosattā khayā mohassa vītamohattā; | ||
+ | Jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti 'na saddho na virajjati. ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Saṇho ca paṭibhānavā na saddho na virajjatī" | ||
+ | 10 - 7\\ | ||
+ | Lābhakamyā na sikkhati alābhe ca na kuppati,\\ | ||
+ | Aviruddho ca taṇhāya rase ca nānugijjhati. | ||
+ | |||
+ | Lābhakamyā na sikkhati alābhe ca na kuppatīti - kathaṃ lābhakamyā sikkhati? " Idha bhikkhu bhikkhuṃ passati lābhiṃ cirepiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ; | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammapada - arahantavagga.\\ | ||
+ | 1. Kalyāṇaputhujjanaṃ - syā [PTS]. 2. Virato - [PTS]. 3. Ābhidhammiko - syā [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ na lābhakamyā sikkhati? Idha bhikkhu na lābhahetu na lābhapaccayā na lābhakāraṇā na lābhābhinibbattiyā na lābhaṃ paripācento yāvadeva attadamathāya attasamathāya attaparinibbāpanatthāya suttantaṃ pariyāpuṇāti. Vinayaṃ pariyāpuṇāti abhidhammaṃ pariyāpuṇāti. Evampi na lābhakamyā sikkhati. Athavā, bhikkhu na lābhahetu na lābhapaccayā na lābhakāraṇā na lābhābhinibbattiyā na lābhaṃ paripācento yāvadeva appicchaṃ yeva nissāya santuṭṭhiññeva2 nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva2 nissāya āraññiko hoti piṇḍapātiko hoti. Paṃsukūliko hoti. Tecīvariko hoti. Sapadānacāriko hoti. Khalupacchābhattiko hoti. Nesajjiko hoti. Yathāsanthatiko hoti. Evampi na lābhakamyā sikkhatīti - lābhakamyā na sikkhati. | ||
+ | |||
+ | Alābhe <span pts_page # | ||
+ | Mi, | ||
+ | |||
+ | Aviruddho ca taṇhāya rase ca nānugijjhatīti - ' viruddho' | ||
+ | |||
+ | 1. Santuṭṭhameva - sa 2. Idamatthikataññeva - sīmu11. 3. Patiṭṭhiyati - syā. [PTS - ] patiṭṭhiyati - machasaṃ 4. Assuropo - sīmu 11. 5. Tittikaṃ - [PTS]. 6. Labila - machasaṃ. Lambilaṃ - [PTS]. 7. Sādu asādu - machasaṃ.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - nikkhepakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti. Akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti. Lapilaṃ1 labhitvā kasāvaṃ pariyesanti. Kasāvaṃ labhitvā lapilaṃ pariyesanti. Sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti. Asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti. Sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti. Uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena 2 na santussanti. Aparāparaṃ pariyesanti. Manāpikesu rasesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā paḷibuddhā. Yassesā3 rasataṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā. So paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti: neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Lābhakamyā na sikkhati alābhe ca na kuppati,\\ | ||
+ | Aviruddho ca taṇhāya rase ca nānugijjhatī" | ||
+ | |||
+ | 10 - 8\\ | ||
+ | Upekkhako sadā sato na loke maññate samaṃ,\\ | ||
+ | Na visesī na nīceyyo tassa yo santi ussadā. | ||
+ | |||
+ | Upekkhako sadā satoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Labilaṃ - machasaṃ, [PTS]. 2. Tena - [PTS]. 3. Yassa - [PTS]. 4. Paṭikaṃkhāmi - [PTS]. 5. Vanaṃ - machasaṃ. 6. Abañjessa - [PTS]. 7. Vimariyādikatena - machasaṃ. 8. Nābhihasati - sīmu. 11. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Cakkhunā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Saṃvijjati arahato cakkhu. 4 Passati arahā cakkhunā rūpaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato sotaṃ. Suṇāti arahā sotena saddaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato ghānaṃ. Ghāyati arahā ghānena gandhaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato jivhā. Sāyati arahā jivhāya rasaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Saṃvijjati arahato kāyo. Phusati arahā kāyena phoṭṭhabbaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato mano. Vijānāti arahā manasā dhammaṃ. Chandarāgo arahato natthi. Suvimuttacitto arahā. Cakkhuṃ rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ. Taṃ arahato dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ. Tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Sotaṃ saddārāmaṃ saddarataṃ saddasammuditaṃ. Taṃ arahato dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ. Tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Ghānaṃ gandhārāmaṃ jivhā rasārāmā rasaratā rasasammudito. Sā arahato dantā guttā rakkhitā saṃvutā. Tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Kāyo phoṭṭhabbārāmo phoṭṭhabbarataṃ phoṭṭhabbasammuditaṃ. Taṃ arahato dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ. Tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Mano dhammārāmo dhammarato dhammasammudito. So arahato danto gutto rakkhito saṃvuto. Tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. | ||
+ | |||
+ | Appatitthitacitto ādinamaso - [PTS.] 2. Limpati - sīmu 11 . Machasaṃ [PTS]. 3. Anūpayo - syā. [PTS]. 4. Cakkhuṃ - sīmu 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 1. " Dantaṃ nayanti samitiṃ dantaṃ rājābhirūhati, | ||
+ | Danto seṭṭho manussesu yo'ti vākyaṃ titikkhati. [A] | ||
+ | |||
+ | 2. Varamassatarā dantā ājānīyā ca sindhavā, | ||
+ | Kuñjarā ca 1 mahānāgā attadanto tato varaṃ[a] | ||
+ | |||
+ | 3. Na hi etehi yānehi gaccheyya agataṃ disaṃ,\\ | ||
+ | Yathattanā2 sudantena danto dantena gacchati. [A] | ||
+ | |||
+ | 4. Vidhāsu na vikampanti3 vippamuttā punabbhavā, | ||
+ | Dantabhūmimanuppattā te loke vijitāvino. [B] | ||
+ | |||
+ | 5. Yassindriyāni <span pts_page # | ||
+ | Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ kālaṃ kaṅkhati bhāvito sadanto 5"ti [c] | ||
+ | |||
+ | Upekkhako sadāti - sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbhokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakomikājātaṃ avīcisantatisahitaṃ phussitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimaṃ yāmaṃ majjhimaṃ yāmaṃ pacchimaṃ yāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe; | ||
+ | |||
+ | Na loke maññate samanti - ' | ||
+ | |||
+ | Na visesi na nīceyyoti - ' seyyohamasmī' | ||
+ | Aññataraññatarena vā vatthunā; ' hīnohamasmī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Na visesī na nīceyyo tassa no santi ussadā" | ||
+ | |||
+ | 1. Kuñjarā va - [PTS]. 2. Yathāttanā - [PTS] 3. Vikappanti sīmu. 1. [PTS] 4. Vibhāvitāni - sīmu11. [PTS] 5. Sudanto - syā. [PTS] 6. Vayokhandho - sīmu. 11. Pacchimavayokhandhe - [PTS]\\ | ||
+ | [A.] Dhammapada - nāgavagga. [B.] Khandhasaṃyutta - khajjaniya vagga. [C.] Suttanipāta - sabhiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 10 - 9\\ | ||
+ | Yassa nissayatā natthi ñatvā dhammaṃ anissito,\\ | ||
+ | Bhavāya vibhavāya vā1 taṇhā yassa na vijjati. | ||
+ | |||
+ | Yassa <span pts_page # | ||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | |||
+ | Ñatvā dhammaṃ anissitoti - ñatvā' | ||
+ | Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammaṃ' | ||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | |||
+ | Bhavāya vibhavāya vā 1 taṇhā yassa na vijjatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yassa nissayatā natthi ñatvā dhammaṃ anissito,\\ | ||
+ | Bhavāya vibhavāya vā taṇhā yassa na vijjatī' | ||
+ | |||
+ | 1. Vibhavāya ca - [PTS] 2. Nisaṭṭho - [PTS]. 3. Punappunaṃ bhavāya - syā. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 10 - 10\\ | ||
+ | Taṃ brūmi upasanto' | ||
+ | Ganthā1 tassa na vijjanti atarī2 so visattikaṃ. | ||
+ | |||
+ | Taṃ brūmi upasantoti - upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddho' | ||
+ | |||
+ | Kāmesu anapekkhinanti - ' kāmā' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. Vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinoditvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā; kāmesu anapekkinanti vītakāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo, | ||
+ | |||
+ | Ganthā1 tassa na vijjantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Atarī so visattikanti - ' | ||
+ | Rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Taṃ brūmi upasanto' | ||
+ | Ganthā tassa na vijjanti atari so visattika" | ||
+ | |||
+ | 1 Gandhā - manupa. 2. Atāri - [PTS] 3. Kāyagandho - manupa 4. Visaṭṭhāti - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 10 - 11\\ | ||
+ | Na tassa puttā pasavo 1 khettaṃ vatthuñca vijjati,\\ | ||
+ | Attā cāpi nirattā2 vā na tasmiṃ upalabbhati. | ||
+ | |||
+ | Na tassa puttā pasavo khettaṃ vatthuñca vijjatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Attā vāpi nirattā vā na tasmiṃ upalabbhatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Na tassa puttā pasavo khettaṃ vatthuñca vijjati.\\ | ||
+ | Attā vā pi nirattā vā na tasmiṃ upalabbhatī" | ||
+ | |||
+ | 10: 12\\ | ||
+ | Yena naṃ vajjuṃ6 puthujjanā atho samaṇabrāhmaṇā, | ||
+ | Taṃ tassa apurekkhataṃ tasmā vādesu nejati. | ||
+ | |||
+ | 1. Pasavo vā - manupa 2. Attaṃ vāpi nirattaṃ - [PTS]. 3. Gharavatthu. - Sīmu11 machasaṃ 4. Vijjanti - sa. 5. Nupalabbhanti [PTS] 6. Vajju - su\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yena naṃ vajjuṃ 1 puthujjanā atho samaṇabrāhmaṇāti - ' | ||
+ | |||
+ | Taṃ tassa apurekkhatanti - ' | ||
+ | Tassa taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho. Taṇhāpurekkhārassa pahīnattā diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā diṭṭhiṃ vā purato katvā carati na taṇhādhajo na taṇhāketu na taṇhādhipateyyo na diṭṭhidhajo na diṭṭhiketu na diṭṭhādhipateyyo. Na taṇhāya vā diṭṭhiyā vā parivārito caratī' | ||
+ | |||
+ | Tasmā vādesu nejatīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Vajju - su. Yena vajjuṃ - [PTS] 2. Kaṃ paccayā - katthaci 3. Taṃnidānaṃ - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā: " yena naṃ vajjuṃ1 puthujjanā atho samaṇabrāhmaṇā, | ||
+ | Taṃ tassa apurekkhataṃ tasmā vādesu nejatī" | ||
+ | |||
+ | 10 - 13\\ | ||
+ | Vītagedho amaccharī na ussesu2 vadate muni,\\ | ||
+ | Na samesu na omesu kappaṃ neti akappiyo. | ||
+ | |||
+ | Vītagedho amaccharīti - ' gedho' vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | Gāho vuccati macchariyaṃ. Yassetaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, | ||
+ | |||
+ | Na ussesu2 vadate muni na samesu na omesūti - ' munī' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ" | ||
+ | |||
+ | 5. " Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. [B] | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka" | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munayo: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimunino. | ||
+ | |||
+ | Katame anagāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. " Na monena1 muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃva paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so muni,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke muni tena pavuccati [a.] | ||
+ | |||
+ | 9. Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke\\ | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo saṅgajālamaticca so muni. [B] | ||
+ | |||
+ | Seyyohamasmī' | ||
+ | |||
+ | Kappaṃ neti akappiyoti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhikappo? | ||
+ | |||
+ | Tassa taṇhākappo pahīno diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhikappo? | ||
+ | |||
+ | Tassa taṇhākappo pahīno diṭṭhikappo paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetī' | ||
+ | |||
+ | 1. Yena vajjuṃ - [PTS] 2. Ossesu - [PTS.]\\ | ||
+ | [A] dhammasaṅgaṇi niddesavāra. [B.] Tikaṅguttara - āpāyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Vītagedho amaccharī na ussesu vadate muni.\\ | ||
+ | Na samesu na omesu kappaṃ neti akappiyo" | ||
+ | |||
+ | 10 - 14\\ | ||
+ | Yassa loke sakaṃ natthi asatā ca na socati,\\ | ||
+ | Dhammesu ca na gacchati sa ce santo' | ||
+ | |||
+ | Yassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Asatā ca na socatīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Asatāya - sīmu 11 [PTS] asattāya - manupa, machasaṃ. 2. Rakhasāya - sīmu1 3. Ābādhehi - [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Athavā, asante asaṃvijjamāne anupalabbhamāne1 ahu vata me2, taṃ vata me natthi, siyā vata me, taṃ vatā' | ||
+ | |||
+ | Dhammesu ca na gacchatīti - na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati; na mohāgatiṃ gacchati ; na mānavasena gacchati; na diṭṭhivasena gacchati; na uddhaccavasena gacchati; na vicikicchāvasena gacchati; na anusayavasena gacchati; na ca vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyatī' | ||
+ | Tenāha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | "Yassa loke sakaṃ natthi asatā ca na socati,\\ | ||
+ | Dhammesu ca na gacchati sa ce santo' | ||
+ | |||
+ | Purābhedasuttaniddeso dasamo. | ||
+ | |||
+ | 11 | ||
+ | |||
+ | Kalahavivādasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | [PTS Vol Nd1-2] [\z Nidd /] [\f Ib /] \\ | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Atha kalahavivādasuttaniddeso vuccati: | ||
+ | |||
+ | 11 - 1\\ | ||
+ | Kuto pahūtā kalahā vivādā\\ | ||
+ | Paridevasokā sahamaccharā ca,\\ | ||
+ | Mānātimānā saha pesunā ca\\ | ||
+ | Kuto pahūtā2 te tadiṅgha brūhi. | ||
+ | |||
+ | Kuto pahutā4 kalahā vivādā' | ||
+ | 1 Anupalabbhiyamāne - [PTS] 2. Aho vata me taṃ - sīmu11. [PTS] 3. Na ca labhāmīti - sa mu11 4. Bahūtā - manupa. 5. Gahapatikāpi - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katamo kalaho? Āgāhikā1 daṇḍapasutā kāyena vācāya kalahaṃ karonti. Pabbajitā āpattiṃ āpajjantā kāyena vācāya kalahaṃ karonti. Ayaṃ kalaho. | ||
+ | |||
+ | Kuto <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Paridevasokā sahamaccharā cā'ti - ' | ||
+ | |||
+ | Mānātimānā sahapesunā6 cā'ti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Agarikā - sīmu11 2. Ajjhosati - saumu11. 3. Lālappāyanā - sa mu11 machasaṃ [PTS]\\ | ||
+ | 4. Lālappāyitattaṃ - sīmu11 machasaṃ [PTS] 5. Cāho - sa 6. Pesuṇā - sa mu11 7. Ajjhayanena - sa 8. Vijjāñāṇena vā - katthaci\\ | ||
+ | [A.] Sacca-paṭiccasamuppādavibhaṅga. [B.] Khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Pesuññanti - idhekacco pisunavāco hoti: ito sutvā amutra; akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā vaggarāmo vaggarato vagganandi vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Idaṃ vuccati pesuññaṃ; | ||
+ | |||
+ | Kuto pahutā te tadiṅgha brūhīti - ' kalaho ca vivādo ca paridevo ca soko ca macchariyaṃ ca māno ca atimāno ca pesuññañcāti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito, | ||
+ | |||
+ | " Kuto pahutā kalahā vivādā\\ | ||
+ | Paridevasokā sahamaccharā ca"\\ | ||
+ | Mānātimānā sahapesunā ca\\ | ||
+ | Kuto pahutā te tadiṅgha brūhī' | ||
+ | |||
+ | 11 - 2 | ||
+ | |||
+ | Piyappahutā1 kalahā vivādā\\ | ||
+ | Paridevasokā sahamaccharā ca,\\ | ||
+ | Mānātimānā sahapesunā ca maccherayuttā kalahā vivādā\\ | ||
+ | Vivādajātesu ca pesunāni. | ||
+ | |||
+ | 1. Piyā pahūtā - su. Piyappabhūtā - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Piyappahūtā kalahā vivādā paridevasokā sahamaccharā cāti - piyāni dve piyā: sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa1 te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā, | ||
+ | |||
+ | Mānātimānā sahapesunā cāti - piyaṃ vatthuṃ nissāya mānaṃ janenti. Piyaṃ vatthuṃ nissāya atimānaṃ janenti. Kathaṃ piyaṃ vatthuṃ nissāya mānaṃ janenti? " Mayaṃ lābhino manāpikānaṃ rūpānaṃ saddānaṃ gandhānaṃ rasānaṃ phoṭṭhabbānaṃ. Ime panaññe na lābhino manāpikānaṃ rūpānaṃ saddānaṃ gandhānaṃ rasānaṃ phoṭṭhabbāna" | ||
+ | |||
+ | Pesuññanti - idhekacco pisunavāco hoti: ito sutvā amutra akkhātā imesambhedāya - pe -\\ | ||
+ | Evaṃ bhedādhippāyo pesuññaṃ upasaṃharatīti ' mānātimānā sahapesunā ca. ' | ||
+ | |||
+ | Maccherayuttā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Yāssa sīmu11\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Vivādajātesu ca pesunānīti - ' | ||
+ | |||
+ | " Piyappahūtā kalahā vivādā\\ | ||
+ | Paridevasokā sahamacchārā ca,\\ | ||
+ | Mānātimānā sahapesunā ca\\ | ||
+ | Maccherayuttā kalahā vivādā\\ | ||
+ | Vivādajātesu ca pesunātī" | ||
+ | |||
+ | 11 - 3 | ||
+ | |||
+ | Piyā <span pts_page # | ||
+ | Ye cāpi1 lobhā vicaranti loke,\\ | ||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca kuto nidānā\\ | ||
+ | Ye samparāyāya narassa honti. | ||
+ | |||
+ | Piyā su lokasmiṃ kutonidānāti - piyā kuto nidānā, kuto jātā, kuto sañjātā. Kuto nibbattā. Kuto abhinibbattā, | ||
+ | |||
+ | 1. Cāpi - [PTS] 2. Ajjhosati - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Ye cāpi lobhā vicaranti loketi - ' ye cāpī' | ||
+ | |||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca kutonidānāti - 'āsā ca niṭṭhā ca kutonidānā kuto jātā kuto sañjātā kuto nibbatti kuto abhinibbattā kuto pātubhūtā kinnidānā kiṃsamudayā kiñjātikā kimpabhavā, | ||
+ | |||
+ | Ye samparāyāya narassa hontīti - ye narassa parāyanā honti. Dīpā honti, tāṇā honti, lenā honti, saraṇā honti, naro niṭṭhā parāyano hotīti2, 'ye samparāyāya narassa honti. ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | "Piyā <span pts_page # | ||
+ | Ye cāpi3 lobhā vicaranti loke,\\ | ||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca kutonidānā | ||
+ | |||
+ | 11 - 4\\ | ||
+ | Chandanidānāti piyāni loke\\ | ||
+ | Ye cāpi 3 lobhā vicaranti loke,\\ | ||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca ito nidānā\\ | ||
+ | Ye samparāyāya narassa honti. | ||
+ | |||
+ | Chandanidānāni piyāni loketi - ' chando' | ||
+ | |||
+ | [A] dhammasaṅgaṇi - cittuppādakaṇḍa\\ | ||
+ | 1. Ajjhosati - sīmu. 11 2. Niṭṭhāparāyanā hontīti - machasaṃ, sīmu11. 3. Ye cā pi - syā, [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamo paribhogacchando? | ||
+ | |||
+ | Ye cāpi lobhā vicaranti loketi - ' ye cāpī' | ||
+ | |||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca ito nidānāti - ' āsā' vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1 " Āsāya kasate1 khettaṃ bījaṃ āsāya vappati\\ | ||
+ | Āsāya vāṇijā yanti samuddaṃ dhanahārakā ;\\ | ||
+ | Yāya āsāya tiṭṭhāmi2 sā me āsā samijjhatū" | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇī - cittuppādakaṇḍa. [B] dhammasaṅgaṇi nikkhepakaṇḍa\\ | ||
+ | 1. Kassate - manupa 2. Niṭṭhādi - sīmu. 11. Patiṭṭhāmi - syā. 3. Samijjhatīti - sīmu11. [PTS]\\ | ||
+ | C. Theragāthā 10. 1. 1. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Āsāya samiddhi vuccate1 niṭṭhā; | ||
+ | |||
+ | Ye samparāyāya narassa hontīti - ye narassa parāyanā honti, dīpā honti, tāṇā honti, lenā honti, saraṇā honti. Naro niṭṭhā parāyano hotīti2 - ye samparāyāya narassa honti. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Chandanidānāni piyāni loke\\ | ||
+ | Ye cāpi lobhā vicaranti loke,\\ | ||
+ | Āsā ca niṭṭhā ca itonidānā\\ | ||
+ | Ye samparāyāya narassa hontī" | ||
+ | |||
+ | 11 - 5\\ | ||
+ | Chando nu lokasmiṃ kutonidāno\\ | ||
+ | Vinicchayā vāpi kuto pahūtā,\\ | ||
+ | Kodho mosavajjañca kathaṅkathā ca\\ | ||
+ | Ye cāpi3 dhammā samaṇena vuttā. | ||
+ | |||
+ | Chando nu lokasmiṃ - kutonidānoti - chando kutonidāno kuto jāto kuto sañjāto kuto nibbatto kuto abhinibbatto kuto pātubhūto kinnidāno kiṃsamudayo kiñjātiko kimpabhavoti chandassa mūlaṃ pucchati hetuṃ pucchati, nidānaṃ pucchati, sambhavaṃ pucchati, pabhavaṃ pucchati, samuṭṭhānaṃ pucchati, āhāraṃ pucchati, ārammaṇaṃ pucchati, paccayaṃ pucchati, samudayaṃ pucchati papucchati, yāvatā, ajjhesati4, pasādetīti - chando nu lokasmiṃ kutonidāno. | ||
+ | |||
+ | Vinicchayā vāpi kuto pahūtāti - vinicchayā kuto pahūtā kuto jātā kuto sañjāto kuto nibbattā kuto abhinibbatto kuto pātubhūto kinnidānā kiṃsamudayā kiñjātikā kimpabhavāti vinicchayānaṃ mūlaṃ pucchati hetuṃ pucchati, nidānaṃ pucchati, sambhavaṃ pucchati, pabhavaṃ pucchati, samuṭṭhānaṃ pucchati, āhāraṃ pucchati, ārammaṇaṃ pucchati, paccayaṃ pucchati, samudayaṃ pucchati papucchati, yāvatā, ajjhesati, pasādetīti - vinicchayā vāpi kuto pahūtā. | ||
+ | |||
+ | Kodho mosavajjañca kathaṅkathā cāti ' kodho' | ||
+ | |||
+ | 1. Vuccati - sa 2. Niṭṭhā parāyanā hontīti - machasaṃ. Niṭṭhā honti parāyaṇā honti - sa mu11. 3. Vāpi - syā. [PTS.] Sa. 4. Ajjhosati sīmu. 11\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi nikkhepakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ye cāpi dhammā samaṇena vuttā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Chando nu lokasmiṃ kutonidāno\\ | ||
+ | Vinicchayā cāpi kuto pahutā,\\ | ||
+ | Kodho mosavajjañca kathaṃ kathā ca\\ | ||
+ | Ye cāpi dhammā samaṇena vuttā" | ||
+ | |||
+ | 11 - 6\\ | ||
+ | Sātaṃ asātanti yamāhu loke\\ | ||
+ | Tamūpanissāya pahoti chando,\\ | ||
+ | Rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañca\\ | ||
+ | Vinicchayaṃ kurute3 jantu loke. | ||
+ | |||
+ | Sātaṃ asātanti yamāhu loketi - ' sāta' | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañcā' | ||
+ | |||
+ | 1. Bāhitapāpena - syā . 2. Sabbākusalabandhanā - sa. 3. Kubbati - machasaṃ. 4. Vatthuṃ - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Vinicchayaṃ kurute jantu loketi - ' vinicchayā' | ||
+ | |||
+ | Athavā kasiyā vā vaṇijjāya vā gorakkhena vā issattena vā rājaporisena3 vā sippaññatarena vā paṭipajjati. Evampi taṇhāvinicchayaṃ karoti. Kathaṃ diṭṭhivinicchayaṃ karoti" | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Sātaṃ asātanti yamāhu loko\\ | ||
+ | Tamūpanissāya pahoti chando,\\ | ||
+ | Rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañca\\ | ||
+ | Vinicchayaṃ kurute3 jantu loke. | ||
+ | |||
+ | 11 - 7\\ | ||
+ | Kodho mosavajjañca kathaṅkathā ca\\ | ||
+ | Etepi dhammā dvayameva sante,\\ | ||
+ | Kathaṃkathī ñāṇapathāya sikkhe\\ | ||
+ | Ñatvā pavuttā samaṇena dhammā. | ||
+ | |||
+ | 1. Lobhā. - Sīmu. 11 2. Ālasānuyogaṃ - machasaṃ. 3. Rājaporissena - sīmu. 114. Kubbati - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kodho mosavajjañca kathaṅkathā cāti - ' | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ aniṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya kodho jāyati? Pakatiyā aniṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya kodho jāyati: anatthaṃ me acarīti kodho jāyati. Anatthaṃ me caratīti kodho jāyati. Anatthaṃ me carissatīti kodho jāyati. Piyassa me manāpassa anatthaṃ acari - anatthaṃ carati - anatthaṃ carissatīti kodho jāyati. Appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari - atthaṃ carati - atthaṃ carissatīti kodho jāyati. Evaṃ aniṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya kodho jāyati. Kathaṃ iṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya kodho jāyati? Iṭṭhaṃ vatthuṃ acchedasaṅkinopi1kodho jāyati, acchiddantepi kodho jāyati, acchinnepi kodho jāyati. Iṭṭhaṃ vatthuṃ vipariṇāmasaṅkinopi kodho jāyati. Vipariṇamantepi kodho jāyati. Vipariṇatepi kodho jāyati. Evaṃ iṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya kodho jāyati. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ aniṭṭhaṃ vatthuṃ nissāya musāvādo uppajjati? Idhekacco andubandhanena2 vā baddho3 tassa bandhanassa mokkhatthāya sampajānamusā bhāsati. Rajjubandhanena vā baddho, 3 saṅkhalikabandhanena vā baddho, vettabandhanena vā baddho, latābandhanena vā baddho, pakkhepabandhanena vā baddho, parikkhepabandhanena vā baddho, gāmanigamanagarajanapadaraṭṭhabandhanena vā baddho, janapadabandhanena vā baddho, tassa bandhanassa mokkhatthāya sampajānamusā bhāsati. <span pts_page # | ||
+ | 1. Vatthucchedasaṅkinopi - syā. 2. Addubandhanena - syā. [PTS]. 3. Bandho - syā [PTS] 4. Manāpānaṃ - sīmu. 11 5. Muñcissāmisīmu11. 6. Manāpike - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Vatepi dhammā dvayameva santeti - sātāsāte sante sukhadukkhe1 sante somanassadomanasse sante iṭṭhāniṭṭhe sante anunayapaṭighe sante saṃvijjamāne atthi upalabbhamāneti - etepi dhammā dvayameva sante. | ||
+ | |||
+ | Kathaṅkathī ñāṇapathāya sikkheti - ñāṇampi ñāṇapatho ñāṇassa ārammaṇampi ñāṇapatho; | ||
+ | |||
+ | Katamā adhisīlasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | - Pe -\\ | ||
+ | Ayaṃ adhicittasikkhā. | ||
+ | |||
+ | Katamā adhipaññāsikkhā? | ||
+ | Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā' | ||
+ | Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā' | ||
+ | |||
+ | Kathaṅkathī ñāṇapathāya sikkheti - kathaṅkathī puggalo sakaṅkho savilekho sadveḷhako savicikiccho ñāṇādhigamāya ñāṇapusanāya2 ñāṇasacchikiriyāya adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya; imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccāvekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya. Cittaṃ samādahanto sikkheyya. Paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Sukhāsukhe - syā. 2. Ñāṇadassanāya - sa | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ñatvā pavuttā samaṇena dhammāti - ' ñatvā' | ||
+ | Saṅkhāranirodhoti - pe -\\ | ||
+ | Idaṃ dukkhanti - pe - ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ti.\\ | ||
+ | Ime āsavāti - pe - ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Kodho mosavajjañca kathaṅkathā ca\\ | ||
+ | Etepi dhammā dvayameva sante,\\ | ||
+ | Kathaṃkathī ñāṇapathāya sikkhe\\ | ||
