User Tools

Site Tools


Translations of this page?:
en:tipitaka:sltp:patis_i_utf8

Preperation of htmls into ATI.eu currently in progress. Please visite the corresponding page at ZzE. If inspired to get involved in this merits here, one may feel invited to join best here: [ATI.eu] ATI/ZzE Content-style

Patis I_utf8

Title:

Summary:

Patis I_utf8

[CPD Classification 2.5.12]
[PTS Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\f I /]
[PTS page 1-001]
[BJT Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\w I /]
[BJT page 002]

Suttantapiṭake

Khuddakanikāyo

Paṭisambhidāmaggo

1. Paṭhamo paṇṇāsako

1. Mahāvaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

Mātikā

1. Sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.

2. Sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ.

3. Saṃvaritvā samādahane paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ.

4. Paccayapariggahe paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ.

5. Atītānāgatapaccuppannaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
6. Paccuppannānaṃ dhammānaṃ viparināmānupassane paññā udayabbāyānupassane ñāṇaṃ.
7. Ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ.

8. Bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

9. Muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

10. Bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭena paññā gotrabhu ñāṇaṃ.

11. Dubhato vuṭṭhānavivaṭṭena paññā magge ñānaṃ.

12. Payogapaṭippassaddhi paññā phale ñāṇaṃ.

13. Chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimutti ñāṇaṃ.

Chinnavaṭṭamānupassane-machasaṃ chinnamanupassane-syā [PTS]

[BJT page 4]

14. Tadā samudāgate1 dhamme passane2 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ.

15. Ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ.

16. Bahiddhāvavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ.

17. Cariyāvavatthāne3 cariyānānatte ñāṇaṃ.

18. Catudhammavavatthāne paññā bhuminānatte ñāṇaṃ.

19. Navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ.

20. Abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ.

21. Pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ.

22. Pahāne paññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ.

23. Bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ.

24. Sacchikiriyāpaññā phusanaṭṭhe4 ñāṇaṃ.

25. Atthanānatte paññā atthapaṭisamhide ñāṇaṃ.

26. Dhammanānatte paññā dhammapaṭisamhide ñāṇaṃ.

27. Niruttinānatte paññā niruttipaṭisamhide ñāṇaṃ.

28. Paṭibhāna5 nānatte paññā paṭibhānapaṭisamhide ñāṇaṃ.

29. Vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ.

30. Samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.

31. Vihārasamāttinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.

32. Avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānattarikasamādhismiṃ6 ñāṇaṃ.

33. Dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ.

34. Dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭappassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasibhāvatā7 paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ.

35. Sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ.

36. Sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhāntā paññā samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ.

37. Puthunānattatejapariyodāne8 paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ.

1. Samūpāgate-syā.
2. Vipassane-[PTS. 3.] Carayavavatthāne-pu.
4. Phassanaṭṭhe-machasaṃ, syā. 5. Paṭibhāṇa-syā. 6. Samādhamhi-machasaṃ, syā.
7. Vasībhāvatā-pu 8. Nānattepariyādāṇe-sī1, nānattejapariyādāte-sī2.
[BJT page 6]

38. Asallīnatta pahitatta-paggahaṭṭhe paññā viriyāramahe ñāṇaṃ.

39. Nānādhammapakāsantā1 paññā atthasandassane ñāṇaṃ.

40. Sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivede paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ.

41. Viditattā paññā khanti ñāṇaṃ.

42. Phuṭṭhattā paññā pariyogāhane2 ñāṇaṃ.

43. Samodahane3 paññā padesavihāre ñāṇaṃ.

44. Adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.

45. Nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

46. Adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.

47. Suññate paññā ñāṇavivaṭṭe %ñāṇaṃ.

48. Vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.

49. Tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.

50. Kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ.

51. Vipakkavipphāravasena nānattekatta saddanimittānaṃ pariyogāhane2 paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ.

52. Tiṇṇaṃ4 cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññācariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ.

53. Paccayappavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyogāhane2 paññā pubbenivāsānussati ñāṇaṃ.

54. Obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ.

55. Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ.
56. Pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ.

57. Pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ.

1. Dhammappakāsanatā-syā, machasaṃ. 2. Pariyogāhaṇe5machasaṃ.
3. Samodhāne-pu 4. Tiṇṇannaṃ-machasaṃ.

[BJT page 8]

58. Sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ.

59. Bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ.

60. Dukkhe ñāṇaṃ.

61. Dukkhasamudaye ñāṇaṃ.

62. Dukkhanirodhe ñāṇaṃ.

63. Dukkhanirodagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.

64. Atthapaṭisamhide ñāṇaṃ.

65. Dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ.

66. Niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

67. Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

68. Indriyaparopariyattañāṇaṃ.

69. Sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ.

70. Yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

71. Mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.

72. Sabbaññutañāṇaṃ.

73. Anāvaraṇañāṇaṃ.

Imāni tesattati ñāṇāni. Imesaṃ tesattatiyā2 ñāṇānaṃ sattasaṭṭhi ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni. Cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvekehi. 3

Mātikā niṭṭhitā.

1. Indriyavarovariyattañāṇaṃ-pu. Indriyaparopariyanetañāṇaṃ-pū, machasaṃ. Syā, [PTS,] sī1, 2, 3.
2. Tesattatīnā-[PTS.]
3. Sāvakehīti-syā.

[BJT page 10]

Ñāṇakathā.

1. Sutamayañāṇaṃ.

1. Kathaṃ sotavadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ:

'Ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā pahatabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā bhāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā sacchikātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
'Ime dhammā hānabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā ṭhītibhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā visesabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
'Ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
'Sabbe saṅkhārā aniccā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Sabbe saṅkhārā dukkhā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Sabbe saṅkhārā anattā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Idaṃ dukkhaṃ ariyacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Idaṃ dukkhasamudayo1 ariyasacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
1. Dukkhasamudayaṃ-machasaṃ

[BJT page 12]

'Idaṃ dukkhanirodho ariyasacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃjānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
'Idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca'nti [PTS page 1-005] sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

(2)

Kathaṃ 'ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:
Eko dhammo abhiññeyyo: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā

Dve dhammā abhiññeyyā: dve dhātuyo.

Tayo dhammā abhiññeyyā: tisso dhātuyo.

Cattāro dhammā abhiññeyyā: cattāri ariyasaccāni.

Pañca dhammā abhiññeyyā: pañca vimuttāyatanāni.

Cha dhammā abhiññeyyā: cha anuttariyāni.

Satta dhammā abhiññeyyā: satta niddasavatthuni.

Aṭṭha dhammā abhiññeyyā: aṭṭha abhibāyatanāni.

Nava dhammā abhiññeyyā: nava anupubbavihārā.

Dasa dhammā abhiññeyyā: dasa nijjaravatthuni.

(3)

“Sabbaṃ bhikkhave, abhiññeyyāṃ. Kiñca bhikkhave, sabbaṃ abhiññeyyaṃ:

Cakkhuṃ2 bhikkhave, abhiññeyyaṃ, rūpāabhiññeyyā, cakkhuviññāṇā abhiññeyyaṃ, cakkhusamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ3 cakkhusamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Sotaṃ abhiññeyyaṃ, saddā abhiññeyyā, sotaviññāṇā abhiññeyyaṃ, sotasamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ. Ghānaṃ abhiññeyyaṃ, gandhā abhiññeyyā, ghāna viññāṇā abhiññeyyaṃ, ghānasamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.
Jivhā abhiññeyyā, rasāabhiññeyyā, jivhaviññāṇā abhiññeyyaṃ, jivhāsamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ. Kāyo abhiññeyyeṃ, phoṭṭhabbā abhiññeyyā, kāyaviññāṇā abhiññeyyaṃ, kāyasamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.
Manoabhiññeyyaṃ, dhammā abhiññeyyā, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,
Manosamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi abhiññeyyaṃ. [A]

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, vedanā abhiññeyyā, saññā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 2. Cakkhu-machasaṃ 3. Yadidaṃ-[PTS]
4. Vedanāsaṃyutta-aniccavagge catutthaṃ

[BJT page 14]

Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ, sotaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaṃ1 abhiññeyyaṃ, jivhā abhiññeyyā, kāyo abhiññeyyo, mano abhiññeyyo.

Rūpā abhiññeyyā, saddā abhiññeyyā, gandhā abhiññeyyā, rasā abhiññeyyā,
Phoṭṭhabbā abhiññeyyā, dhammā abhiññeyyo.

Cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyā, kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Cakkhusamphasso abhiññeyyo, [PTS page 1-006] sotasamphasso abhiññeyyo, ghānasamphasso
Abhiññeyyo, jivhāsamphasso abhiññeyyo, kāyasamphasso abhiññeyyo, manosamphasso abhiññeyyo.

Cakkhusamphassajā vedanā abhiññeyyā, sotasamphassajā vedanā abhiññeyyā, ghānasamphassajā vedanā abhiññeyyo, jivhāsamphassajā vedanā abhiññeyyā, kāyasamphassajā vedanā abhiññeyyā, manosamphassajā vedanā abhiññeyyā.

Rūpasaññā abhiññeyya, saddāsaññā abhiññeyyā, gandhasaññā abhiññeyyā, rasasaññā abhiññeyyā, phoṭṭhabbasaññā abhiññeyya, dhammasaññā abhiññeyyo.

Rūpasañcetanā abhiññeyyā, saddañcetanā abhiññeyyā, gandhasañcetanā abhiññeyyā, rasasañcetanā abhiññeyyā, phoṭṭhabbasañcetanā abhiññeyyā, dhammasañcetanā
Abhiññeyyā.

Rupataṇhā abhiññeyyā, saddataṇhā abhiññeyyā, gandhataṇhā abhiññeyyā, rasataṇhā abhiññeyyā, phoṭṭabbataṇhā abhiññeyyā, dhammataṇhā abhiññeyyo.

Rūpavitakko abhiññeyyā, saddavitakko abhiññeyyo, gandhavitakko abhiññeyyo, rasavitakko abhiññeyyo, phoṭṭhabbavitakko abhiññeyyo, dhammavitakko
Abhiññeyyo.

Rūpavicaro abhiññeyyo, saddavicāro abhiññeyyo, gandhavicāro abhiññeyyo, rasavicāro abhiññeyyo, phoṭṭhabbavicāro abhiññeyyo, dhammavicāro
Abhiññeyyo.

Paṭhavīdhātu2 abhiññeyyā, āpodhātu abhiññeyyā, tojodhātu abhiññeyyā, vāyodhātu abhiññeyyā, ākāsadhātu abhiññeyyā, viññāṇadhātu abhiññeyyā.

Paṭhavīkasiṇaṃ3 abhiññeyyaṃ, āpokasiṇaṃ abhiññeyyaṃ, tejosikanaṃ abhiññeyyaṃ, vāyokasikaṃ abhiññeyyaṃ, nīlakasinaṃ abhiññeyyaṃ, pītakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ. Lohitakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ, odātakasiṇaṃ abhiññeṃ, ākāsakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ viññāṇakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Ghāṇaṃ-machasaṃ 2. Paṭavīdhātu-machasaṃ 3. Paṭhavīkasīṇaṃ-machasaṃ

[BJT page 16]

Kesā abhiññeyyā, lomā abhiññeyyā, nakhā abhiññeyyā, dantā abhiññeyyā, taco abhiññeyyā, maṃsaṃ abhiññeyyaṃ, nahārū1 abhiññeyyā, aṭṭhi abhiññeyyā, aṭṭhimiñjaṃ2 abhiññeyyaṃ, vakkaṃ abhiññeyyaṃ, hadayaṃ abhiññeyyaṃ, yakanaṃ abhiññeyyaṃ, kilomakaṃ abhiññeyyaṃ, pihakaṃ abhiññeyyaṃ, papphāsaṃ abhiññeyyaṃ, [PTS page 1-007] antaṃ abhiññeyyaṃ, antaguṇaṃ abhiññeyyaṃ, udariyaṃ abhiññeyyaṃ, karīsaṃ abhiññeyyaṃ, pittaṃ abhiññeyyaṃ, semhaṃ abhiññeyyaṃ, pubbo abhiññeyyaṃ, lohitaṃ abhiññeyyaṃ, sodo abhiññeyyaṃ, medo abhiññeyyeṃ, assu abhiññeyyaṃ, vasā abhiññeyyo, kheḷo abhiññeyyo, siṅghāṇikā abhiññeyyā, lasikā abhiññeyyā, muttaṃ abhiññeyyaṃ, matthaluṅgaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rūpāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, sotāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, ghānāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, gandhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rasāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, kāyāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, manāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, dhammāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhudhātu abhiññeyyā, rūpādhātu abhiññeyyā, cakkhuviññāṇadhātu abhiññeyyā, sotadhātu abhiññeyyā, saddadhātu abhiññeyyā, sotaviññāṇadhātu abhiññeyyā, ghānadhātu abhiññeyyā, gandhadhātu abhiññeyyā, ghānaviññāṇadhātu abhiññeyyā, jivhādhātu abhiññeyyā, rasadhātu abhiññeyyā, jivhādhātu abhiññeyayā, kāyādhātu abhiññeyayā, phoṭṭhabbadhātu abhiññeyyā, kāyaviññāṇadhātu abhiññeyyā, manodhātu abhiññeyyā, dhammadhātu abhiññeyyā, manoviññāṇadhātu abhiññeyyā.

Cakkhundriyaṃ abhiññeyyaṃ, sotindriyaṃ abhiññeyyaṃ, ghānindriyaṃ abhiññeyyaṃ, jivhindriyaṃ abhiññeyaṃ, kāyindriyaṃ abhiññeyyaṃ, manindriyaṃ abhiññeyyaṃ, jīvitindriyaṃ abhiññeyyaṃ, itthindriyaṃ abhiññeyyaṃ, purisindriyaṃ abhiññeyyaṃ, sukhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, somanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, domanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, upekkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, viriyindriyaṃ3 abhiññeyyaṃ, satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ. Anaññātaññassāmītindriyaṃ abhiññeyyaṃ, aññindriyaṃ abhiññeyyaṃ, aññātāvindriyaṃ abiññeyyaṃ.

Kāmadhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, arūpadhātu abhiññeyyā, kāmabhavo abhiññeyyo, rūpabhavo [PTS page 1-008] abhiññeyyo, arūpabhavo abhiññeyyo, saññābhavo abhiññeyyo, asaññābhavo abhiññeyyo, nevasaññānāsaññābhavo abhiññeyyo, ekavokārabhavo abhiññeyyo, catuvokārabhavo abhiññeyyo, pañcavokārabhavo abhiññeyyo.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, mettā cetovimutti abhiññeyyā, karuṇācetovimutti abhiññeyyā, muditācetovimutti abhiññeyayā, upekkhācetovimutti abhiññeyyā, ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, viññānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyayā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.
1. Nahārū5machasaṃ 2. Aṭṭhimiñjaṃ abhiññeyyaṃ-syā, [PTS]
Vīriyindriyaṃ-machasaṃ 4. Paṭhamajjhānaṃ-syā

[BJT page 18]

Avijjā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, nāmarūpaṃ abhiññeyyaṃ, saḷāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phasso abhiññeyyo, vedanā abhiññeyyā, taṇhā abhiññeyyā, upādānaṃ abhiññeyyaṃ, bhavo abhiññeyyo, jāti abhiññeyayā, jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, dukkhanirodho abhiññeyyo, dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyayā.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo, rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo, vedanānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā. Saññā abhiññeyyā, saññāsamudayo
Abhiññeyyo, saññānirodho abhiññeyyo, saññānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā. Saṅkhārā abhiññeyyā, saṅkhārāsamudayo abhiññeyyo, saṅkhārānirodho
Abhiññeyyo, saṅkhārānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā. Viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, viññāṇasamudayo abhiññeyyo, viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Cakkhuṃ1 abhiññeyyaṃ, cakkhusamudayo abhiññeyyeṃ, cakkhunirodho abhiññeyyeṃ,
Cakkhunirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyaṃ. Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, jarāmaraṇaṃsamudayo abhiññeyyo, jarāmaraṇaṃnirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇaṃnirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Dukkhassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,
Dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Rūpassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, rūpasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,
Rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, rūpanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Vedanāya pariññaṭṭho abhiññeyyo, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo, vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyā. Saññāya pariññaṭṭho abhiññeyyā, saññāyasamudayassa
Pahānaṭṭho abhiññeyyo, saññāyanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo,
Saññāyanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyā. Saṅkhārānaṃ pariññaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃsamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃnirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃnirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo. Viññāṇassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo. Viññāṇassanirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo. Cakkhussa pariññaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa [PTS page 1-009] pariññaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Dukkhassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, dukkhasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, dukkhanirodagāminiyā paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

Rūpassa pariññāpaṭivedaṭṭho abhiññeyyo, rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, rūpanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, rūpanirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, vedanāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho
Abhiññeyyo, vedanāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,
Vedanānirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Saññāya
Pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saññāyasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,
Saññāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saññāyanirodhagāminiyā
Paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho
Abhiññeyyo, saṅkhārānaṃsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,
Saṅkhārānaṃnirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃnirodhagāminiyā
Paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho
Abhiññeyyo, viññāṇassasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassanirodhagāminiyā paṭipādāya
Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Cakkhussa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,
Cakkhussasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhassa
Sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhagāminiyā paṭipādāya
Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,
Jarāmaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhassa
Sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipādāya
Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT page 20]

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, dukkhanirodho abhiññeyyo,
Dukkhassa samudayanirodho abhiññeyyo, dukkhassa chandarāganirodho abhiññeyyo,
Dukkhassa assādo abhiññeyyo, dukkhassa ādīnavo abhiññeyyo, dukkhassa nissaraṇaṃ
Abhiññeyyaṃ.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo, rūpassa
Samudayanirodho abhiññeyyo, rūpassa chandarāganirodho abhiññeyyo, rūpassa
Assādo abhiññeyyo, rūpassa ādīnavo abhiññeyyo, rūpassa nissaraṇaṃ
Abhiññeyyaṃ.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo,
Vedanāssa samudayanirodho abhiññeyyo, vedanāssa chandarāganirodho abhiññeyyo,
Vedanāssa assādo abhiññeyyo, vedanāssa ādīnavo abhiññeyyo, vedanāssa
Nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saññā abhiññeyyā, saññāsamudayo abhiññeyyo,
Saññānirodho abhiññeyyo, saññāssa samudayanirodho abhiññeyyo, saññāssa
Chandarāganirodho abhiññeyyo, saññāssa assādo abhiññeyyo, saññāssa
Ādīnavo abhiññeyyo, saññāssa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saṅkhārā abhiññeyyā,
Saṅkhārāsamudayo abhiññeyyo, saṅkhārānirodho abhiññeyyo, saṅkhārāssa
Samudayanirodho abhiññeyyo, saṅkhārāssa chandarāganirodho abhiññeyyo,
Saṅkhārāssa assādo abhiññeyyo, saṅkhārāssa ādīnavo abhiññeyyo, saṅkhārāssa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Viññāṇaṃ abhiññeyyā, viññāṇaṃsamudayo abhiññeyyo,
Viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇassa samudayanirodho abhiññeyyo, viññāṇassa
Chandarāganirodho abhiññeyyo, viññāṇassa assādo abhiññeyyo, vaññāṇassa
Ādīnavo abhiññeyyo, viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ,
Cakkhuṃsamudayo abhiññeyyo. Cakkhuṃnirodho abhiññeyyo, cakkhuṇassa samudayanirodho
Abhiññeyyo, cakkhuṇassa chandarāganirodho abhiññeyyo, cakkhuṇassa assādo
Abhiññeyyo, cakkhuṇassa ādīnavo abhiññeyyo, cakkhuṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, jarāmaraṇasamudayo abhiññeyyo. Jarāmaraṇanirodho
Abhiññeyyo, jarāmaraṇassa samudayanirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇassa
Chandarāganirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo, jarāmaraṇassa
Ādīnavo abhiññeyyo, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, [PTS page 1-010] dukkhanirodho abhiññeyyo,
Dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, dukkhassa assādo abhiññeyyo, dukkhassa
Ādīnavo abhiññeyyo, dukkhassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo,
Rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, rūpassa assādo abhiññeyyo, rūpassa
Ādīnavo abhiññeyyo, rūpassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo,
Vedanānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, vedanāssa assādo abhiññeyyo,
Vedanāssa ādīnavo abhiññeyyo, vedanāssa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saññā
Abhiññeyyaṃ, saññāsamudayo abhiññeyyo, saññānirodho abhiññeyyo,
Saññānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, saññassa assādo abhiññeyyo, saññassa
Ādīnavo abhiññeyyo, saññassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saṅkhārā abhiññeyyā,
Saṅkhārasamudayo abhiññeyyo, saṅkāranirodho abhiññeyyo, saṅkhāranirodhagāminī
Paṭipadā abhiññeyyo, saṅkhārassa assādo abhiññeyyo, saṅkhārassa ādīnavo
Abhiññeyyo, saṅkhārassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, viññāṇasamudayo abhiññeyyo, viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇanirodhagāminī paṭipadā
Abhiññeyyo, viññāṇassa assādo abhiññeyyo, viññāṇassa ādīnavo abhiññeyyo, viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, jarāmaraṇasamudayo
Abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā
Abhiññeyyā, jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa ādīnavo
Abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Aniccānupassanā abhiññeyyā, dukkhānupassanā abhiññeyyā, anattānupassanā
Abhiññeyyā, nibbidānupassanā abhiññeyyā, virāgānupassanā abhiññeyyā,
Nirodhānupassanā abhiññeyyā, paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

Rūpe aniccānupassanā abhiññeyyā, rūpe dukkhānupassanā abhiññeyyā, rūpe
Anattānupassanā abhiññeyyā, rūpe nibbidānupassanā1 abhiññeyyā, rūpe
Virāgānupassanā abhiññeyyā, rūpe nirodhānupassanā abhiññeyyā, rūpe
Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

1. Nibbānupassanā-[PTS.]

[BJT page 22]

Vedanāya aniccānupassanā abhiññeyyā, vedanāya dukkhānupassanā abhiññeyyā,
Vedanāya anattānupassanā abhiññeyyā, vedanāya nibbidānupassanā abhiññeyyā,
Vedanāya virāgānupassanā abhiññeyyā, vedanāya nirodhānupassanā abhiññeyyā,
Vedanāya paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Saññāya aniccānupassanā abhiññeyyā,
Saññāya dukkhānupassanā abhiññeyyā, saññāya anattānupassanā abhiññeyyā, saññāya
Nibbidānupassanā abhiññeyyā, saññāya virāgānupassanā abhiññeyyā, saññāya
Nirodhānupassanā abhiññeyyā, saññāya paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Saṅkhāresu
Aniccānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu dukkhānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu
Anattānupassanā abhiññeyyā, saṅkāresu nibbidānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu
Virāgānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu nirodhānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu
Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Viññāṇe aniccānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe
Dukkhānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe anattānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe
Nibbidānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe virāgānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe
Nirodhānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Cakkhusmiṃ
Aniccānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ dukkhānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ
Anattānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ
Virāgānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ nirodhānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ
Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Jarāmaraṇe aniccānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe
Dukkhānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe anattānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe
Nibbidānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe virāgānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe
Nirodhānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

Uppādo abhiññeyyo. Pavattaṃ1 abhiññeyyaṃ, nimittaṃ abhiññeyyaṃ, āyūhanā2
Abhiññeyyā, paṭisandhi abhiññeyyā, gati abhiññeyyā, nibbanti abhiññeyyā, upapatti
Abhiññeyyā, jāti abhiññeyyā, jarā abhiññeyyā, vyādhi [PTS page 1-011] abhiññeyyo, maraṇaṃ
Abhiññeyyaṃ, soko abhiññeyyo, paridevo abhiññeyyo, upāyāso
Abhiññeyayo.

Anuppādo abhiññeyyo. Appavattaṃ abhiññeyyaṃ, animittaṃ abhiññeyyaṃ, anāyūhanā
Abhiññeyyā, appaṭisandhi abhiññeyyā, agati abhiññeyyā, anibbanti abhiññeyyā,
Anupapatti abhiññeyyā, ajāti abhiññeyyā, ajarā abhiññeyyā, avyādhi abhiññeyyo,
Amaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, asoko abhiññeyyo, aparidevo abhiññeyyo, anupāyāso abhiññeyayo.

Uppādo abhiññeyyo, anuppādo abhiññeyyo, pavattaṃ abhiññeyyaṃ, appavattaṃ
Abhiññeyyaṃ, nimittaṃ abhiññeyyaṃ, animittaṃ abhiññeyyaṃ, āyūhanā abhiññeyyā,
Anāyūhanā abhiññeyyā, paṭisandhi abhiññeyyā, appaṭisandhi abhiññeyyā, gati
Abhiññeyyā, agati abhiññeyyā, nibbanti abhiññeyyā, anibbanti abhiññeyyā, upapatti
Abhiññeyyā, anuppatti abhiññeyyā, jāti abhiññeyyā, ajāti abhiññeyyā, jarā
Abhiññeyyā, ajarā abhiññeyyā, vyādhi abhiññeyyā, avyādhi abhiññeyyo, maraṇaṃ
Abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, soko abhiññeyyo, asoko abhiññeyyo,
Paridevo abhiññeyyo, aparidevo abhiññeyyo, upāyāso abhiññeyyo,
Anupāyāso abhiññeyyo.

Uppādo dukkhanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ dukkhanti
Abhiññeyyaṃ, āyūhanā2 dukkhanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi dukkhanti abhiññeyyaṃ, gati
Dukkhanti abhiññeyyaṃ, nibbanti dukkhanti abhiññeyyaṃ. Upapatti dukkhanti abhiññeyyaṃ,
Jāti dukkhanti abhiññeyyaṃ, jarā dukkhanti abhiññeyyaṃ, vyādhi dukkhanti abhiññeyyaṃ,
Maraṇaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ, soko dukkhanti abhiññeyyaṃ, paridevo dukkhanti
Abhiññeyyaṃ, upāyāso dukkhanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ, appavatti sukhanti abiññeyyaṃ, animittaṃ sukhanti
Abhiññeyyaṃ, anāyūhanā sukhanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi sukhanti abhiññeyyaṃ, agati
Sukhanti abhiññeyyaṃ, anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ. Anuppatti sukhanti abhiññeyyaṃ,
Ajāti sukhanti abhiññeyyaṃ, [PTS page 1-012] ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ, avyādhi sukhanti abhiññeyyaṃ,
Amaraṇaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ, asoko sukhanti abhiññeyyaṃ, aparidevo sukhanti
Abhiññeyyaṃ, anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.

[BJT page 24]

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti
Abhiññeyaṃ, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ, āyuhanā dukkhaṃ,
Anāyuhanā1 sukhanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukhanti abhiññeyyaṃ, gati
Dukkhaṃ, agati sukhanti abhiññeyyaṃ, nibbanti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ,
Uppatti dukkhaṃ, anuppatti sukhanti abhiññeyyaṃ, jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti
Abhiññeyyaṃ, jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ, vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti
Abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2 sukhanti abhiññeyyaṃ, soko dukkhaṃ,
Asoko sukhanti abhiññeyyaṃ, paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti abhiññeyyaṃ,
Upāyāso dukkhaṃ anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo bhayanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ bhayanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ bhayanti
Abhiññeyyaṃ, āyūhanā bhayanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi bhayanti abhiññeyyaṃ, gati bhayanti
Abhiññeyyaṃ, nibbatti bhayanti abhiññeyyaṃ, upapatti bhayanti abhiññeyyaṃ, jāti bhayanti
Abhiññeyyaṃ, jarā bhayanti abhiññeyyaṃ, vyādhi bhayanti abhiññeyayaṃ, maraṇaṃ bhayanti
Abhiññeyyaṃ, soko bhayanti abhiññeyyaṃ, paridevo bhayanti abhiññeyyaṃ,
Upāsāyo bhayanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ khemanti abhiññeyyaṃ. Animittaṃ khemanti
Abhiññeyyaṃ, anāyūhanā khemanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi khemanti abhiññeyyaṃ, agati
Khemanti abhiññeyyaṃ, anibbatti khematti abhiññeyyaṃ, anupapatti khematti abhiññeyyaṃ,
Ajāti khemanti abhiññeyyaṃ, [PTS page 1-013] ajarā khemanti abhiññeyyaṃ, avyādhi khemanti
Abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ2 khemanti abhiññeyyaṃ, asoko khemanti abhiññeyyaṃ,
Aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ, anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti
Abhiññeyaṃ, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti abhiññeyyaṃ, āyuhanā bhayaṃ,
Anāyuhanā1, khemanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti abhiññeyyaṃ, gati
Bhayaṃ, agati khemanti abhiññeyyaṃ, nibbanti bhayaṃ, anibbatti khemanti abhiññeyyaṃ,
Uppatti bhayaṃ, anuppatti khemanti abhiññeyyaṃ, jāti bhayaṃ, ajāti khemanti abhiññeyyaṃ,
Jarā bhayaṃ, ajarā khemanti abhiññeyyaṃ, vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti abhiññeyyaṃ,
Maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ, 2 khemanti abhiññeyyaṃ, soko bhayaṃ, asoko khemanti
Abhiññeyyaṃ, paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ, upāyāso bhayaṃ
Anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.