+ | Ñatvā pavuttā samaṇena dhammā" | ||
+ | |||
+ | 11 - 8\\ | ||
+ | Sātaṃ asātañca kutonidānā? | ||
+ | Kismiṃ asante na bhavanti hete,\\ | ||
+ | Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Etaṃ me pabrūhi yatonidānaṃ | ||
+ | |||
+ | 1, Bhikkhave vo. - Sīmu11 2. Attamanatā - ani. 3. Bhagavatā dhammo - ati 4. Sahassī - ani.\\ | ||
+ | [A] aṅguttara - tikanipāta - gharaṇḍuvagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sātaṃ asātañca kutonidānāti - sātā asātā kutonidānā? | ||
+ | Samudayaṃ pucchati papucchati yāvatā ajjhesati pasādetīti - ' | ||
+ | |||
+ | Kismiṃ asante na bhavanti heteti - ' | ||
+ | |||
+ | Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthanti - katamo sātāsātānaṃ bhavo? Yo sātāsātānaṃ bhavo pabhavo jāti sañjāti nibbatti abhinibbatti pātubhāvo, | ||
+ | |||
+ | Etaṃ me pabrūhi. Yatonidānanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | Sātaṃ asātañca kutonidānā? | ||
+ | Kismiṃ asante na bhavanti hete,\\ | ||
+ | Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Etaṃ me pabrūhi yatonidānaṃ\\ | ||
+ | 11 - 9 | ||
+ | |||
+ | Phassanidānaṃ sātaṃ asātaṃ\\ | ||
+ | Phasse asante na bhavanti hete,\\ | ||
+ | Vibhavaṃ bhavaṃ cāpi yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Etaṃ te pabrūmi itonidānaṃ.\\ | ||
+ | 1. Ajjhosāmi - sīmu11. Machasaṃ. 2. Etaṃ meti - sīmu1 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Phassanidānaṃ sātaṃ asātanti - sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Yā tasseva sukhavedanīyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhavedanā, | ||
+ | |||
+ | Phasse asante na bhavanti heteti - phasse asante asaṃvijjamāne natthi anupalabbhamāne sātā asātā na bhavanti nappabhavanti na jāyanti na sañjāyanti na nibbattanti nābhinibbattanti na pātubhavantī' | ||
+ | |||
+ | Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthanti - bhavadiṭṭhipi phassanidānā vibhavadiṭṭhipi phassanidānā; | ||
+ | |||
+ | Etaṃ te pabrūmi itonidānanti - ' eva' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Phassanidānaṃ sātaṃ asātaṃ\\ | ||
+ | Phasse asante na bhavanti hete,\\ | ||
+ | Vibhavaṃ bhavi cāpi yametamatthaṃ\\ | ||
+ | Etaṃ te pabrūmi itonidānaṃ. | ||
+ | |||
+ | 11 - 10 | ||
+ | |||
+ | Phasso <span pts_page # | ||
+ | Pariggahā cāpi kuto pahūtā.\\ | ||
+ | Kismiṃ asante na mamattamatthi\\ | ||
+ | Kismiṃ vibhūte na phusanti phassā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Phasso nu lokasmiṃ kutonidānoti - phasso kuto nidāno? Kuto jāto? Kuto sañjāto? Kuto nibbatto? Kuto abhinibbatto? | ||
+ | |||
+ | Pariggahā cāpi kuto pahūtāti - pe - samudayaṃ pucchati papucchati yāvati ajjhesati pasādetīti - ' | ||
+ | |||
+ | Kismiṃ asante na mamattamatthīti - kismiṃ asante asaṃvijjamāne1 anupalabbhamāne mamattā natthi na santi na saṃvijjanti nūpalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti - kismiṃ asante na mamattamatthi. | ||
+ | |||
+ | Kismiṃ vibhūte na phusanti phassāti - kismiṃ vibhūte vibhāvite atikkante samatikkante vītivatte phassā na phusatī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | Phasso nu lokasmiṃ kutonidāno\\ | ||
+ | Pariggahā cāpi kuto pahūtā.\\ | ||
+ | Kismiṃ asante na mamattamatthi\\ | ||
+ | Kismiṃ vibhūte na phusanti phassā. | ||
+ | |||
+ | 11 - 11 | ||
+ | |||
+ | Nāmañca rūpañca paṭicca phasso\\ | ||
+ | Icchānidānāni pariggahāni.\\ | ||
+ | Icchāya' | ||
+ | Rūpe vibhūte na phusanti phassā. | ||
+ | |||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Nāmañca rūpañca paṭicca phassoti - cakkhuṃ ca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Asaṃvijjamāne natthi - machasaṃ sīmu. 11 2. Cakkhuṃ ca sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | Icchānidānāni pariggahānīti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhipariggaho. Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, | ||
+ | |||
+ | Icchāya' | ||
+ | |||
+ | ' | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Katamaṃ taṇhāmamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Ñāṇavibhūtena - sīmu. 11. Ñātavītivattena - sa 2. Ñāṇavibhūtena - sīmu. 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Evaṃ ñātavibhūtena rūpaṃ vibhūtaṃ hoti. Kathaṃ tīraṇavibhūtena rūpaṃ vibhūtaṃ hoti? Evaṃ ñātaṃ katvā rūpaṃ tīreti; aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upassaggato calato pabhaṅgurato1 addhuvato atāṇato alenato asaraṇato rittato tucchato suññato anattato ādīnavato vipariṇāmadhammato asārakato2 aghamūlato vadhakato vibhavato sāsavato saṅkhatato mārāmisato jātidhammato jarādhammato byādhidhammato maraṇadhammato sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsadhammato saṅkilesikadhammato samudayato atthaṅgamato assādato3 ādīnavato nissaraṇato tīreti. Evaṃ tīraṇavibhūtena rūpaṃ vibhūtaṃ hoti. <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Icchānidānāni pariggahāni, | ||
+ | Icchāya' | ||
+ | Rūpe vibhūte na phusanti phassā" | ||
+ | |||
+ | 11 - 12 | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ sametassa vibhoti rūpaṃ\\ | ||
+ | Sukhaṃ dukhaṃ5 vāpi kathaṃ vibhoti,\\ | ||
+ | Etaṃ me pabrūhi yathā vibhoti\\ | ||
+ | Taṃ jānissāma iti6 me mano ahū. | ||
+ | |||
+ | 1. Pabhaṅgato - [PTS.] Pabhaṅguto - sa 2. Asaraṇato - syā 3. Asārato - sīmu 11 4. Tālavatthukataṃ - sa 5. Dukkhaṃ - syā manupa [PTS.] Dukhañcāpi - machasaṃ. 6. Jānissamāti - sīmu 11 machasaṃ [a.] Khandhasaṃyutta - bhāravagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ sametassa vibhoti rūpanti - ' | ||
+ | |||
+ | Sukhaṃ dukhaṃ vāpi kathaṃ vibhotīti - sukhaṃ ca dukkhaṃ ca kathaṃ vibhoti vibhāvīyati atikkamīyati samatikkamīyati vītivattīyatīti - sukhaṃ dukhaṃ vāpi kathaṃ vibhoti. | ||
+ | |||
+ | Etaṃ me pabrūhi yathā vibhotīti - ' | ||
+ | |||
+ | Taṃ jānissāma iti me mano ahūti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: kathaṃ sametassa vibhoti rūpaṃ\\ | ||
+ | Sukhaṃ dukhaṃ5 vāpi kathaṃ vibhoti,\\ | ||
+ | Etaṃ me pabrūhi yathā vibhoti\\ | ||
+ | Taṃ jānissāma iti6 me mano ahū. | ||
+ | |||
+ | 11 - 13 | ||
+ | |||
+ | Na saññasaññī na visaññasaññī\\ | ||
+ | Nopi asaññī na vibhūtasaññī.\\ | ||
+ | Evaṃ sametassa vibhoti rūpaṃ\\ | ||
+ | Saññānidānā hi papañcasaṅkhā. | ||
+ | |||
+ | Na saññasaññī na visaññasaññīti - saññasaññino vuccanti ye pakatisaññāya ṭhitā, napi so pakatisaññāya ṭhito; visaññāsaññino vuccanti ummattakā, ye ca khittacittā; | ||
+ | |||
+ | 1. Vibhāviyyati sīmu11. [PTS] 2. Atikkamīyyati - sīmu 11 [PTS] 3. Ajjhosāmi - sīmu11. 4. Pajāneyyāma - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Nopi asaññī na vibhūtasaññīti - asaññino vuccanti nirodhasamāpannā ye ca asaññasattā; | ||
+ | |||
+ | Evaṃ sametassa vibhoti rūpanti - " idha bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhasatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite ānejjappatte ākāsānañcāyatanasamāpattipaṭilābhatthāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti", | ||
+ | |||
+ | Saññānidānā hi papañcasaṅkhāti - papañcā yeva papañcasaṅkhā; | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Na saññasaññī na visaññasaññī\\ | ||
+ | Nopi asaññī na vibhūtasaññī.\\ | ||
+ | Evaṃ sametassa vibhoti rūpaṃ\\ | ||
+ | Saññānidānā hi papañcasaṅkhā.\\ | ||
+ | 11 - 14\\ | ||
+ | Yantaṃ <span pts_page # | ||
+ | Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi,\\ | ||
+ | Ettāvataggaṃ nu1 vadanti heke\\ | ||
+ | Yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā se\\ | ||
+ | Udāhu aññampi vadanti etto. | ||
+ | |||
+ | Yantaṃ apucchimha akittayī noti - yantaṃ apucchimha ayācimha ajjhesimha pasādayimha; | ||
+ | |||
+ | 1. No - sa [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhīti - aññaṃ taṃ pucchāma, aññaṃ taṃ papucchāma, | ||
+ | |||
+ | Ettāvataggaṃ nu vadanti heke yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā seti eke samaṇabrāhmaṇā etā arūpasamāpattiyo aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. . Yakkhassā' | ||
+ | |||
+ | Udāhu aññampi vadanti etto' | ||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi,\\ | ||
+ | Ettāvataggaṃ nu vadanti he' | ||
+ | Yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā se\\ | ||
+ | Udāhu aññampi vadanti etto" | ||
+ | |||
+ | 11 - 15\\ | ||
+ | Ettāvataggampi vadanti he' | ||
+ | Yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā se,\\ | ||
+ | Tesaṃ paneke samayaṃ vadanti\\ | ||
+ | Anupādisese kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Ettāvataggampi vadanti heke yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā seti santeke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā etā arūpasamāpattiyo aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; yakkhassā' | ||
+ | |||
+ | 1. Jatussa - sīmu 11 jagussa - [PTS] 2. Hindagussa - pu dhīravādā - syā. - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tesaṃ paneke samayaṃ vadanti anupādisese kusalāvadānāti tesaṃ yeva samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā bhavatajjitā vibhavaṃ abhinandanti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Ettāvataggampi vadanti he' | ||
+ | Yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitā se,\\ | ||
+ | Tesaṃ paneke samayaṃ vadanti\\ | ||
+ | Anupādisese kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | 11 - 16\\ | ||
+ | Ete ca ñatvā upanissitāti\\ | ||
+ | Ñatvā muni nissaye so vimaṃsī, | ||
+ | Ñatvā vimutto na vivādameti1\\ | ||
+ | Bhavābhavāya na sameti dhīro. | ||
+ | |||
+ | Ete ca ñatvā upanissitāti - ' | ||
+ | |||
+ | Ñatvā muni nissaye so vimaṃsī' | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ, | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 5. " Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. [B] | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka" | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munayo: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimunino. | ||
+ | |||
+ | Katame anagāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. " Na monena1 muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so muni,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke muni tena pavuccati[a.] | ||
+ | |||
+ | 9. Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke\\ | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo saṅgajālamaticca so muni.\\ | ||
+ | Muni sassatadiṭṭhinissitāti ñatvā, ucchedadiṭṭhinissitāti ñatvā, sassatucchedadiṭṭhinissitāti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā; so vimaṃsī' | ||
+ | |||
+ | 1. Napi vādameti - katthaci. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ñatvā vimutto na vivādametīti - ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, vimutto' | ||
+ | "Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhamma" | ||
+ | |||
+ | Bhavābhavāya na sameti dhīro' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Ete ca ñatvā upanissitāti\\ | ||
+ | Ñatvā muni nissaye so vimaṃsī, | ||
+ | Ñatvā vimutto na vivādameti1\\ | ||
+ | Bhavābhavāya na sameti dhīro. | ||
+ | |||
+ | Kalahavivādasuttaniddeso samatto\\ | ||
+ | Ekādasamo. | ||
+ | |||
+ | 12\\ | ||
+ | Cūlaviyūhasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha cūlaviyūhasuttaniddeso vuccati:\\ | ||
+ | 12 - 1\\ | ||
+ | Sakaṃ <span pts_page # | ||
+ | Viggayha nānā2 kusalā vadanti,\\ | ||
+ | Evaṃ pajānāti3 sa vedaa4 dhammaṃ\\ | ||
+ | Idaṃ paṭikkosamakevalī so. | ||
+ | |||
+ | 1. Bhavāya - sīmu 11.\\ | ||
+ | [A] majjhimanikāya - dīghanakhasutta.\\ | ||
+ | 2. Vādaṃ - katthaci. 3. Yo evaṃ jānāti - syā machasaṃ 4. Pavedī - katthaci. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā' | ||
+ | |||
+ | Viggayha nānā kusalā vadantī' | ||
+ | |||
+ | Evaṃ pajānāti sa vedi dhammanti - yo idaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ jānāti, so dhammaṃ vedi, aññāsi, apassi, paṭivijjhiti4 - evaṃ pajānāti sa vedi dhammaṃ. | ||
+ | |||
+ | Idaṃ paṭikkosamakevalī soti - yo imaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ paṭikkosati, | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito:\\ | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā\\ | ||
+ | Viggayha nānā2 kusalā vadanti,\\ | ||
+ | Evaṃ pajānāti3 sa vedaa4 dhammaṃ idaṃ paṭikkosamakevalī so. | ||
+ | |||
+ | 12 - 2\\ | ||
+ | Evampi viggayha vivādayanti\\ | ||
+ | Bālo paro akkusalo' | ||
+ | Sacco nu vādo katamo imesaṃ\\ | ||
+ | Sabbeva hi'me kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Evampi viggayha vivādayantīti - evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, | ||
+ | Nibbeṭhehi vā sace pahosī [a] 'ti - evampi viggayha vivādayanti. | ||
+ | |||
+ | 1. Asārikā - sīmu11 2, aññāññaṃ - sa. 3. Puthuṃ - sīmu11 4. Paṭivijjhatīti - sīmu 11. 5. Jatukko - sīmu11 chatukko - machasaṃ. [A] dīghanikāya - brahmajāla, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Bālo paro akakusaloti1 cāhūti - paro bālo hīno nihīno omako lāmako chattako paritto akusalo avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppaññoti evamāhaṃsu, | ||
+ | |||
+ | Sacco nu vādo katamo imesanti - imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ katamo sacco taccho tatho bhūto yāthāvo2 aviparītoti sacco nu vādo katamo imesaṃ. | ||
+ | |||
+ | Sabbeva hi'me kusalāvadānāti - sabbepi ime samaṇabrāhmaṇā kusalavādā paṇḍitavādī thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti - sabbeva hi'me kusalāvadānā, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Evampi viggayha vivādayanti\\ | ||
+ | Bālo paro akusalo' | ||
+ | Sacco nu vādo katamo imesaṃ\\ | ||
+ | Sabbeva hi'me kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | 12 - 3\\ | ||
+ | Parassa ce dhammamanānujānaṃ 3\\ | ||
+ | Bālo mago4 hoti nihīnapañño, | ||
+ | Sabbeva5 bālā sunihīnapaññā6\\ | ||
+ | Sabbe vime diṭṭhiparibbasānā. | ||
+ | |||
+ | Parassa ce dhammamanānujānanti - parassa dhammaṃ paṭipadaṃ maggaṃ ananujānanto7 ananupassanto ananumananto ananumaññanto ananumodantoti - parassa ce dhammamanānujānaṃ. | ||
+ | |||
+ | Bālo mago hoti nihīnapañño' | ||
+ | |||
+ | Sabbeva bālā sunihīnapaññāti - sabbavime samaṇabrāhmaṇā bālā hīnā nihīnā omakā lāmakā chattakā parittā, sabbeva hīnapaññā nihīnapaññā omakapaññā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Akusaloti - syā. Su. Sa 2. Yathāvo - sa 3. Mananujānaṃ - manupa. 4. Bālo mako - manupa. Machasaṃ. [PTS] 5. Sabbepi me - sa 6. Nihīnapaññā - manupa, 7. Anānu - machasaṃ. Sabbapadesu. 8. Jatukkapaññā - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbevime diṭṭhiparibbasānā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Parassa ce dhammamanānujānaṃ\\ | ||
+ | Bālo mago hoti nihīnapañño, | ||
+ | Sabbeva bālā sunihīnapaññā\\ | ||
+ | Sabbevime diṭṭhiparibbasānā" | ||
+ | |||
+ | 12 - 4\\ | ||
+ | Sandiṭṭhiyā ceva na vevaditā1\\ | ||
+ | Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā,\\ | ||
+ | Kesaṃ na koci parihīnapañño\\ | ||
+ | Diṭṭhi hi tesampi tathā samattā. | ||
+ | |||
+ | Sandiṭṭhiyā ceva na vevadātā 'ti - sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā, na vevadātā avodātā apariyodātā saṅkilesikāti - sandiṭṭhiyā ceva na vevadātā | ||
+ | |||
+ | Saṃsuddhapaññā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tesaṃ na koci parihīnapaññoti - tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ na koci hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapaññā lāmakapañño chattakapañño2 parittapañño atthi, sabbeva seṭṭhapaññā visiṭṭhapaññā pāmokkhapaññā uttamapaññā pavarapaññāti - tesaṃ na koci parihīnapañño. | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhi hi tesampi tathā samattāti - tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti - diṭṭhi hi tesampi tathā samattā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Sandiṭṭhiyā ceva na vevaditā1\\ | ||
+ | Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā,\\ | ||
+ | Kesaṃ na koci parihīnapañño\\ | ||
+ | Diṭṭhi hi tesampi tathā samattā. | ||
+ | |||
+ | 1. Sandiṭṭhiyā ce pana vevadātā - su. Sandiṭṭhiyā ve na vevadātā - pu.\\ | ||
+ | Sandiṭṭhi yā ce pana vavadātā - [PTS]. 2. Jatukkapañño - sīmu. 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 12 - 5\\ | ||
+ | Na cāhametaṃ1 tathiyanti 2 brūmi\\ | ||
+ | Yamāhu bālā mithu aññamaññaṃ, | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ\\ | ||
+ | Tasmā hi bāloti paraṃ dahanti. | ||
+ | |||
+ | Na <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Yamāhu bālā mithu aññamaññanti - ' | ||
+ | |||
+ | Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccanti - sassato loke idameva saccaṃ moghamaññanti sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ. Asassato loko idameva saccaṃ moghamañña' | ||
+ | Tasmā hi bāloti paraṃ dahantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Na cāhametaṃ1 tathiyanti 2 brūmi\\ | ||
+ | Yamāhu bālā mithu aññamaññaṃ, | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ\\ | ||
+ | Tasmā hi bāloti paraṃ dahanti. | ||
+ | |||
+ | 12 - 6\\ | ||
+ | Yamāhu <span pts_page # | ||
+ | Tamāhu aññe tucchaṃ musāti,\\ | ||
+ | Evampi viggayha vivādayanti5 kasmā na ekaṃ samaṇā vadanti. | ||
+ | |||
+ | 1. Na vāhametaṃ - su. Sa. Machasaṃ [PTS] 2. Tathavanti - manupa, tathivanti - pu. Syā [PTS]. 3. Yathāvataṃ - sa. 4. Tathavanti - manupa. Machasaṃ 5. Vivādiyanti - su. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yamāhu saccaṃ tathiyanti eketi - yaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā idaṃ saccaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ1 aviparītanti evamāhaṃsu, | ||
+ | |||
+ | Tamāhu aññe tucchaṃ musātīti2 - tameva dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā tucchaṃ etaṃ musā etaṃ abhūtaṃ etaṃ alīkaṃ etaṃ ayāthāvaṃ etanti evamāhaṃsu, | ||
+ | |||
+ | Evampi viggayha vivādayantīti - evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, | ||
+ | |||
+ | Kasmā na ekaṃ samaṇā vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | Yamāhu <span pts_page # | ||
+ | Tamāhu aññe tucchaṃ musāti,\\ | ||
+ | Evampi viggayha vivādayanti5\\ | ||
+ | Kasmā na ekaṃ samaṇā vadanti. | ||
+ | |||
+ | 12 - 7\\ | ||
+ | Ekaṃ hi saccaṃ na dutiyamatthi\\ | ||
+ | Yasmiṃ pajā no vivade pajānaṃ, | ||
+ | Nānā te saccāni sayaṃ thunanti\\ | ||
+ | Tasmā na ekaṃ samaṇā vadanti. | ||
+ | |||
+ | Ekaṃ hi saccaṃ na dutiyamatthīti - ekaṃ saccaṃ vuccati dukkhanirodho nibbānaṃ, | ||
+ | 1. Yathāvataṃ - sa 2. Musāti - sīmu 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti - ' yasmi' | ||
+ | |||
+ | Nānā te saccāni sayaṃ thunantīti - nānā te saccāni sayaṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti, ' | ||
+ | |||
+ | Tasmā na ekaṃ samaṇā vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Ekaṃ hi saccaṃ na dutiyamatthi yasmiṃ pajā no vivade pajānaṃ, | ||
+ | Nānā te saccāni sayaṃ thunanti\\ | ||
+ | Tasmā na ekaṃ samaṇā vadanti. | ||
+ | |||
+ | 12 - 8\\ | ||
+ | Kasmā nu saccāni vadanti nānā\\ | ||
+ | Pavādiyā se kusalāvadānā, | ||
+ | Saccāni sutāni1 bahūni nānā\\ | ||
+ | Udāhu te takkamanussaranti. | ||
+ | |||
+ | Kasmā nu saccāni vadanti nānāti - ' kasmā' | ||
+ | |||
+ | Pavādiyā se kusalāvadānāti - : pavādiyā se'ti vippavadantīti pi pavādiyā se; athavā sakaṃ sakaṃ diṭṭhigataṃ pavadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti, - sassato loke idameva saccaṃ moghamaññanti sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ. Asassato loko idameva saccaṃ moghamañña' | ||
+ | 1. Suttāni - syā. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Saccāni sutāni bahūni nānāti - saccāni sutāni bahukāni nānāni vividhāni aññamaññāni puthūnīti - saccāni sutāni bahūni nānā.\\ | ||
+ | Udāhu te takkamanussarantī' | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Pavādiyā se kusaḍalavadānā, | ||
+ | Saccāni sutāni bahūni nānā\\ | ||
+ | Udāhu te takkamanussarantī" | ||
+ | |||
+ | 12 - 9 | ||
+ | |||
+ | Na heva saccāni bahūni nānā\\ | ||
+ | Aññatra saññāya niccāni loko,\\ | ||
+ | Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā\\ | ||
+ | Saccaṃ musāti dvayadhammamāhu. | ||
+ | |||
+ | Na heva saccāni bahūni nānāti - na heva saccāni bahukāni nānāni vividhāni aññamaññāni puthūnīti - na heva saccāni bahūni nānā. | ||
+ | |||
+ | Aññatra saññāya niccāni loketi - aññatra saññāya niccagāhā ekaññeva saccaṃ loke kathiyati1 bhaṇīyati2 dīpiyati3 voharīyati4 dukkhanirodho nibbānaṃ, | ||
+ | Sammāsamādhīti - aññatra saññāya niccāni loke. | ||
+ | |||
+ | Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā saccaṃ musāti dvayadhammamāhūti takkaṃ vitakkaṃ saṅkappaṃ takkayitvā vitakkayitvā saṅkappayitvā diṭṭhigatāni janenti sañjanenti nibbattenti abhinibbattenti; | ||
+ | |||
+ | 1. Kathiyyati - sīmu11. Kathiyati - [PTS]. 2. Bhaṇiyyati - sīmu. 11. Bhaṇiyati - [PTS]. 3. Dīpiyyati - sīmu11 dīpayati - [PTS] 4. Vohariyyati - sīmu11. Vohariyati - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Naheva saccāni bahūni nānā\\ | ||
+ | Aññatra saññāya niccāni loko,\\ | ||
+ | Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā\\ | ||
+ | Saccaṃ musāti dvayadhammamāhu. | ||
+ | |||
+ | 12 - 10 | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā\\ | ||
+ | Ete ca1 nissāya vimānadassī, | ||
+ | Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno2\\ | ||
+ | Bālo paro akusalo' | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā ete ca 1 nissāya vimānadassīti diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā sīlaṃ vā sīlasuddhiṃ vā vataṃ vā vatasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā nissāya upanissāya gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti - diṭṭhe sute sīlavate mute vā ete ca nissāya vimānadassī, | ||
+ | |||
+ | Vinicchaye ṭhatvā pahassamānoti - vinicchayā vuccanti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Bālo paro akkusaloti cāhāti - paro bālo hīno nihīno omako lāmako chattako4 paritto akusalo avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī amedhāvī duppaññoti evamāha, evaṃ katheti, evaṃ bhaṇati, evaṃ dīpayati, evaṃ voharatīti - bālo paro akkusaloti cāha. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhe sute sīlavate mute vā\\ | ||
+ | Ete ca1 nissāya vimānadassī, | ||
+ | Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno2\\ | ||
+ | Bālo paro akusalo' | ||
+ | |||
+ | 12 - 11\\ | ||
+ | Yeneva bāloti paraṃ dahāti\\ | ||
+ | Tenātumānaṃ kusaloti cāha,\\ | ||
+ | Sayamattanā so kusalāvadāno\\ | ||
+ | Aññaṃ vimāneti tadeva pāvā5 | ||
+ | |||
+ | 1. Etesu - sīmu 11 manupa 2. Pahaṃsamāno - sīmu11 3. Akusaloti - sa, su. Syā. [PTS] 4. Chatukko - machasaṃ. Jatukko - sīmu 11 [PTS] 5. Pāvada - sīmu 11 pāva - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Yeneva bāloti paraṃ dahātīti - yeneva hetunā yena paccayena yena kāraṇena yena pabhavena paraṃ bālato hīnato nihīnato omakato lāmakato chattakato parittato dahāti passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti - yeneva bāloti paraṃ dahāti. | ||
+ | |||
+ | Tenātumānaṃ kusaloti cāhāti - ' | ||
+ | |||
+ | Sayamattanā so kusalāvadānoti - sayameva attānaṃ kusalavādo paṇḍitavādo thiravādo ñāyavādo hetuvādo lakkhaṇavādo kāraṇavādo ṭhānavādo sakāya ḍaddhiyātisayamattanā so kusalāvadāno. | ||
+ | |||
+ | Aññaṃ vimāneti tadevapāvāti2 - na sammānetīti pi ' aññaṃ vimāneti' | ||
+ | |||
+ | " Yeneva bāloti paraṃ dahāti\\ | ||
+ | Tenātumānaṃ kusaloti cāha,\\ | ||
+ | Sayamattanā so kusalāvadāno\\ | ||
+ | Aññaṃ vimāneti tadeva pāvā" | ||
+ | |||
+ | 12 - 12\\ | ||
+ | Atisāradiṭṭhiyā3 so samatto\\ | ||
+ | Mānena matto paripuṇṇamānī, | ||
+ | Sayameva sāmaṃ manasābhisitto\\ | ||
+ | Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattā. | ||
+ | |||
+ | Atisāradiṭṭhiyā so samattoti - atisāradiṭṭhiyo vuccanti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni, | ||
+ | |||
+ | 1. Ātumāno - sīmu 11 machasaṃ 2. Pāvadāti - sīmu11. 3. Atisaraṃdiṭṭhiyā - syā. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Mānena matto paripuṇṇamānīti - sakāya diṭṭhiyā diṭṭhimānena matto pamatto ummatto atimattoti - mānena matto; paripuṇṇamānīti paripuṇṇamānī samattamānī anomamānīti - mānena matto paripuṇṇamānī. | ||
+ | |||
+ | Sayameva sāmaṃ manasābhisittoti - sayameva attānaṃ cittena abhisiñcati: | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti - tassa sā diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti - diṭṭhi ha sā tassa tathā samattā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Atisāradiṭṭhiyā so samatto\\ | ||
+ | Mānena matto paripuṇṇamānī, | ||
+ | Sayameva sāmaṃ manasā' | ||
+ | Diṭṭhi hi sā tassa tathā samattā" | ||
+ | |||
+ | 12 - 13\\ | ||
+ | Parassa ce hi vacasā nihīno\\ | ||
+ | Tumo sahā hoti nihīnapañño, | ||
+ | Atha ce 1 sayaṃ vedagu hoti dhīro\\ | ||
+ | Na koci bālo samaṇesu atthi. | ||
+ | |||
+ | Parassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tumo sahā hoti nihīnapaññoti - so pi teneva sahā hoti hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapañño chattakapañño parittapaññoti - tumo sahā hoti nihīnapañño. | ||
+ | |||