1. Āyūhanā-anāyūhanā-syā.
2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT page 26]

Uppādo sāmisanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ sāmisanti
Abhiññeyyaṃ, āyūhanā1, sāmisanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi sāminti abhiññeyyaṃ, gati
Sāmisanti abhiññeyyaṃ, nibbatti sāminti abhiññeyyaṃ, upapatti sāmisanti abhiññeyyaṃ,
Jāti sāmisanti abhiññeyyaṃ, jarā sāmisanti abhiññeyyaṃ, vyādhi sāmisanti abhiññeyayaṃ,
Maraṇaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ, soko sāmisanti abhiññeyyaṃ, paridevo sāmisanti
Abhiññeyyaṃ, upāsāyo sāmisanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ nirāminti abhiññeyyaṃ. Animittaṃ
Nirāminti abhiññeyyaṃ, anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti
Abhiññeyyaṃ, agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ, anibbatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, anupapatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, ajarā nirāmisanti abhiññeyyaṃ,
Avyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ2 [PTS page 1-014] nirāmisanti abhiññeyyaṃ, asoko nirāmisanti abhiññeyyaṃ, aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ, anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ. Pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ
Nirāmisanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ, āyūhanā
Sāmisaṃ, anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti
Abhiññeyyaṃ, gati sāmisaṃ, agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ. Nibbatti sāmisaṃ, anibbatti
Nirāmisanti abhiññeyyaṃ, upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, jāti
Sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti
Abhiññeyyaṃ, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ sāmisaṃ,
Amaraṇaṃ2 nirāmisanti abhiññayyaṃ, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti
Abhiññeyyaṃ, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ, upāyāso
Sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ. Pavattaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ
Saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, āyuhanā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi saṅkhārāti
Abhiññeyyaṃ, gati saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, nibbatti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, upapatti
Saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, jāti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, jarā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ,
Vyādhi saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, soko saṅkhārāti
Abhiññeyyaṃ, paridevo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, upāyāso saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, animittaṃ
Nibbānanti abhiññeyyaṃ, anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, agati nibbānanti abhiññeyyaṃ, anibbatti nibbānatti abhiññeyyaṃ, anupapatti
Nibbānanti abhiññeyyaṃ, ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ, ajarā nibbānanti abhiññeyyaṃ,
Avyādhi nibbānanti abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, [PTS page 1-015] asoko nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, aparidevo nibbānanti abhiññeyyaṃ, anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.
1. Āyūhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT page 28]

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ saṅkhārā,
Appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, āyūhanā saṅkhārā, anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ, paṭisnidhi
Saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti abhiññeyyaṃ, gati saṅkhārā, agati nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbānanti abhiññeyyaṃ, upapatti saṅkhārā,
Anupapatti nibbānanti abhiññeyyaṃ, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ,
Jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti abhiññeyyaṃ, vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, soko saṅkhārā,
Asoko nibbānanti abhiññeyyaṃ. Paradevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti
Abhiññeyyaṃ, upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.

Paṭhamakabhāṇavāraṃ.

Pariggahaṭṭho abhiññeyyo, parivāraṭṭho abhiññeyyo, paripūraṭṭho1 abhiññeyyo,
Ekaggaṭṭho abhiññeyyo, avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, paggahaṭṭho abhiññeyyo,
Avisāraṭṭho abhiññeyyo, anāvilaṭṭho abhiññeyyo, aniñjanaṭṭho abhiññeyyo,
Ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho abhiññeyyo, ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo,
Gocaraṭṭho abhiññeyyo, pahānaṭṭho abhiññeyyo, pariccāgaṭṭho abhiññeyyo,
Vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, nivattanaṭṭho abhiññeyyo, santaṭṭho abhiññeyyo,
Paṇītaṭṭho abhiññeyyo, vimuttaṭṭho abhiññeyyo, anāsavaṭṭho abhiññeyyo,
Taraṇaṭṭho abhiññeyyo, animittaṭṭho abhiññeyyo, appaṇihitaṭṭho abhiññeyyo,
Suññataṭṭho abhiññeyyo, ekarasaṭṭho abhiññeyyo, [PTS page 1-016] anativattanaṭṭho abhiññeyyo,
Yuganandhaṭṭho, 3 abhiññeyyo, niyyānaṭṭho abhiññeyyo, hetuṭṭho abhiññeyyo,
Dassanaṭṭho abhiññeyyo, ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.

Samathassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, vipassanāya anupassanaṭṭho abhiññeyyo,
Samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho abhiññeyyo, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho abhiññeyye.

Sikkhāya samādānaṭṭho abhiññeyyo, ārammaṇassa gocaraṭṭho abhiññeyyo, līnassa
Cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 abhiññeyyo,
Ubhovisuddhānā ajjhapekkhanaṭṭho abhiññeyyo, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6
Abhiññeyyo, uttari paṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saccābhisamayaṭṭho abhiññeyyo,
Nirodhe patiṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo.

1. Paripūraṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-[PTS]
3. Yuganadadhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganadadhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]
6. Visesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT page 30]

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyeyā, viriyindriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo,
Satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo,
Paññīndriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho abhiññeyyo, viriyabalassa kosajje
Akampayaṭṭho abhiññeyyo, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho abhiññeyyo,
Paññābalassa avajjāya akampiyaṭṭho abhiññeyyo.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, dhammavicasambojjhaṅgassa pavicayaṭṭho
Abhiññeyyo, viriyasambojjhaṅgassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, pitisambojjhaṅgassa
Upasamaṭṭho abhiññeyyo, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho abhiññeyeyā,
Upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho abhiññeyyo.

Sammādiṭṭhiyā dassanaṭṭho abhiññeyyo, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho
Abhiññeyeyā, sammāvācāya pariggahaṭṭho abhiññeyeyā, sammākammantassa
Samūṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, sammāājīvassa vodākaṭṭho abhiññeyyo, [PTS page 1-017]
Sammāvāyāmassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā,
Sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 abhiññeyyo, balānaṃ akampiyaṭṭho abhiññeyyo,
Bojjhaṅgānaṃ niyyānaṭṭho abhiññeyyo, maggassa hetuṭṭho abhiññeyeyā,
Satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2
Abhiññeyeyā, iddipādānaṃ ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, saccāna-tathaṭṭho
Abhiññeyyo, payogānaṃ3 paṭappassadadhaṭṭho abhiññeyyo, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭo
Abhiññeyyo.

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho abhiññeyyo, vicārassa upavicāraṭṭho abhiññeyyo,
Pītiyā pharaṇaṭṭho abhiññeyyo, sukhassa abhisandanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa
Ekaggaṭṭho abhiññeyyo.

Āvajjanaṭṭho abhiññeyyo, vijānanaṭṭho4 abhiññeyyo, pajānanaṭṭho abhiññeyyo, sañjānanaṭṭho abhiññeyyo, (ekārammaṇaṭṭho abhiññeyyo, ) ekodaṭṭho5 abhiññeyyo, abhiññāya ñātaṭṭho abhiññeyyo, pariññāya tīraṇaṭṭho abhiññeyeyā, pahānassa pariccāgaṭṭho abhiññeyyo, bhāvanāya ekarasaṭṭho abhiññeyyo, sacchikiriyāya phassanaṭṭho abhiññeyyo, khandhānaṃ khandhaṭṭho abhiññeyyo, dhātunaṃ dhātuṭṭho6 abhiññeyyo, āyatānānaṃ āyatanaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho abhiññeyeyā, asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho abhiññeyeyā.

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu.
3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-sā, 4. Vijānaṭṭho-syā.
5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ, ekārammaṇaṭṭho-sā. 6. Dhātaṭṭho(syā.

[BJT page 32]

Cittaṭṭho abhiññeyyo, cittānantariyaṭṭho1 abhiññeyyo, cittassa vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, cittassa vivaṭṭanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa hetuṭṭho2 abhiññeyyo, cittassa paccayaṭṭho abhiññeyyo, cittassa vatthuṭṭho abhiññeyyo, cittassa bhummaṭṭho. 3 Abhiññeyyo, cittassa ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo, cittassa gocaraṭṭho abhiññeyyo, cittassa cariyaṭṭho abhiññeyyo, cittassa gataṭṭho abhiññeyyo, cittassa abhinīhāraṭṭho abhiññeyyo, cittassa niyyānaṭṭho abhiññeyyo, cittassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo.

Ekatte āvajjanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte vijānanaṭṭho [PTS page 1-018] abhiññeyyo, ekatte pajānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sañjānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte ekodaṭṭho abhiññeyyo, ekatte upatibandhanaṭṭho4 abhiññeyyo, ekatte pakkhandanaṭṭho5
Abhiññeyyo, ekatte pasīdanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte santiṭṭhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte vimuccanaṭṭho6 abhiññeyyo, ekatte 'etaṃ santa'nti passanaṭṭho
Abhiññeyyo, ekatte yānīkataṭṭho abhiññeyyo, ekatte vatthukataṭṭho abhiññeyyo, ekatte anuṭṭhitaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paricitaṭṭho abhiññeyyo, ekatte susamāraddhaṭṭho abhiññeyyo, ekatte pariggahaṭṭho abhiññeyyo, ekatte
Parivāraṭṭho abhiññeyyo, ekatte paripūraṭṭho abhiññeyyo, ekatte samodhānaṭṭho abhiññeyyo, ekatte adhiṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, ekatte āsevanaṭṭho
Abhiññeyyo, ekatte bhāvanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bahulīkammaṭṭho abhiññeyyo, ekatte susamuggataṭṭho abhiññeyyo, ekatte suvimuttaṭṭho abhiññeyyo, ekatte pujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte anubujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sambujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bodhanaṭṭho
Abhiññeyyo, ekatte anubodhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibodhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte samibodhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 abhiññeyyo, ekatte anubodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sambodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte jotanaṭṭho
Abhiññeyyo, ekatte ujjotanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte anujotanaṭṭho
Abhiññeyyo, ekatte paṭijānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sañjotanaṭṭho
Abhiññeyyo.

1. Cittānattaritaṭṭho-[PTS: 2.] Hetaṭṭho-syā.
3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhanaṭṭho-sa 6. Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhiyaṭṭho-machasaṃ, sayā, [PTS]

[BJT page 34]

Pakāsanaṭṭho1 abhiññeyyo, virocanaṭṭho abhiññeyyo, kilesānaṃ santāpanaṭṭho abhiññeyyo, amalaṭṭho abhiññeyyo, vimalaṭṭho abhiññeyyo, nimmalaṭṭho
Abhiññeyyo, samaṭṭho abhiññeyyo, samayaṭṭho abhiññeyyo, vivekaṭṭho
Abhiññeyyo, vivekacariyaṭṭho abhiññeyyo, virāgaṭṭho abhiññeyyo,
Virāgacariyaṭṭho abhiññeyyo, [PTS page 1-019] nirodhaṭṭho abhiññeyyo, nirodhacariyaṭṭho
Abhiññeyyo, vossaggaṭṭho2 abhiññeyyo, vossaggacariyaṭṭho abhiññeyyo, vimuttaṭṭho abhiññeyyo, vimutticariyaṭṭho abhiññeyyo.

Chandaṭṭho abhiññeyyo, chandassa mūlaṭṭho abhiññeyyo, chandassa pādaṭṭho abhiññeyyo, chandassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, chandassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, chandassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, chandassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, chandassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, chandassa avikkhepaṭṭho abhaññeyyo, chandassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Viriyaṭṭho3 abhiññeyyo, viriyassa4 mūlaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa pādaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, viriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Cittaṭṭho abhiññeyyo, cittassa mūlaṭṭho abhiññeyyo, cittassa pādaṭṭho
Abhiññeyyo, cittassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, cittassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, cittassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, cittassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, cittassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Vīmaṃsaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya mūlaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya pādaṭṭho abhiññeyyo, vimaṃsāya padhānaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, vimaṃsāya paggahaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, vimaṃsāya avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, vimaṃsāya dassanaṭṭho abhiññeyyo.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa saṅkhataṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa santāpaṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho abhiññeyyo, .

Samudayassa āyūhanaṭṭho5, abhiññeyyo, samudayassa nidānaṭṭho abhiññeyyo, samudayassa saññegaṭṭho abhiññeyyo, samudayassa paḷibodhaṭṭho6 abhiññeyyo. [PTS page 1-020]

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ. Syā, [PTS, 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,
3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Vīriyassa-machasaṃ,
5. Āyuhanaṭṭho-syā 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]
* Dukkhaṭṭhoti ādīti mūlapadānī maramama chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT page 36]

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa vivekaṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa asaṅkhataṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa amataṭṭho abhiññeyyo.

Maggassa niyyānaṭṭho abhiññeyyo, maggassa hetuṭṭho1 abhiññeyyo, maggassa dassanaṭṭho abhiññeyyo, maggassa ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.

Tathaṭṭho abhiññeyyo, anattaṭṭho abhiññeyyo, saccaṭṭho abhiññeyyo, paṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, abhijānanaṭṭho abhiññeyyo, parijānaṭṭho abhiññeyeyā, dhammaṭṭho abhiññeyyo, dhātuṭṭho2 abhiññeyyo, ñātaṭṭho abhiññeyyo, sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, phassanaṭṭho abhiññeyyo, abhisamayaṭṭho abhiññeyyo.

Nekkhammaṃ abhiññeyyeṃ, avyāpādo abhiññeyyo, ālokasaññā abhiññeyyo, avikkhepo abhiññeyyo, dhammavavatthānaṃ abhiññeyyeṃ, ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ, pāmojjaṃ. 3 Abhiññeyyaṃ.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyeṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ, catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ, ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, viññāṇañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.

Aniccānupassanā abhiññeyyā, dukkhānupassanā abhiññeyyā, anattānupassanā abhiññeyyā, nibbidānupassanā abhiññeyyā, virāgānupassanā abhiññeyyā, nirodhānupassanā
Abhiññeyyā, paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā, khayānupassanā abhiññeyyā, vayānupassanā abhiññeyyā, vipariṇāmānupassanā abhiññeyyā, animittānupassanā abhiññeyyā,
Appaṇihitānupassanā abhiññeyyā, suññatānupassanā abhiññeyyā, adhipaññādhammavipassanā abhiññeyyā, yathābhūtañāṇadassanaṃ abhiññeyyā, ādīnavānupassanā abhiññeyyā,
Paṭisaṅkhānupassanā abhiññeyyā, vivaṭṭānupassanā abhiññeyyā.

Sotāpattimaggo abhiññeyyā, sotāpattiphalasamāpatti abhiññeyyā, sakadāgāmimaggo abhiññeyyā, sakadāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā, anāgāmimaggo abhiññeyyā, [PTS page 1-021] anāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā, arahattamaggo abhiññeyyo, arahattaphalasamāpatti abhiññeyyā.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5 abhiññeyyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ abhiññeyyaṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ abhiññeyyaṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ abhiññeyyaṃ, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ abhiññeyyaṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,
4. Paṭhamajjhānaṃ (ādi) syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ

[BJT page 38]

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo abhiññeyyo, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo abhiññeyyo, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo abhiññeyyo, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo abhiññeyyo, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo abhiññeyyo, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo abhiññeyyo, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo abhiññeyyo.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi abhiññeyyā, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo abhiññeyyo, pariggahaṭṭhena sammāvācā abhiññeyyā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto abhiññeyyo, vodānaṭṭhena sammāājīvo abhiññeyyo, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo abhiññeyyo, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati abhiññeyyā. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi abhiññeyyo.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā abhiññeyyā, akampiyaṭṭhena balā abhiññeyayā, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā abhiññeyayā, hetuṭṭhena maggo abhiññeyyo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā abhiññeyyā, padahanaṭṭhena sammappadhānā abhiññeyyā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā abhiaññeyyā, tathaṭṭena saccā abhiññeyyā.

Avikkhepaṭṭhena samatho abhiññeyeyā, anupassanaṭṭhena vipassanā abhiññeyyā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā abhiññeyayā, anativattanaṭṭhena yugandhaṃ1 abhiññeyyaṃ.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi abhiññeyyā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi abhiññeyyā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi [PTS page 1-022] abhiññeyyā, muttaṭṭhena vimokkho abhiññeyyo, paṭivedhaṭṭhena vijjā abhiññeyayā, pariccāgaṭṭhena vimutti abhiññeyyā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ, paṭappassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Chando mūlaṭṭhena abhiññeyyo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena abhiññeyyo, phasso samodhānaṭṭhena abhiññeyyo, vedanā samosaraṇaṭṭhena abhiññeyyā, samādhi pamukhaṭṭhena abhiññeyyo, sati ādhipateyaṭṭhena abhiññeyyā, paññā taduttaraṭṭhena2 abhiññeyyā, vimutti sāraṭṭhena abhiññeyyā, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena abhiññeyyaṃ.

Ye ye dhammā abhiññatā honti, te te dhammā ñātā honti, taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: “ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ”nti.

Abhiññeyyaniddeso.

Dutiyaka bhāṇavāraṃ.

1. Yuganaddhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

[BJT page 40]

(1)

Kathaṃ 'ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:
Eko dhammā pariññeyyo: phasso upādāniyo.
Dve dhammā pariññeyyā: nāmañca rūpañca.
Tayo dhammā pariññeyyā: tisso vedanā
Cattāro dhammā pariññeyyā: cattāro āhārā
Pañca dhammā pariññeyyā: pañcupādānakkhandhā.
Cha dhammā pariññeyyā: cha ajjhattikāni āyatanāni.
Satta dhammā pariññeyyā: satta viññāṇaṭṭhitiyo.
Aṭṭha dhammā pariññeyayā: aṭṭha loka dhammā.
Nava dhammā pariññeyyā: nava sattāvāsā.
Dasa dhammā pariññeyyā: dasayatanāni.

(2)

Sabbaṃ bhikkhave, pariññeyyaṃ, kiñca bhikkhave, sabbaṃ pariññeyyaṃ.

Cakkhuṃ1 bhikkhave, pariññeyyaṃ, rūpā pariññeyyā, cakkhuviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, cakkhusampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ [PTS page 1-023] vā, tampi pariññeyyaṃ.

Sotaṃ pariññeyyaṃ, saddā pariññeyyā, sotaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, sotasampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Ghānaṃ pariññeyyaṃ, gandhā pariññeyyā,
Ghānaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, ghānasampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Jivhā pariññeyyaṃ, rasā pariññeyyā, jivhaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, jivhasampasso
Pariññeyyo, yampidaṃ2 jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Kāyo pariññeyyeṃ, phoṭṭhabbo pariññeyyā, kāyaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, kāyasampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Mano pariññeyyaṃ, dhammā pariññeyyā, manoviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, manosampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. [A]

Rūpaṃ pariññeyyaṃ, vedanā pariññeyyā, saññā pariññeyyā, saṅkhārā pariññeyyā, viññāṇaṃ pariññeyyaṃ, cakkhuṃ1 pariññeyyaṃ, -pe-jarāmaraṇaṃ pariññeyyaṃ, -peamatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena pariññeyyaṃ-pe-

Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhātthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti. Evaṃ te dhammā pariññatā ceva honti tīritā ca.

Nekkhammaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nekkhammaṃ paṭiladdhaṃ hoti. Evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Abyāpādaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa abyāpādo paṭiladdho hoti evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

1. Cakkhu-machasaṃ. 2. Yadidaṃ5[PTS.]
[A.] Vedanāsaṃyutta-aniccavagge pañcamaṃ,

[BJT page 42]

Ālokasaññaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ālokasaññā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Avikkhepaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa avikkhepo paṭiladdhā hoti, evaṃ so
Dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dhammavavatthānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dhammavavatthānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ñāṇaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ñāṇaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Pāmojjaṃ1, paṭilābhatthāya vāyamantassa pāmojjaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca. [PTS page 1-025a]

Paṭhamaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭhamaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dutiyaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa dutiyaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Tatiyaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa tatiyaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Catutthaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa catutthaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākāsānañcāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa viññāṇañcāyatanasamāpatti
Paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākiñcañcāyatanasamāpatti
Paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nevasaññānāññāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Aniccānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa aniccānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dukkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dukkhānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Anattānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anattānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Nibbidānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nibbidānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

1. Pāmujjaṃ-syā, 2. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS.]

[BJT page 44]

Virāgānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa virāgānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Nirodhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nirodhānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Paṭinissaggānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa [PTS page 1-025b] paṭinissaggānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Khayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa khayānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Vayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vayānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Vipariṇāmānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vipariṇāmānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Animittānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa animittānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Appaṇihitānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa appaṇihitānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Suññatānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa suññatānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Adhipaññādhammavipassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa adhipaññādhammavipassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Ādīnavānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ādīnavānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Paṭisaṅkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭisaṅkhānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

[BJT page 46]

Vivaṭṭānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vivaṭṭānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sotāpattimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca. [PTS page 1-026]

Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sakadāgāmimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anāgāmimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa arahattamaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti, evaṃ te dhammā paraññatā ceva honti tīrinā ca. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati “ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadānaṃ, taṃ pajānanā paññā sutamaye ñāṇa”nti.

Pariññeyyaniddeso.

(3)

Kathaṃ 'ime dhammā pahātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:
Eko dhammo pahātabbo: asmimāno.

Dve dhammo pahātabbo: avijjā ca bhavataṇhā ca

Tayo dhammā pahātabbā: tisso taṇhā.

Cattāro dhammā pahātabbā: cattāro ogā.

Pañca dhammā pahātabbā: pañca nivaraṇāni.

Cha dhammā pahātabbā: cha taṇhākāya.

Sattadhammā pahātabbā: sattānusayā,

Aṭṭha dhammā pahātabbā: aṭṭha micchattā.

Nava dhammā pahātabbā: nava taṇhā mūlakā

Dasa dhammā pahātabbā: dasa micchattā
[BJT page 48]

Dve pahānāni: samucchedappahānaṃ paṭippassaddhippahānaṃ. Samucchedappahānañca lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato paṭippassaddhipupahānañca phalakkhaṇe.

Tīṇi pahānāni: kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhammaṃ, rūpānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ āruppaṃ, yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ nirodho. Tassa nissaraṇaṃ nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmā pahīnā veva honti pariccattā ca, āruppaṃ paṭiladdhassa saṅkhārā pahinā ceva honti pariccattā ca.

Cattāri pahānāni: dukkhasaccaṃ pariññā paṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1 samudayasaccaṃ [PTS page 1-027] pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1 nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1 maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti. 1

Pañca pahānāni: vikkhambhanappahānaṃ tadaṅgappahānaṃ samucchedappahānaṃ paṭippassaddhippahānaṃ nissaraṇapahānaṃ. Vikkhambhanappahānañca nīvaraṇānaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvayato, tadaṅgappahānañca diṭṭhigatānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ samādhiṃ bhāvayato, samucchedappahānañca lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato, paṭippassaddhippahānañca phalakkhaṇe, nissaraṇappahānañca nirodho nibbānaṃ.

(6)

“Sabbaṃ bhikkhave, pahātabbaṃ, kiñca bhikkhave, sabbaṃ pahātabbaṃ:

Cakkhuṃ2, bhikkhave, pahātabbaṃ, rūpā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ, cakkhusamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Sotaṃ pahātabbaṃ, saddā pahātabbā, sotaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, sotasamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Ghānaṃ pahātabbaṃ, gandhā pahātabbā, ghānaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, ghānasamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Jivhā pahātabbaṃ, rasā pahātabbā, jivhāviññāṇaṃ pahātabbaṃ, jivhāsamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Kāyo pahātabbaṃ, poṭṭhabbā pahātabbā, kāyaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, kāyasamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Mano pahātabbo, dhammā pahātabbā, manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ, manosamphasso pahātabbo, yampidaṃ manomphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. [A.]

1. Pajahati-pu, machasaṃ, syā. 2. Cakkhu-machasaṃ.
3. Yadidaṃ-[PTS.]
[A.] Vedanāsaṃyutta-aniccavagge chaṭṭhaṃ.

[BJT page 50]

Rūpaṃ passanto pajahāti, vedanaṃ passanto pajahāti, saññaṃ passanto pajahāti, saṅkhāre passanto pajahāti, viññāṇaṃ passanto pajahāti, cakkhuṃ passanto pajahāti, jarāmaraṇaṃ passanto pajāhāti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto pajahāti.

Ye ye dhammā pahīnā honti, te te dhammā pariccattā honti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. “Ime dhammā pahātabbāti sotāvadhānaṃ, taṃpajātanā paññā sutamaye ñāṇa”nti.

Pahātabbaniddeso

Tatiyo bhāṇavāro. [PTS page 1-028]

(5)

Kathaṃ ime dhammā bāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye kāṇaṃ:
Eko dhammo bhāvetabbo: kāyagatā sati sātasahabatā.

Dve dhammā bhāvetabbā: samatho va vipassanā ca.

Tayo dhammā bhāvetabbā: tayo samādhī.

Cattāro dhammā bhāvetabbā: cattāro satipaṭṭhānā.

Pañca dhammā bhāvetabbā: pañcaṅgiko samādhi. 1

Cha dhammā bhāvetabbā: cha anussatiṭṭhānāni.

Satta dhammā bhāvatabbā: satta bojjhaṅgā.

Aṭṭha dhammā bhavetabbā: ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

Nava dhammā bhāvetabbā: nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni. 2

Dasa dhamimā bhāvetabbā: dasa kasiṇāyatanāni.

1. Sammā samādhi-syā, 2. Pārisuddhippadhāniyaṅgāni-syā,

[BJT page 52]

Dve bhāvanā: lokiyā ca bhāvanā, lokuttarā bhāvanā.

Tisso bhāvanā: rūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā, arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā, apariyāpanna1. Kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā. Rūpāvacarakusalānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā atthi paṇitaṃ. Arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā, atthi paṇitā. Apariyāpanna kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā paṇitaṃ.
Catasesā bhāvanā: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanetā bhāveti, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ. 2 Paṭivijjhanetā bhāveti, maggasaccaṃ bhāvanā paṭivedhaṃ paṭivijjhanetā bhāveti. Imā catasso bhāvanā.

Aparāpi catasesā bhāvanā. Phassanā bhāvanā, paṭilābhā bhāvanā, ekarasā bhāvanā, āsevanā bhāvanā.

Katamā phasanā bhāvanā. Sabbesaṃ samādhiṃ samāpajjāntānaṃ tattha jātā dhammā ekārasā honti ayaṃ phasanā bhāvanā.
Katamā paṭilābhā bhāvanā: sabbesaṃ samādhiṃ samāpannānaṃ tattha jātā dhammā aññamaññaṃ nātivatatantīti ayaṃ paṭilābhā bhāvanā.
Katamā ekarasā bhāvanā: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ bhāvayato saddhindriyassa vasena cattari indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena [PTS page 1-029] bhāvanā, paggahaṭeṭhana viriyindriyaṃ3 bhavavayato viriyindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyāni bhāvayato satindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upaṭṭhākaṭṭhena samādhindriyaṃ bhavayato samādhindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā honnatīti indriyā naṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ bhāvayato samādhindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontitīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paññindriyassa yameva cattari indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ bhāvayato saddhābalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, todajje akampiyaṭṭhena viribalaṃ bhāvayato viriyabalassa vasena cattāri ba lāni ekarasā hontīti bālānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ bhāvayato satibalassa vasena cattari balāni ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, uddhace akampiyaṭṭhenā samādhibalaṃ bhāvayato samādhibalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avijjāya akampiyaṭṭhena paññabalaṃ bhāvayato paññabalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhavenā.