+ | Atha ce sayaṃ vedagu hoti dhīroti - atha ce sayaṃ vedagu hoti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti - atha ce sayaṃ vedagu hoti dhīro. | ||
+ | |||
+ | Na koci bālo samaṇesu atthīti - samaṇesu na koci bālo hīno nihīno omako lāmako chattako paritto atthi, sabbeva seṭṭhapaññā visiṭṭhapaññā pāmokkhapaññā uttamapaññā pavarapaññāti na koci bālo samaṇesu atthi. | ||
+ | |||
+ | 1. Athavā - sīmu 11 [PTS] 2. Jatukko - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Tumo sahā hoti nihīnapañño, | ||
+ | Atha ce sayaṃ vedagu hoti dhīro\\ | ||
+ | Na koci bālo samaṇesu atthī" | ||
+ | |||
+ | 12 - 14\\ | ||
+ | Aññaṃ ito yā' | ||
+ | Aparaddhā suddhimakevalī te, 1\\ | ||
+ | Evampi titthyā puthuso vadanti\\ | ||
+ | Sandiṭṭhirāgena hi te' | ||
+ | |||
+ | Aññaṃ ito yā' | ||
+ | |||
+ | Evampi titthyā puthuso vadantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Sandiṭṭhirāgena hi tebhirattāti - sakāya diṭṭhiyā diṭṭhirāgena rattā abhirattāti - sandiṭṭhirāgena hi tebhirattā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Aññaṃ ito yā' | ||
+ | Aparaddhā suddhimakevalī te,\\ | ||
+ | Evampi titthyā puthuso vadanti\\ | ||
+ | Sandiṭṭhirāgena hi te' | ||
+ | |||
+ | 12 - 15\\ | ||
+ | Idheva suddhiṃ iti5 vādayanti6\\ | ||
+ | Nāññesu dhammesu va suddhimāhu, | ||
+ | Evampi titthyā puthuso niviṭṭhā\\ | ||
+ | Sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā. | ||
+ | |||
+ | 1. Suddhimakevalī no - syā. 2. Tvābhirattā - manupa. 3. Ñāyāparaddhā - pu. 4. Puthudiṭṭhiyā - sīmu11 machasaṃ [PTS]. 5. Suddhi iti - sīmu11 suddhimiti - su 6. Vādiyanti - [PTS]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Idheva suddhiṃ iti vādayantīti - idha suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; ' | ||
+ | |||
+ | Nāññesu dhammesu visuddhimāhūti - attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe paravāde khipanti ukkhipanti parikkhipanti: | ||
+ | |||
+ | Evampi titthyā puthuso niviṭṭhāti - titthaṃ vuccati diṭṭhigataṃ; | ||
+ | |||
+ | Sakāyane tattha daḷhaṃ vadānāti - dhammo sakāyanaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Nāññesu dhammesu visuddhimāhu, | ||
+ | Evampi titthyā puthuso niviṭṭhā\\ | ||
+ | Sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā" | ||
+ | |||
+ | 12 - 16 | ||
+ | |||
+ | Sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno\\ | ||
+ | Kaṃ kattha2 bāloti paraṃ daheyya,\\ | ||
+ | Sayaṃ 'va so medhagamāvaheyya3\\ | ||
+ | Paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Jatukko - sīmu. 11. 2. Kamettha - machasaṃ. [PTS]. 3. Medhakaṃ avabheyyā - pa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sakāyane <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kaṃ tattha bāloti paraṃ daheyyāti - tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā paraṃ bālato hīnato nihīnato omakato lāmakato chattakato parittato kaṃ daheyya? Kaṃ passeyya? Kaṃ dakkheyya? Kaṃ olokeyya? Kaṃ nijjhāyeyya? | ||
+ | |||
+ | Sayaṃva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammanti - paro bālo hīno nihīno omako lāmako chattako paritto asuddhidhammo avisuddhidhammo aparisuddhidhammo avodātadhammoti evaṃ vadanto evaṃ kathento evaṃ bhaṇanto eva dīpayanto evaṃ voharanto sayameva kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ āvaheyya samāvaheyya āhareyya samāhareyya ākaḍḍheyya samākaḍḍheyya gaṇheyya1 parāmaseyya abhiniviseyyāti - sayaṃva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Kaṃ kattha2 bāloti paraṃ daheyya,\\ | ||
+ | Sayaṃ' | ||
+ | Paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ. | ||
+ | |||
+ | 12 - 17\\ | ||
+ | Vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya\\ | ||
+ | Uddhaṃ so2 lokasmiṃ vivādameti, | ||
+ | Hitvāna sabbāni vinicchayāni\\ | ||
+ | Na medhagaṃ3 kurute4 jantu loke. | ||
+ | |||
+ | Vinicchaye <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Gaṇeyya - machasaṃ. 2. Uddhaṃ sa. - Sīmu. 11. Machasaṃ. 3. Medhakaṃ - pa. 4. Medhagaṃ kubbati - sīmu 11. Machasaṃ. 5. Saminitvā - pu. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Uddhaṃ so lokasmiṃ vivādametīti - ' | ||
+ | |||
+ | Hitvāna sabbāni vinicchayānīti - vinicchayā vuccanti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni; | ||
+ | |||
+ | Na medhagaṃ kurute jantu loketi - na kalahaṃ karoti' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Uddhaṃ so lokasmiṃ vivādameti, | ||
+ | Hitvāna sabbāni vinicchayāni\\ | ||
+ | Na medhagaṃ kurute jantu loketi‘‘. | ||
+ | |||
+ | Cūlaviyūhasuttaniddeso samatto dvādasamo. | ||
+ | |||
+ | 13.\\ | ||
+ | Mahāviyūhasuttaniddeso.\\ | ||
+ | Atha mahāviyuhasuttaniddeso vuccati. | ||
+ | |||
+ | 13 - 1 | ||
+ | |||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Ye keci' | ||
+ | Idameva saccanti ca vādayanti, 5\\ | ||
+ | Sabbeva te nindamanvānayanti\\ | ||
+ | Atho pasaṃsampi labhanti tattha. | ||
+ | |||
+ | 1. Uddhaṃ so - sīmu. 11 Machasaṃ. 2. Sabbā vinicchayadiṭṭhayo - manupa. Sabbā vinicchitadiṭṭhiyo. - [PTS]. 3. Jatu - sīmu 11. Jagu - [PTS]. 4. Hindagu - sīmu. 11. 5. Pavādiyanti - [PTS]. \\ | ||
+ | A. Majjhimanikāya - dīghanakhasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Ye keci' | ||
+ | |||
+ | Idameva saccanti ca vādayantīti - ' | ||
+ | |||
+ | Sabbeva te nindamanvānayantīti - sabbeva te samaṇabrāhmaṇā nindameva anventi' | ||
+ | |||
+ | Atho pasaṃsampi labhanti tatthāti - tattha sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā pasaṃsaṃ thomanaṃ kittiṃ vaṇṇahārikaṃ1 labhanti paṭilabhanti upagacchanti vindantīti - atho pasaṃsampi labhanti tattha. | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | "Ye keci 'me diṭṭhiparibbasānā\\ | ||
+ | Idameva saccanti ca vādayanti, | ||
+ | Sabbeva te nindamanvānayanti\\ | ||
+ | Atho pasaṃsampi labhanti tatthā" | ||
+ | |||
+ | 13 - 2 | ||
+ | |||
+ | Appañhi etaṃ na alaṃ2 samāya\\ | ||
+ | Duve vivādassa phalāni brūmi,\\ | ||
+ | Etampi disvā na vivādayetha\\ | ||
+ | Khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ. 3 | ||
+ | |||
+ | Appañhi etaṃ na alaṃ samāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Vaṇṇahāriyaṃ - sa, 2. Appañhetaṃ nālaṃ - manupa. 3. Avivādabhummaṃ - [PTS] 4. Nibbāpanāya - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Diṭṭhikalahassa diṭṭhibhaṇḍanassa diṭṭhiviggahassa diṭṭhivivādassa diṭṭhimedhagassa dve phalāni honti jayaparājayo hoti, lābhālābho hoti, yasāyaso hoti, nindāpasaṃsā hoti, sukhadukkhaṃ hoti, somanassadomanassaṃ hoti, iṭṭhāniṭṭhaṃ hoti, anunayapaṭighaṃ hoti, ugghātinigghāti hoti, anurodhavirodho hoti; atha vā taṃ kammaṃ nirayasaṃvattanikaṃ tiracchānayonisaṃvattanikaṃ pettivisayasaṃvattanikanti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti - duve vivādassa phalāni brūmi. | ||
+ | |||
+ | Etampi disvā na vivādayethāti - ' | ||
+ | |||
+ | Khemābhipassaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Appañhi etaṃ na alaṃ2 samāya\\ | ||
+ | Duve vivādassa phalāni brūmi,\\ | ||
+ | Etampi disvā na vivādayetha\\ | ||
+ | Khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ. | ||
+ | |||
+ | 13 - 3\\ | ||
+ | Yā kācimā sammutiyo puthujjā\\ | ||
+ | Sabbāva etā na upeti vidvā,\\ | ||
+ | Anupayo so upayaṃ kimeyya1\\ | ||
+ | Diṭṭhe sute khantimakubbamāno. 2 | ||
+ | |||
+ | Yā kācimā sammutiyo puthujjāti - ' yā kācī' | ||
+ | |||
+ | 1. Kameyya - manupa 2. Khantimakuppamāṇo - manupa. 3. Sabbato - syā. 4. Pariyādānavacāmetaṃ - manupa. 5. Tā sammutiyo - sa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbāva etā na upeti vidvāti - vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī; sabbāva etā diṭṭhisammutiyo neti, na upeti, na upagacchati, | ||
+ | |||
+ | Anupayo so upayaṃ kimeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ taṇhūpayo yāvatā taṇhāsaṃkhātena sīmakataṃ mariyādikataṃ4 odhikataṃ pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ idaṃ mamaṃ etaṃ mamaṃ ettakaṃ mamaṃ ettāvatā mamaṃ mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāpuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhaṃ janapado koso ca koṭṭhāgāraṃ ca kevalampi mahāpaṭhaviṃ taṇhāvasena mamāyati. Yāvatā5 aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ, | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhupayo vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhe sute khantimakubbamānoti - diṭṭhe vā diṭṭhasuddhiyā vā sute vā sutasuddhiyā vā mute vā mutasuddhiyā vā khantiṃ akubbamāno chandaṃ akubbamāno pemaṃ akubbamāno rāgaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti - diṭṭhe sute khantimakubbamāno. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā9 | ||
+ | |||
+ | "Yā kāci' | ||
+ | Sabbāva etā na upeti vidvā,\\ | ||
+ | Anupayo so upayaṃ kimeyya\\ | ||
+ | Diṭṭhe sute khantimakubbamāno" | ||
+ | |||
+ | 13 - 4 | ||
+ | |||
+ | Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ\\ | ||
+ | Vataṃ1 samādāya upaṭṭhitā se,\\ | ||
+ | Idheva sikkhema athassa suddhiṃ\\ | ||
+ | Bhavūpanītā kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Sīluttamā saññamenāhu suddhinti - santeke samaṇabrāhmaṇā sīluttamavādā. Te sīlamattena saññamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ āhaṃsu vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; samaṇamaṇḍikāputto evamāha: - " catuhi kho ahaṃ thapati dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Vattaṃ - [PTS.]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Idha thapati na kāyena pāpakaṃ1 kammaṃ karoti; na pāpakaṃ vācaṃ bhāsati; na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappeti; | ||
+ | |||
+ | Vataṃ samādāya upaṭṭhitā seti - ' | ||
+ | |||
+ | Idheva sikkhema athassa suddhinti - ' | ||
+ | |||
+ | Bhavūpanītā kusalāvadānāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ\\ | ||
+ | Vataṃ samādāya upaṭṭhitā se.\\ | ||
+ | Idheva sikkhema athassa suddhiṃ\\ | ||
+ | Bhavūpanītā kusalāvadānā" | ||
+ | |||
+ | 13 - 5\\ | ||
+ | Sace cuto sīlabbatato 4 hoti\\ | ||
+ | Sa vedhati kammaṃ virādhayitvā, | ||
+ | Sa jappatī5 patthayaticca suddhiṃ\\ | ||
+ | Satthā va hīno pavasaṃ gharamhā. | ||
+ | |||
+ | 1. Pāpakammaṃ - sīmu11. [PTS] 2. Jīvati - syā. 3. Avimuttāti - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Majjhimanikāya - samaṇamaṇḍikāsutta.\\ | ||
+ | 4. Sīlavatato - sīmu11. Machasaṃ. [PTS] 5. Pajappatī - machasaṃ. Manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sace cuto silabbatato1 hotīti - dvīhi kāraṇehi sīlabbatato1 cavati: paracchindenāya2 vā cavati, anabhisambhuṇanto vā cati. Kathaṃ paravicchindanāya2 cavati? Paro vicchindati 'so satthā na sabbaññū, | ||
+ | |||
+ | Sa vedhati kammaṃ virādhayitvāti - ' sa vedhatī' | ||
+ | |||
+ | Sa jappati patthayaticca suddhinti - ' sa jappatī' | ||
+ | |||
+ | Satthā va hīno pavasaṃ gharamhāti - yathā puriso gharato nikkhanto satthena saha1 vasanto satthā ohīno taṃ vā satthaṃ anubandhati, | ||
+ | |||
+ | 1. Pavasaṃ - manupa. Machasaṃ 2. Paravicchandanāya - sa 3. Vicchandeti - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Sace cuto sīlabbatato 4 hoti\\ | ||
+ | Sa vedhati kammaṃ virādhayitvā, | ||
+ | Sa jappatī5 patthayaticca suddhiṃ\\ | ||
+ | Satthā va hīno pavasaṃ gharamhā. | ||
+ | |||
+ | 13 - 6\\ | ||
+ | Sīlabbataṃ cāpi pahāya sabbaṃ\\ | ||
+ | Kammañca sāvajja' | ||
+ | Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno\\ | ||
+ | Virato care santimanuggahāya. | ||
+ | |||
+ | Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti - sabbā sīlasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā vatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā sīlabbatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā vyantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti - sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ. | ||
+ | |||
+ | Kammañca sāvajjametanti - sāvajjakammaṃ vuccati kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ; | ||
+ | Suddhiṃ asuddhinti apatthayānoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Sāvajjānavajjametaṃ - sa 2. Kalyāṇaputhujjanā - syā [PTS]. 3. Pārihāniṃ - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Virato care sattimanuggahāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ\\ | ||
+ | Kammañca sāvajjanavajjametaṃ, | ||
+ | Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno\\ | ||
+ | Virato care santimanuggahāyā" | ||
+ | |||
+ | 13 - 7\\ | ||
+ | Tamupanissāya jigucchitaṃ vā\\ | ||
+ | Athavāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.\\ | ||
+ | Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti\\ | ||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesu. | ||
+ | |||
+ | Samupanissāya <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Athavāpi diṭṭhaṃ va2 sutaṃ mutaṃ vāti - diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā nissāya upanissāya gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti athavāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā. | ||
+ | |||
+ | Uddhaṃsarā suddhimanutthunantīti - santeke samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsaravādā3. Katame te samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsaravādā" | ||
+ | |||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesūti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Jigucchavādā - sa. [PTS] 2. Diṭṭhañca - sīmu. 11. 3. Uddhaṃsarāvādā - sīmu. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Bhavābhavesūti - bhavābhave kammabhave punabbhave, kāmabhave kammabhave, kāmabhave punabbhave, rūpabhave kammabhave, rūpabhave punabbhave, arūpabhave kammabhave, arūpabhave punabbhave, punappunabhave punappunagatiyā punappunauppattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā avītataṇhā avigatataṇhā acattataṇhā avantataṇhā amuttataṇhā appahīnataṇhā appaṭinissaṭṭhataṇhāti - avītataṇhā se bhavābhavesu. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Athavāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā,\\ | ||
+ | Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti\\ | ||
+ | Avītataṇhā se bhavābhavesū" | ||
+ | |||
+ | 13 - 8\\ | ||
+ | Patthayamānassa hi jappitāni\\ | ||
+ | Pavedhitaṃ1 vāpi pakappitesu, | ||
+ | Cutūpapāto idha yassa natthi\\ | ||
+ | Sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe. | ||
+ | |||
+ | Patthayamānassa hi jappitānīti - patthanā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | Patthanā pihanā sampatthanā, | ||
+ | |||
+ | Pavedhitaṃ vāpi pakappitesūti - pakappanāti dve pakappanā: taṇhā pakappanā ca diṭṭhipakappanā ca ayaṃ taṇhāpakappanā; | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ diṭṭhipakappanā? | ||
+ | |||
+ | Cutūpapato idha yassa natthīti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Saṃvedhitaṃ - su [PTS]. 2. Acchijjattopi - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sa kena vedheyya kuhiṃ va jappeti - so kena rāgena vedheyya, kena dosena vedheyya, kena mohena vedheyya, kena mānena vedheyya, kāya diṭṭhiyā vedheyya, kena uddhaccena vedheyya, kāya vicikicchāya vedheyya, kehi anusayehi vedheyya, rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṃgatoti vā thāmagatoti vā, te abhisaṅkhārā pahīnā. Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā kena vedheyya nerayikoti vā, tiracchānayonikoti vā, pettivisayikoti vā, manussoti vā, devoti vā, rūpīti vā, arūpīti vā, saññīti vā, asaññīti vā, nevasaññīnāsaññīti vā, so hetu natthi; paccayo natthi; kāraṇaṃ natthi; yena vedheyya pavedheyya sampavedheyyāti - sa kena vedheyya. Kuhiṃ va jappeti kuhiṃ vā jappeyya, kimhi jappeyya, kattha jappeyya, pajappeyya abhijappeyyāti sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Pavedhitaṃ vāpi pakappitesu, | ||
+ | Cutūpapāto idha yassa natthi\\ | ||
+ | Sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe" | ||
+ | |||
+ | 13 - 9\\ | ||
+ | Yamāhu dhammaṃ paramanti eke\\ | ||
+ | Tameva hīnanti panāhu aññe,\\ | ||
+ | Sacco nu vādo katamo imesaṃ\\ | ||
+ | Sabbeva hi'me kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Yamāhu dhammaṃ paramanti eketi - yaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tameva hīnanti panāhu aññeti - tameva dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā hīnaṃ etaṃ nihīnaṃ etaṃ omakaṃ etaṃ lāmakaṃ etaṃ chattakaṃ etaṃ parittakaṃ etanti evamāhaṃsu, | ||
+ | |||
+ | Sacco nu vādo katamo imesanti - imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vādo katamo sacco taccho tathā bhūto yāthāvo aviparītoti - sacco nu vādo katamo imesaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbeva hime kusalāvadānāti - sabbevime samaṇabrāhmaṇā kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti sabbeva hime kusalāvadānā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: 1\\ | ||
+ | " | ||
+ | Tameva hīnanti panāhu aññe,\\ | ||
+ | Sacco nu vādo katamo imesaṃ\\ | ||
+ | Sabbeva hime kusalāvadānā" | ||
+ | |||
+ | 13 - 10\\ | ||
+ | Sakaṃ hi dhammaṃ paripuṇṇamāhu\\ | ||
+ | Aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu, | ||
+ | Evampi viggayha vivādayanti2\\ | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ sammuti3 māhu saccaṃ. | ||
+ | |||
+ | Sakaṃ hi dhammaṃ paripuṇṇamāhūti - sakaṃ hi dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā idaṃ samattaṃ paripuṇṇaṃ anomanti evamāhaṃsu evaṃ kathenti, evaṃ bhaṇanti, evaṃ dīpayanti, evaṃ voharantīti - sakaṃ hi dhammaṃ paripuṇṇamāhu. | ||
+ | |||
+ | Aññassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Evampi viggayha vivādayantīti - evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, | ||
+ | |||
+ | Sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu, | ||
+ | Evampi viggayha vivādayanti\\ | ||
+ | Sakaṃ sakaṃ sammutimāhu sacca" | ||
+ | |||
+ | 1. Bhagavā - syā. [PTS]. 2. Vivādiyanti - [PTS]. 3. Sammati - syā . | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 13 - 11 | ||
+ | |||
+ | Parassa ce vambhayitena hīno\\ | ||
+ | Na koci dhammesu visesi assa.\\ | ||
+ | Puthu hi aññassa vadanti dhammaṃ\\ | ||
+ | Nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā. | ||
+ | |||
+ | Parassa ce vambhayitena hīnoti - parassa ce vambhayitakāraṇā ninditakāraṇā garahitakāraṇā upavaditakāraṇā paro bālo hoti hīno nihīno omako lāmako chattako parittoti - parassa ce vambhayitena hīno. | ||
+ | |||
+ | Na koci dhammesu visesi assāti - dhammesu na koci aggo seṭṭho visiṭṭho pāmokkho uttamo pavaro assāti - na koci dhammesu visesi assa. | ||
+ | |||
+ | Puthū <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Samhi daḷhaṃ vadānāti - dhammo sakāyanaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Parassa ce vambhayitena hīno\\ | ||
+ | Na koci dhammesu visesi assa.\\ | ||
+ | Puthu hi aññassa vadanti dhammaṃ\\ | ||
+ | Nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.\\ | ||
+ | 13 - 12\\ | ||
+ | Sadhammapūjā1 ca panā tatheva\\ | ||
+ | Yathā pasaṃsanti sakāyanāni, | ||
+ | Sabbeva vādā2 tathiyā3 bhaveyyuṃ suddhī hi4 tesaṃ paccattameva. | ||
+ | |||
+ | 1. Saddhammapūjā - sīmu11 dhammesu pūjā - sa. 2. Sabbe pavādā - syā. [PTS]. 3. Tathivā - sīmu. 11. Su. 4. Suddhīpi - sīmu. 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sadhammapūjā ca panā tathevāti - katamā sadhammapūjā: | ||
+ | |||
+ | Yathā pasaṃsanti sakāyanānīti - dhammo sakāyanaṃ, | ||
+ | |||
+ | Sabbeva vādā tathiyā1 bhaveyyunti - sabbeva vādā tathā tacchā bhūtā yāthāvā aviparītā bhaveyyunti - sabbeva vādā tathi1 bhaveyyuṃ. | ||
+ | |||
+ | Suddhi hi2 nesaṃ paccattamevāti - paccattameva tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimuttīti - suddhi hi2 nesaṃ paccattameva. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Yathā pasaṃsanti sakāyanāni, | ||
+ | Sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ\\ | ||
+ | Suddhī hi 2 nesaṃ paccattamevā" | ||
+ | |||
+ | 13 - 13\\ | ||
+ | Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi\\ | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Tasmā vivādāni upātivatto\\ | ||
+ | Na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ. | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti - ' nā'ti paṭikkhepo; | ||
+ | |||
+ | 1. " Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito tādī pavuccate sa brahmā" | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti brāhmaṇassa paraneyyo natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parappattiyo, | ||
+ | |||
+ | 1. Tathivā - sīmu. 11. 2. Suddhīpi - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tasmā vivādāni upātivattoti - ' tasmā' | ||
+ | |||
+ | Na hi seṭṭhato passati dhammamaññanti - aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ aññatra; satipaṭṭhānehi aññatra; sammappadhānehi aññatra; iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggo aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ na passati na dakkhati na oloketi na nijjhāyati na upaparikkhatīti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi\\ | ||
+ | Dhammesu niccheyya samuggahītaṃ, | ||
+ | Tasmā vivādāni upātivatto\\ | ||
+ | Na hi seṭṭhato passati dhammamañña" | ||
+ | |||
+ | 13 - 14\\ | ||
+ | Jānāmi passāmi tatheva etaṃ\\ | ||
+ | Diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ, | ||
+ | Adakkhi1 ce kiṃ hi tumassa tena\\ | ||
+ | Atisitvā aññena vadanti suddhiṃ. | ||
+ | |||
+ | Jānāmi passāmi tatheva etanti - " jānāmī" | ||
+ | |||
+ | 1. Dakkhiti - su. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhiyā eke paccenti suddhinti - diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vi muttiṃ parimuttiṃ paccenti; asassato loko ' asassato loko idameva saccaṃ moghamañña' | ||
+ | |||
+ | Adakkhi1 ce kiṃ hi tumassa tenāti - " | ||
+ | |||
+ | Atisitvā aññena denti suddhinti - te titthiyā suddhimaggaṃ visuddhimaggaṃ parisuddhimaggaṃ vodātamaggaṃ pariyodātamaggaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ, | ||
+ | Adakkhi ce kiṃ hi tumassa tena\\ | ||
+ | Atisitvā aññena vadanti suddhi" | ||
+ | |||
+ | 13 - 15\\ | ||
+ | Passaṃ naro dakkhati1 nāmarūpaṃ\\ | ||
+ | Disvāna vā ñassati2 tānimeva, | ||
+ | Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā\\ | ||
+ | Na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti. | ||
+ | |||
+ | 1. Dakkhiti - su. 2. Vāññassati - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Passaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Disvāna vā ñassati tānimevāti - ' | ||
+ | |||
+ | Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vāti - kāmaṃ bahukaṃ vā passanto nāmarūpaṃ appakaṃ vā niccato sukhato attatoti - kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā. | ||
+ | |||
+ | Na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti - ' kusalā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Disvāna vā ñassati tānimeva.\\ | ||
+ | Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā\\ | ||
+ | Na hi tena suddhi kusalā vadantī" | ||
+ | |||
+ | 13 - 16\\ | ||
+ | " | ||
+ | Pakappitaṃ diṭṭhi purekkharāno, | ||
+ | Yaṃ nissito tattha subhaṃvadāno\\ | ||
+ | Suddhiṃvado tattha tathaddasā so. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Nivissavādī na hi subbināyoti - ' sassato loko idameva saccaṃ moghamañña' | ||
+ | |||
+ | Pakappitaṃ diṭṭhi purekkharānoti - kappitaṃ pakappitaṃ abhisaṅkhataṃ saṇṭhapitaṃ diṭṭhiṃ purakkhataṃ katvā. Carati, diṭṭhidhajo diṭṭhiketu diṭṭhādhipateyyo diṭṭhiyā parivārito caratīti - pakappitaṃ diṭṭhi purekkharāno. | ||
+ | |||
+ | Yaṃ nissito tattha subhaṃvadānoti - 'yaṃ nissito' | ||
+ | |||
+ | Suddhiṃvado tattha tathaddasā soti - suddhivādo <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Pakappitaṃ diṭṭhipurekkharāno, | ||
+ | Yaṃ nissito tattha subhaṃvadāno\\ | ||
+ | Suddhiṃvado tattha tathaddasā so"ti. | ||
+ | |||
+ | 13 - 17\\ | ||
+ | Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhaṃ\\ | ||
+ | Na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu, | ||
+ | Upekkhati uggaṇhanti maññe. | ||
+ | |||
+ | 1. Duppaññāpayo - machasaṃ - syā.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito tādī pavuccate sa brahmā" | ||
+ | Kappāti dve kappā: taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca. | ||
+ | |||
+ | Katamo taṇhā kappo? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādīkataṃ1 odhikataṃ pariyantakataṃ2 pariggahitaṃ mamāyitaṃ: | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhikappo? | ||
+ | |||
+ | Saṅkhā vuccati ñāṇaṃ, | ||
+ | |||
+ | Na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhūti - tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni; | ||
+ | |||
+ | Ñatvā ca so sammutiyo puthujjāti - ' ñatvā' | ||
+ | |||
+ | Upekkhatī uggaṇhanti maññeti - aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhaṃ\\ | ||
+ | Na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu, | ||
+ | Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā\\ | ||
+ | Upekkhatī uggaṇhanti maññe" | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 13 - 18\\ | ||
+ | Visajja <span pts_page # | ||
+ | Vivādajātesu na vaggasārī, | ||
+ | Santo asantesu upekkhako so\\ | ||
+ | Anuggaho uggaṇhanti maññe. | ||
+ | |||
+ | Visajja ganthāni munīdha loketi - ' ganthā' | ||
+ | Evaṃ munī nāmakāyā vimuttoti ' | ||
+ | Pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūri medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 5. ‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ\\ | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka‘‘nti. | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgato cha munino: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. Katame agāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. ‘‘Na monena muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so munī,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke munī tena pavuccatī. ‘‘ | ||
+ | |||
+ | 9. ‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke, | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo\\ | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munī. | ||
+ | |||
+ | Idhāti - imissā diṭṭhiyā, | ||
+ | |||
+ | Vivādajātesu na vaggasārīti - vivāde jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte3 chandagatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Santo asantesu upekkhako soti - ' santo' | ||
+ | |||
+ | 1. Bandhe - machasaṃ. [PTS]. 2. Palibuddhe - sīmu. 11. 3. Vivādajātesu pātubhūtesu - syā. [PTS]. 4. Bhāvito - sīmu11. Manupa. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Anuggaho uggaṇhanti maññeti - aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhanti1 parāmasanti abhinivisanti, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Vivādajātesu na vaggasārī, | ||
+ | Santo asantesu upekkhako so\\ | ||
+ | Anuggaho uggaṇhanti maññe" | ||
+ | |||
+ | 13 - 19\\ | ||
+ | Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ\\ | ||
+ | Na chandagū nopi nivissavādī, | ||
+ | Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro na lippati2 loke anattagarahī. | ||
+ | |||
+ | Pubbāsave <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Na chandagū nopi nivissavādīti - na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati niyyati vuyhati na saṃhariyyatīti - na chandagū; nopi nivissavādīti ' sassato loko idameva saccaṃ moghamañña' | ||
+ | |||
+ | Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīroti - tassa dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni; | ||
+ | |||
+ | 1. Gaṇhante - sīmu11 2. Limpati sīmu11. [PTS]. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na lippati1 loke anattagarahīti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhilepo? | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Tassa taṇhā lepo pahīno diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho; | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | 9" | ||
+ | Na chandagū nopi nivissavādī, | ||
+ | Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro\\ | ||
+ | Na lippati1 loke anattagarahī" | ||
+ | |||
+ | 13 - 20 | ||
+ | |||
+ | Sa sabbadhammesu visenibhūto\\ | ||
+ | Yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā,\\ | ||
+ | Sa pannabhāro muni vippamutto\\ | ||
+ | Na kappiyo nūparato na patthiyo (iti bhagavā. ) | ||
+ | |||
+ | 1. Limpati - sīmu11. [PTS]. 2. Attagarahī tayidaṃ - sīmu. 11. [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti - senā vuccati mārasenā, kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Tatiyā khuppipāsā te catutthī taṇhā pavuccati. | ||
+ | |||
+ | 2. Pañcamī2 thinamiddhaṃ te chaṭṭhā bhirū pavuccati, | ||
+ | Sattamī vicikicchā te makkho thambho te aṭṭhamā. 3 | ||
+ | |||
+ | 3. Lābho <span pts_page # | ||
+ | Yo cattānaṃ samukkaṃse pare ca avajānati. | ||
+ | |||
+ | 4. Esā namuci te senā kaṇhassābhippahāriṇī, | ||
+ | Na naṃ asūro jināti jitvā4 ca labhate sukha" | ||
+ | |||
+ | Yato catuhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā5 parammukhā, | ||
+ | |||
+ | Sa pantabhāro muni vippamuttoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Dutiyā rati - katthaci. Pañcamaṃ - sīmu. 11. Machasaṃ. [PTS]. 3. Aṭṭhamo - sīmu. 11. Machasaṃ. [PTS]. 4. Chetvā - [PTS]. 5. Vippaluttā - sīmu. 11. [PTS].\\ | ||
+ | A. Suttanipāta - padhānasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Munīti ' | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 5. ‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ\\ | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka‘‘nti. | ||
+ | |||
+ | Imehi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi niddesavāra. [B.] Tikaṅguttara - āpāyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katame agāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. ‘‘Na monena muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so munī,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke munī tena pavuccatī. ‘‘ | ||
+ | |||
+ | 9. ‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke, | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo\\ | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munī. | ||
+ | |||
+ | Vippamuttoti - munino rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; | ||
+ | |||
+ | Na kappiyo nūparato na patthiyoti bhagavāti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhikappo? | ||
+ | |||
+ | 1. Moneyyena - sa.\\ | ||
+ | [A.] Dhammapada - dhammaṭṭhakavagga. [B.] Suttanipāta - sabhiyasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na patthiyoti - patthanā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Sa sabbadhammesu visenibhūto\\ | ||
+ | Yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā,\\ | ||
+ | Sa pannabhāro muni vippamutto\\ | ||
+ | Na kappiyo nūparato na patthiyoti bhagavā" | ||
+ | |||
+ | Mahāviyuhasuttaniddeso samatto | ||
+ | |||
+ | Terasamo. | ||
+ | |||
+ | 1. Bhāgī - sīmu11. 2. Abhiññāṇānaṃ - sīmu1 abhiññānaṃ - machasaṃ | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 14\\ | ||
+ | Tuvaṭakasuttaniddeso | ||
+ | |||
+ | Atha tuvaṭakasuttaniddeso vuccati: | ||
+ | |||
+ | 14 - 1\\ | ||
+ | Pucchāmi <span pts_page # | ||
+ | Vivekaṃ santipadañca mahesiṃ, | ||
+ | Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu\\ | ||
+ | Anupādiyāno lokasmiṃ kiñci. | ||
+ | |||
+ | Pucchāmi taṃ ādiccabandhunti2 - ' | ||
+ | |||
+ | Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, | ||
+ | |||
+ | Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, | ||
+ | |||
+ | Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhanno3 hoti vimatipakkhanno dveḷhakajāto ' | ||
+ | |||
+ | Aparāpi tisso pucchā: manussapucchā, | ||
+ | |||
+ | Katamā <span pts_page # | ||
+ | Katamā amanussapucchā? | ||
+ | |||
+ | 1. Ādiccabandhu - sīmu11 machasaṃ. 2. Ādiccabandhūti - sīmu11. Machasaṃ 3. Pakkhanto - [PTS] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamā nimmitapucchā? | ||
+ | |||
+ | Aparāpi tisso pucchā: attatthapucchā, | ||
+ | |||
+ | Pucchāmi tanti - pucchāmi taṃ, yācāmi taṃ; ajjhesāmi taṃ, pasādemi taṃ; kathayassu meti - pucchāmi taṃ; ādiccabandhunti ādicco vuccati suriyo; suriyo gotamo gottena; bhagavā pi gotamo gottena. Bhagavā suriyassa gottañātako gottabandhu, | ||
+ | |||
+ | Vivekaṃ santipadañca mahesinti - ' viveko' | ||
+ | |||
+ | Katamo kāyaviveko? | ||
+ | 1. Ādiccabandhu - sīmu11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamo cittaviveko? | ||
+ | |||
+ | Katamo upadhiviveko? | ||
+ | |||
+ | Kāyaviveko ca vūpakaṭṭhakāyānaṃ2 nekkhammābhiratānaṃ, | ||
+ | |||
+ | Santīti ekena ākārena santipi santipadampi taṃ yeva amataṃ nibbānaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Sakadāgāmikassa - sīmu11. 2. Vavakaṭṭhakāyānaṃ - sa. [A.] Majjhimanikāya - alagaddasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Mahesīti, mahesī bhagavā; mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti mahesi. Mahantaṃ samādhikkhandhaṃ - mahantaṃ paññākkhandhaṃ - mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ - mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī. Mahato tamokāyassa padālanaṃ, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhūti - kathaṃ disvā passitvā tulayitvā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti - catuhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhamāno aparāmasamāno anabhinivisamāno; | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ1\\ | ||
+ | Vivekaṃ santipadañca mahesiṃ, | ||
+ | Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu\\ | ||
+ | Anupādiyāno lokasmiṃ kiñci. | ||
+ | |||
+ | 14 - 2\\ | ||
+ | Mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā\\ | ||
+ | Mantā asmīti sabbamuparundhe, | ||
+ | Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ\\ | ||
+ | Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe. | ||
+ | |||
+ | 1Pavāhanaṃ - syā. 2. Nitthāraṇaṃ - sīmu11. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparundheti papañcā yeva papañcasaṅkhā; | ||
+ | |||
+ | Bhagavāti gāravādhivacanaṃ; | ||
+ | Pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti - mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā.\\ | ||
+ | Manti asmīti sabbamuparundheti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Bhagī sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbamuparundheti - papañcasaṅkhāya mūlañca asmimānañca mantāya sabbaṃ rundheyya uparundheyya nirodheyya vūpasameyya atthaṅgameyya paṭippassambheyyāti - mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparundhe. | ||
+ | |||
+ | Yā kāci taṇhā ajjhattanti - 'yā kācī' | ||
+ | |||
+ | Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti - ' sadā' | ||
+ | |||
+ | 1Pariyādāyavacanametaṃ - sīmu11 [PTS]. 2. Udakumikajātaṃ - sīmu. 11 [PTS]. 3. Phusitaṃ - sīmu 11 4. Satattā - sīmu. 11. [PTS]. 5. Upāgato - machasaṃ 6. Samupāgato - machasaṃ.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - niddesavāra. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sikkheti - tisso sikkhā: adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā. | ||
+ | |||
+ | Katamā adhisīlasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhipaññāsikkhā? | ||
+ | |||
+ | Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Mantā asmīti sabbamuparundhe, | ||
+ | Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ\\ | ||
+ | Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe" | ||
+ | |||
+ | 1. Tisso sikkhā - [PTS.]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 14 - 3 | ||
+ | |||
+ | Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā, | ||
+ | Na tena thāmaṃ 1 kubbetha\\ | ||
+ | Na hi sā nibbuti sataṃ vuttā. | ||
+ | |||
+ | Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattanti - yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme. Katame attano guṇā? Uccākulā pabbajito vā assaṃ2 mahābhogakulā pabbajito vā assaṃ; uḷārabhogakulā pabbajito vā assaṃ, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā assaṃ; lābhīmhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā assaṃ, suttantiko vā assaṃ, vinayadharo vā assaṃ, dhammakathiko vā assaṃ, āraññako vā assaṃ, piṇḍapātiko vā assaṃ, paṃsukūliko vā assaṃ, tecīvariko vā assaṃ, sapadānacāriko vi assaṃ, khalupacchābhattiko vā assaṃ, nesajjiko vā assaṃ, yathāsanthatiko vā assaṃ, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā assaṃ; catutthassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Athavāpi bahiddhāti - upajjhāyassa vā ācariyassa vā te guṇā assūti ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā. | ||
+ | |||
+ | Na tena thāmaṃ kubbethāti - attano vā guṇena paresaṃ vā guṇena thāmaṃ na kareyya, thambhaṃ na kareyya, mānaṃ na kareyya, unnatiṃ na kareyya, unnāmaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti - na tena thāmaṃ kubbetha. | ||
+ | |||
+ | Na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti - satānaṃ santānaṃ sappurisānaṃ buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ sā nibbutīti na vuttā; na pavuttā, na ācikkhitā, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā, | ||
+ | Na tena thāmaṃ 1 kubbetha\\ | ||
+ | Na hi sā nibbuti sataṃ vuttā. | ||
+ | |||
+ | 1. Mānaṃ - susa. 2. Assa - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 14 - 4 | ||
+ | |||
+ | Seyyo na tena maññeyya\\ | ||
+ | Nīceyyo athavāpi sarikkho,\\ | ||
+ | Phuṭṭho anekarūpehi\\ | ||
+ | Nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe. | ||
+ | |||
+ | Seyyo na tena maññeyyāti - seyyo' | ||
+ | |||
+ | Nīceyyo1 athavāpi sarikkhoti - hīno' | ||
+ | |||
+ | Phuṭṭho anekarūpehīti - anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgatoti - phuṭṭho anekarūpehi. | ||
+ | |||
+ | Nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭheti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | Seyyo na tena maññeyya\\ | ||
+ | Nīceyyo athavāpi sarikkho,\\ | ||
+ | Phuṭṭho anekarūpehi\\ | ||
+ | Nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe. | ||
+ | |||
+ | 14 - 5\\ | ||
+ | " | ||
+ | Nāññato3 bhikkhu santimeseyya, | ||
+ | Ajjhattaṃ upasantassa\\ | ||
+ | Natthi attā kuto nirattā vā. " | ||
+ | |||
+ | Ajjhattameva upasameti - ajjhattaṃ rāgaṃ sameyya, dosaṃ sameyya, mohaṃ sameyya, kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭheyyaṃ thambhaṃ sārambhaṃ mānaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Nīceyyaṃ - manupa. 2. Ajjhattamevupasame - sīmu11. Machasaṃ. 3. Na aññato - sīmu. 11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Nāññato bhikkhu santimeseyyāti - aññato asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyānapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra; indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyāti - nāññato bhikkhu santimeseyya. | ||
+ | |||
+ | Ajjhattaṃ upasantassāti - ajjhattaṃ rāgaṃ santassa1 dosaṃ santassa mohaṃ santassa kodhaṃ santassa upanāhaṃ santassa makkhaṃ santassa paḷāsaṃ santassa issaṃ santassa macchariyaṃ santassa māyā santassa sāṭheyyaṃ santassa thambhaṃ santassa sārambhaṃ santassa mānaṃ santassa atimānaṃ santassa madaṃ santassa pamādaṃ sabbe kilesā sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariḷāhā sabbe santāpe sabbākusalābhisaṅkhārā santassa upasantassa vūpasantassa nibbutassa paṭippassaddhassāti - ajjhattaṃ upasantassa. | ||
+ | |||
+ | Natthi attā kuto nirattā vāti - ' | ||
+ | Jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti - natthi attā kuto nirattā vā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Ajjhattaṃ upasantassa natthi attā kuto nirattā vā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 6\\ | ||
+ | Majjhe <span pts_page # | ||
+ | Evaṃ ṭhito anejassa ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. | ||
+ | |||
+ | Majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hotīti - samuddo caturāsītiyojanasahassāni ubbedhena gambhīro. Heṭṭhā cattārīsayojanasahassāni udakaṃ macchakacchapehi kampati. Upari catārīsasaṃyojanasahassāni udakaṃ vātehi kampati. Majjhe cattāri2 yojanasahassāni udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati anerito aghaṭṭito acalito alulito abhanto vūpasanto. Tatra ūmi no jāyati ṭhito hoti samuddoti. Evampi yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti. Athavā sattannaṃ pabbatānaṃ antarikāsu satta sīdantarā mahāsamuddā, | ||
+ | |||
+ | 1. Upasantassa - [PTS]. 2. Cattārīsa - syā, machasaṃ, cattālisa - [PTS]. 3. Sīdantarasamuddo - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Evaṃ ṭhito anejassāti - ' | ||
+ | |||
+ | Ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Evaṃ ṭhito anejassa ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcī" | ||
+ | |||
+ | 14 - 7\\ | ||
+ | Akittayī vivaṭacakkhu sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ, | ||
+ | Paṭipadaṃ vadehi bhaddante pātimokkhamathavāpi2 samādhiṃ. | ||
+ | |||
+ | Akittayī vivaṭacakkhūti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Rāgassado - [PTS]. 2. Pātimokkhaṃ athavāpi - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu? | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu? | ||
+ | |||
+ | 1. Ummārapupphasamānaṃ - syā. 2. Kūṭo - syā. 3. Dvisahassampi - sīmu. 11 4. Tisahassimpi lokadhātuṃ - syā. 5. Bhagavatā - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu? | ||
+ | |||
+ | 1. Bhāsapañño - syā. 2. Dhoreyho - syā. 3. Aphusitaṃ - syā, 4. Neyaṃ - sīmu. 11. [PTS]. 5. Vodāto - syā. 6. Heṭṭhimaṃ ca - syā. 7. Uparimaṃ va - syā | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ parivattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhāpaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ parivattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti. Apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā anto buddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu? | ||
+ | |||
+ | 1. Nipuññā - syā. 2. Bhagavato - sīmu. 11 3. Upakkhittakā ca - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Jānāti bhagavā ayaṃ puggalo rāgacarito, | ||
+ | |||
+ | 1. " Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito\\ | ||
+ | Yathāpi passe janataṃ samantato.\\ | ||
+ | Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha,\\ | ||
+ | Pāsādamāruyha samantacakkhu, | ||
+ | Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko\\ | ||
+ | Avekkhassu jātijarābhibhūta" | ||
+ | Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu? | ||
+ | |||
+ | 2. " Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci\\ | ||
+ | Atho aviññātamajānitabbaṃ, | ||
+ | Sabbaṃ abhaññāsi yadatthi ñeyyaṃ3\\ | ||
+ | Tathāgato tena samantacakkhū" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti - akittayī vivaṭacakkhu. | ||
+ | |||
+ | Sakkhidhammaṃ parissayavinayanti - ' sakkhidhamma' | ||
+ | |||
+ | 1. Upāgato - pu. Sīmu11. 2. Samupāgato - pu sīmu11. 3. Neyyaṃ - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Dīghanikāya - mahāpadānasutta, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Parissayavinayanti ' | ||
+ | |||
+ | Katame pākaṭaparissayā? | ||
+ | |||
+ | Katame paṭicchannaparissayā? | ||
+ | |||
+ | Parissayāti - kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti parissayā. Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Nakhasā - katthaci. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ tatrāsayāti parissayā: tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, date dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti, evamevaṃ tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttañhetaṃ bhagavatā: | ||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Vuttañhetaṃ bhagavatā; | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 3. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ no nāvabujjhati. [B.] | ||
+ | |||
+ | 1. Tyassa - sīmu11. Machasaṃ. 2. Anvāssavanti - sīmu11. Antassa vasanti - saṃ atthāssa vasanti - sa [a.] Saḷāyatanasaṃyutta - navapurāṇavagga [b.] Itivuttaka - catutthavagga - malasutta | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 4. Luddho atthaṃ na jānāti luddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ tadā hoti yaṃ lobho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 5. Anatthajanano doso doso cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 6. Kuddho atthaṃ na jānāti kuddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ tadā hoti yaṃ kodho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 7. Anatthajanano <span pts_page # | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 8. Mūḷho atthaṃ na jānāti mūḷho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ tadā hoti yaṃ moho sahate nara" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā' | ||
+ | |||
+ | " Tayo kho'me mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo: lobho ko mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya, | ||
+ | |||
+ | 9. "Lobho doso ca moho ca purisaṃ pāpacetasaṃ, | ||
+ | Hiṃsanti attasambhūtā tacasāraṃ 'va samphala" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttañhetaṃ bhagavatā: | ||
+ | 10. "Rāgo ca doso ca itonidānā\\ | ||
+ | Aratī ratī lomahaṃsā itojā,\\ | ||
+ | Ito samuṭṭhāya manovitakkā\\ | ||
+ | Kumārakā dhaṅkamivossajantī" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Parissaya- <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | [A.] Itivuttaka - catutthavagga - malasutta [b.] Kosalasaṃyutta - paṭhamavagga. [C.] Suttanipāta - sūcilomasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Paṭipadaṃ vadehi bhaddanteti - paṭipadaṃ vadehi sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni sattabojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ; | ||
+ | |||
+ | Pātimokkhamathavā pi samādhinti - pātimokkhanti: | ||
+ | |||
+ | Tenāha so nimmito: | ||
+ | |||
+ | " Akittayī vivaṭacakkhu - sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ, | ||
+ | Paṭipadaṃ vadehi bhaddante - pātimokkhamathavā pi samādhi" | ||
+ | |||
+ | 14 - 8 | ||
+ | |||
+ | Cakkhūhi neva lolassa\\ | ||
+ | Gāmakathāya āvaraye sotaṃ,\\ | ||
+ | Rase ca nānugijjheyya\\ | ||
+ | Na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ. | ||
+ | |||
+ | Cakkhūhi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | [A] jhānavibhaṅga. [B.] Dhammasaṅgaṇi - cittuppādakaṇḍa.\\ | ||
+ | 1. Anavaṭṭhitacārikaṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Athavā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento. Assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento , purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno1 gacchati. Evampi cakkhulolo hoti - | ||
+ | |||
+ | Athavā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ na ' | ||
+ | Athavā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Pekkhamāno - sīmu 1. 2. Sobhanakaṃ - machasaṃ 3. Nibuddhaṃ - machasaṃ\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Cakkhūhi neva lolassāti - cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya. Cakkhuloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā vihareyyāti - cakkhūhi neva lolassa. | ||
+ | |||
+ | Gāmakathāya āvaraye sotanti - gāmakathā vuccati battiṃsa tiracchānakathā. Seyyathīdaṃ: | ||
+ | |||
+ | Gāmakathāya āvaraye sotanti - gāmakathāya sotaṃ āvareyya nivāreyya sannivāreyya rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti - gāmakathāya āvaraye sotaṃ. | ||
+ | |||
+ | Rase ca nānugijjheyyāti - ' raso' | ||
+ | Sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, | ||
+ | Anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. Rasataṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya, rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimarīyādīkatena cetasā vihareyyāti - rase ca nānugijjheyya. | ||
+ | |||
+ | 1. Nānatthakathā - sīmu 11.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na ca mamāyetha kiñci lokasminti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Gāmakathāya āvaraye sotaṃ,\\ | ||
+ | Rase ca nānugijjheyya\\ | ||
+ | Na ca mamāyetha kiñci lokasmi" | ||
+ | |||
+ | 14 - 9\\ | ||
+ | Phassena yadā phuṭṭhassa\\ | ||
+ | Paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.\\ | ||
+ | Bhavañca nābhijappeyya\\ | ||
+ | Bheravesu ca na sampavedheyya. | ||
+ | |||
+ | Phassena <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Dārunena - sa. 2. Alabbhamāno - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti - ādevaṃ paridevaṃ ādevanaṃ paridevanaṃ ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācāpalapaṃ vippalāpaṃ lālappaṃ lālappāyanaṃ lālappāyitattaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti - paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. | ||
+ | |||
+ | Bhavañca nābhijappeyyāti - kāmabhavaṃ na jappeyya, rūpabhavaṃ na jappeyya, arūpabhavaṃ na jappeyya na pajappeyya nābhijappeyyāti - bhavañca nābhijappeyya. | ||
+ | |||
+ | Bheravesu ca na sampavedheyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci,\\ | ||
+ | Bhavañca nābhijappeyya\\ | ||
+ | Bheravesu ca na sampavedheyyā' | ||
+ | |||
+ | 1. Bhayaṃ bheravaṃ - sīmu 11. Machasaṃ[PTS]. 2. Mahiṃsā - machasaṃ, gomahisā - [PTS]. 3. Bhayānakaṃ - [PTS]. 4. Ājivakabhayaṃ - sīmu11. [PTS].\\ | ||
+ | A. Majjhimanikāya - bhayabheravasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 14 - 10 | ||
+ | |||
+ | Annānamatho pānānaṃ\\ | ||
+ | Khādanīyānamathopi vatthānaṃ, | ||
+ | Laddhā na sannidhiṃ kayirā\\ | ||
+ | Na ca parittase tāni alabhamāno1. | ||
+ | |||
+ | Annānamatho <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Laddhā na sannidhiṃ kayirāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Alabbhamāno - [PTS.]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na ca parittase tāni alahamāno1ti - annaṃ vā na labhāmi, pānaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | Annānamatho pānānaṃ\\ | ||
+ | Khādanīyānamathopi vatthānaṃ, | ||
+ | Laddhā na sannidhiṃ kayirā\\ | ||
+ | Na ca parittase tāni alahamāno1. | ||
+ | |||
+ | 14 - 11\\ | ||
+ | Jhāyī na padalolassa\\ | ||
+ | Virame kukkuccā nappamajjeyya, | ||
+ | Athāsanesu sayanesu\\ | ||
+ | Appasaddesu bhikkhu vihareyya. | ||
+ | |||
+ | Jhāyī na pādalolassāti - " | ||
+ | |||