1. Apariyāpannānaṃ - syā 2. Pahānappaṭivedhaṃ-machasaṃ, syā 3. Viriyindiyaṃ - machasaṃ.
[BJT page 54]

Upaṭṭhānaṭṭhena mbājjhaṅgaṃ bhāvayato satisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvayato dhammavicayasambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgāekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paggahaṭṭheṇa viriyasambojjhaṅgaṃ bhāvayato viriya sambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā honīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgaṃ bhāvayato pītimbojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti bojjhaṅganaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvayato passaddhisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena samādhi sambājjhaṅgaṃ bhāvayato samādhi samebājjhaṅgassa vasena chabojjhaṅgā ekarasā hontīti [PTS page 1-030] bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekakhasambojjhaṅgaṃ bhāvayato upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvayato upekkhāsambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ bhāvayato sammādiṭṭhiyā vasena sattamaggaṅgā ekarasā hontiti maggaṅganaṃ eka rasaṭṭhena bhāvanā, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ bhāvayato sammāsaṅkappassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontiti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ bhāvayato sammāvācāyaṃ vasena satta maggaṅgā ekarasā hontiti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ bhāvayato sammākammantassa vasena sattamaggaṅgāṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ bhāvayato sammāājīvassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ bhāvayato sammāvāyāmassa vasona sattamaggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ bhāvayato sammāsatiyā vasena satta maggaṅgā ekarakasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ bhāvayato sammāsamādhissa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā. Ayaṃ ekarasā bhāvanā.

Katamā āsevanā bhāvanā “idha bhikkhu pabbanhasamayampi 1 āsevati, majjhantikasamayampi 2 āsevati, majjhatti kasamayampi2 āsevati, sāyanhasamayampi āsevati, purebhattampi āsevati, pacchābhattampi āsevati, purimepi yāme āsevati, majjhimepi yāme āsevati, pacchimepi yāme āsevati, rattimpi āsevati, divāpi āsevati, rattindivāpi āsevati, kālepi āsevati, chuṇhopi āsevati, vassepi āsevati, hemantepi āsevati, gimhepi āsevati, purimepi vayokhandhe āsevati, majjhimepi vayokhandhe āsevati, pacchimepivayokhandhe āsevati. Ayaṃ āsevanā bhāvanā.

Imā catasso bhāvanā.
1. Pubbaṇhasamayaṃ - machasaṃ. 2. Majjhaṇhikasamayampi - machasaṃ.
[BJT page 56]
Aparāpi catassi bhāvanā. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ [PTS page 1-031] anativattanaṭṭhena bhāvanā, induyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, asevanaṭṭhena bhāvanā.
Kathaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ ananivattanaṭṭhena bhāvanā.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena jātā dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, thinamiddhaṃ1- pajahato ālokasaññāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, vicikicchaṃ pajahato dhammavatthānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena jātādhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhona bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojjavasena2- jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Nīvaraṇe3- pajahato paṭhamajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jatānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

1. Thinamiddhaṃ - machasaṃ. 2. Pāmujjavasena - syā 3. Nīvaraṇaṃ - [PTS]

[BJT page 58]

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ [PTS page 1-032] nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ākāsanañcāyatanasaññaṃ pajahato viññāṇañcāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃpajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ākiñcaññāyanatasaññaṃ pajahato nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattanti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasenajātā dhammā aññamaññaṃ nātivattanti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattanti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ pajahato nibbidānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ
Dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato cirāgānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tatthā jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato paṭitisassaggānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ1pajahato khayānupassanāvaseta jātā dhammā aññamañña nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, āyuhataṃ2pajahato cayānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato viparimānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

1. Ghānasaññaṃ - [PTS 2.] Āyuhanaṃ - syā [PTS]

[BJT page 60]

Passanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ [PTS page 1-033] dhammānaṃ anattivattanaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato appaṇihitānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, abhinavesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññādhammavipassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassanavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato ādinuvānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nāti vattantiti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nāti vattantiti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jānānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato anāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese pajahato arahattamaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Evaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

[BJT page 62]

Kathaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena pañcindriyāni ekarasā hontiti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, [PTS page 1-034] BJT Page 62-5 [\x 62/] 6-@pliya 5
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena pañcindriyāni ekarasā pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojja vasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā hontiti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhe bhāvanā,

1. Thīnamiddhaṃ-machasaṃ. 2. Pāmujjavasena-syā 3. Nivaraṇaṃ-[PTS] sī.
[BJT page 62-5] 8
Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato viññāṇañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ pajahato nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato virāgānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasa ṭṭhana bhāvanā, samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato paṭinissaggānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ1 pajahato khayānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, āyuhanaṃ2 pajahato vayānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato vipariṇāmānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu-

1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā[PTS BJT Page 62-6 [\x 62/] 0]
Passanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontiti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato appaṇihitānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassaṇavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato ādīnuvānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena pañcindriye ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena pañcindriye ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato anagāmimaggavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti induyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese pajahato arahattamaggavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti. Indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Evaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā
Kathaṃ tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

Kāmachandaṃ pajahanto1 nekkhammavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahanato1 abyāpādavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

1. Pajahato-machasaṃ syā. 2 Vīriyaṃ-machasaṃ.

[BJT page 62-5] 6-@pliya 8

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, vicikicchaṃ pajahato dhammavavatthāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojjavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

3. Nivaraṇaṃ-[PTS] sī.

[BJT page 62-5] 8

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato
Viññāṇañcāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetiti
Tadupagaviriyavāhanaṭṭena bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagavirayavāhanaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ pajahato nibbidānupassanāvasena
Viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato virāgānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahatopaṭanissaggānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ*1 pajahato khayānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āyuhanaṃ*2 pajahato vayānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato vipariṇāmānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

*1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā [PTS]

[BJT page 62-6] 0

Passanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato appaṇihitānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññādhammavipassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassanavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato ādīnuvānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭanānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭenaṭhana bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato anagāmāmaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese pajahato arahattamaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

[BJT page 62-6] 2

Evaṃ tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Kathaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā:

Kāmacchandaṃ pajahanato1 nekkhammaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahanato abyāpādaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,
[BJT page 62-5] 6 line 8

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena āsevatīti āsavanaṭṭhena bhāvanā, vicikicchaṃ pajahato dhammavavatthānavasena āsevatiti āsevanaṭiṭhe bhāvānā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena āsevatīti āsavanaṭṭhena bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojjavane āsevatīti āsevaṭṭhena bhavanā.

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānanasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānasena āsevatiti āsevanaṭṭhena bhāvanā,
3. Nīvaraṇaṃ-[PTS] sī.
[BJT page 62-5] 8

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato viññāṇañcāyatanasamāpattivasena āsevatiti āsevanaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato nevasaññāyatanasamāpattivasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ pajahato nibbidānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato virāgānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato paṭinissaggānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ*1 pajahato khayānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, āyuhanaṃ*2 pajahato vayānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato vipariṇāmānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

*1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā[PTS]

[BJT page 62-6] 0

Passanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato appaṇihitānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena āsevatīti asevanaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññādhammāvipassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, samamohābhinivesaṃ pajahato āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato ādinuvānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭanānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato anagāmimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese pajahanato arahattamaggaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Evaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā. Imā catasso bhāvanā.

Rūpaṃ passanto bhāveti, vedanaṃ passanto bhāveti, saññaṃ passanto bhāveti, saṅkhāre passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti. Cakkhuṃ passanto bhāveti, ghānaṃ passanto bhāveti, jivhā passanto bhāveti, kayo passanto bhāveti, mano passanto bhāveti

[BJT page 62-1] 4

Cakkhuṃ passanto bhāveti, sotaṃ passanto bhāveti, ghānaṃ1 passanto bhāveti, jivhā passanto bhāveti, kāyo passanto bhāveti, mano passanto bhāveti.
Rūpā passanto bhāveti, saddā passanto bhāveti, gandhā passanto bhāveti, rasā passanto bhāveti, pheṭṭhebbā passanto bhāveti, dhammā passanto bhāveti.
Cakkhuviññāṇaṃ passanto bhāveti, sotaviññāṇaṃ passanto bhāveti, ghānaviññāṇaṃ passanto bhāveti, jivhāviññāṇaṃ passanto bhāveti, kāyaviññāṇaṃ passanto bhāveti, manoviññāṇaṃ passanto bhāveti.
Cakkhusamphasso passanto bhāveti, sotasamphasso passanto bhāveti, gānasamphasaso passanato bhāveti, jivhāsampasaso passanto bhāveti, kāyasamphasso passanto bhāveti, manoviññāṇaṃ passanto bhāveti.
Cakkhusamphassajā passanto bhāveti, sotasamphassajā passanto bhāveti, ghānasamphassajā passanto bhāveti, jivhāsamphassajā passanto bhāveti, kāyasampassajā phassanto bhāveti, manosamphassajā passanto bhāveti.
Rūpasaññā passanto bhāveti, saddasaññā passanto bhāveti, gandhasaññā passanto bhāveti, rasasaññā passanto bhāveti, bhoṭṭhabbasaññā passanto bhāveti, dhammasaññā passanto bhāveti.
Rūpasañcetanā passanto bhāveti, saddasañcetanā passanto bhāveti, gandhasañcetanā passanto bhāveti, rasasañcetanā passanto bhāveti, phoṭṭhabbasañcenā passanto bhāveti, dhammasañcetanā passanto bhāveti.
Rūpataṇhā passanto bhāveti, saddataṇhā phassanto bhāveti, gandhataṇhā passanto bhāveti, rasataṇhā passanto bhāveti, phoṭṭhabbataṇhā passanto bhāveti, dhammataṇhā passanto bhāveti.
Rūpavitakko passanto bhāveti, saddavitakko passanto bhāveti, gandhavitakko passanto bhāveti, rasavitakko passanto bhāveti, phoṭṭhabbavitakko passanto bhāveti, dhammavitakko passanto bhāveti.
Rūpavicāro passanto bhāveti, saddavicāro passanto bhāveti, gandhavicāro pasasanto bhāveti, rasavicāro passanto bhāveti, phoṭṭhabbavicāro passanto bhāveti, dhammavicāro passanto bhāveti.
Paṭhavidhātu2 passanto bhāveti, āpodhātu passanto bhāveti, tejodhātu passanto bhāveti, vāyodhātu passanto bhāveti, ākāsadhātu passanto bhāveti, viññāṇadhātu passanto bhāveti.
Paṭhavīkasiṇaṃ3 passanto bhāveti, āpokasiṇaṃ passanto bhāveti, tejākasiṇaṃ passanto bhāveti, vāyokasiṇaṃ passanto bhāveti, nīlakasiṇaṃ passanto bhāveti, pītakasiṇaṃ passanto bhāveti, lohitakasiṇaṃ passanto bhāveti, odātakasiṇaṃ passanto bhāveti, ākāsakasiṇaṃ passanto bhaveti, viññāṇakasiṇaṃ passanto bhaveti.

1. Ghāṇaṃ-machasaṃ 2. Pathavīdhātu-machasaṃ. 3. Pathavīkasiṇaṃ-machasaṃ.

[BJT page 62-1] 6 kesā passanto bhāveti, lomā passanto bhāveti, nakhā passanto bhāveti, dantā passanto bhāveti, taco passanto bhāveti, maṃsaṃ passanto bhāveti, nahārū1 passanto bhāveti, aṭṭhi passanto bhaveti, aṭṭhimiñjaṃ2 passanto bhāveti, vakkaṃ passanto bhāveti, hadayaṃ passanto bhāveti, yakanaṃ passanto bhāveti, kilomakaṃ passanto bhāveti, pihakaṃ passanto bhāveti, papphāsaṃ passanto bhāveti, antaṃ passanto bhāveti, antaguṇaṃ passanto bhāveti, udariyaṃ passanto bhāveti, karīsaṃ passanto bhāveti, pittaṃ passanto bhāveti, semhaṃ passanto bhāveti, pubbo passanto bhāveti, lohitaṃ passanto bhāveti, sedo passanto bhāveti, medo passanto bhāveti, assu passanto bhāveti, vasā passanto bhāveti, kheḷo passanto bhāveti, siṅghāṇitā passanto bhāveti, lasikā passanto bhāveti, muttaṃ passanto bhāveti, matthaluṅgaṃ passanto bhāveti.
Cakkhāyatanaṃ passanto bhāveti, rūpāyatanaṃ passanto bhāveti, sotāyatanaṃ passanto bhāveti, saddāyatanaṃ passanto bhāveti, ghānāyatanaṃ passanto bhāveti, gandhāyatanaṃ passanto bhāveti, jivhāyatanaṃ passanto bhāveti, rasāyatanaṃ passanto bhāveti, kāyāyatanaṃ passanto bhāveti, phoṭṭhabbāyatanaṃ passanto bhāveti, manāyatanaṃ passanto bhāveti, dhammāyatanaṃ phassanto bhāveti.
Cakkhudhātu passanto bhāveti, rūpadhātu passanto bhāveti, cakkhuviññāṇadhātu passanto bhāveti, sotadhātu passanto bhāveti, saddadhātu passanto bhāveti, sotaviññāṇadhātu passanto bhāveti, ghānadhātu passanto bhāveti, gandhadhātu passanto bhāveti, ghānaviññāṇadhātu passanto bhāveti, jivhādhātu passanto bhāveti, rasadhātu passanto bhāveti, jivhaviññāṇadhātu passanto bhāveti, kāyadhātu passanto bhāveti, phoṭṭhabbadhātu passanto bhāveti, kāyaviññāṇadhātu passanto bhāveti, manodhātu passanto bhāveti, dhammadhātu passanto bhāveti, manoviññāṇadhātu passanto bhāveti.
Cakkhundriyaṃ passanto bhāveti, sotindriyaṃ passanto bhāveti, ghānindriyaṃ passanto bhāveti, jivhindriyaṃ passanetā bhāveti, kāyindriyaṃ passanto bhāveti, manindriyaṃ passanto bhāveti, jīvitindriyaṃ passanto bhāveti, itthindriyaṃ passanto bhāveti, purisindriyaṃ passanto bhāveti, sukhindriyaṃ passanto bhāveti, dukkhinduriyaṃ bhāveti, semanassindriyaṃ passanto bhāveti, domanassindriyaṃ passanto bhāveti, upekkhindriyaṃ passanto bhāveti, saddhindriyaṃ passanto bhāveti, viriyindriyaṃ3 passanto bhāveti, satindriyaṃ passanto bhāveti, samādhindriyaṃ passanto bhāveti, paññindriyaṃ passanto bhāveti, anaññātaññāssāmītindriyaṃ passanto bhāveti, aññindriyaṃ passanto bhāveti, aññātāvindriyaṃ passanto bhāveti.
Kāmadhātu passanto bhāveti, rūpadhātu passanto bhāveti, arūpadhātu passanto bhāveti, kāmabhavo passanto bhāveti, rūpabhavo passanto bhāveti, arūpabhavo passanto bhāveti, saññābhavo passanto bhāveti, asaññābhavo passanto bhāveti, nevasaññānāsaññābhavo passanto bhāveti, ekavokārabhavo passanto bhāveti, catuvokārabhavo passanto bhāveti, pañcavokārabhavo passanto bhāveti.
Paṭhamaṃ4 jhānaṃ passanto bhāveti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto bhāveki. Tatiyaṃjhānaṃ passanto bhāveti, catutthaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, mettā cetovimutta passanto bhāveti, karuṇācetovimutti passanto bhāveti, muditā cetovimutti passanto bhāveti, upekkhocetovimutti passanto bhāveti, ākāsānañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, viññānañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti.
1. Nahārū-machasaṃ 2. Aṭaṭhimiñjaṃ passanto-syā, [PTS.]
Vīriyindriyaṃ-machasaṃ. 4. Paṭhamajjhānaṃ-syā.
[BJT page 62] 18

Avijjā passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti, nāmarūpaṃ passanto bhāveti, saḷāyatanaṃ passanto bhāveti, phasso passanto bhāveti, vedanā passanto bhāveti, taṇhā passanto bhāveti, upādānaṃ passanto bhāveti, bhavo passanto bhāveti, jāti passanto bhāveti, jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti.
Dukkhaṃ passanto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto bhāveti, dukkhanirodhagiminī paṭipadā passanto bhāveti.
Rūpaṃ passanto bhāveti, rūpasamudayo passanto bhāveti, rupanirodho passanto bhāveti, rūpanirodhogāminī paṭipadā passanto bhāveti.
Vedanā passanto bhāveti, vedanā samudayo passaneto bhāveti, vedanānirodho passaneto bhāveti, vedanānirodhagāmīni paṭipadā passaneto bhāveti. Saññā passanto bhāveti, saññāsamudayo passanto bhāveti, saññānirodho passanto bhāveti, saññānirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayo passanto bhāveti, saṅkhāranirodho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti. Viññāṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanto bhāveti, viññāṇanirodho passanetā bhāveti, viññāṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti.
Cakkhuṃ1 passanto bhāveti, cakkhusamudayophassanto bhāveti, cakkhunirodho passanto bhāveti, cakkhunirodagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti.
Dukkhassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodagāmīniyā paṭapadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti.

Rūpassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, rupasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, rūpanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti.

Vedanāya pariññaṭṭho passanto bhāveti, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, vedanānirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti, saññāya pariññaṭṭhopassanto bhāveti, saññāyasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, saññānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, saññānirodhagimīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho phassanto bhāveti, saṅkhārānaṃ pariññaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhārasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti. Viññāṇassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, viññaṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇassanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇassanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti, cakkhussa pariññaṭṭho passanto bhāveti, cakkhusamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhagāmīniyā paṭapadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti.

Dukkhassa pariññāpaṭivedaṭṭho passanto bhāveti, dukkhasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti.

Rūpassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, rupanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, rupanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, vedanāyasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, vedanāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, vedanānirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti. Saññāya pariññāpaṭivedaṭṭho passanto bhāveti, saññāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saññāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saññāyanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhassa sacchikāriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññānvirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhussa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhusamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarimaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti.
1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT page 62-2] 0

Dukkhaṃ passaneto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto bhāveti, dukkhassa samudayanirodho passanto bhāveti, dukkhassa chandarāganirodho passanto bhāveti, dukkhassa assādo passanto bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti, dukkhassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Rupaṃ passanto bhāveti, rupasamudayo passanto bhāveti, rupanirodho passanto bhāveti, rūpassa samudayanirodho passanto bhāveti, rupassa chandarāganirodho passanto bhāveti, rūpassa assādo passanto bhāveti, rupassa ādīnavo passanto bhāveti, rūpassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Vedanā passanto bhāveti, vedanāsamudayo passanetā bhāveti, vedanānirodho passanto bhāveti, vedanā samudayanirodho passanto bhāveti, vedanā chandarāganirodho passanto bhāveti, vedanā assādo passanto bhāveti, vedanā ādīnavo passanto bhāveti, vedanā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saññā passanto bhāveti, saññāsamudayo passanto bhāveti, saññānirodho passanto bhāveti, saññā samudayanirodho passanto bhāveti, saññā chandanirodho passanto bhāveti, saññā assādo passanto bhāveti, saññā ādīnavo passanto bhāveti, saññā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayo passanto bhāveti, saṅkhārānirodho passanto bhāveti, saṅkhārassa samudayanirodho passanto bhāveti, saṅkhārassa chandarāganirodho passanto bhāveti, saṅkhārassa assādo passanto bhāveti, saṅkhārassa ādīnavo passanto bhāveti, saṅkhārassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanto bhāveti, viññāṇanirodho passanto bhāveti, viññāṇa samudayanirodho passanto bhāveti, viññāṇa chandarāganirodho passanto bhāveti, viññāṇassa assādo passanto bhāveti, viññāṇassa ādīnavo passanto bhāveti, viññāṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, cakkhuṃ passanto bhāveti, cakkhusamudayo passanto bhāveti, cakkhunirodho passanto bhāveti, cakkhussa samudayanirodho passanto bhāveti, cakkhussa chandarāganirodho passanto bhāveti, cakkhussa assādo passanto bhāveti, cakkhussa ādīnavo passanto bhāveti, cakkhussa nissaraṇaṃ passanto bhāveti,
Jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa samudayanirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa chandarāganirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa assādo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa ādīnavo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.
Dukkhaṃ passanto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto bhāveti, dukkhanirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, dukkhassa assādo passanto bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti, dukkhassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.
Rūpaṃ passanto bhāveti, rūpasamudayo passanto bhāveti, rūpanirodho passanto bhāveti, rupanirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, rūpassa assādo passanto bhāveti, rūpassa ādīnavo passanto bhāveti, rūpassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.
Vedanā passanto bhāveti, vedanāsamudayo passanto bhāveti, vedanānirodho passanto bhāveti, vedanānirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, vedanā assādo passanto bhāveti, vedanā ādīnavo passanto bhāveti, vedanā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saññā passanto bhāveti, saññāsamudayo passanto bhāveti, saññānirodho passanto bhāveti, saññānirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, saññā assādo passanto bhāveti, saññā ādīnavo passanto bhāveti, saññā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayo passanto bhāveti, saṅkhārānirodho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, saṅkhārassa assādo passanto bhāveti, saṅkhārassa ādīnavo passanto bhāveti, saṅkhārassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanetā bhāveti, viññāṇanirodho passanto bhāveti, viññāṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, viññāṇassa assādo phassanto bhāveti, viññāṇassa ādīnavo passanto bhāveti, viññāṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīni paṭipadā passanetā bhāveti, jarāmaraṇassa assādo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa ādīnavo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Aniccākanupassanā passanto bhāveti, dukkhānupassanā passanto bhāveti, anattānupassanā passanto bhāveti, nibbidānupassanā passanto bhāveti, virāgānupassanā passanetā bhāveti, nirodhānupassanā passanto bhāveti, paṭinissaggānupassanā passanetā bhāveti.

Rupe aniccānupassanā passanto bhāveti, rūpe dukkhānupassanā passanto bhāveti, rūpe anattānupassanā passanto bhāveti, rūpe nibbidānupassanā1 passanto bhāveti, rūpe virāgānupassanā passanto bhāveti, rūpe
Nirodhānupassanā passanto bhāveti, rūpe paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti.

1. Nibbānupassanā-[PTS]

[BJT page 62-2] 2

Vedanāya aniccānupassanā passanto bhāveti, vedanā dukkhānupassanā passanto bhāveti, vedanāya anattānupassanā passanto bhāveti, vedanāya nibbidānupassanā
Passanto bhāveti, vedanā virāgānupassanā passanto bhāveti, vedanā nirodhānupassanā passanto bhāveti, vedanā paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, saññāya aniccānupassanā passanto bhāveti, saññāya dukkhānupassanā passanto bhāveti, saññāya anattānupassanā passanto bhāveti, saññāya nibbidānupassanā passanto bhāveti, saññāya virāgānupassanā passanto bhāveti, saññāya nirodhānupassanā passanto bhāveti, saññāya paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu aniccānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu dukkhānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu anattānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu nibbidānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu virāgānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu nirodhānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe aniccānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe dukkhānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe anattānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe nibbidānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe virāgānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe nirodhānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ aniccānupassanā passanto bhāveti,
Cakkhusmiṃ dukkhānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ anattānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ virāgānupassanā
Passanto bhāveti, cakkhusmiṃ nirodhinupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe aniccānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe dukkhānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe anattānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe nibbidānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe virāgānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe nirodhānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā passaneto bhāveti,

Uppādo passanto bhāveti, pavattaṃ1 passanto bhāveti, nimittaṃ passanto bhāveti, āyuhanā passanto bhāveti, paṭisandhi passanto bhāveti, gati passanto bhāveti, nibbatti passanto bhāveti, upapatti passanto bhāveti, jāti passanto bhāveti, jarā passanto bhāveti, vyādhi passanto bhāveti, maraṇaṃ passanto bhāveti, soko passanto bhāveti, paridevo passanto bhāveti, upāyāso passanto bhāveti.

Anuppādo passanto bhāveti, appavattaṃ passanto bhāveti, animittaṃ
Passanto bhāveti, anāyūhanā passanto bhāveti, appaṭisandhi passanto bhāveti, agati passanto bhāveti, anibbatti passanto bhāveti, anupapatti passanto bhāveti, ajāti passanto bhāveti, ajarā passanto bhāveti, avyādhi passanto bhāveti, amaraṇaṃ passanto bhāveti, asoko passanto bhāveti, aparidevo passanto bhāveti, anupāyāso passanto bhāveti.

Uppādo passanto bhāveti, anuppādo passanto bhāveti, pavattaṃ passanto bhāveti, appavattaṃ passanto bhāveti, nimittaṃ passanto bhāveti, animittaṃ passanto bhāveti, āyūhanā passanto bhāveti, anāyūhanā passanto bhāveti, paṭisandhi passanto bhāveti, appaṭisandhi passanto bhāveti, gati passanto bhāveti, agati passanto bhāveti, nibbatti passanto bhāveti, anibbatti passanto bhāveti, upapatti passanto bhāveti, anūpapatti passanto bhāveti, jāti passanto bhāveti, ajāti passanto bhāveti, jarā passanto bhāveti, ajarā passanto bhāveti, vyādhi passanto bhāveti, avyādhi passanto bhāveti, maraṇaṃ passanto bhāveti, amaraṇaṃ passanto bhāveti, soko passanto bhāveti, asoko passanto bhaveti, paridevo passanto bhāveti, aparidevo passanto bhāveti, upāyāso passanto bhāveti, anūpāyāso passanto bhāveti.

Uppādo dukkhanti passanto bhāveti, pavattaṃ dukkhanti passanto bhāveti, nimittaṃ passanto bhāveti, āyūhanā2 dukkhanti passanto bhāveti, paṭisandhi dukkhanti passanto bhāveti, gati dukkhanti passanto bhāveti, nibbatti dukkhanti passanto bhāveti, upapatti dukkhanti passanto bhāveti, jāti dukkhanti passanto bhāveti, jarā dukkhanti passanto bhāveti, vyādhi dukkhanti passanto bhāveti, maraṇaṃ dukkhanti passanto bhāveti, soko dukkhanti passanto bhāveti, paridevo dukkhanti passanto bhāveti, upāyāso dukkhanti passanto bhāveti.

Anuppādo sukhanti passanto bhāveti, appavatti sukhanti passanto bhāveti, animittaṃ sukhanti passano bhāveti, anāyūhanā sukhanti passanto bhāveti, appaṭisandhi sukhanti passanto bhāveti, agati sukhanti passanti bhāveti, anibbatti sukhanti passanto bhāveti, anupapatti sukhanti passanto bhāveti, ajāti sukhanti passanto bhāveti, ajarā sukhanti passanto bhāveti, avyādhi sukhanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ sukhanti passanto bhāveti, asoko sukhanti passanto bhāveti, aparidevo sukhanti passanto bhāveti, anūpāyāso sukhanti passanto bhāveti.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.

[BJT page 62-2] 4

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti passanto bhāveti, pavattaṃ dukkhaṃ, appattaṃ sukhanti passanto bhāveti, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti passanto bhāveti, āyūhanā dukkhaṃ, anāyūhanā1 sukhanti passanto bhāveti, paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi passanto bhāveti, gati dukkhaṃ, agati sukhanti passanto bhāveti, nibbatti dukkhaṃ, anibbanti sukhanti passanto bhāveti, upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukhanti passanto bhāveti, jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti passanto bhāveti, jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti passanto bhāveti, vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti passanto bhāveti, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2 sukhanti passanto bhāveti, soko dukkhaṃ, asoko sukhanti passanto bhāveti, paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti passanto bhāveti, upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti passanto bhāveti.