+ | Na <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Alabbhamāno - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena1 nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavatthitacārikaṃ anuyutto viharati, evampi pādalolo hoti. Athavā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avupasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhāya guhaṃ gacchati, lenato lenaṃ gacchati, kuṭito kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, mālato mālaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati, uddosinato uddosinaṃ gacchati, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍalamālato maṇḍalamālaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati. Yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati. Seyyathīdaṃ: | ||
+ | |||
+ | Na pādalolassāti pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Virame kukkuccā nappamajjeyyāti - ' kukkucca' | ||
+ | |||
+ | 1. Anavaṭṭhita - machasaṃ. 2. Paramattha - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? | ||
+ | |||
+ | Athavā, sīlesumhi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Virame kukkuccāti - kukkuccā ārameyya virameyya paṭivirameyya, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittachando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu; ' | ||
+ | |||
+ | Athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Appasaddesu bhikkhu vihareyyāti appasaddesu appanigghosesu vijanavātesu manussarāhaseyyakesu paṭisallānasāruppesu senāsanesu careyya vicareyya vihareyya irīyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti - athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Jhāyī na pādalolassa\\ | ||
+ | Virame kukkuccā nappamajjeyya, | ||
+ | Athāsanesu sayanesu\\ | ||
+ | Appasaddesu bhikkhu vihareyyā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 12\\ | ||
+ | Niddaṃ na bahulīkareyya\\ | ||
+ | Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī,\\ | ||
+ | Tandiṃ māyaṃ bhassaṃ khiḍḍaṃ\\ | ||
+ | Methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ. | ||
+ | |||
+ | Niddaṃ na bahulīkareyyāti rattindivaṃ cha koṭṭhāse karitvā pañca koṭṭhāse paṭijaggeyya 1 ekaṃ koṭṭhāsaṃ nipajjeyyāti - niddaṃ na bahulīkareyya. | ||
+ | |||
+ | 1. Jaheyya - sa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpīti - idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, | ||
+ | |||
+ | Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti ' | ||
+ | |||
+ | 1. Upāgato - pu. 2. Uppanno - sa 3. Samupapanno - sa. 4. Tandiyitattaṃ manattaṃ - sīmu. 11 5. Padehi - sīmu11. [PTS]. 6. Akāsehipi - sīmu11. [PTS]. 7. Santikāyapi - sa.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇicittuppādakaṇḍa. [B.] Khuddakavatthuvibhaṅga. [C.] Tikaṅguttara - sambodhivagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgavīrenapi1 kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikakhiḍḍā. Katamā vācasikā khiḍḍā? | ||
+ | |||
+ | Methunadhammo nāma: yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti. Kiṃ kāraṇā vuccati methunadhammo? | ||
+ | |||
+ | Vibhūsāti dve vibhūsā: atthi agāriyassa vibhūsā; atthi pabbajitassa vibhūsā. Katamā agāriyassa vibhūsā? Kesā ca massu ca mālā ca gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca piḷandhanā ca vatthañca sārasāṭanañca3 veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nahāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāvilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepaṃ hatthabandhanaṃ sikhābandhanaṃ daṇḍanāliyaṃ khaggaṃ chattaṃ citrā upāhanā uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷavījanī odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā, ayaṃ agāriyassa vibhūsā katamā pabbajitassa vibhūsā? Civaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsāmaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gedhitatā4 gedhitattaṃ capalatā cāpalyaṃ. Ayaṃ pabbajitassa vibhūsā. | ||
+ | |||
+ | Tandiṃ māyaṃ bhassaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti - tandiṃ ca māyaṃ ca hassaṃḍa caḍaṃ ca methunadhammaṃ ca savibhūsaṃ saparivāraṃ saparibhaṇḍaṃ saparikkhāraṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti - tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī,\\ | ||
+ | Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ\\ | ||
+ | Methunaṃ vippajahe savibhūsa" | ||
+ | |||
+ | 1. Paṅkacīrenapi - sīmu. 11[PTS]. 2. Mukhabherilaṃ - syā. Sa 3. Pasādanañca - [PTS.] Sayanāsanañca - sīmu. 11. Machasaṃ. Harāpanañca - manupa. Rasanañca - pu 4. Gadhitatā - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 14 - 13\\ | ||
+ | Āthabbaṇaṃ1 <span pts_page # | ||
+ | No vidahe athopi nakkhattaṃ.\\ | ||
+ | Virutañca gabbhakaraṇaṃ\\ | ||
+ | Tikicchaṃ māmako na seveyya. | ||
+ | |||
+ | Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattanti āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti nagare vā ruddhe saṅgāme vā paccupaṭṭhite parasenāya paccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti, upaddavaṃ uppādenti, rogaṃ uppādenti, pajjarakaṃ karonti, sūlaṃ karonti, visūcikaṃ karonti, pakkhandikaṃ karonti. Evaṃ āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti. | ||
+ | |||
+ | Supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti: ' yo pubbanhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo majjhantikasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo sāyanhasamayaṃ supinaṃ passati. Evaṃ vipāko hoti. Yo purime yāme - yo majjhime yāme - yo pacchime yāme yo dakkhiṇena passena nipanno - yo vāmena passena nipanno yo uttānaṃ nipanno - yo avakujjanipanno - yo candaṃ passati. Suriyaṃ passati, yo mahāsamuddaṃ passati, yo sineruṃ pabbatarājānaṃ passati, yo hatthiṃ passati, yo assaṃ passati, yo rathaṃ passati, yo pattiṃ passati, yo senābyūhaṃ passati, yo ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati, yo vanarāmaṇeyyakaṃ passati, yo bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati, yo pokkharaṇīrāmaṇeyyakaṃ passati, evaṃ vipāko hotī' | ||
+ | |||
+ | Lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti' | ||
+ | |||
+ | Nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti: ' | ||
+ | |||
+ | Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattanti āthabbaṇañca supinañca lakkhaṇañca nakkhattañca no vidaheyya, na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya; athavā na gaṇheyya na dhāreyya, na upadhāreyya nappayojeyya - āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattaṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Ātappanaṃ - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti virutaṃ vuccati migavākyaṃ. 1 Migavākyapāṭhakā 2 migavākyaṃ ādisanti: sakuntānaṃ vā catuppadānaṃ vā rutaṃ vassitaṃ jānanti; evaṃ migavākyapāṭhakā migavākyaṃ ādisanti. Gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Dvīhi kāraṇehi gabbho na saṇṭhāti: | ||
+ | |||
+ | 1. " Kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā.\\ | ||
+ | Na te dhamme virūhanti sammāsambuddhadesite. | ||
+ | |||
+ | 2. Nikkuhā nillapā dhīrā atthaddhā susamāhitā.\\ | ||
+ | Te ve dhamme virūhanti sammāsambuddhadesite" | ||
+ | |||
+ | Virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti virutañca gabbhakaraṇañca tikicchañca māmako na seveyya, na niseveyya na saṃseveyya nappaṭiseveyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya, athavā na gaṇheyya na uggaṇheyya na upadhāreyya na upalakkheyya na payojeyyāti - virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | No vidahe athopi nakkhattaṃ, | ||
+ | Virutañca gabbhakaraṇaṃ\\ | ||
+ | Tikicchaṃ māmako na seveyyā" | ||
+ | |||
+ | 1. Migavākkaṃ - machasaṃ. Migacakkaṃ - syā. [PTS.] Migapakkha - sa. 2. Migavākkapāṭhakā - machasaṃ. Migacakkapāṭhikā - [PTS]. 3. Komārakavejjaṃ - syā.\\ | ||
+ | [A.] Catukkaṅguttara - urulavelavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 14 - 14\\ | ||
+ | Nindāya <span pts_page # | ||
+ | Na unnameyya pasaṃsito bhikkhu,\\ | ||
+ | Lobhaṃ saha macchariyena\\ | ||
+ | Kodhaṃ pesuniyañca 1 panudeyya. | ||
+ | |||
+ | Nindāya nappavedheyyāti - idhekacce bhikkhuṃ nindanti: jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā8 sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā8 sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Nindanti garahanti upavadanti, nindito garahito upavadito nindāya garahāya upavādena akittiyā avaṇṇahārikāya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya. Abhīru assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti nindāya nappavedheyya. | ||
+ | |||
+ | Na unnameyya pasaṃsito bhikkhūti - idhekacce bhikkhuṃ pasaṃsanti: | ||
+ | |||
+ | Lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuniyañca 1 panudeyyāti lobhoti " yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ sārāgo sārajjanā sārajjitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ;" | ||
+ | |||
+ | 1.) Pesuneyyaṃ ca - sa, 2. Assuropo - sīmu 11.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi cittuppādakaṇḍa. [A.] Dhammasaṅgaṇi nikkhepakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pesuniyanti idhekacco pisunavāco hoti: ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amusaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā vaggarāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Iti vuccati pesuññaṃ. Api ca dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati: | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Na unnameyya pasaṃsito bhikkhu,\\ | ||
+ | Lobhaṃ saha macchariyena\\ | ||
+ | Kodhaṃ pesuniyañca panudeyyā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 15\\ | ||
+ | Kayavikkaye na tiṭṭheyya\\ | ||
+ | Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci,\\ | ||
+ | Gāme ca nābhisajjeyya\\ | ||
+ | Lābhakamyā janaṃ na lapayeyya. | ||
+ | |||
+ | Kayavikkaye <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti - katame upavādakarā kilesā? Santeke samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno, | ||
+ | |||
+ | Game ca nābhisajjeyyāti - kathaṃ game sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito. Uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati. Athavā bhikkhu pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi. So tatra tatra sajjati. Tatra tatra gaṇhāti. Tatra tatra bajjhati. Tatra tatra anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gāme na sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi asaṃsaṭṭho viharati: na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito, na dukkhitesu dukkhito. Uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati. Athavā bhikkhu pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. So tatra tatra na sajjati. Tatra tatra na gaṇhāti. Tatra tatra na bajjhati. Tatra tatra na anayabyasanaṃ āpajjati evampi gāme na sajjati, gāme ca nābhisajjeyyāti gāme na sajjeyya na gaṇheyya na bajjheyya na palibajjheyya. Agiddho assa agathito1 amucchito anajjhopanno vītagedho vigatagedho vantagedho muttagedho pahīnagedho paṭinissaṭṭhagedho nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā vihareyyāti - gāme ca nābhisajjeyya. | ||
+ | |||
+ | Lābhakamyā janaṃ na lapayeyyāti - katamā lapanā? Lābhasakkārasilokasannissitassa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Agadhito - sīmu11. Machasaṃ. 2. Muggasuppatā - sīmu11. Muggasupatā - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Uposathaṃ ācikkhāmi. Navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garukarotha mānetha pūjethā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā; | ||
+ | |||
+ | " Kayavikkaye na tiṭṭheyya\\ | ||
+ | Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci,\\ | ||
+ | Game ca nābhisajjeyya\\ | ||
+ | Lābhakamyā janaṃ na lapayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 16\\ | ||
+ | Na ca katthiko siyā bhikkhu\\ | ||
+ | Na ca vācaṃ payuttaṃ 1 bhāseyya, | ||
+ | Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya\\ | ||
+ | Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya. | ||
+ | |||
+ | Na ca katthiko siyā bhikkhūti - idhekacco katthī hoti vikatthī. So katthati vikatthī " ahamasmi sīlasampanno' | ||
+ | |||
+ | 1. Saṃyuttaṃ - sa payutaṃ - su. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti - katamā payuttavācā? | ||
+ | |||
+ | Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco bhojanasālāya acittīkārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati, puratopi otarati, ghaṭṭayantopinahāyati1 puratopi nahāyati, uparitopi nahāyati, ghaṭṭayantopi uttarati, puratopi uttarati, uparipi uttarati. Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati, puratopi gacchati. Vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gacchati. <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho ' na pavisatha2 bhante' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Nhāyati - machasaṃ [PTS]. 2. Pavisa - machasaṃ. Sīmu11 [PTS]. 3. Anokāsampi - saumu11. 4. Kuladhītāyo - sīmū11. 5. Kumārakassa sīsampi - machasaṃ. Sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Pātimokkhaṃ uddisati. Ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha: itthannāme, | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti - pāgabbhiyaṃ na sikkheyya na careyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyya, pāgabbhiyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya, pāgabbhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā vihareyyāti - pāgabbhiyaṃ na sikkheyya. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti viggāhikaṃ kathaṃ na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya; viggāhikaṃ kathaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya; viggāhikakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā vihareyyāti - kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Na ca katthiko siyā bhikkhu\\ | ||
+ | Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya, | ||
+ | Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya\\ | ||
+ | Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 17 | ||
+ | |||
+ | Mosavajje na niyyetha\\ | ||
+ | Sampajāno saṭhāni na kayirā,\\ | ||
+ | Atha jīvitena paññāya\\ | ||
+ | Sīlabbatena nāññamatimaññe. | ||
+ | |||
+ | Mosavajje na niyyethāti - mosavajjaṃ vuccati musāvādo; idhekacco sabhāgato vā parisagato vā mosavajjaṃ pagāhatīti mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho " ehambho purisa, yaṃ jānāsi, taṃ vadehī" | ||
+ | |||
+ | [A.] Sattakaṅguttara - avyākatavagga [b.] Majjhimanikāya - sāleyyasutta, | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Mosavajje na niyyethāti - mosavajjena yāyeyya na niyyāyeyya na vuyheyya na saṃhareyya, | ||
+ | |||
+ | Sampajāno saṭhāni na kayirāti - katamaṃ sāṭheyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Sampajāno saṭhāni na kayirāti - sampajāno hutvā sāṭheyyaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, | ||
+ | |||
+ | Atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññeti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Elubījaṃ - sīmu. 11. 2. Asaniva cakkaṃ - sīmu 11. 3. Samaṇappadhānoti - sīmu11 asanivicakkadantakuṭasamaṇappadhānenāti - machasaṃ. Asanivicakkadantakuṭasamaṇappadhānātiṇṇeti - [PTS].\\ | ||
+ | A. Khuddakavatthu vibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññeti - lūkhajīvikāya vā paṇītajīvikāya vā paññāsampadāya vā sīlasampadāya vā vatasampadāya vā paraṃ nātimaññeyya nāvajāneyya, | ||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Mosavajje na niyyetha\\ | ||
+ | Sampajāno saṭhāni na kayirā,\\ | ||
+ | Atha jīvitena paññāya\\ | ||
+ | Sīlabbatena nāññamatimaññe" | ||
+ | |||
+ | 14 - 18\\ | ||
+ | Sutvā dūsito 1 bahuṃ vācaṃ\\ | ||
+ | Samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ, | ||
+ | Pharusena ne na paṭivajjā\\ | ||
+ | Na hi santo paṭiseniṃ 2 karonti. | ||
+ | |||
+ | Sutvā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Pharusena ne na paṭivajjāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Rusito - su 2. Paṭiseni - su. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na hi santo paṭiseniṃ karontīti - ' santo' | ||
+ | |||
+ | Na hi santo paṭiseniṃ karontīti santo paṭiseniṃ paṭimallaṃ paṭibhaṇḍanaṃ paṭipakkhaṃ na karonti na janenti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Samaṇānaṃ puthuvacanānaṃ, | ||
+ | Pharusena ne na paṭivajjā\\ | ||
+ | Na hi santo paṭiseniṃ karontī" | ||
+ | |||
+ | 14 - 19\\ | ||
+ | Vatañca dhammamaññāya\\ | ||
+ | Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe,\\ | ||
+ | Santīti nibbutiṃ ñatvā\\ | ||
+ | Sāsane gotamassa nappamajjeyya. | ||
+ | |||
+ | Etañca dhammamaññāyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkheti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Bahuvācaṃ - sīmu. 11. \\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Sikkheti - tisso sikkhā: adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā. | ||
+ | |||
+ | Katamā adhisīlasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhipaññāsikkhā? | ||
+ | |||
+ | Imā tisso sikkhāyo1 āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya, samācareyya, | ||
+ | |||
+ | Santīti nibbutaṃ ñatvāti - rāgassa nibbutiṃ santīti ñatvā, dosassa - mohassa - pe -\\ | ||
+ | Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbutiṃ santīti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti - santīti nibbutiṃ ñatvā. | ||
+ | |||
+ | Sāsane gotamassa nappamajjeyyāti - gotamassa sāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devadevasāsane1 arahantasāsane; | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Etañca dhammamaññāya\\ | ||
+ | Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe,\\ | ||
+ | Santīti nibbutiṃ ñatvā\\ | ||
+ | Sāsane gotamassa nappamajjeyyā" | ||
+ | |||
+ | 14 - 20 | ||
+ | |||
+ | Abhibhū <span pts_page # | ||
+ | Sakkhidhammamanitīhamadassī, | ||
+ | Tasmā hi tassa bhagavato sāsane\\ | ||
+ | Appamatto sadā namassamanusikkheti. ( Bhagavā) | ||
+ | |||
+ | 1. Devasāsane - sīmu11 [PTS.] Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Abhibhū hi so anabhibhūtoti - ' | ||
+ | |||
+ | Sakkhidhammamanitīhamadassīti - ' sakkhidhamma' | ||
+ | |||
+ | Tasmā hi tassa bhagavato sāsaneti - ' | ||
+ | |||
+ | Appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavāti - ' appamatto' | ||
+ | Sikkheti - tisso sikkhā: adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā. | ||
+ | |||
+ | Katamā adhisīlasikkhā? | ||
+ | |||
+ | Katamā adhicittasikkhā? | ||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Abhibhū hi so anabhibhūto\\ | ||
+ | Sakkhidhammamanitīhamadassī, | ||
+ | Tasmā hi tassa bhagavato sāsane\\ | ||
+ | Appamatto sadā namassamanusikkheti, | ||
+ | |||
+ | Tuvaṭakasuttaniddeso samatto cuddasamo. | ||
+ | |||
+ | 1. Abhibhū hi - sīmu11. Machasaṃ. [PTS.] Adhibhosi - sa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 15.\\ | ||
+ | Attadaṇḍasuttaniddeso. | ||
+ | |||
+ | Atha attadaṇḍasuttaniddeso vuccate: | ||
+ | |||
+ | 15 - 1\\ | ||
+ | Attadaṇḍā <span pts_page # | ||
+ | Janaṃ passatha medhagaṃ, | ||
+ | Saṃvegaṃ kittayissāmi\\ | ||
+ | Yathā saṃvijitaṃ mayā. | ||
+ | |||
+ | Attadaṇḍā bhayaṃ jātanti - ' daṇḍā' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kasāhipi tāḷeti vettehipi tāḷeti. Addhadaṇḍakehipi tāḷeti. Hatthampi chindati. Pādampi chindati. Hatthapādampi chindati. Kaṇṇampi chindati. Nāsampi chindati. Kaṇṇanāsampi chindati. Bilaṅgathālikampi karoti. Saṅkhamuṇḍikampi karoti. Rāhumukhampi karoti. Jotimālikampi karoti hatthapajjotikampi karoti. Erakavattikampi karoti. Cīrakavāsikampi karoti. Eṇeyyakampi karoti. Balisamaṃsikampi karoti. Kahāpaṇikampi karoti. Khārāpatacchikampi karoti. Palighaparivattikampi karoti palālapiṭṭhikampi karoti. Tattenapi telena osiñcati. Sunakhehipi khādāpeti. Jīvantampi sūle uttāseti. Asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi. Dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Rājā imesaṃ catuṇṇaṃ daṇḍānaṃ issaro. | ||
+ | |||
+ | So sakena kammena kāyassa bhedā parammaraṇā <span pts_page # | ||
+ | Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi - pe - tamenaṃ nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati. Sakimpi adho gacchati. Sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti. Yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa: attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo: | ||
+ | |||
+ | 1. Karaṇapaccayāpi - sīmu. 11 2. Bharentipi paccābhārentipi - sīmu11\\ | ||
+ | [A.] Majjhimanikāya - devadūtasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. Catukkaṇṇo <span pts_page # | ||
+ | Vibhatto bhāgaso mito,\\ | ||
+ | Ayopākārapariyanto\\ | ||
+ | Ayasā paṭikujjito. | ||
+ | |||
+ | 2. Tassa ayomayā bhūmi\\ | ||
+ | Jalitā tejasā yutā,\\ | ||
+ | Samantā yojanasataṃ\\ | ||
+ | Pharitvā tiṭṭhati sabbadā[a.] | ||
+ | |||
+ | 3. Kadariyā tapanā1 ghorā accimanto durāsadā, | ||
+ | Lomahaṃsanarūpā ca bhismā paṭibhayā dukhā. [B] | ||
+ | |||
+ | 4. Puratthimāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, | ||
+ | Dahanto pāpakammante pacchimāya paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 5. Pacchimāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, | ||
+ | Dahanto pāpakammante puratthimāya paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 6. Uttarāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito, | ||
+ | Dahanto pāpakammante dakkhiṇāya paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 7. Dakkhiṇāya ca bhittiyā accikkhandho samuṭṭhito.\\ | ||
+ | Dahanto pāpakammante uttarāya paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 8. Heṭṭhato ca samuṭṭhāya accikkhandho bhayānako, | ||
+ | Dahanto pāpakammante chadanasmiṃ paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 9. Chadanamhā samuṭṭhāya accikkhandho bhayānako, | ||
+ | Dahanto pāpakammante bhūmiyaṃ paṭihaññati. | ||
+ | |||
+ | 10. Ayokapālamādittaṃ santattaṃ jalitaṃ yathā,\\ | ||
+ | Evaṃ avīcinirayo heṭṭhā upari passato. | ||
+ | |||
+ | 11. Tattha sattā mahāluddā mahākibbisakārino, | ||
+ | Accantapāpakammantā paccanti na ca miyyare. | ||
+ | |||
+ | 12. Jātavedasamo kāyo tesaṃ nirayavāsinaṃ.\\ | ||
+ | Passa kammānaṃ daḷhattaṃ na bhasmā hoti na masi. | ||
+ | |||
+ | 13. Puratthimenapi dhāvanti tato dhāvanti pacchimaṃ, | ||
+ | Uttarenapi dhāvanti tato dhāvanti dakkhiṇaṃ. | ||
+ | |||
+ | 14. Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti taṃ taṃ dvāraṃ pithīyati, | ||
+ | Abhinikkhamitāsā te sattā mokkhagavesino. | ||
+ | |||
+ | 15. Na te tato nikkhamituṃ labhanti kammapaccayā, | ||
+ | Tesaṃ ca pāpakammantaṃ avipakkaṃ kataṃ bahu" | ||
+ | |||
+ | 1. Kadariyā tapasā - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Majjhimanikāya - uparipaṇṇāsaka devadūtasutta\\ | ||
+ | [B.] Saṅkiccajātaka. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa: attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Yāni <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ janaṃ passatha medhaganti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devatā ca manussā ca medhagaṃ janaṃ kalahaṃ janaṃ viruddhaṃ janaṃ paṭiviruddhaṃ janaṃ āhataṃ janaṃ paccāhataṃ janaṃ āghātikaṃ 1 janaṃ paccāghātitaṃ janaṃ passatha dakkhatha oloketha nijjhāyetha upaparikkhathāti - janaṃ passatha medhagaṃ. | ||
+ | |||
+ | Saṃvegaṃ kittayissāmīti - saṃvegaṃ ubbegaṃ utrāsaṃ bhayaṃ pīḷanaṃ ghaṭṭanaṃ upaddavaṃ upassaggaṃ; | ||
+ | |||
+ | Yathā saṃvijitaṃ mayāti - yathā mayā attanā yeva attā2 saṃvejito ubbejito saṃvegamāpāditoti - yathā saṃvijitaṃ mayā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Janaṃ passatha medhagaṃ, | ||
+ | Saṃvegaṃ kittayissāmi\\ | ||
+ | Yathā saṃvijitaṃ mayā" | ||
+ | |||
+ | 15 - 2 | ||
+ | |||
+ | Phandamānaṃ pajaṃ disvā macche appodake yathā,\\ | ||
+ | Aññamaññehi byāruddhe disvā maṃ bhayamāvisi. | ||
+ | |||
+ | Phandamānaṃ pajaṃ disvāti - ' pajā' | ||
+ | |||
+ | 1. Āghāṭitaṃ, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Mānusikena dukkhena phandamānaṃ, | ||
+ | |||
+ | Macche appodake yathāti - yathā macchā appodake udakapariyādāne kākehi vā kulalehi vā balākāhi vā paripātiyamāni4 ukkhipiyamānā khajjamānā phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti; | ||
+ | Diṭṭhibyasanena dukkhena phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhantīti - macche appodake yathā. | ||
+ | |||
+ | Aññamaññehi byāruddheti - aññamaññaṃ sattā viruddhā paṭiviruddhā abāhati5 paccāhatā āghātitaṃ6 paccāghātitā rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi vivadati, bhaginīpi bhaginiyā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati - | ||
+ | |||
+ | 1. Rakhasāya - sa, rakkhasāya - pu. [PTS]. 2. Lohitena pittena - sīmu. 11 [PTS]. 3. Sarīsapa - machasaṃ 4. Paripāṭiyamānā - sīmu. 11. Machasaṃ 5. Āhatā - sīmu. 11 6. Āghāṭitā - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, | ||
+ | |||
+ | Disvā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Macche appodake yathā,\\ | ||
+ | Aññamaññehi byāruddhe\\ | ||
+ | Disvā maṃ bhayamāvisī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 3 | ||
+ | |||