Uppādo bhayanti passanto bhāveti, pavattaṃ bhayanti passanto bhāveti, nimittaṃ bhayanti passanto bhāveti, āyūhanā bhayanti passanto bhāveti, paṭisandhi bhayanti passanto bhāveti, gati bhayanti passanto bhāveti, nibbatti bhayanti passanto bhāveti, upapatti bhayanti passanto bhāveti, jāti bhayanti passanto bhāveti, jarā bhayanti passanto bhāveti, vyādhi bhayanti passanto bhāveti, maraṇaṃ bhayanti passanto bhāveti, soko bhayanti passanto bhāveti, paridevo bhayanti passanto bhāveti, upāyāso bhayanti passanto bhāveti.

Anuppādo khemanti passanto bhāveti, appavattaṃ khemanti passanto bhāveti, animittaṃ khemanti passanto bhāveti, anāyūhanā khemanti passanto bhāveti, appaṭisandhi khemanti passanto bhāveti, agati khemanti passanto bhāveti, anibbatti khemanti passanto bhāveti, anuppatti khemanti passanto bhāveti, ajāti khemanti passanto bhāveti, ajarā khemanti passanto bhāveti, avyādhi khemanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ khemanti passanto bhāveti, asoko khemanti passanto bhāveti, aparidevo khemanti passanto bhāveti, anupāyāso khemanti passanto bhāveti.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti passanto bhāveti, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti passanto bhāveti, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti passanto bhāveti, āyuhanā bhayaṃ, anāyūhanā1, khemanti passanto bhāveti, paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti passanto bhāveti, gati bhayaṃ, agati khemanti passanto bhāveti, nibbatti bhayaṃ, anibbatti khemanti passanto bhāveti, upapatti bhayaṃ, anūpapatti khemanti passanto bhāveti, jāti bhayaṃ, ajāti khemanti passanto bhāveti, jarā bhayaṃ, ajarā khemanti passanto bhāveti, vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti passanto bhāveti, maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ2 khemanti passano bhāveti, soko bhayaṃ, asoko khemanti passanto bhāveti, paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti passanto bhāveti, upāyāso bhayaṃ, anūpāyāso khemanti passanto bhāveti.

1. Āyuhanā-anāyuhanā-syā.
2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT page 62-2] 6
Uppādo sāmīsanti passanto bhāveti, pavattaṃ sāmīsanti passanto bhāveti, nimittaṃ sāmīsanti passanto bhāveti āyūhanā1 sāmīsanti passanto bhāveti, paṭisandhi sāmīsanti passanto bhāveti, gati sāmisanti passanto bhāveti, nibbatti sāmisanti passanto bhāveti, upapatti sāmīsanti passanto bhāveti, jāti sāmisanti passanto bhāveti, jarā sāmisanti passanto bhāveti, vyādhi sāmisanti passanto bhāveti, maraṇaṃ sāmisanti passanto bhāveti, soko sāmīsanti passanto bhāveti, paridevo sāmisanti passanto bhāveti, paridevo sāmīsanti passanato bhāveti, upāyāso sāmīsanti passanato bhāveti.

Anuppādo nirāmisanti passanto bhāveti, appavattaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, animittaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, anāyūhanā nirāmisanti passanto bhāveti, appaṭisandhi nirāmisanti passanto bhāveti, agati nirāmisanti passanto bhāveti, anibbatti nirāmisanti passanto bhāveti, anupapatti nirāmisanti passanto bhāveti, ajāti nirāmisanti passanto bhāveti, ajarā nirāmisanti passanto bhāveti, avyādhi nirāmisanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, asoko nirāmisanti passanto bhāveti, aparidevo nirāmisanti passanto bhāveti, anupāyāso nirāmisanti passanto bhāveti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto bhāveti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto bhāveti, paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti passanto bhāveti, gati sāmisaṃ, agati nirāmisanti passanto bhāveti, nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto bhāveti, upapatti sāmisaṃ, anūpapatti nirāmisanti passanto bhāveti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti passanto bhāveti, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti passanto bhāveti, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti passanto bhāveti, maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto bhāveti, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti passanto bhāveti, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto bhāveti, upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti passanto bhāveti.

Uppādo saṅkhārāti passanto bhāveti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto bhāveti, nimittaṃ saṅkhārāti passanto bhāveti, āyūhanā saṅkhārāti passanto bhāveti, paṭisandhi saṅkhārāti passanto bhāveti, gati saṅkhārāti passanto bhāveti, nibbatti saṅkhārāti passanto bhāveti, upapatti saṅkhārāti passanto bhāveti, jāti saṅkhāra passanto bhāveti, jarā saṅkhārāti passanto bhāveti, vyādhi saṅkhārāti passanto bhāveti, maraṇaṃ saṅkhārāti passanto bhāveti, soko saṅkhārāti passanto bhāveti, paridevo saṅkhārāti passanto bhāveti, upāyāso saṅkhārāti passanto bhāveti.

Anuppādo nibbānanti passanto bhāveti, appavattaṃ nibbānanti passanto bhāveti, animittaṃ nibbānanti passanto bhāveti, anāyūhanā nibbānanti passanto bhāveti, appaṭisandhi nibbānanti passanto bhāveti, agati nibbānanti passanto bhāveti, anibbatti nibbānanti passanto bhāveti, anupapatti nibbānanti passanto bhāveti, ajāti nibbānanti passanto bhāveti, ajarā nibbānanti passanto bhāveti, avyādhi nibbānanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ nibbānanti passanto bhāveti, asoko nibbānanti passanto bhāveti, aparidevo nibbānanti passanto bhāveti, anupāyāso nibbānanti passanto bhāveti,

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT page 62-2] 8

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto bhāveti, pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ nibbānanti passanto bhāveti, nimittaṃ saṅkārā, animittaṃ nibbānanti passanto bhāveti, āyuhanā saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto bhāveti, paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti passanto bhāveti, gati saṅkhārā, agati nibbānanti passanto bhāveti, nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbānanti passanto bhāveti, upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti passanto bhāveti, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti passanto bhāveti, jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti passanto bhāveti, vyādhi saṅkhārā. Avyādhi nibbānanti passanto bhāveti, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti passanto bhāveti, soko saṅkhārā. Asoko nibbānanti passanto bhāveti, paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto bhāveti, upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti passanto bhāveti.

Paṭhamakabhāṇavāraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto bhāveti, parivāraṭṭho passanto bhāveti, paripūraṭṭho1 passanto bhāveti, ekaggahaṭṭho passanto bhāveti, avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, paggahaṭṭho passanto bhāveti, avisāraṭṭho passanto bhāveti, anāvilaṭṭho passanato bhāveti, aniñjanaṭṭho passante bhāveti, ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhītaṭṭho passanto bhāveti, ārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, gocaraṭṭho passanto bhāveti, pahānaṭṭho passanto bhāveti, pariccāgaṭṭho passanto bhāveti, vuṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, nivattanaṭṭho passanto bhāveti, santaṭṭho passanto bhāveti, paṇītaṭṭho passanto bhāveti, vimuttaṭṭho passanto bhāveti, anāsavaṭṭho passanto bhāveti, taraṇaṭṭho passanto bhāveti, animittaṭṭho passanto bhāveti, appaṇihitaṭṭho passanto bhāveti, suññataṭṭho passanto bhāveti, ekarasaṭṭho passanto bhāveti, anativattanaṭṭho passanto bhāveti, yuganandhaṭṭho3 passanto bhāveti, niyyānaṭṭho passanto bhāveti, hetuṭṭho passanto bhāveti, dassanaṭṭho passanto bhāveti, ādhipateyyaṭṭho passanto bhāveti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto bhāveti, samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto bhāveti, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho passanto bhāveti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto bhāveti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto bhāveti, linassa cittassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 passanto bhāveti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto bhāveti, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6 passanto bhāveti, uttari paṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saccābhisamayaṭṭho passanto bhāveti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti,

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS 3.] Yuganadaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganadadhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS 6.] Visesādhimaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT page 62-3] 0

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, viriyindriyassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto bhāveti, viriyabalassa kosajje akampiyaṭṭho passanto bhāveti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto bhāveti, samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto bhāveti, paññābalassa avijjāya akampiyaṭṭho passanto bhāveti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayaṭṭho passanto bhāveti, viriyasambojjhaṅgassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, pitīsambojjhaṅgassa upasamaṭṭho passanto bhāveti, samādhisambojjhaṅgasa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgassa paṭasaṅkhānaṭṭho passanto bhāveti.

Sammādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto bhāveti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho passanto bhāveti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto bhāveti, sammākammantassa samūṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, sammāājīvassa vodānaṭṭho passanto bhāveti, sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto bhāveti, balānaṃ akampiyaṭṭho passanto bhāveti, bojjhaṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto bhāveti, maggassa hetuṭṭho passanto bhāveti, satipaṭṭhānaṃ upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2 passanto bhāveti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, saccā-tathaṭṭho passanto bhāveti, payogānaṃ3 paṭippassaddhaṭṭho passanto bhāveti, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti.

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho passanto bhāveti, vicārassa upavicāraeṭṭho passanto bhāveti, pītiyā pharaṇaṭṭho passanto bhāveti, sukhassa abhisandanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa ekaggahaṭṭho passanto bhāveti.

Āvajjanaṭṭho passanto bhāveti, vijānanaṭṭho4 passanto bhāveti, pajānanaṭṭho passanto bhāveti, sañjānanaṭṭho passanto bhāveti, (ekārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, ) ekodaṭṭho5 passanto bhāveti, abhiññāyañataṭṭho passanto bhāveti, paraññāya tīraṇaṭṭho passanto bhāveti, pahānassa pariccāgaṭṭho passanto bhāveti, bhāvanāya ekarasaṭṭho passanto bhāveti, sacchikiriyāya phassanaṭṭho passanto bhāveti, khandhānaṃ khandhaṭṭho passanto bhāveti, dhātunaṃ dhātuṭṭho6 passanto bhāveti, āyatānānaṃ āyatanaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho passanto bhāveti, asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho passanto bhāveti.

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu
3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-syā, 4. Vijānaṭṭho-syā.
5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ, ekārammaṇaṭṭho-saṃ, 6. Dhātaṭṭho-syā.

[BJT page 62-3] 2

Cittaṭṭho passanto bhāveti, cittānantariyaṭṭho1 passanto bhāveti, cittassa vuṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa vivaṭṭanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa hetuṭṭho2 passanto bhāveti, cittassa paccayaṭṭho passanto bhāveti, cittassa vatthuṭṭho passanto bhāveti, cittassa bhummaṭṭho. 3 Passanto bhāveti, cittassa ārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, cittassa gocaraṭṭho passanto bhāveti, cittassa cariyaṭṭho passanto bhāveti, cittassa gataṭṭho passanto bhāveti, cittassa abhinīhāraṭṭho passanetā bhāveti, cittassa niyyānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa nissaraṇaṭṭho passanto bhāveti.

Ekatte āvajjanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte vijānanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte pajānanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte sañjānaṭṭho passanto bhāveti, ekatte ekodaṭṭho passanto bhāveti, ekatte upanibandhanaṭṭho4 passanto bhāveti, ekatte pakkhandanaṭṭho5 passanto bhāveti, ekatte pasīdanaṭṭho passanto bhāveti, ekatate santiṭṭhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte vimuccanaṭṭho6 passanto bhāveti, ekatte 'etaṃ santa'nti passanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte yānīkataṭṭho passanto bhāveti, ekatte vatthukataṭṭho passanto bhāveti, ekatte anuṭṭhitaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paricitaṭṭho passanto bhāveti, ekatte susamāraddhaṭṭho passanto bhāveti, ekatte pariggahaṭṭho passanto bhāveti, ekatte parivāraṭṭho passanto bhāveti, ekatte paripūraṭṭho passanto bhāveti, ekatte samodhānaṭṭho passanto bhāveti, ekatte adhiṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, ekatte āsevanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bhāvanaṭṭho passanato bhāveti, ekatte bahulīkammaṭṭho passanto bhāveti, ekatte susamuggataṭṭho passanto
Ekatte suvimuttaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bujjhanaṭṭho pasasanaṭṭho bhāveti, ekatte anubujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte sambujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte anubodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte sambodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 passanto bhāveti, ekatte anubodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti, ekate sambodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti, ekatte jotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte ujjotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte anujotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭijānanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte sañjotanaṭṭho passanto bhāveti.

1. Cittānantaritaṭṭho-[PTS. : 2.] Hetaṭṭho-syā.
3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhaṭṭho-sa 6. Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhiyaṭṭho-machasaṃ, syā [PTS]
[BJT page 62-3] 4

Pakāsanaṭṭho1 passanto bhāveti, virovanaṭṭho passanto bhāveti, kilesānaṃ santāpanaṭṭho passanto bhāveti, amalaṭṭho passanto bhāveti, vimalaṭṭho passanto bhāveti, nimmalaṭṭho passanto bhāveti, samaṭṭho passanetā bhāveti, samayaṭṭho passanto bhāveti, vivekaṭṭho passanto bhāveti, vivekacariyaṭṭho passanto bhāveti, virāgaṭṭho passanto bhāveti, virāgacariyaṭṭho passanto bhāveti, nirodhaṭṭho passanto bhāveti, nirodhacariyaṭṭho passanto bhāveti, vossaggaṭṭho2 passanto bhāveti, vosasaggacariyaṭṭho passanto bhāveti, vimuttaṭṭho passanto bhāveti, vimuttacariyaṭṭho passanto bhāveti.

Chandaṭṭho passanto bhāveti, chandassa mūlaṭṭho passanto bhāveti, chandassa pādaṭṭho passanto bhāveti, chandassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, chandassa ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, chandassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, chandassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, chandassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, chandassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, chandassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Viriyaṭṭho3 passanto bhāveti, viriyassa4 mūlaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa pādaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Cittaṭṭho passanto bhāveti, cittassa mulaṭṭho passanto bhāveti, cittassa pādaṭṭho passanto bhāveti, cittassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, cittassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, cittassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, cittassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Vīmaṃsaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya mūlaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya pādaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya padhānaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya paggahaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya dassanaṭṭho passanto bhāveti.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho passanto bhāveti, dukkhassa saṅkhataṭṭho passanto bhāveti, dukkhassa santāpaṭṭho passanto bhāveti, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho passanto bhāveti.

Samudayassa āyūhanaṭṭho5, passanto bhāveti, samudayassa nidānaṭṭho passanto bhāveti, samudayassa saññogaṭṭho passanto bhāveti. Samudayassa paḷibodhaṭṭho6 passanto bhāveti.

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ, syā, [PTS. 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,
3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Vīriyassa-machasaṃ,
5. Ayūhanaṭṭho-syā, 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]
*Dukkhaṭṭhoti ādīni mūlapadāni maramma chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT page 62-3] 6

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho passanto bhāveti, nirodhassa vivekaṭṭho passanto bhāveti, nirodhassa asaṅkhataṭṭho passanto bhāveti, nirodhassa amataṭṭho passanto bhāveti.

Maggassa niyyānaṭṭho passanto bhāveti, maggassa hekuṭṭho1 passanto bhāveti, maggassa ādhipateyyaṭṭho passanto bhāveti.

Tathaṭṭho passanto bhāveti, anattaṭṭho passanto bhāveti, saccaṭṭho passanto bhāveti, parivedhaṭṭho passanto bhāveti, abhijānanaṭṭho passanto bhāveti, parijānaṭṭho passanto bhāveti, dhammaṭṭho passanto bhāveti, dhātuṭṭho2 passanto bhāveti, ñātaṭṭho passanto bhāveti, sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, phassanaṭṭho passanto bhāveti, abhisamayaṭṭho passanto bhāveti.

Nekkhammaṃ passanto bhāveti, avyāpādo passanto bhāveti, ālokasaññā passanto bhāveti, avikkhepo, passanto bhāveti, dhammavavatthānaṃ passanto bhāveti, ñāṇaṃ passanto bhāveti, pāmojjaṃ. 3 Passanto bhāveti.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 passanto bhāveti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, tatiyaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, catutthaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, ātāsānañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, viññāṇañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti.

Aniccānupassanā pasasanto bhāveti, dukkhānupassanā passanto pāveti, anattānupassanā passanto bhāveti, nibbidānupassanā passanto bhāveti, virāgānupassanā passanto bhāveti, nirodhānupassanā passanto bhāveti, paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, khayānupassanā passanto bhāveti, vayānupassanā passanto bhāveti, vipariṇāmānupassanā passanto bhāveti, animittānupassanā passanto bhāveti, appaṇihitānupassanā passanto bhāveti, suññatānupassanā passanto bhāveti, adhipaññādhammavipassanā passanto bhāveti, yathābhūtañiṇadassanaṃ passanto bhāveti, ādīnavānupassanā passanto bhāveti, paṭisaṅkhānupassanā passanto bhāveti, vivaṭṭānupassanā passanto bhāveti.

Sotāpattimaggo passanto bhāveti, sotāpattiphalasamāpatti passanto bhāveti, sakadāgāmimaggo passanto bhāveti, sakadāgimiphalasamāpatti passanto bhāveti, anāgāmimaggo passanto bhāveti, anāgāmiphalasamāpatti passanto bhāveti, arahattamaggo passanto bhāveti, arahattaphalasampatti passanto bhāveti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ passanto bhāveti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5 passanto bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ passanto bhāveti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ passanto bhāveti.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ passanto bhāveti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ passanto bhāveti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ passanto bhāveti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ passanto bhāveti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ passanto bhāveti.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,
4. Paṭhamajjhanaṃ (ādi)syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ
[BJT page 62-3] 8

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo passanto bhāveti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo passanto bhāveti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo passanto bhāveti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo passanto bhāveti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo passanto bhāveti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo passanto bhāveti.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi passanto bhāveti, abhiniropanaṭeṭhana sammāsaṅkappo passanto bhāveti, pariggahaṭṭhena sammāvācā passanto bhāveti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto passanto bhāveti, vodānaṭṭhena sammāājīvo passanto bhāveti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmā passanto bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena sammasamādhi passanto bhāveti.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā passanto bhāveti, akampiyaṭṭhena balā passanto bhāveti, niyyānaṭṭena bojjhaṅgā passanto bhāveti, hetuṭṭhena maggo passanto bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā passanto bhāveti, pahadanaṭṭhena sammappadhānā passanto bhāveti, ijjhanaṭṭhena iddhipādā passanto bhāveti, tathaṭṭhena saccā passanto bhāveti.

Avikkhepaṭṭhena samatho passanto bhāveti, anupassanaṭṭhena vipassanā passanto bhāveti, ekarasaṭṭhena samathavipassanā passanto bhāveti, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ1 passanto bhāveti.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi passanto bhāveti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi passanto bhāveti, muttaṭṭhena vimokkho passanto bhāveti, paṭivedhaṭṭhena vijjā passanto bhāveti, pariccāgaṭṭhena vimutti passanto bhāveti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ passanto bhāveti, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ passanto bhāveti.

Chando mulaṭṭhena passanto bhāveti, manasikāro samūṭṭhānaṭṭhena passanto bhāveti, phasso samodhānaṭṭhena passanto bhāveti, vedanā samosaraṇaṭṭhena passanto bhāveti, samādhi pamukhaṭṭhena passanto bhāveti, sati ādhipateyaṭṭhena passanto bhāveti, paññā taduttaraṭṭhena2 passanto bhāveti, vimutti sāraṭṭhena passanto bhāveti, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto bhāveti.

1. Yuganaddhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.
[BJT page 62-2] 5

Ye ye dhammā bhāvitā honti, te dhammā ekarasā honti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: “ime dhammā bhāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇa”nti.

Bhāvetabbaniddeso

Catuttho bhāṇavāro.

1. Pajahato-machasaṃ. Syā. 2. Viriyaṃ-machasaṃ.

[BJT page 64-1] 8

[Begining of Page 64 missing]

[BJT page 64-1] 8

[Missing one page]
Cakkhuṃ passanto sacchikaroti, cakkhusamudayo passanto sacchikaroti, cakkhunirodho passanto sacchikaroti, cakkhunirodhagāminīyā paṭipadā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇaṃ passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayo passanto sacchakaroti, jarāmaraṇanirodho passanto sacchikaroti, jāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā passanto sacchikaroti.

Dukkhassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhagāmānī paṭipadā passanto sacchikaroti,

Rūpassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhagāmāniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Vedanāya pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchitaroti, vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanānirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāya pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāsamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikareti, saññānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, saññānirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhārānaṃ pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhārasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhagāminīyā paṭipadāya passanto sacchikaroti, cakkhussa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, cakkhussasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, cakkhussanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, cakkhussanirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Dukkhassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passaventā sacchikaroti, dukkhasamudayassa pahānapaṭipavedhaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanetā sacchikaroti, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhadhaṭṭho passanto sacchikaroti.

Rūpassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhagāmāniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanānirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanetā sacchikaroti, saññāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saññānirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭhā passanto sacchikaroti, saññānirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhārasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya passanto sacchikaroti, viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhassa paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT page 64-2] 0

Dukkhaṃ passanto sacchikaroti, dukkhasamudayo passanto sacchikaroti, dukkhanirodho passanto sacchikaroti, dukkhassa samudayanirodho passanto sacchikaroti, dukkhassa chandarāganirodho passanto sacchikaroti, dukkhassa assādo passanto sacchikaroti, dukkhassa ādīnavo passanto sacchikaroti, dukkhassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Rūpaṃ passanto sacchikaroti, rūpasamudayo passanto sacchikaroti, rūpanirodho passanto sacchikaroti, rūpassa samudayanirodho passanto sacchikaroti, rūpassa chandarāganirodho passanto sacchikaroti, rūpassa assādo passanto sacchikaroti, rūpassa ādīnavo passanto sacchikaroti, rūpassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Vedanā passanto sacchikaroti, vedanāsamudayo passanto sacchikaroti, vedanānirodho passanto sacchikaroti, vedanā samudayanirodho passanto sacchikaroti, vedanā chandarāganirodho passanto sacchikaroti, vedanā assādopassanto sacchikaroti, vedanā ādīnavo passanto sacchikaroti, vedanā nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, saññā passanto sacchikaroti, saññāsamudayo passanto sacchikaroti, saññākanirodho passanto sacchikaroti, saññā samudayanirodho passanto sacchikaroti, saññā chandarāganirodho passanto sacchikaroti, saññā assādo passanto sacchikaroti, saññā ādīnavo passanto sacchikaroti, saññā nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, saṅkhārā passanto sacchikaroti, saṅkhārasamudayo passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodho pasasanto sacchikaroti, saṅkhāra samudayanirodho passanto sacchikaroti, saṅkhārā chandarāganirodho passanto sacchikaroti, saṅkharā assādo passanto sacchikaroti, saṅkhārā ādīnavo passanto sacchikaroti, saṅkhārā nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, viññāṇaṃ passanto sacchikaroti, viññāṇasamudayo passanto sacchikaroti, viññāṇanirodho passanto sacchikaroti, viññāṇa samudayanirodho passanto sacchikaroti, viññāṇa chandarāganirodho passanto sacchikaroti, viññāṇa assādo passanto sacchikaroti, viññāṇa assādo passanto sacchikaroti, viññāṇa ādīnavo passanto sacchikaroti, viññāṇa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, cakkhuṃ passanto sacchikaroti, cakkhuṃ samudayo passanto sacchikaroti, cakkhuṃnirodho nirodho passanto sacchikaroti, cakkhuṃ samudayanirodho passanto sacichikaroti, cakkhuṃ chandarāganirodho passanto sacchikaroti, cakkhuṃ assādo passanto sacchikaroti, cakkhuṃ ādīnavo passanto sacchikaroti, cakkhuṃ nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, jarāmaraṇaṃ passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayo passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa samudayanirodho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa chandarāganirodho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa assādo passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa ādīnavo passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Aniccānupassanā passanto sacchikaroti, dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, anattānupassanā passanto sacchikaroti, nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, virāgānupassanā passanto sacchikaroti, nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

Rūpe aniccānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe anattānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe nibbidānupassanā1 passanto sacchikaroti, rūpe virāgānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

1. Nibbānupassanā-[PTS.]

[BJT page 64-2] 2

Vedanāya aviccānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya anattānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya virāgānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya aniccānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya anattānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya virāgānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu aniccānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu dukkhānapassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu anattānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu virāgānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe aniccānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe avattānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe virāgānupasnā passanto sacchikaroti, viññāṇe nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ aviccānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ anattānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ virāgānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanā sacchikaroti, jarāmaraṇe aniccānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe anattānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe virāgānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

Uppādo passanto sacchikaroti, pavattaṃ1 passanto sacchikaroti, nimittaṃ passanetā sacchikaroti, āyuhanā2 passanto sacchikaroti, paṭisandhi passanto sacchikaroti, gati passanto sacchikaroti, nibbatti passanto sacchikaroti, upapatti passanto sacchikaroti, jāti passanto sacchikaroti, jarā passanto sacchikaroti, vyādhi passanto sacchikaroti, maraṇaṃ passanto sacchikaroti, soko passanto sacchikaroti, paridevo passanto sacchikaroti, upāyāso passanto sacchikaroti.

Anuppādo passanto sacchikaroti, appavattaṃ passanto sacchikaroti, animittaṃ passanto sacchikaroti, anāyuhanā passanto sacchikaroti, appaṭisandhi passanto sacchikaroti, agati passanto sacchikaroti, anibbatti passanto sacchikaroti, anupapatti passanto sacchikaroti, ajāti passanto sacchikaroti, ajarā passanto sacchikaroti, avyādhi passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ passanto sacchikaroti, aseko passanto sacchikaroti, aparidevo passanto sacchikaroti, anupāyāso passanto sacchikarotati.

Uppādo passanto sacchikaroti, anuppādo passanto sacchikaroti, pavattaṃ passanto sacchikaroti, appavattaṃ passanto sacchikaroti, nimittaṃ passanto sacchikaroti, animittaṃ passanto sacchikaroti, āyuhanā passanto sacchikaroti, anāyuhanā passanto sacchikaroti, paṭisandhi passanto sacchikaroti, appaṭisandhi passanto sacchikaroti, gati passanto sacchikaroti, agati passanto sacchikaroti, nibbatti passanto sacchikaroti, anibbatti passanto sacchikaroti, upapatti passanto sacchikaroti, anupapatti passanto sacchikaroti, jāti passanto sacchikaroti, ajāti passanto sacchikaroti, jarā passanto sacchikaroti, ajarā passanto sacchikaroti, , vyādhi passanto sacchikaroti, avyādhi passanto sacchikaroti, maraṇaṃ pasasanto sacchikaroti, amaraṇaṃ passanto sacchikaroti, soko passanto sacchikaroti, asoko passanto sacchikaroti, paridevo passanto sacchikaroti, aparidevo passanto sacchikaroti, upāyāso passanto sacchikaroti, anupāyāso passanto sacchikaroti.

Uppādā dukkhanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ dukkhanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ dukkhanti passanto sacchikaroti, āyuhanā2 dukkhanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi dukkhanti passanto sacchikaroti, gati dukkhanti passanto sacchikaroti, nibbatti dukkhanti passanto sacchikaroti, upapatti dukkhanti passanetā sacchikaroti, jāti dukkhanti passanto sacchikaroti, jarā dukkhanti passanto sacchikaroti, vyādhi dukkhanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ dukkhanti passanto sacchikaroti, seko dukkhanti passanto sacchikaroti, paridevo dukkhanti passanto sacchikaroti, upāyāso dukkhanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo sukhanti passanto sacchikaroti, appavatti sukhanti passanto sacchikaroti, animittaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā sukhanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi sukhanti passanto sacchikaroti, agati sukhanti passanto sacchikaroti, anibbatti sukhanti passanto sacchikaroti, anupapatti sukhanti passanto sacchikaroti, ajāti sukhanti passanto sacchikaroti, ajarā sukhanti passanto sacchikaroti, avyādhi sukhanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, asoko sukhanti passanto sacchikaroti, aparidevo sukhanti passanto sacchikaroti, anupāyāso sukhanti passanto sacchikaroti.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.
[BJT page 64-2] 4

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, āyuhani dukkhaṃ, anāyuhanā1 sukhanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukhanti passanto sacchikaroti, gati dukkhaṃ, agati sukhanti passanto sacchikaroti, nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti passanto sacchikaroti, upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukhanti passanto sacchikaroti, jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti passanto sacchikaroti, jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti passanto sacchikaroti, vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2 sukhanti passanto sacchikaroti, soko dukkhaṃ, asoko sukhanti passanto sacchikaroti, paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti passanto sacchikaroti, upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti passanto sacchikaroti.