+ | Samantamasāro loko\\ | ||
+ | Disā sabbā sameritā, | ||
+ | Icchaṃ bhavanamattano\\ | ||
+ | Nāddasāsiṃ1 anositaṃ. | ||
+ | |||
+ | Samantamasāro lokoti - ' loko' | ||
+ | Asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā; - | ||
+ | |||
+ | 1. Nāddasāmi - sīmu. 11. 2. Sadevaloko - syā, [PTS]. 3. Setakacco - manupa. Setagaccho - [PTS] 4. Khadalikkhandho - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tiracchānayoniloko - pettivisayaloko manussaloko - devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā; -\\ | ||
+ | Khandhaloko - dhātuloko āyatanaloko - ayaṃ loko - paro loko - brahmaloko - devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vāti - samantamasāro loko. | ||
+ | |||
+ | Disā sabbā sameritāti - ye puratthimāya disāya saṅkhārā tepi eritā sameritā calitā ghaṭṭitā aniccatāya, | ||
+ | |||
+ | Bhāsitampi cetaṃ: | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Obhāsayaṃ uttarassaṃ disāyaṃ, 4\\ | ||
+ | Rūpe raṇaṃ disvā sadā pavedhitaṃ\\ | ||
+ | Tasmā na rūpe ramatī sumedho" | ||
+ | |||
+ | 2. " | ||
+ | Taṇhāsallena otiṇṇo icchādhūmāyito sadā" | ||
+ | |||
+ | 3. "Sabbo ādīpito loko sabbo loko padhūpito, | ||
+ | Sabbo pajjalito loko sabbo loko pakampito" | ||
+ | |||
+ | Disā sabbā sameritā | ||
+ | |||
+ | 1. Disāya - sīmu11. 2. Cetaṃ - sīmu11 3. Jalati - sīmu. 11. 4. Uttariyaṃ disāya - sīmu. 11. Machasaṃ. [PTS]\\ | ||
+ | A. Brahmasaṃyutta - paṭhamavagga. [B.] Devatāsaṃyutta - andhavagga [c.] Bhikkhunīsaṃyutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Icchaṃ bhavanamattanoti - attano bhavanaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ icchanto sādiyato patthayanto pihayanto abhijappantoti - icchaṃ bhavanamattano. | ||
+ | |||
+ | Nāddasāsiṃ anositanti - ajjhositaṃ yeva addasaṃ; anajjhositaṃ nāddasaṃ. Sabbaṃ yobbaññaṃ jarāya ositaṃ. Sabbaṃ ārogyaṃ byādhinā ositaṃ. Sabbaṃ jīvitaṃ maraṇena ositaṃ. Sabbaṃ lābhaṃ alābhena ositaṃ. Sabbaṃ yasaṃ ayasena ositaṃ. Sabbaṃ passaṃ nindāya ositaṃ. Sabbaṃ sukhaṃ dukkhena ositaṃ. | ||
+ | |||
+ | 4. " | ||
+ | Ete aniccā manujesu dhammā asassatā vipariṇāmadhammā" | ||
+ | |||
+ | ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Icchaṃ bhavanamattano nāddasāsiṃ anosita" | ||
+ | |||
+ | 15 - 4\\ | ||
+ | Osāne <span pts_page # | ||
+ | Athettha sallamaddakkhiṃ duddasaṃ hadayassitaṃ. | ||
+ | |||
+ | Osāne tveva byāruddheti - ' | ||
+ | |||
+ | [A.] Aṭṭhakaṅguttara - mettāvagga | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Disvā me arati ahūti - ' | ||
+ | |||
+ | Athettha sallamaddakkhinti - ' | ||
+ | |||
+ | Duddasaṃ hadayassitanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Athettha sallamaddakkhiṃ duddasaṃ hadayassita" | ||
+ | 15 - 5\\ | ||
+ | Yena sallena otiṇṇo disā sabbā vidhāvati, | ||
+ | Tameva sallamabbuyha na dhāvati na sīdati. | ||
+ | |||
+ | Yena sallena otiṇṇo disā sabbā vidhāvatīti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamā rāgasallaṃ? | ||
+ | Katamaṃ dosasallaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Assuropo - pu sīmu. 11 [PTS. A.] Dhammasaṅgaṇi cittuppādakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamaṃ mohasallaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ mānasallaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhisallaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ sokasallaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Asaṅgahanā - sīmu11. 2. Laṅghī - sīmu 11 3. Ayāthāvakasmiṃ - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ kathaṅkathāsallaṃ? | ||
+ | |||
+ | Yena sallena otiṇṇo disā sabbā vidhāvatīti - rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanti, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati. Ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | 1. Khuppipāsāya - sīmu. 11. Machasaṃ[PTS] 2. Pīḷiyamāno - sīmu11. 3, Maraṇapāraṃ - sīmu11 purapuraṃ - machasaṃ. 4. Tamasiṃ - sīmu 11. Tambaliṅgaṃ - siṅgaṃ - sī. 5. Caṅkaṃ - sī. 6. Eḷabandhanaṃ - sīmu11. Machasaṃ jalavanaṃ - manupa. 7. Suppādakaṃ - machasaṃ. Suppāraṃ - sīmu1. 8. Bhārukacchaṃ - sīmu11, bharukacchiṃ - bharukaṃ - sī. 9. Suraddhaṃ - suraraṭṭhaṃ - sī. 10. Bhaṅgalokaṃ - machasaṃ. Saṅgalokaṃ - sī. 11. Bhaṅgaṇaṃ - machasaṃ. Padapanaṅgaṃ - sī. 12. Suramataṅganaṃ machasaṃ. Padapataṅgaṃ - sī. Padapataṅgaṇaṃ - sī 13. Vinakaṃ - machasaṃ vitakaṃ - musī1. 14. Aṃsapathaṃ - sī 15. Vettācāraṃ - sī. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Dosasallena - mohasallena - mānasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanti, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | Diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano, | ||
+ | |||
+ | Athavā diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato so sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho <span pts_page # | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tirīṭānipi dhāreti - ajinānipi dhāreti - ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, vālakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti, kesamassulocanānuyogamanuyutto viharati. Ubbhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto, | ||
+ | |||
+ | Sokasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato socati, kilamati, paridevati, urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: " | ||
+ | |||
+ | 1. Opāteti - sīmu. 11.\\ | ||
+ | [A.] Majjhimanikāya - majjhimapaṇṇāsaka - piyajātikasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṅkathāsallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato saṃsayapakkhanno hoti vimatipakkhanno dveḷhakajāto: | ||
+ | |||
+ | Tameva sallamabbuyha na dhāvati na sīdatīti - tameva rāgasallaṃ dosasallaṃ mohasallaṃ mānasallaṃ diṭṭhisallaṃ sokasallaṃ kathaṅkathāsallaṃ abbuyha abbuhitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā1 pajahitvā vinodetvā byantikaritvā anabhāvaṃ gametvā neva puratthimaṃ disaṃ dhāvati. Na pacchimaṃ disaṃ dhāvati. Na uttaraṃ disaṃ dhāvati. Na dakkhiṇaṃ disaṃ dhāvati. Te sallābhisaṅkhārā pahīnā. Sallābhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā na dhāvati. Niraye na dhāvati. Tiracchānayoniyā na dhāvati. Pettivisaye na dhāvati. Manussaloke na dhāvati. Devaloke na dhāvati. Na gatiyā gatiṃ - na upapattiyā upapattiṃ - na paṭisandhiyā paṭisandhiṃ - na bhavena bhavaṃ - na saṃsārena saṃsāraṃ - na vaṭṭena vaṭṭaṃ dhāvati vidhāvati saṃdhāvati saṃsaratīti - tamevasallamabbuyha. Na dhāvati na sīdatīti <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Yena sallena otiṇṇo\\ | ||
+ | Disā sabbā vidhāvati.\\ | ||
+ | Tameva sallamabbuyha\\ | ||
+ | Na dhāvati na sīdatī" | ||
+ | |||
+ | 1. Uppādayitvā samuppādayitvā - sayā. Machasaṃ [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 15 - 6\\ | ||
+ | Tattha sikkhānugīyanti\\ | ||
+ | Yāni loke gathitāni. 1\\ | ||
+ | Na tesu pasuto siyā\\ | ||
+ | Nibbijjha sabbaso kāme,\\ | ||
+ | Sikkhe nibbānamattano. | ||
+ | |||
+ | Tattha sikkhānugīyanti yāni loko gathitānīti - ' | ||
+ | |||
+ | Na tesu pasuto siyāti - tāsu vā sikkhāsu tesu vā pañcasu kāmaguṇesu na pasuto siyā, na tanninno assa, na tappoṇo na tappabbhāro na tadadhimutto na tadadhipateyyoti - na tesu pasuto siyā. | ||
+ | |||
+ | Nibbijjha sabbaso kāmeti - ' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. Nibbijjha sabbaso kāme. | ||
+ | |||
+ | Sikkhe nibbānamattanoti - ' sikkhā' | ||
+ | |||
+ | 1. Gadhitāni - sīmu11. 2. Komāratikicchaṃ - syā\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Yāni loke gathitāni, | ||
+ | Na tesu pasuto siyā\\ | ||
+ | Nibbijjha sabbaso kāme,\\ | ||
+ | Sikkhe nibbānamattano" | ||
+ | |||
+ | 15 - 7 | ||
+ | |||
+ | Sacco siyā appagabbho amāyo rittapesuno, | ||
+ | Akkodhano lobhapāpaṃ vevicchaṃ vitare muni. | ||
+ | |||
+ | Sacco siyā appagabbhoti - ' sacco siyā' | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati. Ghaṭṭayantopi nisīdati. Puratopi tiṭṭhati. Puratopi nisīdati. Uccepi āsane nisīdati. Sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepako pi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati. Nīce caṅkame caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati. Chamāya3 caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. ? Idhekacco bhojanasālāyaṃ acittikārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati. Navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati. Ghaṭṭayantopi tiṭṭhati. Ghaṭṭayantopi nisīdati. Puratopi tiṭṭhati. Puratopi nisīdati. Uccepi āsane nisīdati. Sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāyaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati ghaṭṭayantopi nisīdati. Puratopi tiṭṭhati. Puratopi nisīdati. Uccepi āsane nisīdati. Anāpucchāpi kaṭṭhaṃ pakkhipati. Anāpucchā pi dvāraṃ1 pidahati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.\\ | ||
+ | Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati. Puratopi otarati. Ghaṭṭayantopi nahāyati2. Puratopi nahāyati. Uparitopi nahāyati. Ghaṭṭayantopi uttarati. Puratopi uttarati. Uparitopi uttarati. Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati. Puratopi gacchati. Vokkammāpi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato3 gacchati. Evaṃ antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho 'na pavisatha4 bhante' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ? | ||
+ | Kathaṃ saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti pātimokkhaṃ uddisati. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Ārāmagatānaṃ bhikkhūṇīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati. Pañhaṃ vissajjeti. Ṭhitakopi bhaṇati. Bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha: ' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Yassimāni tīṇi pāgabbhiyāni pahīnāni samucchinnāni vupasantāni. Paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni <span pts_page # | ||
+ | Amāyo rittapesunoti - māyā vuccati vañcanikā cariyā. Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati: | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhedādhippāyo pesuññaṃ upasaṃharati; | ||
+ | |||
+ | 1. Paricchādanā - sa | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Akkodhano lobhapāpaṃ vevicchaṃ vitare munīti - akkodhanoti hi vuttaṃ. Api ca kodho tāva vattabbo. Dasahākārehi kodho jāyati: anatthaṃ me acarīti kodho jāyati ' | ||
+ | |||
+ | Apica, kodhassa adhimattaparittatā veditabbā: atthi kañci kālaṃ5 kodho cittāvilakaraṇamatto hoti, na ca tāva mukhakulānavikulāno hoti; atthi kañci kālaṃ kodho mukhakulānavikulānamatto hoti, na ca tāva hanusañcopano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho hanusañcopanamatto hoti, na ca tāva pharusavācānicchāraṇo hoti; atthi kañci kālaṃ kodho pharusavācānicchāraṇamatto hoti, na ca tāva disāvidisānuvilokano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho disāvidisānuvilokanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaparāmasano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasetthaparāmasanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaabbhukkiraṇo hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabbhukkiraṇamatto hoti, na ca tāva daṇḍasattāibhinipātano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabhinipātanamatto hoti, na ca tāva kinnavichinnakaraṇo6 hoti, atthi kañci kālaṃ kodho chinnavichinnakaraṇamatto hoti, na ca tāva sambhañjanapaḷibhañjano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho sambhañjanapaḷibhañjanamatto hoti, na ca tāva ṅgamaṅagāpakaḍḍhano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho aṅgamaṅagāpakaḍḍhanamatto hoti, na ca tāva jīvitā voropaṇo7 hoti; atthi kañci kālaṃ kodho jīvitā voropaṇamatto hoti, na ca tāva sabbacāgapariccāgāya saṇṭhito hoti, yato kodho parapuggalaṃ ghātetvā attānaṃ ghāteti, ettāvatā kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti. | ||
+ | |||
+ | Yassa so kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati ' | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | Cittapariññā manomoneyyaṃ, | ||
+ | |||
+ | 5. ‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ\\ | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka‘‘nti. | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgato cha munino: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi niddesavāra. [B.] Tikaṅguttara - āpāyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga. | ||
+ | |||
+ | Katame agāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. ‘‘Na monena muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so munī,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke munī tena pavuccatī. ‘‘ | ||
+ | |||
+ | 9. ‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke, | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo\\ | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munī. | ||
+ | |||
+ | Akkodhano. Lobhapāpaṃ vevicchaṃ vitare munīti - muni lobhapāpañca vevicchañca atari uttari patari samatikkami vītikkami vītivattayīti - akkodhano <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | "Sacco siyā appagabbho amāyo rittapesuno, | ||
+ | Akkodhano lobhapāpaṃ vevicchaṃ vitare munī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 8\\ | ||
+ | Niddaṃ tandiṃ thīnaṃ pamādena na saṃvase, | ||
+ | Atimāne na tiṭṭheyya nibbānamānaso naro. | ||
+ | |||
+ | Niddaṃ tandiṃ sahe thīnanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Suppaṃ - sīmu 11 machasaṃ 2. Capalāyikā - [PTS] pacalāyikaṃ - sīmu11 3. Suppanā suppanattaṃ - sīmu1.\\ | ||
+ | [A.] Jhānavibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pamādena na saṃvaseti - pamādo vattabbo: kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṃ1vā, | ||
+ | |||
+ | Atimāne <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Nibbānamānaso naroti - idhekacco dānaṃ dento sīlaṃ samādiyanto uposathakammaṃ karonto pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapento pariveṇaṃ sammajjanto cetiyaṃ vandanto cetiye gandhamālaṃ āropento cetiyaṃ padakkhiṇaṃ karonto yaṃ kiñci tedhātukaṃ kusalābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharonto na gatihetu na upapattihetu na paṭisandhihetu na bhavahetu na saṃsārahetu na vaṭṭahetu sabbaṃ taṃ visaṃyogādhippāyo nibbānaninno nibbānapoṇo nibbānapabbhāro abhisaṅkharotīti evampi nibbānamānaso naro; athavā sabbasaṅkāradhātuyā cittaṃ paṭivāpetvā3 amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati: | ||
+ | |||
+ | 1. Vossaggānupādanaṃ - manupa vossaggānuppādanaṃ - sīmu11. 2. Aniṭṭhitakiriyatā - sīmu11. Machasaṃ. 3. Paṭivāsetvā - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 1. " Na paṇḍitā upadhisukhassa hetu\\ | ||
+ | Dadanti dānāni punabbhavāya, | ||
+ | Kāmañca te upadhiparikkhayāya\\ | ||
+ | Dadanti dānaṃ apunabbhavāya. | ||
+ | |||
+ | 2. Na paṇḍitā upadhisukhassa hetu\\ | ||
+ | Bhāventi jhānāni punabbhavāya, | ||
+ | Kāmañca te upadhiparikkhayāya\\ | ||
+ | Bhāventi jhānaṃ apunabbhavāya. | ||
+ | |||
+ | 3. Te <span pts_page # | ||
+ | Tanninnacittā tadādhimuttā, | ||
+ | Najjo yathā sāgaramajjhupetā\\ | ||
+ | Bhavanti nibbānaparāyaṇā te"ti | ||
+ | |||
+ | ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Niddaṃ tandiṃ sahe thīnaṃ\\ | ||
+ | Pamādena na saṃvase, | ||
+ | Atimāne na tiṭṭheyya\\ | ||
+ | Nibbānamānaso naro" | ||
+ | |||
+ | 15 - 9 | ||
+ | |||
+ | Mosavajje na niyyetha rūpe snehaṃ na kubbaye,\\ | ||
+ | Mānañca parijāneyya sāhasā virato care. | ||
+ | |||
+ | Mosavajje na niyyethāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Sabhāgato - sīmu11. 2. Parisagato - sīmu11 3. Ahaṃ - sīmu. 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Rūpe snehaṃ na kubbayeti - ' | ||
+ | |||
+ | Mānañca parijāneyyāti - ' | ||
+ | Mānañca parijāneyyāti - mānaṃ tīhi pariññāhi parijāneyya: | ||
+ | |||
+ | Katamā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | * 110 - Oloketabbaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Katamā tīraṇapariññā? | ||
+ | |||
+ | Katamā pahāṇapariññā? | ||
+ | |||
+ | Sāhasā virato careti - katamā sāhasā cariyā? Rattassa rāgacariyā sāhasā cariyā, duṭṭhassa dosacariyā sāhasā cariyā, mūḷhassa mohacariyā sāhasā cariyā; vinibaddhassa mānacariyā sāhasā cariyā, parāmaṭṭhassa diṭṭhicariyā sāhasā cariyā, vikkhepagatassa uddhaccacariyā sāhasā cariyā, aniṭṭhāgatassa vicikicchā cariyā sāhasā cariyā, thāmagatassa anusayacariyā sāhasā cariyā, ayaṃ sāhasā cariyā. Sāhasā virato careti sāhasācariyā ārato assa, virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā vihareyya careyya vicareyya irīyeyya vatteyya pāleyya yapeyayya yāpeyyāti - sāhasā virato care. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Mānañca parijāneyya sāhasā virato care" | ||
+ | |||
+ | 15 - 10\\ | ||
+ | Purāṇaṃ nābhinandeyya nave khantiṃ na kubbaye,\\ | ||
+ | Hīyamāne na soceyya ākāsaṃ1 na sito siyā. | ||
+ | |||
+ | Purāṇaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Ākassaṃ - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Nave khantiṃ na kubbayeti - ' | ||
+ | |||
+ | Hīyamāne na soceyyāti - hīyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne na soceyya, na kilameyya, na parāmaseyya, | ||
+ | |||
+ | Ākāsaṃ na sito siyāti - ' ākāsaṃ' | ||
+ | |||
+ | Ākāsaṃ na sito siyāti - taṇhānissito na siyā, taṇhaṃ pajaheyya <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Hīyamāne na soceyya ākāsaṃ na sito siyā" | ||
+ | |||
+ | 15 - 1\\ | ||
+ | Gedhaṃ brūmi mahoghoti ājavaṃ1 brūmi jappanaṃ, | ||
+ | Ārammaṇaṃ pakampanaṃ2 kāmapaṅko duraccayo. | ||
+ | |||
+ | 1. Ācamaṃ - [PTS]. 2. Pakappanaṃ - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Gedhaṃ brūmi mahoghotīti - ' | ||
+ | |||
+ | Ājavaṃ brūmi jappananti - ' | ||
+ | Uttānīkaromi, | ||
+ | |||
+ | Ārammaṇaṃ pakampananti - ārammaṇampi vuccati taṇhā: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandirāgo cittassa sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | Kāmapaṅko duraccayoti - kāmapaṅko kāmakaddamo kāmakileso kāmapalipo kāmapaḷirodho duraccayo durativatto duttaro duppataro dussamatikkamo dubbītivattoti - kāmapaṅko duraccayo. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Ārammaṇaṃ pakampanaṃ kāmapaṅko duraccayo" | ||
+ | |||
+ | 15 - 12\\ | ||
+ | Saccā avokkamaṃ1 muni thale tiṭṭhati brāhmaṇo, | ||
+ | Sabbaṃ so2 paṭinissajja sa ve santo' | ||
+ | |||
+ | Saccā avokkamaṃ munīti - saccavācāya avokkamanto sammādiṭṭhiyā avokkamanto ariyā aṭṭhaṅgikā maggā avokkamanto munī' | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ, | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 5. " Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. [B] | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka" | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munayo: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimunino. | ||
+ | |||
+ | Katame anagāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. " Na monena1 muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so muni,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke muni tena pavuccati[a.] | ||
+ | |||
+ | 9. Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke\\ | ||
+ | Devamanussehi pūjito yo saṅgajālamaticca so munī' | ||
+ | Thale tiṭṭhati brāhmaṇoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Vimalo sādhu samāhito ṭhitatto, | ||
+ | Saṃsāramaticca kevalī so\\ | ||
+ | Asito tādī pavuccate sa brahmā" | ||
+ | |||
+ | Thale tiṭṭhati brāhmaṇoti thale tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | 1. Avokkamma - su, sa. 2. Sabbaso - manupa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbaṃ so paṭinissajjāti - ' | ||
+ | |||
+ | Sa ve santoti vuccatīti - so santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddhoti vuccati kathiyati bhaṇīyati dīpiyati voharīyatīti - sa ce santoti vuccati. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Sabbaṃ so paṭinissajja sa ve santoti vuccatī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 13\\ | ||
+ | Sa ve vidvā sa vedagu ñatvā dhammaṃ anissito,\\ | ||
+ | Sammā so loke irīyāno na pihetīdha kassaci. | ||
+ | |||
+ | Sa ve vidvā sa vedagūti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Vedāni viceyya kevalāni (sabhiyāti bhagavā)\\ | ||
+ | Samaṇānaṃ yānipatti4 brāhmaṇānaṃ, | ||
+ | Sabbavedanāsu vītarāgo\\ | ||
+ | Sabbaṃ vedamaticca vedagu so" | ||
+ | - Sa ve vidvā sa vedagu.\\ | ||
+ | Ñatvā dhammaṃ anissitoti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sammā so loke irīyānoti - yato ajjhattikabāhiresu āyatanesu chandarāgo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ anuppādadhammo, | ||
+ | |||
+ | Na pihetīdha kassacīti - 'pihā vuccati taṇhā: yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandirāgo cittassa sārāgo anunayo anurodho nandi nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paḷigedho5 saṅge paṅko ejā māyā janikā sañjanikā sañjananī sibbanī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī6 dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sneho apekkhā paṭibandhu 7 āsā āsiṃsanā āsiṃsitattaṃ, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Sa ce vidvā sa vedagu ñatvā dhammaṃ anissito.\\ | ||
+ | Sammā so loke irīyāno na pihetīdha kassacī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 14\\ | ||
+ | Yo dha1 kāme accatari saṅgaṃ loke duraccayaṃ, | ||
+ | Na so socati nājjheti chinnasoto abandhano. | ||
+ | |||
+ | Yo dha kāme accatari saṅgaṃ loke duraccayanti - ' | ||
+ | |||
+ | Api ca, atītā kāmā, anāgatā kāmā, paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā, bahiddhā kāmā, ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā, majjhimā kāmā, paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā, mānusikā kāmā, dibbā kāmā, paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā, paranimmitā kāmā, animmitā kāmā4, pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā, sabbe' | ||
+ | |||
+ | Katame kilesakāmā? | ||
+ | 1. " | ||
+ | Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hehisī1" | ||
+ | |||
+ | Ime vuccanti kilesakāmā. | ||
+ | |||
+ | Saṅgāti satta saṅgā: rāgasaṅgo dosasaṅgo mohasaṅgo mānasaṅgo diṭṭhisaṅgo kilesasaṅgo duccaritasaṅgo. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke; | ||
+ | |||
+ | 1. Yo ca - mūsī11. 2. Yathā vutto - sīmu 11 3. Yaṇṭhānappatto - sīmu11. 4. Udānato - sīmu11 5. So - sīmu11 6. Dubbinivatto - sīmu11. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Na <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Jinnasoto abandhanoti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Na so socati nājjheti chinnasoto abandhano" | ||
+ | |||
+ | 15 - 15\\ | ||
+ | Yaṃ pubbe taṃ visosehi pacchā te māhu kiñcanaṃ\\ | ||
+ | Majjhe ce no gahessasi upasanto carissasi. | ||
+ | |||
+ | Yaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Cakkhu me - sīmu11 machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pacchā te māhu kiñcananti - ' pacchā' | ||
+ | |||
+ | Majjhe ce no gahessasīti - ' | ||
+ | |||
+ | Upasanto carissasīti - rāgassa santattā samitattā upasamitattā dosassa santattā samitattā upasamitattā - pe -\\ | ||
+ | Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā upasamitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddho carissasi viharissasi irīyissasi vattissasi pālessasi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Yaṃ pubbe taṃ visosehi pacchā te mā'hu kiñcanaṃ, | ||
+ | Majjhe ce no gahessasī upasanto carissasī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 16 | ||
+ | |||
+ | Sabbaso nāmarūpasmiṃ yassa natthi mamāyitaṃ, | ||
+ | Asatā ca na socati sa ve loke na jīyati. | ||
+ | |||
+ | Sabbaso nāmarūpasmiṃ yassa natthi mamāyitanti - ' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ taṇhāmamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Idaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Asatā ca na socatīti - vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ va vatthusmiṃ na socati: ' cakkhuṃ me vipariṇata' | ||
+ | |||
+ | Sa ce loke na jīyatīti - yassa ' | ||
+ | |||
+ | 1. " Jiṇṇe rathasse1 maṇikuṇḍale ca\\ | ||
+ | Putte ca dāre ca tatheva jiṇṇe, 2\\ | ||
+ | Sabbesu bhogesu asevitesu\\ | ||
+ | Kasmā na santappasi sokakāle? | ||
+ | |||
+ | 2. Pubbe' | ||
+ | Macco va ne pubbataraṃ jahāti,\\ | ||
+ | Asassatā bhogino3 kāmakāmī\\ | ||
+ | Tasmā na socāmahaṃ sokakāle. | ||
+ | |||
+ | 3. Udeti āpūrati ti cando\\ | ||
+ | Atthaṃ gamitvāna4 paleti sūriyo,\\ | ||
+ | Viditā mayā sattuka5 lokadhammā\\ | ||
+ | Tasmā na sovāmahaṃ sokakāle" | ||
+ | |||
+ | 1. Jino rathassaṃ - machasaṃ. Jino rathassaṃ - [PTS]. 2.) Jino - machasaṃ.\\ | ||
+ | [A.] Jātaka - pañcakanipāta - maṇikuṇḍalajātaka.\\ | ||
+ | 3. Asassakā bhāvino - sīmu11. Asassatā bhāgino - [PTS]. 4.) Andhaṃ tapetvāna - machasaṃ. 5. Aṭṭhaka - sīmu11\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yassa ' | ||
+ | |||
+ | 4. Cirassaṃ <span pts_page # | ||
+ | Anandiṃ anīghaṃ bhikkhuṃ tiṇṇaṃ loke visattika" | ||
+ | |||