Uppādo bhayanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ bhayanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ bhayanti passanto sacchikaroti, āyuhanā bhayanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi bhayanti passanto sacchikaroti, gati bhayanti passanto sacchikaroti, nibbatti bhayanti passanto sacchikaroti, upapatti bhayanti passanto sacchikaroti, jāti bhayanti passanto sacchikaroti, jarā bhayanti passanto sacchikaroti, vyādhi bhayanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ bhayanti passanto sacchikaroti, soko bhayanti passanto sacchikaroti, paridevo bhayanti passanto sacchikaroti, upāyāso bhayanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo khemanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ khemanti passanto sacchikaroti, animittaṃ khemanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā khemanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi khemanti passanto sacchikaroti, agati khemanti passanto sacchikaroti, anibbatti khemanti passanto sacchikaroti, anuppatti khemanti passanto sacchikaroti, ajāti khemanti passanto sacchikaroti, ajarā khemanti passanto sacchikaroti, avyādhi khemanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ2 khemanti passanto sacchikaroti, asoko khemanti passanto sacchikaroti, aparidevo khemanati passanto sacchikaroti, anupāyāso khemanti passanto sacchikaroti.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti passanto sacchikaroti, āyuhanābayaṃ, avāyuhanā1, khemanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti passanto sacchikaroti, gati bhayaṃ, agati khemanti passanto sacchikaroti, nibbatti bhayaṃ, anibbatti khemanti passanto sacchikaroti, upapatti bhayaṃ, anupapatti khemanti passanto sacchikaroti, jāti bhayaṃ, ajāti khemanti passanto sacchikaroti, jarā bhayaṃ, ajarā khemanti passanto sacchikaroti, vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ, 2 khemanti passanto sacchikaroti, soko bhayaṃ, asoko khemanti passanto sacchikaroti, paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti passanto sacchikaroti, upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khemanti passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-anāyuhanā syā.
2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT page 64-2] 6

Uppādo sāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, āyuhanā1, sāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi sāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti sāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisanti passanto sacchikaroti, jarā sāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo sāmāsanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, animittaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi nirāmisti passanto sacchikaroti, agati nirāmisanti passanto sacchikaroti, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto sacchinaroti, āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisaṃ agati nirāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, āyuhanā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, paṭisandhi saṅkhārāti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārāti passanto upapatti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārāti passanetā sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārāti, paridevo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārāti passanto sacchikaroti.

Avuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nibbananti passanto sacchikaroti, animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, agati nibbānanti passanto sacchikaroti, anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT page 64-2] 8

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, āyuhani saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārā, agati nibbānanti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārā anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārā, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti, paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

Paṭhamakabhāṇavaraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, paripūraṭṭho1 passanto sacchikaroti, ekaggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avisāraṭṭho passanto sacchikaroti, anāvilaṭṭho passanto sacchikaroti, anijjhajanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti, vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, nivattanaṭṭho passanto sacchikaroti, santanaṭṭho passanto sacchikaroti, paṇitaṭṭho passanto sacchikaroti, vimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, anāsavaṭṭho passanto sacchikaroti, taraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, animittaṭṭho passanto sacchikaroti, appaṇihitaṭṭho passanto sacchikaroti, suññataṭṭho passanto sacchikaroti, ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhaṭṭho, 3 passanto sacchikaroti, niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, hetuṭṭho passanto sacchikaroti, dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, ādhipateyyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto sacchikaroti, samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, līnassa cittassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto sacchikaroti, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6 passanto sacchikaroti, uttari paṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saccābhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS]
3. Yuganaddhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganaddhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]
6. Cisesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT page 64-3] 0

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikareti, viriyindriyassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, satindriyassa upaṭṭaneṭṭho passanto sacchikaroti, samādhindrayassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyabalassa kosajje akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, paññābalassa avijjāya akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyasambojjhaṅgassa upasamayaṭṭho passanto sacchikaroti, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samimādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammākammantassa samuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāājīvassa vodānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, balānaṃ akampivaṭṭho passanto sacchikaroti, bojjhāṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho passanto sacchikaroti, satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2 passanto sacchikaroti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, saccāna-taṭṭho passanto sacchikaroti, payogānaṃ3 paṭippassaddhaṭṭho passanto sacchikaroti, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchikaroti, paṭisandhi sāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti sāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisanti passanto sacchikaroti, jarā sāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo sāmāsanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, animittaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi nirāmisti passanto sacchikaroti, agati nirāmisanti passanto sacchikaroti, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto sacchinaroti, āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisaṃ agati nirāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, āyuhanā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, paṭisandhi saṅkhārāti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārāti passanto upapatti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārāti passanetā sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārāti, paridevo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārāti passanto sacchikaroti.

Avuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nibbananti passanto sacchikaroti, animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, agati nibbānanti passanto sacchikaroti, anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT page 64-2] 8

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, āyuhani saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārā, agati nibbānanti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārā anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārā, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti, paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

Paṭhamakabhāṇavaraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, paripūraṭṭho1 passanto sacchikaroti, ekaggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avisāraṭṭho passanto sacchikaroti, anāvilaṭṭho passanto sacchikaroti, anijjhajanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti, vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, nivattanaṭṭho passanto sacchikaroti, santanaṭṭho passanto sacchikaroti, paṇitaṭṭho passanto sacchikaroti, vimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, anāsavaṭṭho passanto sacchikaroti, taraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, animittaṭṭho passanto sacchikaroti, appaṇihitaṭṭho passanto sacchikaroti, suññataṭṭho passanto sacchikaroti, ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhaṭṭho, 3 passanto sacchikaroti, niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, hetuṭṭho passanto sacchikaroti, dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, ādhipateyyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto sacchikaroti, samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, līnassa cittassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto sacchikaroti, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6 passanto sacchikaroti, uttari paṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saccābhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS]
3. Yuganaddhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganaddhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]
6. Cisesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT page 64-3] 0

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikareti, viriyindriyassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, satindriyassa upaṭṭaneṭṭho passanto sacchikaroti, samādhindrayassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyabalassa kosajje akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, paññābalassa avijjāya akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyasambojjhaṅgassa upasamayaṭṭho passanto sacchikaroti, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samimādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammākammantassa samuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāājīvassa vodānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, balānaṃ akampivaṭṭho passanto sacchikaroti, bojjhāṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho passanto sacchikaroti, satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2 passanto sacchikaroti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti,

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho passanto sacchikaroti, vicārassa upavicāraṭṭho passanto sacchikaroti, pītiyā pharaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, sukhassa abhisandanaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa etaggaṭṭho passanto sacchikaroti.

Āvajjanaṭṭho passanto sacchikaroti, vijānanaṭṭho4 passanto sacchikaroti, pajānanaṭṭho passanto sacchikaroti, sañjānanaṭṭho passanto sacchikaroti, (ekārammaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, ) ekodaṭṭho5 passanto sacchikaroti, abhiññāyañātaṭṭho passanto sacchikaroti, pariññāya tīraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, pahānassa pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti, bhāvanāya ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchikiriyāya phassanaṭṭho passanto sacchikaroti, khandhānaṃ khandhaṭṭho passanto sacchikaroti, dhātunaṃ dhātuṭṭho6 passanto sacchikaroti, āyatānānaṃ āyatanaṭṭho passanto sacchākaroti, saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti, asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti,

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu.
3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-sā, 4. Vijānaṭṭho-syā. 5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ, ekārammaṇaṭṭho-saṃ. 6. Dhātaṭṭho-syā.

[BJT page 64-3] 2

Cittaṭṭho passanto sacchikaroti, cittānantariyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, cittassa vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa vivaṭṭanaṭṭho passanto sacchikāroti, cittassa hetuṭṭho2 passanto sacchikaroti, cittassa paccayaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa vatthuṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa bhummaṭṭho. 3 Passanto sacchikaroti, cittassa ārammaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa cariyaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa gataṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa abhinīhāraṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa nissaraṇaṭṭho passanto sacchikaroti.

Ekatte āvajjanaṭṭho passaneta sacchikaroti, ekatte vijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte pajānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sañjānanaṭṭhe passanto sacchikaroti, ekatte ekodaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte upanibandhanaṭṭho4 passanto sacchikaroti, ekatte pakkhandanaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ekatte pasīdanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte santiṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte vimuccanaṭṭho6 passanto sacchikaroti, ekatte 'etaṃ santa'nti passanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte yānīkataṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte vatthukataṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anuṭṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paricitaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte susamāraddhaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paripūraṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte samodhānaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte adhiṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte āsevanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bahulīkammaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte susamuggataṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte suvimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anubujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paṭibujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sambujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anubodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paṭibodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sambodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 passanto sacchikaroti, ekatte anubodhapakkhiyaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sambodhapakkhiyaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte jotanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte ujjotanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anujotanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte paṭijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sañjātanaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Cittānantariṭṭho-[PTS. : 2.] Hetaṭṭho-syā.
3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhanaṭṭho-sa 6. Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhayaṭṭho-machasaṃ, syā [PTS]

[BJT page 64-3] 4

Pakāsakaṭṭho1 passanto sacchikaroti, virocanaṭṭho passanto sacchikaroti, kilesānaṃ santāpanaṭṭho passanto sacchikaroti, amalaṭṭho passanto sacchikaroti, vimalaṭṭho passanto sacchikaroti, nimalaṭṭho passanto sacchikaroti, samaṭṭho passanto sacchikaroti, samayaṭṭho passanto sacchikaroti, vivekaṭṭho passanto sacchikaroti, vivekacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, virāgaṭṭho passanto sacchikaroti, virāgacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, vossaggaṭṭho2 passanto sacchikaroti, vossaggacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, vimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, vimutticariyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Chandaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa padeṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Niriyaṭṭho3 passanto sacchikaroti, viriyassa4 mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa pādaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Cittaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa pādaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Vimaṃsaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya pādaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya adhimākkhaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhassa saṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhassa santāpaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samudayassa āyuhanaṭṭho5, passanto sacchikaroti, samudayassa nidānaṭṭho passanto sacchikaroti, samudayassa saññogaṭṭho passanto sacchikaroti, samudayassa paḷibodhaṭṭho6 passanto sacchikaroti.

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ, syā, [PTS, 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,
3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Viriyassa-machasaṃ,
5. Āyuhanaṭṭho-syā, 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]
*Dukkhaṭṭhoti ādīni mūlapadānī maramama chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT page 64-3] 6

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhassa vivekaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhassa asaṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhassa amataṭṭho passanto sacchikaroti.

Maggassa niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho1 passanto sacchikaroti, maggassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa ādhipateyyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Tathaṭṭho passanto sacchikaroti, anattaṭṭho passanto sacchikaroti, saccaṭṭho passanto sacchikaroti, paṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, abhijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, parijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammaṭṭho passanto sacchikaroti, dhātuṭṭho2 passanto sacchikaroti, ñātaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchakārāyaṭṭho passanto sacchikaroti, phassanaṭṭho passanto sacchikaroti, abhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti,

Nekkhammaṃ passanto sacchikaroti, avyāpādo passanto sacchikaroti, ālokasaññā passanto sacchikaroti, avikkhepo. Passanto sacchikaroti, dhammavavatthānaṃ passanto sacchikaroti, ñāṇaṃ passanto sacchikaroti, pāmojjaṃ. 3 Passanto sacchikaroti,

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 passanto sacchikaroti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto sacchikaroti, tatiyaṃ jhānaṃ passanto sacchīkaroti, catutthaṃ jhānaṃ passanto sacchikaroti, viññāṇañcāyatanasamāpatti passanto sacchikaroti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto sacchikaroti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto sacchikaroti.

Aniccānupassanā passanto sacchikaroti, dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, anattānupassanā passanto sacchikaroti, nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, virāgānupassanā passanto sacchikaroti, nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, khayānupassanā passanto sacchikaroti, vayānupassanā passanto sacchikaroti, vipariṇāmānupassanā passanto sacchikaroti, animittānupassanā passanto sacchikaroti, appaṇihitānupassanā passanto sacchikaroti, suññatānupassanā passanto sacchikaroti, adhipaññādhammavipassanā passanto sacchikaroti, yathābhūtañāṇadassanaṃ passanto sacchikaroti, ādīnavānupassanā passanto sacchikaroti, paṭisaṅkhānupassanā passanto sacchikaroti, vivaṭṭānupassanā passanto sacchikaroti.

Sotāpattimaggo passanto sacchikaroti, sotāpattiphalasamāpatti passanto sacchikaroti, sakadāgāmimaggo passanto sacchikaroti, sakadāgāmiphalasamāpatti passanto sacchikaroti, anāgāmimaggo passanto sacchikaroti, anāgāmiphalasamāpatti passanto sacchakaroti, arahattamaggo passanto sacchikaroti, arahattaphalasamāpatti passanto sacchikaroti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5 passanto sacchikaroti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ passanto sacchikaroti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ passanto sacchikaroti.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ passanto sacchikaroti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ passanto sacchikaroti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ passanto sacchikaroti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ passanto sacchikaroti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ passanto sacchikaroti.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,
4. Paṭhamajjhānaṃ (ādī) syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ
[BJT page 64-3] 8

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambijjheṅgo passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo passanto sacchikaroti.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi passanto sacchikaroti, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo passanto sacchikaroti, pariggahaṭṭhena sammāvācā passanto sacchikaroti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto passanto sacchikaroti, vodānaṭṭhena sammāājīvo passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo passanto sacchikaroti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi passanto sacchikaroti.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā passanto sacchikaroti, akampiyaṭṭhena balā passanto sacchikaroti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā passanto sacchikaroti, hetuṭṭhena maggo passanto sacchikaroti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā passanto sacchikaroti, padahanaṭṭhena sammappadhānā passanto sacchikaroti, ijjhanaṭṭhena iddhipādā passanto sacchikaroti, tathaṭṭhena saccā passanto sacchikaroti.

Avikkhepaṭṭhena samatho passanto saccikaroti, anupassanaṭṭhena vipassanā passanto sacchikaroti, ekarasaṭṭhena samathavipassanā passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ1 passanto sacchikaroti.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi passanto sacchikaroti, dassanaṭṭhena diṭṭhinisuddhi passanto sacchikaroti, muttaṭṭhena vimokkho passanto sacchikaroti, paṭivedhaṭṭhena vijjā passanto sacchikaroti, pariccāgaṭṭhena vimutti passanto sacchikaroti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ passanto sacchikaroti, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ passanto sacchikaroti.

Chāndā mulaṭṭhena passanto sacchikaroti, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena passanto sacchikaroti, phasso samodhānaṭṭhena passanto sacchikaroti, vedanā samosaraṇaṭṭhena passanto sacchikaroti, samādhi pamukhaṭṭhena passanto sacchikaroti, sati ādhipateyaṭṭhena passanto sacchikaroti, paññā taduttaraṭṭhena2 passanto sacchikaroti, vimutti sāraṭṭhena passanto sacchikaroti,
1. Yuganadadhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

Amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto sacchikaroti.
1. Cakkhu-machasaṃ. 2. Yadidaṃ-[PTS.]
[A] vedanāsaṃyutta-aniccavagge-sattama.

[BJT page 66]

Ye ye dhammā sacchikatā honti, te te dhammā phassitā honti, taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati “ime dhammā sacchikātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃ pajānanā paññā sutamaye ñāṇa”nti.

Sacchikātabba niddeso.

(8)

Kathaṃ “ime dhammā hānabhāgiyā, ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā, ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Paṭhamassa jhānassa1 lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudāvaranti, bhānabhāgiyo dhammo. Tadanudhamatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo. Avitakkasahagatā saññāmanasikāra samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidānasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti [PTS page 1-036] virāgupasaṃgitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Dutiyassa jhānassa2 lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidānasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃgitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Tatiyassa jhānassa3 lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikarā samudācaranti, hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidāsahagatā saññāmanasikarā samudācaranti viragupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Catutthassa jhānassa4 upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyodhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

1. Paṭhamajjhānassa-syā, [PTS 2.] Dutiyajjhānassa-syā, [PTS.]
3. Tatiyajjhānassa-syā, [PTS. 4.] Catutthajjhānassa-syā, [PTS.]
[BJT page 68]

Ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti,
Hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti viragupasaṃhitā. Nibbedhabhāgiyo [PTS page 1-037] dhammo.

Taṃ ñātaṭṭhena ñaṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: “ime dhammā hānabhāgiyā, ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā, ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti sotāvadānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇanti. ”

Hānabhāgiyacatukka nidedaso.

(9)

Kathaṃ “sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. ”

'Rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

[BJT page 68-1] 2

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, vedanā abhiññeyyā, saññā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

[BJT page 68-1] 4

Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ, sotaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaṃ1 abhiññeyyaṃ, jivhā abhiññeyyā, kāyo abhiñeyyo, mano abhiññeyyo.

Rūpā abhiññeyyā, saddā abhiññeyyā, gandhā abhiññeyyā, rasā abhiññeyyā, phoṭṭhabbā abhiññeyyā, dhammā abhiññeyyā.

Cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, ghāna viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhusamphasso abhiññeyyo, sotasamphasso abhiññeyyo, ghānasamphasso abhiññeyyo, jivhāsamphasso abhiññeyyo, kāyasmapasso abhiññeyyā, manosamphasso abhiññeyyo.

Cakkhusamphassajā vedanā abhiññeyyā, sotasamphassajā vedanā abhiññeyyā, ghānasamphassaṃjā vedanā abhiññeyyā, jivhāsmaphassajā vedanā abhiññeyyā, kāyasamphassajā vedanā abhiññeyyā, mano samphassajā vedanā abhiññeyyā, manosamphassajā vedanā abhiññeyyā.

, Saddasañcetanā abhiññeyyā, gandhasañcetanā abhiññeyyā, rasasañcetanā abhiññeyyā, phoṭṭhabbasañcetanā abhiññeyyā, dhammasañcetanā abhiññeyyā.
Mataṇhā abhiññeyyā.

Rūpavitakko abhiññeyyā, saddavitakko abhiññeyyā, gandhavitakko abhiññeyyā, rasavitakko abhiññeyyo, phoṭṭhabbavitakko abhiññeyyā, dhammavitakko ññeyyo, rasavicāro abhiññeyyo, phoṭṭhabbavicāro abhiññeyyo, dhammavicāro abhiññeyyo.

Paṭhavīdhātu2 abhiññeyyā, āpodhātu abhiññeyyā, tejodhātu abhiññeyyā, ñayyaṃ, āpokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, tejokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, vāyokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, nīlakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, pītakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, lohitakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, odātakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ. Ākāsakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, viññāṇakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Ghāṇaṃ0machasaṃ 2. Pathavīdhātu-machasaṃ. 3. Pathavīkasīṇaṃ-machasaṃ. [BJT page 68-1] 6

Kesā abhiññeyyā, lomā abhiññeyyā, nakhā abhiññeyyā, dantā abhiññeyyā, taco abhiññeyyā, maṃsaṃ abhiññeyyā, nahārū1 abhiññeyyā, aṭṭhi abhiññeyyā, aṭṭhimiñjaṃ2 abhiññeyyaṃ, vakkaṃ abhiññeyyaṃ, hadayaṃ abhiññeyyaṃ, yakanaṃ abhiññeyyaṃ, kilomakaṃ abhiññeyyaṃ, pihakaṃ abhiññeyyaṃ, papphāsaṃ abhiññeyyaṃ, antaṃ abhiññeyyaṃ, antaguṇaṃ abhiññeyyaṃ, udariyaṃ abhiññeyyaṃ, karīsaṃ abhiññeyyaṃ, pittaṃ abhiññeyyaṃ, semhaṃ abhiññeyyaṃ, pubbo abhiññeyyo, lohitaṃ abhiññeyyaṃ, sedo abhiññeyyā, medo abhiññeyyo, assu abhiññeyyaṃ, vasā abhiññeyyā, kheḷo abhiññeyyo, siṅghāṇikā abhiññeyyā, lasikā abhiññeyyā, muttaṃ abhiññeyyaṃ, matthaluṅgaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rūpāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, sotāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, ghānāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, gandhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rasāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, kāyāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, manāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, dhammāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhudhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, cakkhuviññāṇadhātu abhiññeyyā, sotadhātu abhiññeyyā, saddadhātu abhiññeyyā, sotaviññāṇadhātu abhiññeyyā, ghānadhātu abhiññeyyā, gandhadhātu abhiññeyyā, ghānaviññāṇadātu abhiññeyyā, jivhādhātu abhiññeyyā, rasadhātu abhiññeyyā, jivhāviññāṇadhātu abhiññeyyā, kāyadhātu abhiññeyyā, phoṭṭhabbadhātu abhiññeyyā, kāyaviññāṇadhātu abhiññeyyā, manodhātu abhiññeyyā, dhammadhātu abhiññeyyā, manoviññāṇadhātu abhiññeyyā.

Cakkhundriyaṃ abhiññeyyaṃ, sotindriyaṃ abhiññeyyaṃ, ghānindriyaṃ abhiññeyyaṃ, jivhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, kāyindriyaṃ abhiññeyyaṃ, manindriyaṃ abhiññeyyaṃ, jīvitindriyaṃ abhiññeyyaṃ, itthindriyaṃ abhiññeyyaṃ, purisindriyaṃ abhiññeyyaṃ, sukhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, somanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, domanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, upekkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, saddhinduriyaṃ abhiññeyyaṃ, viriyindriyaṃ3 abhiññeyyaṃ, satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ, anaññātaññātaññassāmitindriyaṃ abhiññeyyaṃ, aññindriyaṃ abhiñaññeyyā, aññātāvindriyaṃ abhiññeyyaṃ.

Kāmadhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, arūpadhātu abhiññeyyā, kāmabhavo abhiññeyyā, rūpabhavo abhiññeyyā, arūpabhavo abhiññeyyā, saññābhavo abhiññeyyā, asaññābhavo abhiññeyyā, nevasaññānāsaññābhavo abhiññeyyā, ekavokārabhavo abhiññeyyā, catuvokarebhavo abhiññeyyā, pañcavokārabhavo abhiññeyyā.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ mettā cetovimutti abhiññeyyā, karuṇācetovimutti abhiññeyyā, muditācetovimutti abhiññeyyā, upekkhācetovimutti abhiññeyyā, ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, viññānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.

1. Nahārū-machasaṃ 2. Aṭaṭhimiñjaṃ abhiññeyyaṃ-syā, [PTS]
Vīriyindriyaṃ-machasaṃ. 4. Paṭhamaṃjjhānaṃ-syā.

[BJT page 68-1] 8

Avijjā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, nāmarūpaṃ abhiññeyyaṃ, saḷāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phasso abhiññeyyeṃ, vedanā abhiññeyyā, taṇhā abhiññeyyā, upādānaṃ abhiññeyyaṃ, bhavo abhiññeyyaṃ, jāti abhiññeyyā,

Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti sotāvadhānaṃ. Taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati: “sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā'ti sotāvadhānaṃ, ta pajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. ”

Lakkhaṇattikanidedaso.

[BJT page 70]

(10)

Kathaṃ 'idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodho1 ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasacca'nti sotāvadhānaṃ. Taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Tattha katamaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ: jātipi dukkhā jarāpi dukkhā maraṇampi dukkhā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena pañcupādānakkhandhā2 dukkhā.

Tattha katamā jāti: yā tesaṃ sattānaṃ tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho, ayaṃ vuccati jāti.

Tattha katamā jarā: yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi satta nikāye jarā jīraṇata khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāti indriyānaṃ paripāko, ayaṃ vuccati jarā. [PTS page 1-038]

Tattha katamaṃ maraṇaṃ: yā tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kalebarassa3 nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo, idaṃ vuccati maraṇaṃ.

Tattha katamo soko: yo ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ anto soko anto parisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ, ayaṃ vuccati soko.

Tattha katamo paridevo: yo ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ, ayaṃ vuccati paridevo.

1. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 2. Khandhāpi-[PTS]
3. Kaḷebarassa-machasaṃ, syā

[BJT page 72]

Tattha katamaṃ dukkhaṃ: yaṃ kāyikaṃ asātaṃ, kāyikaṃ dukkhaṃ, kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, kāyasampassajā asātā dukkhā vedanā, idaṃ vuccati dukkhaṃ.

Tattha katamaṃ domanassaṃ: yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ, cetosampassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṃ vuccati domanassaṃ.

Tattha katamo upāyāso: yo ñātibayasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso1 āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ. Ayaṃ vuccati upāyāso

Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho: idha [PTS page 1-039] yāssa2 te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi3 saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo, ayaṃ vuccati appiyehi sampayogo dukkho.

Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho: idha yāyassa2 te honti, iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginīvā mittā vā amaccā vā ñāti vā salohitā vā4 yā tehi3 asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo, ayaṃ vuccati piyehi vippayogo dukekhā.

Tattha katamaṃ yampicchaṃ na labhati dukkhaṃ: jātidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā'ti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Jarādhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na jarādhammā assāma, na ca vata no jarā āgaccheyyā'ti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Vyādhidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na vyādhidhammā assāma, na ca vata no vyādhi āgaccheyyā'ti, na khe panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Maraṇadhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na maraṇadhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā'ti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na sokaparideva dukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyu'nti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

1. 'Āyāsanā upayāsanā' iti-machasaṃ, [PTS. 2.] Yassa-machasaṃ
3. Tehi saddhiṃ-machasaṃ. 4. Mittāmaccā vā ñātisālohitā vā-vipa.
[BJT page 74]

Tattha katame1. Saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā: seyyathīdaṃ2 rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññupādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇupādānakkhandho, ime vuccanti saṅkhittena pañcupādānakkhandho dukkhā. Idaṃ vuccati dukkhaṃ ariyasaccaṃ.

Dukkhasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhasamudayo3 ariyasaccaṃ:

Yāyaṃtaṇhā ponobhavikā4 nandirāgasahagatā tatra tatrābhinandinī, seyyathīdaṃ: 2 kāmataṇhā vibhavataṇhā. [PTS page 1-040] sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisati: yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, phatthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ: cakkhuṃ5 loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Ghānaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Jivhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Kāyo loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

Rūpaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, saddā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, cakkhuviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, cakkhusamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, cakkhusamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, idaṃ vuccati dukkhasamudayo3 ariyasaccaṃ.
Samudayasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhanirodho6 ariyasaccaṃ:

Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo, sā kho panesā taṇhā kattha pahiyamānā7 pahīyati, kattha nirujjhamānā nirujjhati: yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha, nirujjhamānā nirujjhati.

1. Katamā-[PTS 2.] Seyyathīdaṃ-machasaṃ. 3. Dukkhasamudayaṃ-machasaṃ 4. Ponobhavikā-syā 5. Cakkhu-machasaṃ 6. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 7. Pahīyyamānā-syā

[BJT page 76]

Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ: cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Jivhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Kāyo loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Rūpaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjha -mānā nirujjhati. Saddā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhānirujjhamānā nirujjhati, ettha nivisamānā nivisati, dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyanti, ettha nirujjhamānā nirujjhati, cakkhuviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati, manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahiyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Cakkhusamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Cakkhusamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahiyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujhati. Rūpasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyāmānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammavitakko loke piyarūpa sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujhati. Dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Idaṃ vuccati dukkha nirodho ariyasaccaṃ.

Nirodhasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ:

Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā [PTS page 1-041] sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati smamāsamādhi.

Tattha katamā sammādiṭṭhi: dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, ayaṃ vuccati sammādiṭṭhi.

Tattha katamo sammāsaṅkappo: nekkhammasaṅkappo, avyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo ayaṃ vuccati sammāsaṅkappo.

Tattha katamā sammāvācā: musāvādā veramaṇī, pisunāvācā veramaṇī, pharusāvācā veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, ayaṃ vuccati sammāvācā.

Tattha katamo sammākammanto: pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesu micchācārā veramaṇī, ayaṃ vuccati sammākammanto.

Tattha katamo sammā ājīvo: idha ariyasāvako micchā ājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ1 kappeti, ayaṃ vuccati sammāājīvo.

Tattha katamo sammāvāyāmo: idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati, ayaṃ vuccati sammāvāyāmo.

1. Vijitaṃ-[PTS,]

[BJT page 78]

Tattha katamā sammāsati: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati sammāsati.

Tattha katamo sammāsamādhi: idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi sacitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ1, upasampajjaviharati, vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ [PTS page 1-042] samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, pitiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī'ti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ2 upasampajja viharati, sukhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthagāmā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ayaṃ vuccati sammāsamādhi. Idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.

Maggasaccaniddeso

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭeṭhana paññā tena vuccati: “idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccanti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇanti. ”

Evaṃ sotāyadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.

Catusaccaniddeso.

Sutamayañāṇaniddeso.

1. Paṭhamajjhānaṃ-syā, [PTS,] sīmu
2. Sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ-bahūsu.
[BJT page 80]

2. Sīlamayañāṇaṃ

Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ:

Pañca sīlāni: pariyantapārisuddhisīlaṃ, apariyantapārisuddhisīlaṃ, paripuṇṇapariseddhisīlaṃ, aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ, paṭippassaddhipārisuddhisīlanti. 1

Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ: anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ.

Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ: upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ idaṃ apariyantapārisuddhi sīlaṃ.

Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ: puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme yuttānaṃ sekkhapariyante2 paripūrakārīnaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ idaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ.

Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhi sīlaṃ: sattannaṃ sekkhānaṃ3 idaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ. [PTS page 1-043]

Katamaṃ paṭippassaddhi sīlaṃ: tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ, paccekabuddhānaṃ, tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, idaṃ paṭippassaddhi pārisuddhisīlaṃ.

Atthi sīlaṃ pariyantaṃ4, atthi sīlaṃ apariyantaṃ.

Tattha katamaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ: atthi sīlaṃ lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ ñātipariyantaṃ. Atthi sīlaṃ aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ: idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakaraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ: idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakaraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ: idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikaraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vitikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ

1: Sīlaṃ-[PTS] 2. Asekkhapariyante-syā, sekhapariyante-sīsi
3. Sekhāna-vasi 4. Sapariyantaṃ-vima.

[BJT page 82]

Katamaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ: idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakaraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vitikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ: idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.

Evarūpāni silāni khaṇḍāni chiddāni sabalāni kammāsani, na bhujissāni, na viññuppasatthāni, paramaṭṭhāni, na samādhisaṃvattanikāni, 1 na avippaṭisāravatthukāni, na pāmojjavatthukāni, 2 na pītivatthukāni, na passaddhivatthukāni, na sukhavatthukāni, na samādhivatthukāni, na yathābhūtañāṇadassanavatthukāni, na ekantanibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Idaṃ ti sīlaṃ pariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ: atthi sīlaṃ na [PTS page 1-044] lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃsīlaṃ na lābhapariyantaṃ: idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnasikkhāpada3 vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ: idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakaraṇā yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vitikkamissati. Idaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ: idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ taṃ sīlaṃ na ñāti pariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ: idhekacco aṅgahetu aṅga paccayā aṅgakaraṇā yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ: idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.

1. Asamādhisaṃvattanikāni-machasaṃ, syā 2. Na pāmujjavatathukāni-syā.
3. Yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT page 84]

Evarūpāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni avippaṭisāravatthukāni pāmojjavatthukāni pītivatthukāni passaddhivatthukāni sukhavatthukāni samādhivatthukāni yathābhūtañāṇadassanavatthukāni ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Idaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ.

Kiṃ sīlaṃ, kati sīlāni kiṃsamuṭṭhānaṃ sīlaṃ, katidhammasamodhānaṃ sīlaṃ:

Kiṃ sīlanti: cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikammo sīlaṃ.

Katisīlānīti: tiṇī sīlāni: ka;salasīlaṃ, akusalasīlaṃ, abyākatasīlaṃ.

Kiṃsamuṭṭhānaṃ sīlanti: kusalacittasamuṭṭhānaṃ [PTS page 1-045] kusalasīlaṃ, akusalacittasamuṭṭhānaṃ atusalasīlaṃ, abyākatacittasamuṭṭhānaṃ abyākatasīlaṃ.

Katidhammasamodhānaṃ sīlanti: saṃvarasamodhānaṃ sīlaṃ, avītikkamasamodhānaṃ sīlaṃ, tathābhāve jātacetanāsamodhānaṃ sīlaṃ.

Pāṇātipātaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ādinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Adinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Kāmesu micchācāraṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭena sīlaṃ, musāvādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pisunaṃ vācaṃ1 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ, pharusaṃ vācaṃ2 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ. Avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Samphappalāpaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, abhijjhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avitikkamaṭṭhena sīlaṃ. Byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avitikkamaṭṭhena sīlaṃ. Micchādiṭṭhī saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhenasīlaṃ.

Nekkhammena kāmachandaṃ saṃvaraṭṭena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Abyāpādena byāpadaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ, alokasaññāya thīnamiddhaṃ3 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Avikkhepaṭṭhena uddhaccaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ñāneṇa avijjaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pāmojjena4 aratiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

1. Pisunā vācaṃ-vasi, pisuṇaṃ-syā[PTS, 2.] Pharusavācaṃ-vasi, pharusavācaṃ-syā, [PTS]
3. Thinamiddhaṃ-machasaṃ. 4. Pāmujjena-vasi, syā.

[BJT page 86]

Paṭhamena jhānena1 nīvaraṇe2 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Dutiyena jhānena vitakkavicāre saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Tatiyena jhānena pītiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Catutthena jhānena sukhadukkhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃpaṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Viññānañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Aniccānupassanāya niccasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Anattānupassanāya attasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Nibbidānupassanāya nandiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Virāgānupassanāya rāgaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Nirodhānupassanāya samudayaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Paṭinissaggānupassanāya ādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Khayānupassanāya ghanasaññaṃ3 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Vayānupassanāya āyūhanaṃ4 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Animittānupassanāya nimittaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Appaṇihitānupassanāya paṇidhiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Suññatānupassanāya abhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Adhipaññādhammavipassanāya sārādānābhinivesaṃ5 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ādīnavānupassanāya ālayābhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avitikkamaṭṭhena sīlaṃ. Paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhaṃ [PTS page 1-046] saṃvaraṭṭena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Vivaṭṭānupassanāya saññogābhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Sotāpattimaggena diṭṭhenaṭṭhe kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Sakadāgāmimaggena olārike kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Anāgāmimaggena aṇusahagate kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Pañca sīlāni: pāṇātipātassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlalāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripuriyā savattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlaṃnaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

1. Paṭhamajjhānena-syā, [PTS, 2.] Nīvaraṇaṃ-[PTS, 3.] Ghāṇasaññaṃ-vasi
4. Āyuhanaṃ-syā, 5. Sārāgābhinivesaṃ-[PTS, 6.] Pāmujjāya-vasi, syā.
7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggahanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Pañca sīlāni: adinnādānassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Kāmesu micchācārassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tata dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
* (Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Musāvādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti. )

[BJT page 88-8] 6

Pisunāya vācāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti. )

[BJT page 88-8] 6

Pharusāya vācāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Samphappalāpassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Abhijhāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Vyāpādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Micchādiṭṭhiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ. [BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT page 88-8] 6

Nekkhammena kāmachandassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Abyāpādena byāpādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
Piṭuva: 88-88
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Ālokasaññāya thīnamiddassa1 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
1. Thīnamiddhassa-machasaṃ. 6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Avikkhepena uddhaccassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
Piṭuva: 88-88
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento [PTS page 1-047]
Sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Dhammavavatthānena vicikicchāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
Piṭuva: 88-88
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Ñāṇena avijjāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
Piṭuva: 88-88
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Pāmojjena2 aratiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
2. Pāmujjena-syā, vasi. 6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
Piṭuva: 88-88
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Paṭhamena jhānena3 nīvaraṇānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

3. Paṭhamajjhānena (iccādi)-syā-[PTS.]
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Dutiyena jhānena vitakkavicāranaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Tatiyena jhānena pītiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa
Avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, *
Sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6

Aniccānupassanāya niccasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Dukkhānupassanāya sukhasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Anattānupassanāya attasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Nibbidānupassanāya nandiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭe
Ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Virāgānupassanāya rāgassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Nirodhānupassanāya samudayassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā. 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Paṭinissaggānupassanāya ādānassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassā saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,
Alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6
Khayānupassanāya ghanasaññāya4 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
4. Ghānasaññāya-vasi 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Vayānupassanāya āyūhanassa5 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.
5. Āyūhanassa-syā. 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 88-8] 6
Vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Animittānupassanāya nimittassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Appaṇihitānupassanāya paṇidhiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Suññatānupassanāya abhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Adhipaññādhammavipassanāya sārādābhinivesassa6* pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6*Sārābhāginivesassa-[PTS.]
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Yathābhūtañāṇadassanena sammobhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Ādīnavānupassanāya ālayābhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT page 88-8] 6
Vivaṭṭānupassanāya saññogābhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti,
Somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 88-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 90]
[BJT page 90-8] 6
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 90-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 90-8] 6
Sakadāgāmimaggena oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 90-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)
[BJT page 90-8] 6
Anāgāmimaggena aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.
[BJT page 90-8] 8
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

Arahattamaggena sabbakilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ1 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho [PTS page 1-048] ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ2 paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

Taṃ ñātaṭṭho ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati: “sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ. ”

Sīlamayañāṇaniddeso.

3. Samādhibhāvanāmayañāṇaṃ

Kathaṃ saṃvaritvā samādahane paññā sāmādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ:
Eko samādhi cittassa ekaggatā.
Dve samādhī: lokiyo samādhi, lokuttaro samādhi.
Tayo samādhī: savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramanto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.

1. Avikkhepaṃ-machasaṃ, 2. Vīriyaṃ-machasaṃ.

[BJT page 92]

Cattāro samādhī: hānabhāgiyo samādhi, ṭhitibhāgiyo samādhi, visesabhāgiyo samādhi, nibbedhabhāgiyo samādhi.

Pañca samādhī: pītipharaṇatā, sukhapharaṇatā, upekkhāpharaṇatā, alokapharaṇatā, paccavekkhananimittaṃ.

Cha samādhī: buddhānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, dhammānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, saṅghānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, sīlānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, cāgānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, devatānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi.

Satta samādhi: samādhikusalasatā, samādhissa samāpattikusalatā samādhissa ṭhitikusalatā, samādhissa vuṭṭhānakusalatā, [PTS page 1-049] samādhissa kallatākusalatā, 1 samādhissa gocarata;salatā, samādhissa abhinīhārakusalatā.

Aṭṭha samādhī: paṭhavīkasiṇa2vasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, āpokasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, tejokasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vāyokasīṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, nīlakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, pītakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, lohitakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, odātakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi.

Nava samādhī: rūpavacaro samādhi atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇito. Arūpāvacaro samādhi atthi hīno, atthi majjhimo atthi paṇīto. Suññato samādhi, animitato samādhi, appaṇihito samādhi.

Dasa samādhī: uddhumātakasaññavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vinīlakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vipubbakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vicchiddakasaññavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vikkhāyitakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vikkhittakasacaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, hatavikkhittakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, lohitakasaññavasena puḷavakasaññāvasena cittassokaggatā avikkhepo samādhi, aṭṭhikasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi ime pañcapaññasa samādhī

1. Kalyatā kusalatā-machasaṃ, [PTS.] Kallitakusalatā syā, kallakusalatā-vasī
2. Pathavīkasiṇa-machasaṃ.

[BJT page 94]

Api ca pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā; pariggahaṭṭhena samādhi, parivāraṭṭhena samādhi, paripuraṭṭhena samādhi, ekaggaṭṭhena samādhi, avikkhepaṭṭhena samādhi, avisāraṭṭhena samādhi, anāvilaṭṭhena samādhi, aniñjanaṭṭhena samādhi, vimuttaṭṭhena samādhi, ekattupaṭṭhānavasena cittassa ṭhitattā samādhi, samaṃ esatīti samādhi, visamaṃ nesatīti samādhi, samaṃ esitattā samādhi, visamaṃ nesitattā samādhi, samaṃ ādiyatīti samādhi, visamaṃ anādiyatīti samādhi, samaṃ ādinnattā samādhi, visamaṃ anādinnattā samādhi, samaṃ paṭipajjatīti samādhi, visamaṃ nappaṭipajjatīti samādhi, samaṃ paṭipannattā samādhi, visamaṃ nappaṭipannattā samādhi, samaṃ jhāyatīti samādhi, visamaṃ jhāpetīti samādhi, samaṃ jhātattā samādhi, visamaṃ jhāpitattā samādhi, samo ca hito ca sukho cāti samidhi. Ime pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati; “saṃvaritvā samādahena paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ. [PTS page 1-050]

Samādhibhāvanāmayañāṇaniddeso.

4. Dhammaṭṭhitiñāṇaṃ

Kathaṃ paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhiti ca, nimittaṭṭhīti ca, āyūhanaṭṭhīti ca, saññogaṭṭhīti ca, paḷibodhaṭṭhīti ca, samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhīti ca, paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā paccayasamuppannā'ti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhiti ñāṇaṃ.

Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhīti ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca, samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā, ubhopete dhammā paccayasamuppannā'ti paccayapariggahe paññā dhammāṭṭhitiñāṇaṃ.

[BJT page 96]

Saṅkhārā viññāṇassa -pe-viññāṇaṃ nāmarūpassa -pe-nāmarūpa saḷāyatanassa -pesaḷāyatanaṃ phassassa -pe-phasso vedanāya -pevedanā taṇhāya -pe- taṇhā upādanassa -pe- upādānaṃ bhavassa -pe- bhavo jātiyā -pe- jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhiti ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca, samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca, imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhiti ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca, samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca, imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamupannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamupannā'ti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā hetu, saṅkhārā hetusamupannā, ubhopete dhammā hetusamupannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhiti ñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi [PTS page 1-051] addhānaṃ avijjā hetu, saṅkhārā hetusamupannā, ubhopete dhammā hetusamupannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Saṅkhārā hetu, viññāṇananananaṃ hetusamuppannaṃ -pe- viññāṇaṃ hetu, nāmarūpaṃ hetusamuppannaṃ -pe- nāmarūpaṃ hetu, saḷāyatanaṃ hetusamuppannaṃ -pe- saḷāyatanaṃ hetu, phasso hetusamuppanno -pe- phasso hetu, vedanā hetusamuppannā -pevedanā hetu, taṇhā hetusamuppannā -pe- taṇhā hetu, upādānaṃ hetusamuppannaṃ -pe- upādānaṃ hetu, bhavo hetusamuppanno -pe- bhavo hetu, jāti hetusamuppannā -pejāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ, ubhopete dhammā hetusamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā paṭicca, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjā paṭicca, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhāpete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

[BJT page 98]

Saṅkhārā paṭicca, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saṅkhārā
Paṭicca, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Viññāṇaṃ paṭicca, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ viññāṇaṃ paṭicca, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Nāmarūpaṃ paṭicca, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ nāmarūpaṃ paṭicca, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Saḷāyatanaṃ paṭicca, phasso paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saḷāyatanaṃ paṭicca, phasso paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Phasso paṭicca, vedanā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ phasso paṭicca, vedanā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Vedanā paṭicca, taṇhā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paṭiccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ vedanā paṭicca, taṇhā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Taṇhā paṭicca, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ taṇhā paṭicca, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Upādānaṃ paṭicca, bhavo paṭiccasamuppanno, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ bhavo paṭicca, jāti paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Jāti paṭicca, jarā maraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti paṭicca, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā, 'ubhopete dhammā paccayasamuppannā'ti paccayapariggahe paññā dhammaṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjāya paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā, ubhāpete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe [PTS page 1-052] paññā dhammaṭhitiñāṇaṃ.

Saṅkhārā paccayo, 1 viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saṅkhārāpaccayo, viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppanno, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Purimakammabhavasmiṃ moho avijjā, ayūhanā2 saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo, ime pañca dhammā purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā paccayā.

Idha paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasado āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā, ime pañca dhammā idhupapattibhavasmiṃ pure katassa kammassa paccayā.

1. Paccayā-machasaṃ-vasi. 2. Āyuhanā-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT page 100]

Idha paripakkattā āyatanānaṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo, ime pañca dhammā idha kammabhavasmiṃ āyatiṃ paṭisandhiyā paccayā.

Āyatiṃ1 paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā, ime pañca dhammā āyatiṃ upapattibhavasmiṃ idha katassa kammassa paccayā.

Iti ime2 catusaṅkhepe tayo addhe vīsatiyā ākārehi tisandhiṃ paṭiccasamuppādaṃ jānāti, passati, aññāti, paṭivijjhati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. [PTS page 1-053]

Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso

5. Sammasanañāṇaṃ

Kathaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammanaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ:

Yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre vā santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ

Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dure santike vā, sabbaṃ vedanā aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Yā kāci saññā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saññā aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Yā keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saṅkhārā aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ.

Yā kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dure santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ.

Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ.

1. Āyati-syā, vasi. 2. Itime-syā

[BJT page 102]

Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
'Vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Saññā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
'Vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Saññā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,
Jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, [PTS page 1-054]

Jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Bhavapaccayā jāti, asati bhavo natthi jāti'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ bhavapaccayā bhāvo, asati bhavo natthi jāti'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Upādānapaccayā bhavo, asati upādāno natthi bhava'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ upādānapaccayā bhavo, asati bhavo natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati taṇhā natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati taṇhā natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Vedanāpaccayā taṇhā, asati natthi taṇhāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ vedanāpaccayā taṇhā, asati vedano natthi taṇhāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Phassapaccayā vedanā, asati phasso natthi vedanāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ phassapaccayā vedanā, asati phasso natthi vedanāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Saḷāyatanapaccayā phasso, asati saḷāyakano natthi phassana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saḷāyatanapaccayā phasso, asati saḷāyatano natthi phassana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, asati nāmarūpā natthi saḷāyatana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ nāmarūpapaccayā jarāmaraṇaṃ, asati nāmarūpo natthi saḷāyatana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, asati viññāṇaṃ natthi nāmarūpa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, asati viññāṇaṃ natthi nāmarūpa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, asati saṅkhārā natthi viññāṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saṅkhārapaccayā jarāmaraṇaṃ, asati saṅkhārā natthi viññāṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārā'ti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

'Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārā'ti saṅkhipitvā vavatane paññā sammanena ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. 'Atitānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ'.

Sammasanañāṇaniddeso.

[BJT page 104]

6. Udayabbayañāṇaṃ

Kathaṃ paccuppannānaṃ dhammānaṃ viparināmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ:

Jātaṃ rupaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.

Jātā vedanā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Jātā saññā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Jātā saṅkhārā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Jātaṃ viññāṇaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Jātaṃ cakkhu paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Jāto bhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañca vīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavisati lakkhaṇāti [PTS page 1-055] passati, udayabbaṃ passanto paññāsa lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.
Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.
Saññākkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.
Saṅkhārakkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.
Viññāṇakkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
Saññākkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati: 'avijjāsamudayā rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā rupasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati, 'āhārasamudayā rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

[BJT page 106]

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: avijjānirodho rūpanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho rūpanirodho'ti paccayavirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho rūpanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'āhāranirodho rūpanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ [PTS page 1-056] passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakandhassa vayaṃ passati, rūpakandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati:

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. ' Avijjāsamudayo vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho vedanānirodho'ti paccayavirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho vedanānirodho'ti paccayavirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Saññākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati: 'avijjāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhā samudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayo saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayo saññāsamudayo'ti paccayasumadayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi saññākkhandhassa udayaṃ passati. Saññākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhāṇāni passati

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
Saññākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayā saññāsamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi saññākkhandhassa udayaṃ passati. Saññākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi saññākkhandhassa vayaṃ passati. Saññākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati. Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati. Saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhāsamudayā viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati, 'kammasamudayā viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa [PTS page 1-057] udayaṃ passati, 'phassasamudayā viññāṇasamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

[BJT page 108]

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Viññāṇakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañcalakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati. Vayaṃ passanto imāni pañcavisati lakkhaṇāni passati. Udayabbaṃ passanto imāni paññāsa1 lakkhaṇāni passati.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: paccuppannānaṃ dhammānaṃ viparināmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ.

Rūpakkhandho āhārasamudayo, 2 vedanā saññā saṅkhārā3 tayo khandhā phassasamudayā, viññāṇakkhandho nāmarupasamudayo4.

Udayabbayañāṇaniddeso

7. Bhaṅgānupassanāñāṇaṃ

Kathaṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ:

Rūpārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato [PTS page 1-058] anupassati, no attato. Nibbindati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nanduṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

1. Paññasaṃ-syā
2. Rūpakkhandhā āhārasamudayā-syā,
3. . . . Saṅkhārāti sesā-vasi, syā
4. Ciññāṇakkhandhā nāmarūpasamudayā-vasi, syā

[BJT page 110]

Vedanārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Saññārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Saṅkhārārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Viññāṇārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Cakkhārammaṇatā1 cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, nonandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Jarāmaraṇārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, nonandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

1. Vatthusaṅkamanā ceva saññāya2 ca vivaṭṭanā
Āvajjanābalaṃ ceva paṭisaṅkhā vipassanā.

2. Ārammaṇaṃ3 anvayena ubho ekavavatthānā
Nirodhe adhimuttatā4 cayalakkhaṇavipassanā.

3. Ārammaṇañca paṭisaṅkhā bhaṅgañca avupassati
Suññato ca upaṭṭhānaṃ adhipaññāvipassanā.

4. Kusalo tīsu anupassanāsu catasso ca5 vipassanāsu
Tayo upaṭṭhānakusalatā nānādiṭṭhisu na kampatī'ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ. [PTS page 1-059]
Bhaṅgānupassanāñāṇanidedaso.

1. Cakkhu, cakkhuṃ-sabbattha 2. Paññāya-machasaṃ, vīmaho, [PTS]
3. Ārammaṇā-vasi, [PTS.] Ārammaṇavasenāpi-vimu.
4. Avimuttatā-[PTS 5.] Catusuca-syā, catusuca-[PTS.]

[BJT page 112]

8. Ādinavañāṇaṃ

Kathaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ:

'Uppādo bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'āyuhanā1 bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, ' nibbatti bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'soko bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

'Anuppādo khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'appaṭisandhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na agati khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na anibbatti khema'nti ñāṇaṃ, 'na anuppatti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na ajāti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na ajarā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na avyādhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na amaraṇaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na asoko khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na aparidevo khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na anupāyāso khema'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo bhayaṃ, anuppādo khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā bhayaṃ, anāyūhanā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati bhayaṃ, agati khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti bhayaṃ, anibbatti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti bhayaṃ, anuppatti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti bhayaṃ, ajāti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā bhayaṃ, ajarā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi bhayaṃ, avyādhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'soko bhayaṃ, asoko khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo bhayaṃ, aparidevo khema'nti ñāṇaṃ, 'upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khema'nti, santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'soko dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

Anuppādo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'appaṭisandhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'agati sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anibbatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupapatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajarā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'avyādhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'amaraṇaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'asoko sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso sukha'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppado dukkhaṃ, anuppādo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā dukkhaṃ, anāyūhanā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati dukkhaṃ, agati sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti dukkhaṃ, ajāti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā dukkhaṃ, ajarā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'soko dukkhaṃ, asoko sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukha'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ. 'Jarā sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādinave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'soko sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

'Anuppādo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'appaṭisandhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'agati nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anibbatti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupapatti sāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajarā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'avyādhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'amaraṇaṃ nirāmisa'nti santipade paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'asoko nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ.

Uppado sāmisaṃ, anuppādo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisa'nti [PTS page 1-060] santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā sāmisaṃ, anāyūhanā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati sāmisaṃ, agati nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā sāmisa'nti, ajarā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'soko sāmisaṃ, asoko nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ.

1. Āyūhanā-machasaṃ, syā, [PTS BJT Page 114] [\x 114/]

'Uppādo saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'soko saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

'Anuppādo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, appaṭisandhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'agati nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupapatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajarā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, avyādhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'amaraṇaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'asoko nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ saṅkhārā appavattaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ saṅkhārā, nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā saṅkhārā, anāyūhanā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati saṅkhārā, agati nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā, ajāti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā, ajarā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbāna'ti santipade ñāṇaṃ, 'soko saṅkhārā, asoko nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ.

1. Uppādañca pavattañca nimittaṃ dukkhanti passati
Āyūhanaṃ paṭisandhi ñāṇaṃ ādīnave idaṃ

2. Anuppādaṃ appavattaṃ animittaṃ sukhanti ca
Anāyūhanaṃ appaṭisandhiṃ1 ñāṇaṃ santipade idaṃ

3. Idaṃ ādīnave ñāṇaṃ pañcaṭṭhānesu jāyati
Pañcaṭṭhāne santipade dasa ñāṇe pajānāti,

Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalātā nānādiṭṭhisu na kampatī'ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. Bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

Ādīnavañāṇaniddeso.

9. Muñcitukamyatāñāṇaṃ

Kathaṃ muñcitukamyatā paṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ:

Uppādaṃ2 muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 3 Muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nimittaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, āyuhanaṃ muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, paṭisandhiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, gatiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nibbattiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upapattiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, jātiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, jaraṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, vyādhiṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, maraṇaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sokaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, paridevaṃ muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upāyāsaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

1. Anāyūhappaṭisandhi-vima 2. Uppādamuñci. . . -Syā
3. Pavattamuñcitu. . . . (Icacādi)-syā.

[BJT page 116]
'Uppādo dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā [PTS page 1-061] paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'āyuhanā dukkha'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paṭisandhi dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, gati dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, soka dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo dukkha'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upāyāso muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'āyuhanā bhaya'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,
'Paṭisandhi bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'gati bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi bhayanti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, maraṇaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'soka bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo bhaya'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upāyāso bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'āyuhanā sāmisa'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paṭisandhi sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'gati sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'soka sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo sāmisa'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upāyāso sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ saṅkhārā'ni muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'āyuhanā saṅkhārā'ti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paṭisandhi saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'gati saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'soka saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo saṅkhārā'ti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upāyāso soka dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo dukkha'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upāyāso saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

Uppādo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.

Pavattaṃ saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Nimitataṃ saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Āyūhanā saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Paṭisandhi te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Gati saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Nibbatti saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Upapatti saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Jāti saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Jarā saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Byādhi saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Maraṇaṃ saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Soko saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā caupekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Paridevo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Upāyāso saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.
Katīhākarehi saṅkhārupekkhāya cittassa ahinīhāro hoti: aṭṭhahākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Puthujjanassa katīhākārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, sekkhassa katīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti, vitarāgassa katīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: [PTS page 1-062]

[BJT page 118]

Puthujjanassa dvīkārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, sekkhassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti, vitarāgassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti:

Puthujjanassa katamehi dvīkārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, puthujjano saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā, vipassati vā puthujjanassa imehi dvīkārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Sekkhassa katamehi tīhakārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samājapatti, sekkhassa imehi tīhākārahi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Vītarāgassa katamehi tīhakārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: vītarāgo saṅkhārupekkhā vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samājapatti, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati; vītarāgassa imehi tīhākārahi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti: puthujjanassa saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripattho hoti, paṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti, sekkhassapi saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripattho hoti, uttariṃ paṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti abhinandanaṭṭhena.
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ aviccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati, sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati. Vītarāgopi saṅkhārupekkhaṃ [PTS page 1-063] aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti abhinīhāraṭṭhena.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti: puthujjanassa saṅkhārupekkhā kusalā hoti, sekkhassa saṅkhārupekkhā kusalā hoti, vītarāgassa saṅkhārupekkhā avyākatā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti kusalābyākataṭṭhena.