+ | 'Sa ve loke na jīyati. ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Asatā ca na socati sa ve loke na jīyatī" | ||
+ | |||
+ | 15 - 17\\ | ||
+ | Yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcanaṃ, | ||
+ | Mamattaṃ so asaṃvindaṃ natthi veti na socati, | ||
+ | |||
+ | Yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcananti - ' | ||
+ | Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho - pe -\\ | ||
+ | Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī" | ||
+ | |||
+ | [A.] Devaputtasaṃyutta - dutiyavagga. [B.] Saṃyuttanikāya - kalārakhattiyavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttampi hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | 1. " | ||
+ | Mogharāja sadā sato,\\ | ||
+ | Attānudiṭṭhiṃ ūhacca\\ | ||
+ | Evaṃ maccutaro siyā.\\ | ||
+ | Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ\\ | ||
+ | Maccurājā na passatī" | ||
+ | |||
+ | Evampi - yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. Vuttampi hetaṃ bhagavatā: "yaṃ bhikkhave na tumhākaṃ, | ||
+ | |||
+ | Bhāsitampi hetaṃ:\\ | ||
+ | 2. " Suddhadhamma2 samuppādaṃ suddhasaṅkhārasantatiṃ.\\ | ||
+ | Passantassa yathābhūtaṃ na bhayaṃ hoti gāmaṇi. | ||
+ | |||
+ | 3. Tiṇakaṭṭhasamaṃ lokaṃ yadā paññāya passati.\\ | ||
+ | Nāññā patthayate kiñci aññatra3 paṭisandhiyā" | ||
+ | |||
+ | Evampi - yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. Vajirā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 4. " | ||
+ | Suddhasaṅkhārapuñjo' | ||
+ | |||
+ | 5. Yathāpi aṅgasambhārā hoti saddo ratho iti,\\ | ||
+ | Evaṃ khandhesu santesu hoti sattoti sammuti. | ||
+ | |||
+ | 1. Bhavissatīti - sīmu11 2. Suddhāgama - syā. [PTS] 3. Na aññatra; - sa. Pu 4. Kaṃ nu - sīmu1 11 5. Sattupalabbhati - saṃ [PTS].\\ | ||
+ | A. Suttanipāta - mogharājasutta. [B.] Khandhasaṃyutta - natumhākavagga. [C.] Adhimuttattheragāthā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 6. Dukkhameva hi sambhoti dukkhaṃ tiṭṭhati venti ca,\\ | ||
+ | Nāññatra; | ||
+ | |||
+ | Evampi - yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. " | ||
+ | |||
+ | Mamattaṃ so asaṃvindanti - ' mamattā' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? | ||
+ | |||
+ | Natthi meti na socatīti = vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati; vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati. Cakkhu me vipariṇatanti na socati. Sotaṃ me - ghānaṃ me - jivhā me - kāyo me - rūpā me - saddā me - gandhā me - rasā me - phoṭṭhabbā me - kulaṃ me - gaṇo me - āvāso me lābho me - yaso me - pasaṃsā me sukhaṃ me - cīvaraṃ me - piṇḍapato me - senāsanaṃ me - gilānapaccayabhesajjaparikkhāro me - mātā me - pitā me - bhātā me - bhaginī me putto me - dhītā me - mittā me - amaccā me - ñātakā me - sālohitā me vipariṇatā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Yassa natthi idaṃ meti paresaṃ vāpi kiñcanaṃ, | ||
+ | Mamattaṃ so asaṃvindaṃ natthi meti na socatī" | ||
+ | |||
+ | [A.] Bhikkhūnīsaṃyutta. [B.] Saṃyuttanikāya - āsīvisavagga. [C.] Saṃyuttanikāya - chantavagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 15 - 18\\ | ||
+ | Aniṭṭhūrī1 ananugiddho anejo sabbadhī samo,\\ | ||
+ | Tamānisaṃsaṃ pabrūmi pucchito avikampinaṃ. | ||
+ | |||
+ | Aniṭṭhurī ananugiddho anejo sabbadhi samoti - katamaṃ niṭṭhuriyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Anejo sabbadhi samoti - 'ejā ' | ||
+ | |||
+ | 1. Anuddhari - pu. 2. Agadhito - sīmu11. Machasaṃ 3. Cakkhuñceva - sīmu. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Tamānisaṃsaṃ pabrūmi pucchito avikampinanti - avikampinaṃ puggalaṃ puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito ime cattāro ānisaṃse pabrūmi: so aniṭṭhurī ananugiddho anejo sabbadhi samoti brūmi ācikkhāmi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsemīti - tamānisaṃsaṃ pabrūmi pucchito avikampinaṃ. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Tamānisaṃsaṃ pabrūmi pucchito avikampina" | ||
+ | |||
+ | 15 - 19 | ||
+ | |||
+ | Anejassa <span pts_page # | ||
+ | Virato so viyārambhā 2 khemaṃ passati sabbadhi. | ||
+ | |||
+ | Anejassa vijānatoti - ' | ||
+ | |||
+ | Natthi kāci nisaṃkhitīti - ' nisaṃkhitiyo' | ||
+ | |||
+ | 1. Visaṃkhiti - saṃ tisaṃkhati - machasaṃ 2. Viriyārambhā - machasaṃ [a.] Dhammasaṅgaṇi - nikkhepakaṇḍa, | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | [Half page missing]\\ | ||
+ | Anejassa vijānato natthī kāci nisaṃkhiti, | ||
+ | Virato so viyārambhā khemaṃ passati sabbadhīti. | ||
+ | |||
+ | 15 - 20\\ | ||
+ | Na samesu na omesu na ussesu vadate2 muni,\\ | ||
+ | Santo so vītamacchero nādeti na nirassatī' | ||
+ | |||
+ | Na samesu na omesu na ussesu vadate munīti - ' | ||
+ | |||
+ | Tīṇi moneyyāni: kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ manomoneyyaṃ? | ||
+ | |||
+ | 5. ‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ, | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ. | ||
+ | |||
+ | 6. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ manomunimanāsavaṃ\\ | ||
+ | Muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpaka‘‘nti. | ||
+ | |||
+ | Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgato cha munino: agāramunino anagāramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi niddesavāra. [B.] Tikaṅguttara - āpāyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga. | ||
+ | |||
+ | Katame agāramunino? | ||
+ | |||
+ | 7. ‘‘Na monena muni hoti mūḷharūpo aviddasu,\\ | ||
+ | Yo ca tulaṃ va paggayha varamādāya paṇḍito. | ||
+ | |||
+ | 8. Pāpāni parivajjeti sa munī tena so munī,\\ | ||
+ | Yo munāti ubho loke munī tena pavuccatī. ‘‘ | ||
+ | |||
+ | 9. ‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ\\ | ||
+ | Ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke, | ||
+ | <span pts_page # | ||
+ | Saṅgajālamaticca so munī. | ||
+ | |||
+ | Muni seyyohamasmīti vā, sadisohamasmīti vā, hīnohamasmīti vā na vadati, na katheti, na bhaṇati, na dīpayati, na voharatīti - na samesu na omesu na ussesu vadate muni. | ||
+ | |||
+ | Santo so vītamaccheroti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Mañjussaro - syā 2 pana - sīmu 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Nādeti na nirassatīti bhagavāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " Na samesu na omesu na ussesu vadate muni,\\ | ||
+ | Santo so vītamacchero nādeti na nirassatī' | ||
+ | |||
+ | Attadaṇḍasuttaniddeso samatto paṇṇarasamo.\\ | ||
+ | 16.\\ | ||
+ | Sāriputtasuttaniddeso. | ||
+ | |||
+ | Atha sāriputtasuttaniddeso vuccati: | ||
+ | |||
+ | 16 - 1\\ | ||
+ | Na <span pts_page # | ||
+ | (Iccāyasmā sāriputto)\\ | ||
+ | Na suto uda kassaci,\\ | ||
+ | Evaṃ vagguvado satthā\\ | ||
+ | Tusitā gaṇimāgato. | ||
+ | |||
+ | Na me diṭṭho ito pubbeti ito pubbe me mayā na diṭṭhapubbo so bhagavā iminā cakkhunā iminā attabhāvena; | ||
+ | |||
+ | Iccāyasmā sāriputtoti - ' iccā' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Na suto uda kassacīti - ' | ||
+ | |||
+ | Evaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Mañjussaro - syā 2. Pana - sīmu. 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Tusitā gaṇimāgatoti - bhagavā tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkantoti evampi tusitā gaṇimāgato; | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " Na me duṭṭho ito pubbe\\ | ||
+ | (Iccāyasmā sāriputto)\\ | ||
+ | Na suto uda kassaci,\\ | ||
+ | Evaṃ vagguvado satthā\\ | ||
+ | Tusitā gaṇimāgato" | ||
+ | |||
+ | 16 - 2 | ||
+ | |||
+ | Sadevakassa lokassa\\ | ||
+ | Yathā dissati cakkhumā, | ||
+ | Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā\\ | ||
+ | Ekova ratimajjhagā. | ||
+ | |||
+ | Sadevakassa lokassāti - sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāyāti - sadevakassa lokassa. | ||
+ | |||
+ | Yathā dissati cakkhumāti - yathā bhagavantaṃ tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍakambalasilāyaṃ nisinnaṃ dhammaṃ desentaṃ devatā passanti; tathā manussā passanti; yathā manussā passanti, <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Gaṇassa - sa 2. Brāhmaṇagaṇassa - sīmu. 11 3. Samupapanno sīmu. - Machasaṃ | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 1. " Patirūpako mattikākuṇḍalova\\ | ||
+ | Lohaḍḍhamāsova suvaṇṇachanno, | ||
+ | Caranti loke parivārachannā\\ | ||
+ | Anto asuddhā bahi sobhamānā" | ||
+ | |||
+ | Na bhagavā evaṃ dissati. Bhagavā bhūtena tacchena tathena yāthāvena aviparītena sabhāvena danto dantavaṇṇena dissati, santo santavaṇṇena dissati, upasanto upasantavaṇṇena dissati, nibbuto nibbutavaṇṇena dissati; akappitairiyāpathā ca buddhā bhagavanto paṇidhisampaṇṇāti evampi - yathā dissati cakkhumā. Athavā bhagavā visuddhasaddo gatakittisaddasiloko nāgabhavane ca supaṇṇabhavane ce yakkhabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca mahārājabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca devabhavane va ediso ca tādiso ca tato ca bhiyyoti evampi - yathā dissati cakkhumā. Athavā bhagavā dasahi balehi samannāgato catuhi vesārajjehi catuhi paṭisambhidāhi chahi abhiññāhi chahi buddhadhammehi tejena ca balena ca guṇena ca viriyena ca paññāya ca dissati ñāyati ' | ||
+ | |||
+ | 2. "Dūre santo pakāsenti himavantova pabbato,\\ | ||
+ | Asantettha na dissanti ratti khittā yathā sarā" | ||
+ | |||
+ | Evampi yathā dissati cakkhumā. Cakkhumāti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā: maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | [A.] Kosalasaṃyutta - dutiyavagga. [B.] Dhammapada - pakiṇṇakavagga.\\ | ||
+ | 1. Suddhaṃ - machasaṃ. Sīmu11 2. Bhaddāriṭṭhakasamānaṃ - sa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yadā hi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti: suriyo ca atthaṅgato hoti, kāḷapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaṇḍo hoti, mahā ca kāḷamegho abbhuṭṭhito hoti, evarūpepi caturaṅgasamannāgato andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuḍḍo vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya, ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi2 cakkhumā? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sate passati cavamāne uppajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti: <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsupañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Yadāpi - machasaṃ, sīmu11 2. Cakkhunā - sīmu11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññāpetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, | ||
+ | |||
+ | Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti, | ||
+ | |||
+ | Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā, | ||
+ | |||
+ | 1. Maggabhūto - sīmu. 11\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe sa sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti. Adhimuttiṃ jānāti. Apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte jānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā anto buddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya anto mahāsamudde parivattanti, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ olokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekaccena paralokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekacce uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaddhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Jānāti bhagavā ayaṃ puggalo rāgacarito, | ||
+ | |||
+ | 3. "Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito\\ | ||
+ | Yathāpi passe janataṃ samantato.\\ | ||
+ | Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha\\ | ||
+ | Pāsādamāruyha <span pts_page # | ||
+ | Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, | ||
+ | Avekkhassu jātijarābhibhūta" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā? ' | ||
+ | |||
+ | 4. "Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci\\ | ||
+ | Atho aviññātamajānitabbaṃ, | ||
+ | Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi ñeyyaṃ6\\ | ||
+ | Tathāgato tena samantacakkhū" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti - yathā dissati cakkhumā. | ||
+ | |||
+ | Sabbaṃ tamaṃ vinodetvāti - sabbaṃ rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nuditvā panuditvā jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti sabbaṃ tamaṃ vinodetvā. | ||
+ | |||
+ | Ekova ratimajjhagāti - eko bhagavā: pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho' | ||
+ | |||
+ | 1. Mohacaritassa bhagavā puggalassa - machasaṃ. 2. Garu saṃvese - sīmu11. 3. Upāgato - sīmu11 4. Samupāgato - sīmu11 5. Samupapanno - machasaṃ. 6. Neyyaṃ - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Dīghanikāya - mahāpadānasutta, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātipitunnaṃ1 assumukhānaṃ rudantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ pahāya sabbaṃ gharāvāsapaḷibodhaṃ chinditvā puttadārapaḷibodhaṃ chinditvā ñātipaḷibodhaṃ chinditvā sannidhipaḷibodaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko carati, eko gacchati, eko tiṭṭhati, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahīnatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhamitvā taṇhājāliniṃ visattīkaṃ pajahi, vinodesi, byantīakāsi, | ||
+ | |||
+ | 5. " Taṇhādutiyo puriso dīghamaddhānasaṃsaraṃ, | ||
+ | Itthabhāvaññathābhāvaṃ saṃsāraṃ2 nātivattati.\\ | ||
+ | 6. Evamādinavaṃ3 ñatvā taṇhā4 dukkhassa sambhavaṃ, | ||
+ | Vītataṇho anādāno sato bhikkhu paribbaje" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko. | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā, | ||
+ | |||
+ | 1. Mātāpitūnaṃ - machasaṃ [PTS. 2.] Saṃsaraṃ - sīmu11. 3. Etamādīnavaṃ - sīmu11. [PTS.] Machasaṃ. 4. Taṇhaṃ - sīmu [PTS.] Machasaṃ.\\ | ||
+ | [A.] Catukkaṅguttara - bhaṇḍagāmavagga, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 7. " | ||
+ | Maggaṃ pajānāti hitānukampī, | ||
+ | Vatena maggena tariṃsu pubbe\\ | ||
+ | Tarissanti ye ca taranti ogha" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gato' | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho' | ||
+ | Jātipaccayā jarāmaraṇanti bujjhi. Avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti bujjhi. - Pe - jātinirodho jarāmaraṇanirodhoti bujjhi. Idaṃ dukkhanti bujjhi. Ayaṃ dukkhasamudayoti bujjhi. Ayaṃ dukkhanirodhoti bujjhi. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti bujjhi. Ime āsavāti bujjhi - pe - ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti bujjhi. Ime dhammā pariññeyyāti bujjhi. Pahātabbāti - bhāvetabbāti - sacchikātabbāti bujjhi. Channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi. Pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi. Catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi. Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti bujjhi. Athavā yaṃ kiñci <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Ratimajjhagā: | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Yathā dissati cakkhumā, | ||
+ | Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā\\ | ||
+ | Ekova ratimajjhagā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 3\\ | ||
+ | Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ\\ | ||
+ | Akuhaṃ gaṇimāgataṃ, | ||
+ | Bahunnamidha1 baddhānaṃ\\ | ||
+ | Atthi pañhena āgamaṃ. | ||
+ | |||
+ | [A.] Satipaṭṭhānasaṃyutta - nālandavagga.\\ | ||
+ | 1. Bahūnamidha - sīmu. 11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādinti - ' buddho' | ||
+ | |||
+ | Asitanti - dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. Katamo taṇhānissayo? | ||
+ | |||
+ | Katamo diṭṭhinissayo? | ||
+ | |||
+ | 1Gha patto - syā. [PTS]. 2. Paṭilābhattā - sīmu [PTS] 3. Ayāthāvakasmiṃ - sīvu11 [PTS.] Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Buddhassa bhagavato taṇhānissayo pahīno; diṭṭhinissayo paṭinissaṭṭho; | ||
+ | |||
+ | Tādinti - bhagavā pañcahākārehi tādī: iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvī' | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā iṭṭhāniṭṭhe tādī? Bhagavā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī, nindāyapi tādī, sukhepi tādī dukkhepi tādī, ekaṃ ce bāhaṃ1 gandhena limpeyyuṃ2, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā cattāvīti tādī? Bhagavato rāgo catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho, | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī? Bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo sabbaṃ saṃsārapathaṃ3 tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiko3 pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho. | ||
+ | |||
+ | 1. Ekacce - sīmu11. Machasaṃ. 2. Amukasmiṃ - sīmu 11. Machasaṃ [PTS]. 3. Gatakoṭiyo - sīmu11 machasaṃ | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Carimo' | ||
+ | Jātimaraṇasaṃsāro\\ | ||
+ | Natthi tassa punabbhavo" | ||
+ | |||
+ | Evaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī. | ||
+ | |||
+ | 1. Caturāpasseno - sīmu [PTS] 2. Apacinati - machasaṃ. 3. Asineti - machasaṃ. Ussineti - sa, [PTS]. 4. Visibbetvā - sa 5. Asekkhena - sa [PTS] 8. Pacchimako - sīmu11 [PTS.] Pacchiko bhavo - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ bhagavā tanniddesā tādī? Bhagavā sīle sati sīlavāti tanniddesā tādī, saddhāya sati saddhoti tanniddesā tādī. Viriye sati viriyavāti tanniddesā tādī, satiyā sati satimāti tanniddesā tādī, samādhismiṃ sati samāhito' | ||
+ | |||
+ | Akuhaṃ gaṇimāgatanti - ' akuho' | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ paccayapaṭisedhanasaṅkhātaṃ1 kuhanavatthu: | ||
+ | |||
+ | 1. Paṭisevana- - sīmu 11 machasaṃ [PTS]. 2. Atittiko - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavicitto asaṃsaṭṭho āraddhaviriyo dhutavādoti bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapatasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha" | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? | ||
+ | |||
+ | Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? | ||
+ | |||
+ | 1. Paṭisevana - sīmu11 machasaṃ. [PTS]. 2. Āṭhapanā - sīmu11. Machasaṃ 3. Dhammakaraṇaṃ - machasaṃ. 4. Aḍeḍa - sīmu11. Machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Athavā korañjikakorañjiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāvito - ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī' | ||
+ | |||
+ | Buddhassa bhagavato imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Gaṇimāgatanti - ' gaṇī' | ||
+ | |||
+ | Bahunnamidha6 baddhānanti - ' bahunna' | ||
+ | |||
+ | Atthi pañhena āgamanti - pañhena atthikāmha āgatā7 pañhaṃ pucchitukāmamha āgatā; pañhaṃ sotukāmā āgatamhāti evampi atthi pañhena āgamaṃ. Athavā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ 8 atthīti evampi atthi pañhena (āgamaṃ). Athavā pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahū, tvamasi alamattho mayā pucchitaṃ kathetuṃ vissajjetuṃ; | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " Taṃ <span pts_page # | ||
+ | Akuhaṃ gaṇimāgataṃ, | ||
+ | Bahunnamidha6 baddhānaṃ\\ | ||
+ | Atthi pañhena āgama" | ||
+ | |||
+ | 1. Saṅghagaṇassa gaṇī - sīmu 11. 2. Gaṇācariyaṃ - sīmu11. 3. Āgataṃ - sīmu11 āgato - [PTS]. 4. Upagataṃ samupagataṃ - machasaṃ. Upāgato samūpagato - [PTS] 5. Samupapannaṃ - machasaṃ. 6. Bahūnamidha - machasaṃ - sīmu11 7. Atthiko āgatomhi - machasaṃ. 8. Payirupāsanā - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 16 - 4\\ | ||
+ | Bhikkhuno vijigucchato\\ | ||
+ | Bhajato rittamāsanaṃ, | ||
+ | Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā\\ | ||
+ | Pabbatānaṃ guhāsu vā. | ||
+ | |||
+ | Bhikkhuno vijigucchatoti - ' bhikkhuno' | ||
+ | |||
+ | Bhajato rittamāsananti - ' āsanaṃ' | ||
+ | |||
+ | Rukkhamūlaṃ susānaṃ vāti - rukkhamūlaṃ yeva rukkhamūlaṃ; | ||
+ | |||
+ | 1. Bhagandalāya - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pabbatānaṃ guhāsu vāti - pabbatā yeva pabbatā; kandarā yeva kandarā; giriguhā yeva giriguhā; pabbatantarikāyo vuccanti pabbatapabbhārāti pabbatānaṃ guhāsu vā. | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " Bhikkhuno vijigucchato\\ | ||
+ | Bhajato rittamāsanaṃ, | ||
+ | Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā\\ | ||
+ | Pabbatānaṃ guhāsu vā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 5 | ||
+ | |||
+ | Uccāvacesu sayanesu guvanto1 tattha bheravā.\\ | ||
+ | Yehi bhikkhu na vedheyya nigghose sayanāsane. | ||
+ | |||
+ | Uccāvacesu <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kuvanto tattha bheravāti - ' kuvanto' | ||
+ | |||
+ | Yehi bhikkhu na vedheyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Nigghose sayanāsaneti - appasadde appanigghose vijanavāte manussarāhaseyyake paṭisallānasāruppe senāsaneti - nigghose sayanāsane. | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Kuvanto tattha bheravā,\\ | ||
+ | Yehi bhikkhu na vedheyya\\ | ||
+ | Nigghose sayanāsane" | ||
+ | |||
+ | 1. Gīvanto - syā. [PTS.] Kīvanto - sīmu 11 kīvanto - sū. Pu. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 16 - 6 | ||
+ | |||
+ | Kati parissayā loke\\ | ||
+ | Gacchato agataṃ disaṃ,\\ | ||
+ | Ye bhikkhu abhisambhave\\ | ||
+ | Pantamhi sayanāsane. | ||
+ | |||
+ | Kati parissayā loketi - ' | ||
+ | |||
+ | Katame pākaṭaparissayā? | ||
+ | |||
+ | Katame paṭicchannaparissayā? | ||
+ | |||
+ | Parissayāti - kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti parissayā. Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? | ||
+ | |||
+ | 1. Lohitaṃ pittaṃ - syā.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti, evamevaṃ tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṃkappā saññojaniyā, | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | |||
+ | 1. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 1. Phāsuṃ - saṃ 2. Anvāssavanti - sīmu11. Machasaṃ. Antassa vasanti - saṃ 3. Malo - syā.\\ | ||
+ | [A.] Saṃyuttanikāya - navapurāṇavagga. [B.] Itivuttaka - 3. 4. 9. Malasutta. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 2. Luddho atthaṃ na jānāti luddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ tadā hoti yaṃ lobho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 3. Anatthajanano doso doso cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 4. Kuddho atthaṃ na jānāti kuddho dhammaṃ na passati,\\ | ||
+ | Andhantamaṃ tadā hoti yaṃ kodho sahate naraṃ. | ||
+ | |||
+ | 5. Anatthajanano moho moho cittappakopano, | ||
+ | Bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. | ||
+ | |||
+ | 6. Mūḷho atthaṃ na jānāti mūḷho dhammaṃ na passati, andhantamaṃ tadā hoti yaṃ moho sahate nara" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | " Tayo kho'me mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo: lobho ko mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya, | ||
+ | |||
+ | 7. "Lobho doso ca moho ca purisaṃ pāpacetasaṃ, | ||
+ | Hiṃsanti attasambhūtā tacasāraṃ 'va samphala" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | 8. "Rāgo ca doso ca itonidānā\\ | ||
+ | Aratī ratī lomahaṃsā itojā,\\ | ||
+ | Ito samuṭṭhāya manovitakkā\\ | ||
+ | Kumārakā dhaṅkamivossajantī" | ||
+ | |||
+ | Evampi tatrāsayāti parissayā. Loketi manussaloke - devaloke - khandhaloke - āyatanaloke' | ||
+ | |||
+ | 1. Doso - sīmu11. 2. Lomahaṃso itojāto - syā.\\ | ||
+ | [A.] Itivuttaka - 3. 4. 9 Malasutta. [B.] Kosalasaṃyutta. [C.] Suttanipāta - sūcilomasutta.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Gacchato agataṃ disanti - ' | ||
+ | |||
+ | 9. " Samatittikaṃ anavasesakaṃ1\\ | ||
+ | Telapattaṃ yathā parihareyya, | ||
+ | Evaṃ sacittamanurakkhe\\ | ||
+ | Patthayāno disaṃ agatapubba" | ||
+ | |||
+ | Agatapubbaṃ disaṃ vajato gacchato abhikkamatoti gacchato agataṃ disaṃ. | ||
+ | |||
+ | Ye bhikkhu abhisambhaveti - ' ye'ti ye parissaye abhisambhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti - ye bhikkhu abhisambhave. | ||
+ | |||
+ | Pantamhi sayanāsaneti - ante pante pariyante selante vā vanante vā nadante vā udakante vā yattha na kasīyati na vapīyati, vanantaṃ2 atikkamitvā manussānaṃ anupacāre senāsaneti - pantamhi sayanāsane. | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | "Kati <span pts_page # | ||
+ | Ye bhikkhu abhisambhave pantamhi sayanāsane" | ||
+ | |||
+ | 16 - 7\\ | ||
+ | Kyāssa byappathayo assu kyāssassu idha gocarā,\\ | ||
+ | Kāni sīlabbatāna' | ||
+ | |||
+ | Kyāssa byappathayo assūti - kīdisena byappathena samannāgato assa, kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti vacīpārisuddhiṃ pucchati; katamā vacīpārisuddhi? | ||
+ | |||
+ | 1. Janattaṃ - sīmu 11. 1. Anavasesaṃ - machasaṃ. Syā. Sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Jātaka - ekakanipāta, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Catuhī vacīsucaritehi samannāgato catudosāpagataṃ vācaṃ bhāsati. Battiṃsāya tiracchānakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Dasa kathāvatthūni katheti. Seyyathīdaṃ: | ||
+ | |||
+ | Kyāssassu idha gocarāti - kīdisena gocarena samannāgato assa, kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti gocaraṃ pucchati. Atthi gocaro, atthi agocaro: | ||
+ | |||