[BJT page 120]

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti: puthujjanassa saṅkhārupekkhā kiñci kāle suviditā hoti, kiñci kāle na suviditā hoti, sekkhassapi saṅkhārupekkhā kiñci kāle suviditā hoti, kiñci kāle na suviditā hoti, vītarāgassa saṅkhārupekkhā accantaṃ suviditā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti viditaṭṭhena ca aviditaṭṭhena ca.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ1, atittattā vipassati, sekkhopi
Saṅkhārupekkhaṃ1 atittatti vipassati, vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ nittattā vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti tittaṭṭhena ca atittaṭṭhena ca.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhessa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vipassati, sekkho saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahīnattā uttaripaṭilābhatthāya vipassati, vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ sabbakilesānaṃ pahīnattā diṭṭhammasukhavihāratthāya vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhessa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa anīhāro nānattaṃ hoti pahīnaṭṭhena ca appahīnaṭṭhena ca. [PTS page 1-064]

Kathaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti: sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā, vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā, phalasamāpattiṃ samāpajjatiiiiia; vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samapajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati. Evaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti vihārasamāpattaṭṭhena.

Kati saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti, kati saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti: aṭṭhasaṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti, dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvayena uppajjanti.

1. Saṅkhārupekkhā-syā.

[BJT page 122]

Katamā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti: paṭhamaṃ jhānaṃ1 paṭilābhatthāya nīvaraṇe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, tatiyaṃ jhāṇaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pīti paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, catutthaṃ ñāṇaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatana saññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatana saññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Imā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti.

Katamā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjaniti: [PTS page 1-065] sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ sakadāgāmiphalasamāpattatthāya paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sakadāgāmiphalasamāphattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, anāgāmiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, arahattaphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, suññatavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Imā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti.

Kati saṅkhārupekkhā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā: paṇṇarasa saṅkhārupekkhā kusalā, tisso saṅkhārupekkhā abyākatā. Natthi saṅkhārupekkhā akusalā.

1. “Paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā aṭṭha cittassa gocarā
Puthujjanassa dve honti tayo sekkhassa gocarā
Tayo ca vītarāgassa yehi cittaṃ vivaṭṭati. .

1. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā-[PTS]

[BJT page 124]

2. Aṭṭha samādhissa paccayā dasa ñāṇassa gocarā
Aṭṭhārasa saṅkhārupekkhā tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.

3. Ime aṭṭhārasākārā paññā yassa parivitā1
Kusalo saṅkhārupekkhāsu nānādiṭṭhisu na kampatī”ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati 'muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ'. [PTS page 1-066]

Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso.

10. Gotrabhuñāṇaṃ

Kathaṃ bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭāne paññā gotrabhu ñāṇaṃ:

Uppādaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, pavattaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, nimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, āyūhanaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, gatiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, nibbattiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, upapattiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, jātiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, jaraṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, vyādhiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, maraṇaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sokaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, paridevaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, upāyāsaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu.

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appaṭisandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, agatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, anupapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, ajātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, avyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, asokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, anupāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu.

Uppādaṃ abhibhuyyitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā abhibhuyyitvā appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nimittaṃ abhibhuyyitvā animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, āyūhanā abhibhuyyitvā anāyūhanā pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhi abhibhuyyitvā appaṭisandhi pakkhandatīti gotrabhu, gati abhibhuyyitvā agati pakkhandatīti gotrabhu, nibbatti abhibhuyyitvā anibbatti pakkhandatīti gotrabhu, upapatti abhibhuyyitvā anupapatti pakkhandatīti gotrabhu, jāti abhibhuyyitvā ajāti pakkhandatīti gotrabhu jarā abhibhuyyitvā ajarā pakkhandatīti gotrabhu, maraṇā abhibhuyyitvā amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokā abhibhuyyitvā asokā pakkhandatīti gotrabhu, paridevā abhibhuyyitvā aparidevo pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso abhibhuyyitvā anupāyāso pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhārā nimittaṃ abhibhuyyitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandati gotrabhu.

Uppādā vuṭṭhātīti gotrabhu, pavattā vuṭṭhātīti gotrabhu, nimittā vuṭṭhātīti gotrabhu, āyūhanā vuṭṭhātīti gotrabhu, paṭisandhiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, gatiyā vuṭṭhitīti gotrabhu, nibbattiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, upapattiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, jātiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, jarāyā vuṭṭhātīti gotrabhu byādhimhā vuṭṭhātīti gotrabhu, maraṇā vuṭṭhātīti gotrabhu, sokā vuṭṭhātīti gotrabhu, paridevā vuṭṭhātīti gotrabhu, upāyāsā vuṭṭhātīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhitīti gotrabhu.

1. Paricavitā machasaṃ

[BJT page 126]

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, gatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, vyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paridevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu,

Uppādā vuṭṭhahitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā vuṭṭhahitvā appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nimittā vuṭṭhahitvā animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, āyūhanā [PTS page 1-067] vuṭṭhahitvā anāyuhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiyā vuṭṭhahitvā appaṭi sandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, gatiyā vuṭṭhahitvā agatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiyā vuṭṭhahitvā anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiyā vuṭṭhahitvā anupapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jātiyā vuṭṭhahitvā ajātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jarāya vuṭṭhahitvā ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, byādhimhā vuṭṭhahitvā abyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇā vuṭṭhahitvā amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokā vuṭṭhahitvā asokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paridevo vuṭṭhahitvā aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso vuṭṭhahitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhāsaṅkhāranimittā vuṭṭhahitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu.

Uppādā vivaṭṭatīti gotrabhu, pavattā vivaṭṭatīti gotrabhu, nimittā vivaṭṭatīti gotrabhu, āyūhanā vivaṭṭhatīti gotrabhu, paṭisandhiyā vinaṭṭhatīti gotrabhu, gatiyā vivaṭṭatīti gotrabhu, nibbattiyā vivaṭṭhatīti gotrabhu, upapattiyā vivaṭṭhatīti gotrabhu, jātiyā vivaṭṭatīti gotrabhu, jarāyā vivaṭṭatīti gotrabhu byādhimhā vivaṭṭatīti gotrabhu, maraṇā vivaṭṭatīti gotrabhu, sokā vivaṭṭatīti gotrabhu, paridevā vivaṭṭatīti gotrabhu, upāyāsā vivaṭṭatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭatīti gotrabhu.

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, gatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, vyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paridevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu,

Uppādā vivaṭṭitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā vivaṭṭitvā appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nimittā vivaṭṭitvā animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, āyūhanā vivaṭṭitvā anāyuhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiyā vivaṭṭitvā appaṭi sandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, gatiyā vivaṭṭatvā agatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiyā vivaṭṭitvā anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiyā vivaṭṭitvā anupapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jātiyā vivaṭṭitvā ajātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jarāya vivaṭṭitvā ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, byādhimhā vivaṭṭatvā abyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇā vivaṭṭitvā amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokā vivaṭṭitvā asokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paridevo ninaṭṭitvā aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso vivaṭṭitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu.

Kati gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti, kati gotrabhudhammā vipassanā vasena uppajjanti: aṭṭha gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti, dasa gotrabhudhammā vipassanāvasena uppajjanti.

Katame1 aṭṭha gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti: paṭhamaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya nivaraṇe abhibhuyyantīti gotrabhu, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre abhibhuyyantīti gotrabhu, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ abhibhuyyantīti gotrabhu, catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe abhibhuyyantīti gotrabhu, ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ abhibhuyyantīti gotrabhu, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcayatanasaññaṃ abhibhuyyantīti gotrabhu, ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ [PTS page 1-068] ābhibhuyyantīti gotrabhu, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ abhibhuyyantīti gotrabhu. Ime aṭṭha ṭagātrabhudhammā samathavasena uppajjanti.

1. Katamā-sī1. 2. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS] sī 1.

[BJT page 128]

Katame dasa gotrabhudhammā vipassanāvasena uppajjanti: sotā, pattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sakadāgāmiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, anāgāmiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, arahattaphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, suññatavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, ime dasa gotrabhudhammā vipassanāvasena uppajjanti.

Kati gotrabhudhammā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā, natthi gotrabhudhammā akusalā.

1. “Sāmisañca nirāmisaṃ paṇihitañca appaṇihitaṃ
Suññakañca visaññūttaṃ vuṭṭhitañca avuṭṭhitaṃ

2. Aṭṭha samādhissa paccayā dasa ñāṇassa gocarā
Aṭṭhārasa gotrabhudhammā tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā,

3. Ime aṭṭhārasākārā paññā yassa parivitā
Kusalo vivaṭṭe vuṭṭhāne nānādiṭṭhisu na kampatī'ti

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā, tena vuccati: “bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhu ñāṇaṃ”
[PTS page 1-069]
Gotrabhuñāṇaniddeso.

11. Maggañāṇaṃ

Kathaṃ dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi vicchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanūvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ

[BJT page 130]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca bhandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhako vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena smamākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane pañña magge ñāṇaṃ.

[BJT page 130-] 128 sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭeṭhana sammādiṭṭhi [PTS page 1-070] micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehica khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikekhapaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭīghasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.
[BJT page 130-] 128
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭeṭhana sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehica khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena samimāsamādhi aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭaghasaññojanā, aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭāghānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ'

[BJT page 132-] 128

Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchāduṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikekhapaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāyamānānusā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

1. “Ajātaṃ jhāpeti1 jātena jhānaṃ2 tena pavuccati
Jhānavimokkhe3 kusalatā nānādiṭṭhisu na kampati4

2. Samādahitvā yathā ce vipassati
Vipassamāno tathā ce samādahe
Vipassanā ca samatho tadā ahu
Samānabhāgā yūganandhā vattare.

3. Dukkhā saṅkhārā sukho nirodhoti dassanaṃ
Dubhato vuṭṭhitā paññā phasseti amataṃ padaṃ

4. Vimokkhacariyaṃ jānāti nānattekatta5 kovido
Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatā nānādiṭṭhisu na kampatī”ti,

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānaṭṭhena paññā, tena vuccati “dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ. [PTS page 1-071]

Maggañāṇaniddeso.

12. Phalañāṇaṃ

Kathaṃ payogapaṭippassaddhipaññā phale ñāṇaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhi vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

1. Ñāpeti-[PTS, 2.] Ñāṇaṃ-[PTS, 3.] Ñāṇavimokkhe-[PTS.]
4. Na kampatīti-syā 5. Nānattekante-[PTS. 6.] Tappayoga vima
[BJT page 134]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā [PTS page 1-072] uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT page 134-] 132
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehica khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhāca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaṃyojanā paṭighasaṃyojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhahi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhitha maggassetaṃ phalaṃ.

1. Tappayoga. . . . Vima

[BJT page 136-] 132

Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT page 136-] 134
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi aṇusahagatā kāmarāga saññojanā paṭighasaññojanā aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT page 136-] 132
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT page 136-] 134
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati
Sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya, mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo maggassetaṃ phalaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: payogapaṭippassaddhipaññā phale ñāṇaṃ.

Phalañāṇaniddeso.

13. Vimuttiñāṇaṃ

Kathaṃ chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimuttiñāṇaṃ:

Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbata parāmāso, diṭṭhānusayo vicikicchānusayo, attano cittassa upakkīlesā sammāsamucchinnā honti, imehi pañcahi upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ. [PTS page 1-073] taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati: chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimutti ñāṇaṃ.

Satadāgāmimaggena oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ oḷāriko kāmarāgānusayo paṭāghānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā samucchinnā honti, imehi catūhi upakkīlesehi pariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ. Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. 'Chinnavaṭṭamanupassane paññā vimutti ñāṇaṃ.

1. Chinnavaṭumānupassane-machasaṃ. Jinna manupassane-syā, [PTS.]
[BJT page 138]

Anāgāmimaggena aṇusahagataṃ aṇusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ aṇusahagato kāmarāgānusayo paṭighānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā samucchinnā honti, imehā catūhi upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hotī sumuttaṃ. Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: 'chinnavaṭṭamanupasane paññā vimutti ñāṇaṃ.

Arahattamaggena rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā mānānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā samucchinnā honti, imehi aṭṭhahi upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti sucimuttaṃ, taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: 'chinnavaṭṭamanupassane paññā vimuttiñāṇaṃ. '

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: chinnavaṭṭamanupassane paññā vimuttiñāṇaṃ.

Vimuttiñāṇaniddeso.

14. Paccakkhanañāṇaṃ

Kathaṃ tadā samudāgate1 dhamme passane2 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ:

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, [PTS page 1-074] vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

1. Samupāgate-syā
2. Vipassane-[PTS]
3. Samupāgatā-syā

[BJT page 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. [PTS page 1-075]

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138
Sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 142

Paṭipassaddhaṭṭhena1 anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

[BJT page 142-] 138
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgato, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgato, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138
Sakadāgāmiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgato, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgato, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138

Anāgāmimiggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā, niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138

Anāgāmiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā, niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138

Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatitadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā, niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Samucchedanaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT page 142-] 138

Arahattaphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT page 142-] 140

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā, niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā, ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhitadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Paṭippassaddhaṭṭhena1* anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā [PTS page 1-076] samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

Taṃ ñātaṭṭhena2 ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati tadā samudāgate dhamme passane3 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ. '

Paccivekkhanañāṇaniddeso.

1. Hetaṭṭhena-syā
1*Paṭipassaddhaṭṭhena-[PTS.]
2. Taññataṭṭhena-[PTS.]
3. Vipassane-[PTS.]

15. Vatthunānattañāṇaṃ.

Kathaṃ ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ:

Kathaṃ ajjhattadhamme4 vavattheti:

Cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti, sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti, ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti, jivhi ajjhattaṃ vavattheti, kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti, manaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

[BJT page 144]

Kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti: cakkhuṃ avijjāsambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ taṇhāsambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ kammasambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, 'cakkhuṃ uppanna'nti vavattheti, 'cakkhuṃ samudāgatanti vavattheti, 'cakkhuṃ ahutvā samabhūtaṃ. Hutvā phavissatī'ti vavattheti, cakkhuṃ antavantato vavattheti, cakkhuṃ addhuvaṃ asassataṃ viparināmadhamma'nti vavattheti, 'cakkhuṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti vavattheti.

Cakkhuṃ aniccato vavattheti, no niccato, dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, [PTS page 1-077] no rajjati, nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādīyati aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭīnissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'sotaṃ avijjāsambhūta'nti vavattheti, -pe-evaṃ sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti ghānaṃ avijjāsambhūta'nti vavattheti, -pe- evaṃ ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'jivhā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā taṇhāsambhūtā'ti vavattheti, jivhā kammasambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā āhārasambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā catuttaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, jivhā uppannā'ti vavattheti, 'jivhā damudāgatā'ti
Vavattheti, 'jivhā ahutvā sambhutā hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, 'jivhā antacantato vavattheti, jivhā
Addhuvā asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, jivhā aniccā saṅkhatā paṭiccasamujjinnā khayammā
Vayadhammā virāgadhammā nārodha dhammā'ti vavattheti.

1. Ajjhattaṃ dhamme - syā [PTS]

[BJT page 146]

Jivhā aticcato vavattheti no niccato, -pe- paṭinissajjati no ādiyati. Aniccato
Vavatthento niccasaññaṃ pajahati, -pe-paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'kāyo avijjāsambhūto'ti vavattheti, 'kāyo taṇhāsambhūto'ti vavattheti, 'kāyo kammasambhūto'ti vavattheti, 'kāyo āhārasambhūto'ti vavattheti, kāyo catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, kāyo uppanno'ti vavattheti, kāyo samudāgato'ti vavattheti, kāyo ahutvā sambhūto, hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, kāyaṃ antavantato vavattheti, 'kāyo addhuvo asassato viparināmadhammāti vavattheti, kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo nirodhadhammo'ti vavattheti, kāyaṃ aniccato vavattheti, no niccato: dukkhato vavattheti, no sukhato -pe- paṭinissajjati, no ādiyati, aniccato vavatthento, naccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati -pe- paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ manaṃ ajjhattaṃ vavattheti, 'mano avijjāsambhūto'ti vavattheti, mano taṇhāsambhūto'ti vavattheti, mano kammasambhūto'ti vavattheti, mano āhārasambhūto'ti vavattheti, mano uppanno'ti vavattheti, mano samudāgato'ti vavattheti, 'mano ahutvā sambhūto, hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, manaṃ antavantato vavattheti, mano addhuvo asassato viparināmadhammo'ti vavattheti, 'mano anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo'ti vavattheti, manaṃ aniccato vavattheti no niccato: dukkhato vavattheti no sukhato, anattato vavattheti, no attato, nibbindati, no nandati: virajjati, no rajjati: nirodheti, no samudeti: paṭitissajjati, no ādiyati. Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anantato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ manaṃ ajjhattaṃ vavattheti, evaṃ ajjhattadhamme1 vavattheti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: 'ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ',

Vatthunānattañāṇa niddeso.

1 Ajjhattaṃ dhamme-syā [PTS.]

[BJT page 148]

16. Gocaranānattañāṇaṃ
Kathaṃ bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ.

Kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti: rūpe bahiddhā vavattheti, sadde bahiddhā vavattheti, gandhe bahiddhā vavattheti, rase bahiddhā vavattheti, phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti, dhamme bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ rūpe bahiddhā vavattheti: rūpā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, rūpā taṇhā sambhūtā'ti vavattheti, 'rūpā kammasambhūtā'ti vavattheti, 'rūpā āhārasambhūtā'ti vavattheti, 'rūpā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya'ti vavattheti, 'rūpā uppannā'ti vavattheti, 'rūpā samudāgatā'ti vavattheti, rūpā ahutvā sambhūtā huttā na bhavissantī'ti vavattheti, rūpe antavantato vavattheti, 'rūpā addhuvāpa asassatā viparināmadhammā'ti [PTS page 1-078] vavattheti, 'rūpā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā'ti vavattheti,

Rūpe aniccato vavattheti, no niccato, dukkhato vavattheti, no sukhato, anattato vavattheti, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati, nirodhetitha no samudeti: paṭinissajjati no ādiyati, aniccato vavatthento viccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ jahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ sadde bahiddhā vavattheti *saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti, vavattheti, 'saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, 'saddā uppannā'ti vavattheti, saddā samudāgatā'ti vavattheti 'saddā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti, sadde antavantato vavattheti, 'saddā addhuvā asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, saddi aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nārodhadhammā'ti vavattheti.

Sadde aniccato vavattheti, no niccato, -pe- evaṃ sadde bahiddhā vavattheti.

*Sadadā avijjāsambhūtā'ti vavattheti -pe-' iti machasaṃ, syā sī, [PTS.] Potthakesu dissati, taṃ pana pāḷisā na sameti, sadadassa utucitta samuṭṭhānattā, aṭṭhakathāyapi avijjā sambhūtādī na vutta'nti vuttaṃ.

[BJT page 150]

Kathaṃ gandhe bahiddhā vavattheti: 'gandhā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'gandhā taṇhāsambhūtā'ta vavattheti, -pe- evaṃ gandhe bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ rase bahiddhā vavattheti: 'rasā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'rasā taṇhāsambhūtāti vavattheti, -pe- evaṃ rase bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti: 'dhammā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'dhammā taṇhāsambhūtā'ti vavattheti, dhammā kamma sambhūtā'ti vavattheti, dhammā āhārasambhūti'ti vavattheti, dhammā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, * dhammā uppannā'ti vavattheti, dhammā samudāgatā'ti vavattheti, 'dhammā ahutvā sambhūtāti, hutvā na bhavissantī'ti vavattheti, dhamme antavantato vavattheti, dhammā addhāvo asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, dhammā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā'ti vavattheti.

Dhamme aniccato vavattheti, no niccato: dukkhato vavateti no sukhato: anattato vavattheti, no atatato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati, nirodheti no samudeti: paṭinissajjati no ādiyati, -pe- aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ dhamme bahiddhā vavattheti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: 'bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ'
[PTS page 1-079]
Gocaranānattañāṇaniddeso

*Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti padaṃ- syā machasaṃ potthakesu va kesucī sīhala potthakesu ca tahitaṃ

[BJT page 152]

17. Cariyānānattañāṇaṃ.
Kathaṃ cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ.
Cariyāti tisso cariyāyo: viññāṇacariyā, aññāṇacariyā, ñāṇacariyā.

Katamā viññāṇacariyā: 1

Rūpesu dassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā* rūpesu dassanattho cakkhuviññāṇaṃ viññāṇacariyā, rūpesu diṭṭhattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, rūpesu abhiniropitattā vipākamano viññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Saddesu savanatthāya ājjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, saddesu savanattho sotaviññāṇaṃ viññāṇacariyā, saddesu sutattā abhiniropanā2 vipāka manodhātu viññāṇacariyā, saddesu abhiniropitattā vipāka manovaññāṇadhātu viññāṇacariyā,

Gandhesu ghāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, gandhesu ghāyanattho ghānaviññāṇaṃ viññāṇacariyā, gandhesu ghāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, gandhesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Rasesu sāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, rasesu sāyanattho jivhā viññāṇaṃ viññāṇacariya, rasesu sāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, rasesu abhiniropitattā vipakamane viññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Phoṭṭhabbesu phusanatthāya 3 āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu phusanattho kāyaviññāṇaṃ viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu phuṭṭhattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Dhammesu vijānanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, dhammesu vijānanattho manoviññāṇaṃ viññāṇacariyā, dhammesu viññāṇatattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, dhammesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā. [PTS page 1-080]

1. Katamaṃ viññāṇacariyaṃ -sī 1,
2. Abhiniropanā - syā,
3. Phussanatthāya -[PTS,]
* 'Rūpesu' ādīni santamyattapadāni sabbattha vākyante payuttāni machasaṃ potthake.
[BJT page 154]

Viññāṇadhātu kenaṭṭhena viññāṇacariyā.
Nīrāgā1 caratīti viññāṇacariyā, niddesā2 caratīti viññāṇacariyā, nimmohā3 caratīti viññāṇacariyā, nimmānā4 caratīti viññāṇacariyā, niddiṭṭhi 5 caratīti viññāṇacariyā, niuddhaccā6 caratīti viññāṇacariyā, nibbivikicchā7caratīta viññāṇacariyā, nānusayā caratīti viññāṇacariyā, rāgavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dosavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, mohavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, mānavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, diṭṭhivippayuttā caratīti viññāṇacariyā, uddhaccavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, vicikicchāvippayuttā caratīti viññāṇacariyā, anusayavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, kusalehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, akusalehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, anavajjehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, kaṇhehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, sukkehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, sukhudraṭhayehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dukakhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dukakhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, viññāte 8 caratīti viññāṇacariyā viññāṇassa evarūvā cariyā hotīti viññāṇacariyā, pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti viññāṇacariyā, ayaṃ viññāṇacariyā.

Katamā aññāṇacariyā: 9

Manāpāyesu10 rūpesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, rāgassa javanā aññāṇacariyā amanāpiyesu rūpesu dosassa javanatthāya āvajjanakiriyābyakatā viññāṇacariyā, dosassa javanā aññāṇacariyā, tadubhayena11 asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, mohassa javanā aññāṇacariyā, vinibandhassa mānassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, mānassa javanā aññāṇacariyā, parāmaṭṭhāya12 diṭṭhiyā [PTS page 1-081] javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā, vikkhepagatassa uddhaccassa āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, uddhaccassa javanā aññāṇacariyā, aniṭṭhaṅgatāya13 vicikicchāya javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, vicikicchāya javanā aññāṇacariyā, thāmagatassa anusayassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anusayassa javanā aññāṇacariyā.

1. Nirāgā-pu, ma cha saṃ, syā[PTS.] Nirāgaṃsī. 1, 2. Nidosā[PTS.] Niddosaṃ-sī 1. 3. Nimohā-[PTS,] nimohaṃ-sī1 4. Nimānā-[PTS,] nimānaṃ- sī1, 5. Nidiṭṭhi-[PTS,] sī 1 6. Nimuddhaccāsyā, niuddhaccaṃ- sī1. 7. Nivicikicchā-[PTS,] sī 1 8. Viññāṇe-[PTS, 9.] Añāṇacariyā-sī1 10. Manāpikesu -sa. 11. Tadubhaye - sī. 1-2. 12. Paramaṭṭhāya-[PTS, 13.] Aniṭṭhāgatāyasya.

[BJT page 156]

Manāpiyesu saddesu -pe- manāpiyesu gandhesu -pe- manāpiyesu rasesu -pe- manāpiyesu phoṭṭhabbesu -pe- manāpiyesu dhammesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, rāgassa javanā aññāṇacariyā, amanāpiyesu dhammesu1 dosassa javanatthāya āvajjanakiribyākatā viññāṇacariyā, dosassa javanā aññāṇacariyā, tadubhayena asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā vaññāṇacariyā, mohassa javanā aññāṇacariyā, vinibandhanassa mānassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, mānassa javanā aññāṇacariyā, parāmaṭṭhāya diṭṭhiyā javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā, vikkhepagatassa uddhaccassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, uddhaccassa javanā aññāṇacariyā, aniṭṭhaṅgatāya vicikicchāya javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, vicikicchāya javanā aññāṇacariyā, thāmagatassa anusayassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anusayassa javanā aññāṇacariyā.

Aññāṇacariyāti kenaṭṭhena aññāṇacariyā:

Sarāgā caratīti aññāṇacariyā, sadosā caratīti aññāṇacariyā, samohā caratīti aññāṇacariyā, samānā caratīti aññāṇacariyā, sadiṭṭhi caratīti aññāṇacariyā, sauddhaccā caratīti aññāṇacariyā, savicikicchā caratīti aññāṇacariyā, sānusasā caratīti aññāṇacariyā, rāgasampayuttā caratīti aññāṇacariyā, dosasampayuttā caratīti aññāṇacariyā, mohasampayuttā aññāṇacariyā, manāsampayuttā caratīti aññāṇacariyā, diṭṭhisampayuttā caratīti aññāṇacariyā, [PTS page 1-082] uddhacca sampayuttā caratīti aññāṇacariyā, vicikicchā sampayuttā caratīti aññāṇacariyā, anusayasampayuttā caratīti aññāṇacariyā, kusalehi kammehi vippapayuttā caratīti aññāṇacariyā, akusaleha kammehi sampayuttā caratīti aññāṇacariyā, sāvajjehi kammehi sampayuttā2 caratīti aññāṇacariyā, anavajjehikammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā, kaṇhehi kammehi sampayuttā2 caratīti aññāṇacariyā, sakkehi kammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā, sukhudrayehi kammehi sampayuttā2 caratīti aññāṇacariyā, sukhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā, dukkhavipākehi kammehi sampayuttā2 aññāte3 caratīti aññāṇacariyā, aññāṇassa evarūpā cariyā hotīti aññāṇacariyā, ayaṃ aññāṇacariyā.