+ | Katamo agocaro? Idhekacco vesiyagocaro vā hoti, vidhavāgocaro vā hoti, thullakumārīgocaro vā hoti, paṇḍakagocaro vā hoti, bhikkhunīgocaro vā hoti, pānāgāragocaro vā hoti. Saṃsaṭṭho viharati rājūhi rajamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, | ||
+ | |||
+ | Athavā antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati: hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento itthiyo olokento purise olokento kumārikāyo olokento kumārake olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento2 adho olokento disāvidisaṃ pekkhamāno3 gacchati. Ayampi vuccati agocaro. [A] | ||
+ | |||
+ | 1. Kīdisāya - sīmu11. 2. Ullokento - sīmu11. Vipekkhamāno - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Jhānavibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Atha vā cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ\\ | ||
+ | - Pe -\\ | ||
+ | Manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ; | ||
+ | |||
+ | Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathīdaṃ9 naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūnaṃ sobhanagaraṃ1 caṇḍālaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | |||
+ | "Mā bhikkhave agocare caratha paravisaye. Agocare bhikkhave carataṃ paravisaye lacchati māro otāraṃ, lacchati māro ārammaṇaṃ ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā; sotaviññeyyā saddā - ghānaviññeyyā gandhā - jivhāviññeyyā rasā - kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo" | ||
+ | |||
+ | Katamo agocaro? Idhekacco vesiyagocaro vā hoti, vidhavāgocaro vā hoti, thullakumārīgocaro vā hoti, paṇḍakagocaro vā hoti, bhikkhunīgocaro vā hoti, pānāgāragocaro vā hoti. Saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāti hitakāmāni phāsukāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhūnīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, | ||
+ | |||
+ | 1. Sobhanākaraṇaṃ - sīmu11. Sobhanakaṃ - sīmu11. Sobhanagarakaṃ - [PTS]. 2. Idha bhikkhu - sīmu11\\ | ||
+ | [A.] Satipaṭṭhānasaṃyutta - ambapālīvagga. [B.] Jhānavibhaṅga | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati: na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento itthiyo olokento purise olokento kumārikāyo olokento kumārake olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati, ayampi vuccati gocaro. Athavā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: | ||
+ | " | ||
+ | |||
+ | Kāni sīlabbatānassūti - kīdisena sīlabbatena samannāgato assa, kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhagenāti sīlabbatapārisuddhiṃ pucchati; katamā sīlabbatapārisuddhi: | ||
+ | |||
+ | [A.] Satipaṭṭhānasaṃyutta - ambapālivagga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " Nāsissaṃ na pivissāmi vihārato na nikkhame,\\ | ||
+ | Napi passaṃ nipātessaṃ1 taṇhāsalle anūhate" | ||
+ | |||
+ | Cittaṃ paggaṇhāti padahati, evarūpampi viriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. " Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi, | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ sīlabbatapārisuddhi; | ||
+ | |||
+ | Pahitattassa bhikkhunoti - ' pahitattassā' | ||
+ | Jātipaccayā jarāmaraṇanti pesitattassa; | ||
+ | Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti pesitattassa; | ||
+ | Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti pesitattassa; | ||
+ | Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti pesitattassa; | ||
+ | |||
+ | 1. Nikkhamiṃ - syā. [PTS.] .\\ | ||
+ | Paccayattheragāthā - 3. 1. 2 Muditattheragāthā - 4. 1. 12\\ | ||
+ | 2. Kīdisāya - sīmu 1 machasaṃ. 3. Thāmagata - sīmu 11. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ - catuṇṇaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca pesitattassa; | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Kāni sīlabbatānassu pahitattassa bhikkhuno" | ||
+ | |||
+ | 16 - 8 | ||
+ | |||
+ | Kaṃ so sikkhaṃ samādāya ekodi1 nipako sato,\\ | ||
+ | Kammāro rajatasseva niddhame malamattano. | ||
+ | |||
+ | Kaṃ so sikkhaṃ samādāyāti - kaṃ so sikkhaṃ ādāya samādāya ādīyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti - kaṃ so sikkhaṃ samādāya. | ||
+ | |||
+ | Ekodi1 nipako satoti - ' | ||
+ | Sammāsamādhi; | ||
+ | |||
+ | Kaṃ so sikkhaṃ samādāyāti - adhisīlasikkhaṃ pucchati, nipakoti adhipaññāsikkhaṃ pucchati, satoti pārisuddhiṃ pucchatīti - kaṃ so sikkhaṃ samādāya ekodi nipako sato. | ||
+ | |||
+ | Kammāro rajatasseva niddhame malamattanoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Ekodi - sīmu. 11\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Majjhimakepi kilese - sukhumakepi kilese dhamati saṃdhamati <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha thero sāriputto: | ||
+ | |||
+ | " Kaṃ so sikkhaṃ samādāya ekodi nipako sato,\\ | ||
+ | Kammāro rajatasseva niddhame malamattano" | ||
+ | |||
+ | 16 - 9 | ||
+ | |||
+ | Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu\\ | ||
+ | (Sāriputtāti bhagavā)\\ | ||
+ | Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve,\\ | ||
+ | Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ\\ | ||
+ | Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ. | ||
+ | |||
+ | Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsūti - ' | ||
+ | Diṭṭhibyasanena dukkhena vijigucchamānassa aṭṭīyamānassa harāyamānassāti - vijigucchamānassa; | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sāriputtāti - bhagavā taṃ theraṃ nāmenālapati; | ||
+ | |||
+ | Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato veti - ' | ||
+ | Asappāyehi pañcahi kāmaguṇehi rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ; | ||
+ | |||
+ | 1. Palāsa- - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sambodhikāmassa yathānudhammanti - ' | ||
+ | |||
+ | Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānanti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu\\ | ||
+ | (Sāriputtāti bhagavā)\\ | ||
+ | Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato va,\\ | ||
+ | Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ\\ | ||
+ | Taṃ te pavakkhāmi yathā pajāna" | ||
+ | |||
+ | 16 - 10\\ | ||
+ | Pañcanna dhīro bhayānaṃ na bhāye\\ | ||
+ | Bhikkhu sato sappariyantacārī, | ||
+ | Ḍaṃsādhipātāna siriṃsapānaṃ2\\ | ||
+ | Manussaphassāna3 catuppadānaṃ. | ||
+ | |||
+ | 1. Sapariyantacārī - machasaṃ. 2. Sarīsapānaṃ - machasaṃ.\\ | ||
+ | 3. Manussaphassānaṃ - machasaṃ. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Pañcanna dhīro bhayānaṃ na bhāyeti - ' | ||
+ | |||
+ | Bhikkhu sato sappariyantacārīti - ' | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Katamo jāgariyānuyogapariyanto? | ||
+ | |||
+ | Ḍaṃsādhipātāna siriṃsapānanti - ' | ||
+ | |||
+ | Manussaphassāna catuppadānanti - ' manussaphassā' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Pañcanna dhīro bhayānaṃ na bhāye bhikkhu sato sappariyantacārī, | ||
+ | Ḍaṃsādhipātāna siriṃsapānaṃ1 manussaphassāna2 catuppadāna" | ||
+ | |||
+ | 16 - 11 | ||
+ | |||
+ | Paradhammikānampi na santaseyya disvāpi tesaṃ bahubheravāni, | ||
+ | Athāparāni abhisambhaveyya3 parissayāni kusalānuesī. | ||
+ | |||
+ | 1. Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ - machasaṃ 2. Manussaphassānaṃ - machasaṃ. 3. Abhisambhaveyyuṃ - syā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Paradhammikānampi na santaseyya disvāpi tesaṃ bahubheravānīti - ' | ||
+ | |||
+ | Athāparāni abhisambhaveyya1 parissayāni kusalānuesīti - athāparānipi atthi abhisambhotabbāni abhibhavitabbāni ajjhottharitabbāni pariyādiyitabbāni madditabbāni. Parissayāti dve parissayā: <span pts_page # | ||
+ | - Pe - evampi tatrāsayāti parissayā. Kusalānuphasīti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ - pe - ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ esantena gavesantena pariyesantena parissayā abhisambhotabbā abhibhavitabbā ajjhottharitabbā pariyādiyitabbā madditabbāti athāparāni abhisambhaveyya parissayāni kusalānuesī. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Disvāpi tesaṃ bahubheravāti.\\ | ||
+ | Athāparāni abhisambhaveyya\\ | ||
+ | Parissayāni kusalānuesī" | ||
+ | |||
+ | 16 - 12\\ | ||
+ | Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho\\ | ||
+ | Sītaṃ athuṇhaṃ2 adhivāsayeyya.\\ | ||
+ | So tehi phuṭṭho bahudhā anoko\\ | ||
+ | Viriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyya. | ||
+ | |||
+ | Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭhoti - ' ātaṅkaphasso' | ||
+ | Ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa. ' | ||
+ | |||
+ | 1. Abhisambhaveyyuṃ [PTS] 2. Atuṇhaṃ - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Sītaṃ athuṇhaṃ 1 adhivāsayeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | So tehi phuṭṭho bahudhā anokoti - ' so tehī' | ||
+ | |||
+ | Viriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyāti - ' viriyaparakkamo' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho\\ | ||
+ | Sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyya, | ||
+ | So tehi phuṭṭho bahudhā anoko\\ | ||
+ | Viriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 13 | ||
+ | |||
+ | Theyyaṃ na kareyya4 na musā bhaṇeyya\\ | ||
+ | Mettāya phasse tasathāvarāni, | ||
+ | Yadāvilattaṃ manaso vijaññā\\ | ||
+ | Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya. | ||
+ | |||
+ | 1. Atuṇahaṃ, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Theyyaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Mettāya phasse tasathāvarānīti - ' mettā' | ||
+ | |||
+ | Mettāya phasse tasathāvarānīti - tase ca thāvare ca mettāya phasseyya phareyya, mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā vihareyyāti - mettāya phasse tasathāvarāni. | ||
+ | |||
+ | Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Anuddayanā - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - nikkhepakaṇḍa.\\ | ||
+ | 2. Yadā - sīmu 11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Mettāya phasse tasathāvarāni, | ||
+ | Yadāvilattaṃ manaso vijaññā\\ | ||
+ | Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 14 | ||
+ | |||
+ | Kodhātimānassa vasaṃ na gacche\\ | ||
+ | Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe, | ||
+ | Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā\\ | ||
+ | Addhā bhavanto abhisambhaveyya. | ||
+ | |||
+ | Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti - ' | ||
+ | |||
+ | Mūlampi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Mārantatapo - syā, [PTS.] Māranivāso - sīmu11. Machasaṃ. 2. Dukkhuddayosīmu11. Machasaṃ. Dukkhaddaso - sa. Dukkhudayo - [PTS].\\ | ||
+ | A. Dhammasaṅgaṇi - cittupādakaṇḍa.\\ | ||
+ | 3. Assuropo - sīmu11\\ | ||
+ | [B] dhammasaṅgaṇi - cittuppādakaṇḍa. [C.] Khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā addhā bhavanto abhisambhaveyyāti ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe, | ||
+ | Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā\\ | ||
+ | Addhā bhavanto abisambhaveyyā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 15 | ||
+ | |||
+ | Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti\\ | ||
+ | Vikkhambhaye tāni parissayāni, | ||
+ | Aratiṃ sahetha sayanamhi pante\\ | ||
+ | Caturo sahetha paridevadhamme. | ||
+ | |||
+ | Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapītīti - ' paññā' | ||
+ | |||
+ | 1. Niyyānikavacanaṃ - sīmu11. Machasaṃ. 2. Okkhāyana- - sīmu. 11 Samokkhāyana- - sīmu 11. [PTS] 3. Sampekkhāyana- - machasaṃ.\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgani - cittuppādakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Atha vā gacchanto vā: gacchāmī' | ||
+ | |||
+ | Vikkhambhaye tāni parissayānīti - ' | ||
+ | |||
+ | Vikkhambhaye tāni parissayānīti tāni parissayāni vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti - vikkhambhaye tāni parissayāni. | ||
+ | |||
+ | Aratiṃ sahetha sayanamhi panteti - ' | ||
+ | |||
+ | Caturo sahetha paridevadhammeti - caturo paridevanīyadhamme saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti caturo sahetha paridevadhamme. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā:\\ | ||
+ | " | ||
+ | Vikkhambhaye tāni parissayāni, | ||
+ | Aratiṃ sahetha sayanamhi pante\\ | ||
+ | Caturo sahetha paridevadhamme" | ||
+ | |||
+ | 16 - 16 | ||
+ | |||
+ | Kiṃsu asissaṃ3 kuvaṃ4vā asissaṃ\\ | ||
+ | Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ,\\ | ||
+ | Ete vitakke paridevaneyye5\\ | ||
+ | Vinayetha sekho aniketacārī. | ||
+ | |||
+ | 1. Ukkaṇṭhakā - [PTS] ukkaṇṭhitatā - sīmu11. 2. Paritassanāsīmu11, | ||
+ | [A.] Khuddakavatthuvibhaṅga. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Kiṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessanti - imaṃ rattiṃ dukkhaṃ sayittha phalake vā taṭṭikāya vā cammakhaṇḍe vā tiṇasanthāre vā paṇṇasanthāre vā palālasanthāre vā, āgāmirattiṃ2 kattha sukhaṃ sayissāmi mañce vā pīṭhe vā bhisiyā vi bimbohane vā vihāre vā aḍḍhayoge vā pāsāde vā hammiye vā guhāya vāti - dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ. | ||
+ | |||
+ | Ete vitakke paridevaneyyeti - 'ete vitakke' | ||
+ | |||
+ | Vinayetha sekho aniketacārīti - ' sekho' | ||
+ | |||
+ | 1. Asissāmīti - sīmu11. 2. Āgamanarattiṃ - syā. [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | 1. " | ||
+ | Ekacciyā pana jjibemiyā1, | ||
+ | Migā viya2 asaṅgacārino3\\ | ||
+ | Aniketā viharanti bhikkhavo[a.] | ||
+ | |||
+ | 2. Sādhu caritakaṃ4 sādhu sucaritaṃ\\ | ||
+ | Sādhu sadā aniketavihāro, | ||
+ | Atthapucchanaṃ padakkhiṇakammaṃ\\ | ||
+ | Etaṃ sāmaññaṃ akiñcanassā" | ||
+ | |||
+ | Vinayetha <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Kiṃ su asissaṃ kuvaṃ vā asissaṃ\\ | ||
+ | Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ,\\ | ||
+ | Ete vitakke paridevaneyye\\ | ||
+ | Vinayetha sekho aniketacārī" | ||
+ | |||
+ | 16 - 17 | ||
+ | |||
+ | Annañca laddhā vasanañca kāle\\ | ||
+ | Mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ, | ||
+ | So tesu gutto yatacāri gāme\\ | ||
+ | Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā. | ||
+ | |||
+ | Annañca laddhā vasanañca kāleti - ' anna' | ||
+ | |||
+ | Mattaṃ sa jaññā idha tosanatthanti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Vajjabhūmiyā - sīmu 11 2. Magakā viya - syā. 3. Saṅghacārino - syā māgadhā visaṅghacārino - [PTS]. 4. Caritaṃ - syā. [PTS.] .\\ | ||
+ | Vanasaṃyutta. [B.] Kumāputtattheragāthā. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Kathaṃ paribhogato mattaṃ jānāti? Paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati: | ||
+ | |||
+ | Idha tosanatthanti " idha bhikkhusantuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, | ||
+ | |||
+ | 1. Agadhito - sīmu11 machasaṃ 2. Na paraṃ - sīmu11 3. So - ani 4. Paṭissato, | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, 1 ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Puna ca paraṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, | ||
+ | |||
+ | So <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjāti - rusito khuṃsito vambhito ghaṭṭito garahito upavadito pharusena kakkhaḷena nappaṭivajjā, | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ, | ||
+ | So tesu gutto yatacāri gāme\\ | ||
+ | Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā" | ||
+ | |||
+ | 1. Paṭissato - sīmu11 machasaṃ. 2. Yatto - sīmu11 machasaṃ[PTS]. 3. Paṭiyatto - sīmu11 machasaṃ [PTS].\\ | ||
+ | A. Catukkaaṅguttara - uruvelavagga; | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 16 - 18 | ||
+ | |||
+ | Okkhittacakkhu na ca pādalolo\\ | ||
+ | Jhānānuyutto bahujāgara' | ||
+ | Upekkhamārabbha samāhitatto\\ | ||
+ | Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde1. | ||
+ | |||
+ | Okkhittacakkhu na ca pādaloloti - kathaṃ khittacakkhu hoti: " | ||
+ | |||
+ | Kathaṃ na khittacakkhu hoti: " | ||
+ | 1. Kukkucciyupacchinde - syā [PTS] 2. Sobhanakaṃ - machasaṃ.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te eva rūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathīdaṃ: | ||
+ | |||
+ | Na ca pādaloloti - kathaṃ pādalolo hoti: idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti: ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anivattacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evampi pādalolo hoti. Athavā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti: na atthahetu1 na kāraṇahetu uddhato avupasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati. Vihārato - pe -\\ | ||
+ | ( 516 Piṭe 2 cīdeye mäda siṭa avasanaṭa) iti bhavābhavakathaṃ iti vā2 evampi pādalolo hoti. Na ca pādaloloti pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyya. Pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā vihareyya. Paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ, | ||
+ | |||
+ | Jhānānuyutto bahujāgarassāti - ' jhānānuyutto' | ||
+ | |||
+ | Upekkhamārabbha samāhitattoti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Attahetu - [PTS]. 2. Kathaṃ katheti - sīmu11 | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Samāhitattoti "yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi" | ||
+ | |||
+ | Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti - ' | ||
+ | |||
+ | Apica dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho: | ||
+ | |||
+ | 1. Katheti - sīmu11 machasaṃ kathesi - [PTS]\\ | ||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - nikkhepakaṇḍa. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | (518 Pime mula cīde. Gasanna) [section missing]\\ | ||
+ | Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti takkaṃ ca takkāsayañca kukkuccañcupacchindeyya chindeyya ucchindeyya samucchindeyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Jhānānuyutto bahujāgarassa.\\ | ||
+ | Upekkhamārabbha samāhitatto\\ | ||
+ | Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde" | ||
+ | |||
+ | 16 - 19\\ | ||
+ | Cudito <span pts_page # | ||
+ | Sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde,\\ | ||
+ | Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ\\ | ||
+ | Janavādadhammāya na cetayeyya. | ||
+ | |||
+ | Cudito vacīhi satimābhinandeti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Asiliṭṭhaṃ - pu [PTS.]\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 1. " | ||
+ | Niggayha vādiṃ medhāviṃ tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje.\\ | ||
+ | Tādisaṃ bhajamānassa seyyo hoti na pāpiyo" | ||
+ | |||
+ | 2. " | ||
+ | Satañhi so piyo hoti asataṃ hoti appiyo" | ||
+ | |||
+ | Cudito vacībhi satimābhinande. | ||
+ | |||
+ | Sabrahmacārīsu khīlaṃ pabhindeti - ' | ||
+ | |||
+ | Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelanti - ñāṇasamuṭṭhitaṃ vācaṃ muñceyya. Atthūpasaṃhitaṃ dhammūpasaṃhitaṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ vācaṃ muñceyya pamuñceyyāti - vācaṃ pamuñce kusalaṃ; nātivelanti ' | ||
+ | |||
+ | 3. " Yo ve kāle asampatte ativelaṃ pabhāsati, | ||
+ | Evaṃ so nihato seti kokilāyeva atrajo" | ||
+ | |||
+ | Ayaṃ kālavela. | ||
+ | |||
+ | Katamā sīlavelā? Ratto vācaṃ na bhāseyya, duṭṭho vācaṃ na bhāseyya, mūḷho vācaṃ na bhāseyya, musāvādaṃ na bhāseyya, pisunaṃ vācaṃ na bhāseyya, pharusaṃ vācaṃ na bhāseyya, samphappalāpaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya. Ayaṃ sīlavelāti - vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ. | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammapada - paṇḍitavagga [b.] Kokālikajātaka. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Janavādadhammāya na cetayeyyāti - ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Sabrahmacārīsu khīlaṃ pabhinde,\\ | ||
+ | Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ\\ | ||
+ | Janavādadhammāya na cetayeyyā" | ||
+ | |||
+ | 16 - 20 | ||
+ | |||
+ | Athāparaṃ pañca rajāni loko\\ | ||
+ | Yesaṃ satimā vinayāya sikkhe,\\ | ||
+ | Rūpesu saddesu atho rasesu\\ | ||
+ | Gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ. | ||
+ | |||
+ | Athāparaṃ pañca rajānī loketi - ' athā' | ||
+ | |||
+ | 1. Rāgo rājā na ca pana reṇu vuccati\\ | ||
+ | Rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,\\ | ||
+ | Etaṃ rajaṃ vippajahitva3 paṇḍitā\\ | ||
+ | Viharanti te vigatarajassa sāsane. | ||
+ | |||
+ | 2. Doso rajo na ca pana reṇu vuccati\\ | ||
+ | Dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,\\ | ||
+ | Etaṃ rajaṃ vippajahitva paṇḍitā\\ | ||
+ | Viharanti te vigatarajassa sāsane. | ||
+ | |||
+ | 3. Moho rajo na ca pana reṇu vuccati\\ | ||
+ | Mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,\\ | ||
+ | Etaṃ rajaṃ vippajahitva paṇḍitā\\ | ||
+ | Viharanti te vigatarajassa sāsane" | ||
+ | |||
+ | Loketi <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | 1. Cittasaṃkappaṃ na uppādeyya - syā [PTS]. 2. Rāgo - syā [PTS]. 3. Vippajahitvā - sīmu11.\\ | ||
+ | [A.] Cūlapanthakajātaka. | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | Yesaṃ satimā vinayāya sikkheti - ' | ||
+ | |||
+ | Rūpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rāganti rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu rāgaṃ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti - rūpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ. | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | " | ||
+ | Yesaṃ satimā vinayāya sikkhe,\\ | ||
+ | Rūpesu saddesu atho rasesu\\ | ||
+ | Gandhesu phassesu sahetha rāga" | ||
+ | |||
+ | 16 - 21 | ||
+ | |||
+ | Etesu dhammesu vineyya chandaṃ\\ | ||
+ | Bhikkhu satimā suvimuttacitto, | ||
+ | Kālena <span pts_page # | ||
+ | Ekodibhūto vihane tamaṃ so ( iti bhagavā) | ||
+ | |||
+ | Etesu dhammesu vineyya chandanti - ' | ||
+ | |||
+ | [A.] Dhammasaṅgaṇi - cittuppādakaṇḍa.\\ | ||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | Bhikkhu satimā suvimuttacittoti - ' | ||
+ | |||
+ | Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ - pe -\\ | ||
+ | Nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Anāgāmissa aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Anāgāmissa <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti - ' kālenā' | ||
+ | |||
+ | 1. Kāle paggaṇhati cittaṃ niggaṇhāti punāpare, 1\\ | ||
+ | Saṃpahaṃsati kālena kāle cittaṃ samādahe, 2\\ | ||
+ | Ajjhupekkhati kālena so yogi kālakovido. | ||
+ | |||
+ | 2. Kimhi kālamhi paggāho kimhi kāle viniggaho.\\ | ||
+ | Kimhi pahaṃsanā kāle samathakālo ca kīdiso,\\ | ||
+ | Upekkhākālaṃ cittassa kathaṃ dasseti yogino? | ||
+ | |||
+ | 1. Athāpare - [PTS. 2.] Samādahati - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | 3. Līne cittamhi paggāho uddhatasmiṃ hi niggaho,\\ | ||
+ | Nirassādagataṃ cittaṃ saṃpahaṃseyya tāvade. | ||
+ | |||
+ | 4. Sampahaṭṭhaṃ yadā cittaṃ alīnaṃ bhavatanuddhataṃ, | ||
+ | Samathanimittassa so1 kālo ajjhattaṃ ramaye mano. | ||
+ | |||
+ | 5. Vatena mevupāyena2 yadā hoti samāhitaṃ, | ||
+ | Samāhitaṃ cittamaññāya ajjhupekkheyya tāvade. | ||
+ | |||
+ | 6. Evaṃ kālavidū dhīro kālaññū kālakovido, | ||
+ | Kālena kālaṃ cittassa nimittamupalakkhaye" | ||
+ | |||
+ | Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti - ' sabbe saṅkhārā aniccā' | ||
+ | Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti - kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno. | ||
+ | |||
+ | Ekodibhūto vihane tamaṃ soti bhagavāti - ' | ||
+ | |||
+ | 1. Samathassa ca - syā. [PTS]. 2. Eteneva upāyena - sīmu11. Etena yevupāyena - [PTS.] | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | (196 Antima cīdeya sa 198 mula cideye mäda dakvā ganna) | ||
+ | |||
+ | Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇṭakoti bhagavā bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā. Bhavānaṃ antakaroti bhagavā. Bhāvitakāyoti bhagavā, bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā. Bhaji vā bhagavā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā. Bhāgī vā bhagavā cīvariṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā. Bhāgī va bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā. Bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā. Bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā. Bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānasatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā. Bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ <span pts_page # | ||
+ | |||
+ | <span bjt_page # | ||
+ | |||
+ | ' | ||
+ | |||
+ | Tenāha bhagavā: | ||
+ | |||
+ | "Etesu dhammesu vineyya chandaṃ\\ | ||
+ | Bhikkhu satimā suvimuttacitto, | ||
+ | Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno\\ | ||
+ | Ekodibhūto vihane tamaṃ so (ti bhagavā' | ||
+ | |||
+ | Soḷasamo\\ | ||
+ | Sāriputtasuttaniddeso\\ | ||
+ | Samatto. | ||
+ | |||
+ | Mahāniddesapāḷi niṭṭhitā. | ||
+ | |||
+ | Jaya | ||
+ | |||
+ | <span # | ||
+ | |||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | <div showmore> | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | <div # | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | </ | ||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | ---- | ||
+ | |||
+ | <div # |