1. Rūpesu -[PTS.]
2. Vippayuttā- [PTS.]
3. Aññāṇe -sī 1-2.

[BJT page 158]

Katamā ñāṇacariyā.
Aniccānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, aniccānupassanā ñāṇacariyā, dukkhānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, dukkhānupassanā ñāṇacariyā, anattānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anattānupassanā ñāṇacariyā, nibbidānupassanatthāya -pevirāgānupassanattāya -penirodhānupassanatthāya -pepaṭinissaggānupassanattāya -pe- khayānupassanatthāya -pevayānupassanatthāya -peviparināmānupassanatthā -peanimittānupassanatthāya -pe- appanihitānupassanatthāya -pesuññatānupassanatthāya-pe-adhipaññādhammānupassanatthāya-pe-yatha- bhūtañāṇadassanatthāya -pe-ādīnavānupassanatthāya -pe-paṭisaṅkhānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, paṭisaṅkhānupassanā ñāṇaviriyā, vivaṭṭānupassanā ñāṇacariyā, sotāpattimaggo ñāṇacariyā, sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā, sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā, sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, anāgāmimaggo ñāṇacariyā, anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, arahattamaggo ñāṇacariyā arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā.

Ñāṇacariyā kenaṭṭhena ñāṇacariyā.

Nirāgā caratīti ñāṇacariyā, niddosā caratīti ñāṇacariyā, nimmohā caratīti ñāṇacariyā, nimmānā caratīti ñāṇacariyā, [PTS page 1-083] niddiṭṭhi caratīti ñāṇacariyā, niuddhaccā caratīti ñāṇacariyā, nibbivikicchā caratīti ñāṇacariyā, nānusayā caratīti ñāṇacariyā, rigavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, dosavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, mohavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, mānappayuttā caratīti ñāṇacariyā, diṭṭhivippayuttā caratīti ñāṇacariyā, uddhaccavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, vicikicchāvippayuttā caratīti ñāṇacariyā, anusayavippayuttā caratīti ñāṇacariyā kusalehi kammehi sampayuttā1 caratīti ñāṇacariyā, akasalehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, anavajjehi kammehi sampayuttācaratīti ñāṇacariyā, kaṇhehi kammehi vipupayuttā caratīti ñāṇacariyā, sukkehi kammehi sampayuttā1 caratīti ñāṇacariyā sukhudrayehi kammehi sampayuttā caratīti ñāṇacariyā, dukkhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, sukhavipākehi kammehi sampayuttā1 caratīti ñāṇacariyā, dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, ñāte2 caratīti ñāṇacariyā, ñāṇassa evarūpā cariyā hotīti ñāṇacariyā, ayaṃ ñāṇacariyā.

Aññā viññāṇacariyā, aññā aññāṇacariyā, aññā ñāṇacariyāti taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ.

Cariyānānattañāṇaniddeso.

1. Vippayuttā-[PTS,]
2. Ñāṇe - sī, 1, 2,
[BJT page 160]

18. Bhūminānattañāṇaṃ.
Kathaṃ catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ.
Catasso bhūmiyo: kāmāvārā bhūmi, rūpāvacarā bhūmi, arūpāvacarā bhūmi, apariyāpannā bhūmi.

Katamā kāmāvacarā bhūmi: heṭṭhato avīciranirayaṃ pariyantaṃ karitvā, uparito paranimmitavasavatti deve anto karitvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhadhātuāyatanā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ, ayaṃ kāmāvacarā bhūmi.

Katamā rūpāvacarā bhūmi: [PTS page 1-084] heṭṭhato brahmalokaṃ parapiyantaṃ karitvā, uparito akaniṭṭho deve anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā uppannassa1 vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā, ayaṃ rūpāvacarā bhūmi.

Katamā arūpāvacarā bhūmi: heṭṭhato ākāsānañcāyatanūpage deve pariyantaṃ karitvā uparito nevasaññānāsaññāyatanūpage deve anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā uppannassa1 vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā, ayaṃ arūpāvacarā bhūmi.

Katamā apariyāpanna bhūmi: apariyāpannā maggā ca maggaphalāni ca asaṅkhatā ca dhātu, ayaṃ apariyāpannā bhūmi. Imā catasso bhūmiyo.

Aparāpi catasso bhūmiyo: cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhapādā cattāri jhānāni, catasso appamaññāyo, catasso arūpasamāpattiyo, catasso paṭisambhidā, catasso paṭipadā, cattāri ārammāṇāni, cattāri ariyavaṃsāni, cattāri saṅgahavatthuni, cattāri cakkāni, cattāri dhammapadāni, imā catasso bhūmiyo.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ.

Bhūminānattañāṇaniddeso.
1. Upapantassa -ma cha saṃ, sya, [PTS,]

[BJT page 162]

19. Dhammānānattañāṇaṃ.

Kathaṃ navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ:

Kathaṃ dhamme vavattheti: kāmavacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti, rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. Arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. Abariyāpanne dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. [PTS page 1-085]

Kathaṃ kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti: dasa kusalakammapathe kusalato vavattheti, dasa akusalakammapathe akusalato vavattheti, rūpañca vipākañca kiriyañca abyākatato vavattheti. Evaṃ kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti: abyākatato vavattheti: idhaṭṭhassa cattāri jhānāni kusalato vavattheti, tatrūpapannassa cattāri jhānāni abyākatato vavattheti. Evaṃ rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti: idhaṭṭhassa catasso arūpāvacarasamāpattiyo kusalato vavattheti, tatrūpapannassa catasso arūpāvacarasamāpattiyo abyākatato vavattheti. Evaṃ arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ apariyāpanno dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti: cattāro ariyamagge kusalato vavattheti, cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañca abyākatato vavattheti. Evaṃ apariyāpanno dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. Evaṃ dhamme vavattheti.

Nava pāmojjamūlako dhammā: aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite catte yathābhūtaṃ jānāti1 passati, yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe-

1 Pajānāti - machasaṃ, syā, [PTS]

[BJT page 164]

Rūpaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -perūpaṃ dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- vedanaṃ -pe- saññaṃ -pesaṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pe- cakkhuṃ -pejarāmaraṇaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pejarāmaraṇaṃ dukkhāto manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ [PTS page 1-086] anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte yathābhūtaṃ jānāti passati, yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Ime nava pāmojjamūlakā dhammā.

Nava yonisomanasikāramūlakā dhammā: aniccato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamusitassa pīti jāyati, pītimanassa kāyopassambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhitena cittena 'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ pajāniti, 'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti yathābhūtaṃ pajānāti.

Dukkhato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhitena cittena 'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti yathābhūtaṃ pajānāti.

Anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -perūpaṃ aniccato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ aniccato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ dukkhato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pevedanaṃ -pesaññaṃ -pe- saṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pecakkhuṃ -pejarāmaraṇaṃ aniccato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ dukkhato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhitena cittena 'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti [PTS page 1-087] yathābhūtaṃ pajānāti. Ime nava yonisomanasikaromūlakā dhammā.

[BJT page 166]

Nava nānattā dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānattaṃ, vedanānānattaṃ paṭicca uppajjati saññānānattaṃ, saññānānattaṃ paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṃ, saṅkappanānattaṃ paṭicca uppajjati chandanānattaṃ, chandanānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṃ, pariḷāhanānattaṃ paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṃ, pariyesanānānattaṃ paṭicca uppajjati lābhanānattaṃ. Ime navanānattā.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'nava dhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ. '

Dhammanānattañāṇaniddeso.

20 -24. Ñāṇapañcakaṃ.
Kathaṃ abhiññā paññā ñātaṭṭhe1 ñāṇaṃ, pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe2 ñāṇaṃ, pahānapaññā pariccāgaṭṭhe3 ñāṇaṃ, bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe4 ñāṇaṃ, sacchikiriyāpaññā phusanaṭṭhe5 ñāṇaṃ:

Ye ye dhammā abhiññātā honti te te dhammā ñātā honti, ye ye dhammā pariññātā honti te te dhammā tīritā honti, ye ye dhammā pahīna honti te te dhammā pariccattā honti, ye ye dhammā bhāvitā honti te te dhammā ekarasā honti, ye ye dhammā sacchikatā honti te te dhammā phassitā6 honti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: 'abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ, pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ, pahānapaññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ, bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ, sacchikiriyā paññā phusanaṭṭhe ñāṇaṃ'. [PTS page 1-088]

Ñāṇapañcakaniddeso.

1. Ñātaṭṭhena - sī 1, 2, 3, syā, 2, tīraṇaṭṭhena - sī 1, 2, 3, syā, 3. Pariccāgaṭṭhena - sī 1, 2, 3, syā, 4. Ekarasaṭṭhena - sī. 1, 2, 3, Syā. 5. Phassataṭṭhena - sī. 1, 2, 3, Syā. 6. Phusitā - syā. Ma cha saṃ.

[BJT page 168]

25-28. Paṭisambhidāñāṇaṃ

Kathaṃ atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Saddhindriyaṃ dhammo, viriyindriyaṃ dhammo, satindriyaṃ dhammo, samādhindriyaṃ dhammo, paññindriyaṃ dhammo, añño saddhindriyaṃ dhammo1 añño viriyindriyaṃ dhammo, añño satindriyaṃ dhammo, añño samādhindriyaṃ dhammo, añño paññindriyaṃ dhammo, yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitā'ti. Tena vuccati, 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Adhimokkhaṭṭho attho paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho,
Dassanaṭṭho attho, añño adhimokkhaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño avikkhapaṭṭho attho, añño dassanaṭṭho attho yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañcatthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttisu ñāṇāni. Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime nānā ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Saddhābalaṃ dhammo, viriyabalaṃ dhammo, satibalaṃ dhammo, samādhabalaṃ dhammo, paññābalaṃ dhammo. Añño saddhābalaṃ dhammo, añño viriyabalaṃ dhammo, añño satibalaṃ dhammo, añño samādhibalaṃ dhammo, añño paññābalaṃ dhammo. Yena ñāṇena ime [PTS page 1-089] nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

1. Saddhindriya dhammo (iccādi) - sī 1. 3.

[BJT page 170]

Assaddhiye akampiyaṭṭho attho, kosajje akampiyaṭṭho attho, pamāde akampiyaṭṭho attho, uddhacce akampiyaṭṭho attho, avijjāya akampiyaṭṭho attho, añño assaddhiye akampiyaṭṭho attho, añño kosajje akampiyaṭṭho attho, añño pamāde akampiyaṭṭho attho, añño uddhacce akampiyaṭṭho attho, añño avijjāya akampiyaṭṭho attho. Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Añca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttisu ñāṇāni. Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime nānāñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Satisambojjhaṅgo dhammo, dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, viriyasambojjhaṅgo dhammo, pītisambojjhaṅgo dhammo, passaddhisambojjhaṅgo dhammo, samādhisambojjhaṅgo dhammo, upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Añño satisambojjhaṅgo dhammo, añño dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, añño viriyasambojjhaṅgo dhammo, añño pītasambojjhaṅgo dhammo, añño passaddhisambojjhaṅgo dhammo, añño samādhisambojjhaṅgo dhammo, añño upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānādhammā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'. [PTS page 1-090]

Upaṭṭhānaṭṭho attho, pavicayaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, pharaṇaṭṭho attho, upasamaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, paṭisaṅkhānaṭṭho attho, añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño pavicayaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño pharaṇaṭṭho attho, añño upasamaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho, añño paṭisaṅkhānaṭṭho attho. Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

[BJT page 172]

Satta dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, satta atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo, yena ñāṇena imā nānāniruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānāniruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Sattasu dhammesu ñāṇāni, sattasu atthesu ñāṇāni, cuddasu niruttisu ñāṇāni, aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni, yena ñāṇena ime nānāñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānāñāṇā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Sammādiṭṭhi dhammo, sammāsaṅkappo dhammo, sammāvācā dhammo, sammākammanto dhammo, sammāājīvo dhammo, sammāvāyāmo dhammo, sammāsati dhammo, sammāsamādhi dhammo, añño sammādiṭṭhi dhammo, añño sammāsaṅkappo dhammo, añño sammāvācā dhammo, añño sammākammanto dhammo, añño sammāājīvo dhammo, añño sammāvāyāmo dhammo, añño sammāsati dhammo, añño sammāsamādhi dhammo, yena ñāṇena ime nānādhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānādhammā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Dassanaṭṭho attho, abhiniropanaṭṭho attho, pariggahaṭṭho attho, samuṭṭhānaṭṭho attho, vodānaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, añño dassanaṭṭho attho, añño abhiniropanaṭṭho attho, añño pariggahaṭṭho attho, añño samuṭṭhānaṭṭho attho, [PTS page 1-091] añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho, yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Aṭṭha dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, aṭṭha atthe sandassetu byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā nānāniruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānāniruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

[BJT page 174]

Aṭṭhasu dhammesu ñāṇāni, aṭṭhasu atthesu ñāṇāni, soḷasasu niruttīsu ñāṇāni. Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime nānāñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānāñāṇā paṭisambhidetā'ti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭasambhide ñāṇaṃ'.

29- 31. Ñāṇattayaṃ

Kathaṃ vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpatti nānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ, vihārasamāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ:

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati animitto vihāro, paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati appaṇihito vihāro, abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati suññato vihāro.

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Paṇādhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihitaṃ adhimuttattā [PTS page 1-092] pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samāpatti. Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā samāpatti.

[BJT page 176]

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phusasa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkakhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā vihārasamāpatti. Paṇidhaṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā vihārasamāpatti. Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, animitto vihāro. Rūpapaṇidadhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, apappaṇihito vihāro. Rūpābhinivelaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, suññato vihāro.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samapatti. Rūpābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā samāpatti.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā vihāsamāpatti. Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa [PTS page 1-093] phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ vibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjatvā samāpajjati, appaṇihitā vihārasamāpatti. Rūpābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti.

[BJT page 178]

Vedanānimittaṃ -pe- saññānimittaṃ -pe- saṅkhāranimittaṃ -peviññāṇanimittaṃ -pe- cakkhunimittaṃ -pejarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, animitto vihāro. Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, appaṇihito vihāro. Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, suññato vihāro.

Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Jarāmaraṇapaṇādhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samāpatti. Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati suññatā samāpatti.

Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati animittā vihārasamāpatti. Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā vihārasamāpatti. Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃsuññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti. [PTS page 1-094]

Añño animitto vihāro, añño appaṇihito vihāro, añño suññato vihāro. Aññā animittā samāpatti. Aññā appaṇihitā samāpatti, aññā suññatā samāpatti. Aññā animittā vihārasamāpatti, aññā appaṇihitā vihārasamāpatti, aññā suññatā vihārasamāpatti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ'.

Ñāṇattayaniddeso.

[BJT page 180]

32. Ānantarikasamādhiñāṇaṃ

Kathaṃ avikkhepaparisuddhattā1 āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ2 ñāṇaṃ:

Nekkhammavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, tassa samādhissa vasena uppajjati ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavā khīyanti, iti paṭhamaṃ samatho, pacchā ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavānaṃ khayo hoti. Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ3 ñāṇaṃ'.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati. Tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati. Tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati. Anavaseso avijjāvasavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti. [PTS page 1-095]

Abyāpādavasena -pe- ālokasaññāvasena -peavikkhepavasena -pe- dhammavavatthānavasena -pe- ñāṇavasena -pepāmojjavasena -pe- paṭhamajjhānavasena -pedutiyajjhānavasena -petatiyajjhānavasena -pecatutthajjhānavasena -peākāsānañcāyatanasamāpattivasena -peviññāṇañcāyatanasamāpattivasena -peākiñcaññāyatanasamāpattivasena -penevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena -pe- paṭhavikasiṇavasena -peāpokasiṇavasena -pe- tejokasiṇavasena -pevāyokasiṇavasena -pe- nīlakasiṇavasena -pepītakasiṇavasena -pelohitakasiṇavasena -pe- odātakasiṇavasena -peānāsakasiṇavasena -peviññāṇakasiṇavasena -pebuddhānussativasena -pedhammānussativasena -pesaṅghānussativasena -pesīlānussativasena -pecāgānussativasena -pedevatānussativasena -peānāpānasati4 vasena -pemaraṇasati5vasena -pe- kāyagatāsativasena -peupasamānussativasena -peuddhumātakasaññāvasena -pevinilakasaññāvasena -pevipubbakasaññāvasena -pevicchiddakasaññāvasena -pevikkhāyitakasaññāvasena -pe-

1. Pārisuddhattā -sī, 2. Samādhimhi - machasaṃ, 3. Ānantarikasamādhismiṃ -sī 1, 2. 4. Ānāpānassati -[PTS. 5.] Maraṇassati -[PTS.]

[BJT page 182]

Vikkhittakasaññāvasena -pe- hatavikkhittasaññāvasena -pelohitakasaññāvasena -pe- puḷavakasaññāvasena -peaṭṭhikasaññāvasena -pe- dīghaṃ assāsavasena -pe- dīghaṃ passāsavasena -pe- rassaṃ assāsavasena -pe- rassaṃ passāsavasena -pe- sabbakāyapaṭisaṃvedi assāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedi passāsavasena -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pepassambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena -pepītipaṭisaṃvedi assāsavasena -pepītipaṭisaṃvedi passāsavasena -pe- sukhapaṭisaṃvedi assāsavasena -pesukhapaṭisaṃvedi passāsavasena -pecittasaṅkhārapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi passāsavasena -pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena -pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasavasena -pecittapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- cittapaṭisaṃvedi passasavasena -peabhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena -pe- abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena -pesamādahaṃ cittaṃ -pe- vimocayaṃ cittaṃ -peaniccānupassī -pe- virāgānupassī -pe- nirodhānupassī -pepaṭinissagānupassī assāsavasena - pepaṭinissagānupassī passāsavasena cittassekaggatā avakkhepo samādhi. Tassa samādhissa vasena uppajjati ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavā khīyanti. Iti paṭhamaṃ samatho, pacchā ñāṇaṃ, tena [PTS page 1-096] ñāṇena āsavānaṃ khayo hoti. Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ ñāṇaṃ'.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo avijjāsavo.
Katthete āsavā khīyanti: sotāpattamaggena anavaseso diṭṭhāsavo khiyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati. Apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyatita etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsave khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ ñāṇaṃ'.

Ānantarikasamādhiñāṇaniddeso.

[BJT page 184]

33. Araṇavihārañāṇaṃ

Kathaṃ dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇitādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ'

Dassanādhipateyyanti aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ, vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -peviññāṇe -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ. [PTS page 1-097]

Santo ca vihārādhigamoti suññato vihāro santo vihārādhigamo, animitto vihāro santo vihārādhigamo, appaṇihito vihāro santo vihārādhigamo.

Paṇitādimuttatāti suññato adhimuttatā paṇitādhimuttatā, animitto adhimuttatā paṇitādhimuttatā, appaṇihite adhimuttatā paṇitādhimuttatā.

Araṇavihāroti paṭhamaṃ jhānaṃ1 araṇavihāro, dutiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro, tatiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro. Catutthaṃ jhānaṃ araṇavihāro, ākāsānañcāyatanasamāpatti araṇavihāro -penevasaññānāsaññāyatanasamāpatti araṇavihāro.

Araṇavihāroti kenaṭṭhena araṇavihāro: paṭhamena jhānena2 nīvaraṇe haratīti araṇavihāro, dutiyena jhānena vitakkavicāre haratīti araṇavihāro, tatiyena jhānena pītiṃ haratīti araṇavihāro, catutthena jhānena sukhadukkhe haratīti araṇavihāro, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ haratīti araṇavihāro, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ haratīti araṇavihāro, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññānañcāyatanasaññaṃ haratīti araṇavihāro, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatana saññaṃ haratīti araṇavihāro. Ayaṃ araṇavihāro.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'dassanidhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ'.

Araṇavihārañāṇaniddeso.

1. Paṭhamajjhānaṃ - machasaṃ, 2 paṭhamajjhānena - machasaṃ.

[BJT page 186]

34. Nirodhasamāpattiñāṇaṃ

Kathaṃ dvīhi balehi samannāgatattā tayoca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi
Vasībhāvatā paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ:

Dvīhi balehiti dve balāni: samathabalaṃ, vipassanābalaṃ.

Kathaṃ samathabalaṃ: nekkhammavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, avyāpādavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, alokasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo [PTS page 1-098] samathabalaṃ, -pepaṭinissaggānupassī assāsavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, paṭinissagganupassī passāsavasena cuttassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.

Samathabalanti kenaṭṭhena samathabalaṃ: paṭhamena jhānena nīvaraṇe na kampatīti samathabalaṃ, dutiyena jhānena vitakkavicāre na kampatīti samathabalaṃ, tatiyena jhānena pītiyā na kampatīti samathabalaṃ, catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatīti samāthabalaṃ, ākisānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na kampatīti samathabalaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ, uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati, na calati, na vedhatīti samathabalaṃ. Idaṃ samathabalaṃ.

Katamaṃ vipassanābalaṃ: aniccānupassanā vipassanābalaṃ, dukkhānupassanā vipassanābalaṃ, anattānussanā vipassanābalaṃ, nibbidānupassanā vipassanābalaṃ, virāgānupassanā vipassanābalaṃ, nirodhānupassanā vipassānābalaṃ, paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ. Rūpe aniccānupassanā vipassanābalaṃ, -pe-rūpe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ, vedanāya -pesaññāya -pe- saṅkhāresu -peviññāṇe -pecakkhusmiṃ -pejarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ.

[BJT page 188]

Vipassanābalanti kenaṭṭhena vipassanābalaṃ: aniccānupassanāya niccāsaññāya na kampatīti vipassanābalaṃ, dukkhanupassanāya sukhasaññāya na kampatīti vipassanābalaṃ, anattānupassanāya attasaññāya na kampatīti vipassanābalaṃ, nibbidānupassanāya nandiyā na kampatīti vipassanābalaṃ, virāgānupassanāya rāge na kampitīti vipassanābalaṃ, nirodhānupassanāya [PTS page 1-099] samudaye na kampatīti vipassanābalaṃ, paṭinissaggānupassanāya ādāne na kampatīti vipassanābalaṃ, avijjāsahagatākilese ca khandhe ca na kampati, na calati, na vedhatīti vipassanābalaṃ. Idaṃ vuccati vipassanābalaṃ.

Tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyāti katamesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā: dutiyajjhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vacīsaṅkhārā paṭippassaddhā honti, catutthajjhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā kāyasaṅkhārā paṭippassaddhā honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca cittasaṅkhārā paṭippassaddhā honti, imesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā.

Soḷasahi ñāṇacariyāhiti katamehi soḷasahi ñāṇacariyāhi: aniccānupassanā ñāṇacariyā, dukkhānupassanā ñāṇacariyā, anattānupassanā ñāṇacariyā, nibbidānupassanā ñāṇacariyā, virāgānupassanā ñāṇacariyā,
Nirodhānupassanā ñāṇacariyā, paṭinissaggānupassanā ñāṇacariyā, vivaṭṭānupassanā ñāṇacariyā, sotāpattimaggo ñāṇacariyā, sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā, sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā, sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, anāgāmimaggo ñāṇacariyā, anāgāmimaggophalasamāpatti ñāṇacariyā, arahattamaggo ñāṇacariyā. Arahattamaggophalasamāpatti ñāṇacariyā. Imehā soḷasahi ñāṇacariyāhi.

Navahi samādhicariyāhīti katamehi navahi samādhicariyāhi: paṭhamaṃ jhānaṃ samādhicariyā, dutiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, tatiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, catutthaṃ jhānaṃ samādhicariyā, ākāsānañcāyatanasamāpatti -pe - viññāṇañcāyatanasamāpatti -peākiñcaññāyatanasamāpatti -penevasaññānāsaññāyatanasamāpatti samādhicariyā, paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhaṃ ca cittekaggatā ca -penevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhaṃ ca cittekaggatā ca. Imāhi navahi samādhicariyāhi.

[BJT page 190]

Vasīti pañca vasiyo: āvajjana1 vasī, samāpajjanavasī, [PTS page 1-100] adhiṭṭhānavasī, vuṭṭhānavasī, paccavekkhana2 vasī.

Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ3 yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati, āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti āvajjanavasī, paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjati, samāpajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti samāpajjanavasī, paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ adhiṭṭhāti. Adhiṭṭhāne dandhayitattaṃ natthīti adhiṭṭhānā vasītha paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ vuṭṭhāti, vuṭṭhāne dandhāyitattaṃ natthīti vuṭṭhānavasī, paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ paccavekkhati, paccavekkhanāya dandhāyatattaṃ natthīti paccavekkhanavasi.

Dutiyaṃ jhānaṃ -pe- nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati, āvajjanāya datvāyitattaṃ natthi āvajjanavāsī, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjati -peadhiṭṭhāti -pe- vuṭṭhāti -pepaccavekkhati. Paccavekkhanāya dandhāyitattaṃ natthi paccavekkhanavasī. Imā pañca ca siyo.

Taṃ ñāteṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: dvīhi balehi samannāgattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasibhāvatā paññā nirodha samāpattiyā ñāṇaṃ'

Nirodhasamāpattiñāṇaniddeso.

35. Parinibbānañāṇaṃ

Kathaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇa:

Idha samāpajjāno nekkhammena kāmacchandassa pavattaṃ pariyādiyati, abyāpādena byāpadassa pavattaṃ pariyādiyati. Ālokasaññāya thinamiddhassa pavattaṃ pariyādiyati, avikkhepena uddhaccassa pavattaṃ pariyādiyati, dhammavavatthānaina vicikicchāya -pe- ñāṇena avijjāya -pe- pāmojjena aratiyā -pepaṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ pavattaṃ pariyādiyati -pearahattamaggena [PTS page 1-101] sabbakilesānaṃ pavattaṃ pariyādiyati.

1. Āvajjanā samāpajjanā: [PTS 2.] Paccavekkhaṇā - machasaṃ, si 1, [PTS 3.] Yathicchakaṃ - [PTS,]

[BJT page 192]

Athavā pana sampajānassa anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatanassa idañceva cakkhupavattaṃ1- pariyādiyati. Aññañca cakkhupavattaṃ na uppajjati, idañceva sotapavattaṃ -peghānapavattaṃ -pe- jivhāpavattaṃ -pe- kāyapavattaṃ -pemanopavattaṃ pariyādiyati, aññañca manopavattaṃ na uppajjati, idaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ'

Parinibbānañāṇaniddeso.

36. Samasīsaṭṭhañāṇaṃ.
Kathaṃ sabbadhammānaṃ sammāsamucchede nirodhe ca anupaṭṭānatā paññā samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ:

Sabbadhammānanti: pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasadhātuyo, kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, apariyāpannā dhammā.

Sammāsamucchedeti: nekkhammena kāmacchandhaṃ sammā samucchindati, abyāpādena byāpādaṃ sammā samucchindati, ālokāsaññāya thīnamiddhaṃ sammā samucchindati, avikkhepena uddhaccaṃ sammā samucchindati, dhammavavatthānena vicikicchaṃ sammā samucchindati. Ñāṇena avijjaṃ sammā samucchindati, pāmojjena aratiṃ sammā samucchindati, paṭhamena jhānena nīvaraṇe sammā samucchindati -pearahattamaggena sabbakalese sammā samucchindati.

Nirodheti: nekkhammena kāmacchandaṃ nirodheti, abyāpādena byāpādaṃ nirodheti, alokasaññāya thinamiddhaṃ nirodheti, avikkhepena uddhaccaṃ nirodheti, dhammavavatthānena vicikicchaṃ nirodheti, ñāṇeṇa aviccaṃ nirodheti, pāmejjena aratiṃ nirodheti, paṭhamena jhānena nivaraṇe nirodheti -pearahattamaggena sabbakilese nirodheti.

Anupaṭṭhānatāti: nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmacchando na upaṭṭhāti, abyāpādaṃ paṭiladdhassa [PTS page 1-102] byāpādo na upaṭṭhāti, ālokasaññaṃ paṭiladdhassa thinamiddhaṃ na upaṭṭhāti, avikkhepaṃ paṭiladdhassa uddhaccaṃ na upaṭṭhāti, dhammavavavatthānaṃ paṭiladdhassa vicikicchā na upaṭṭhāti, ñāṇaṃ paṭiladdhassa avijjāna upaṭṭhāti, pāmojjaṃ paṭiladdhassa arati na upaṭṭhāti, paṭhamaṃ jhānaṃ paṭiladdhassa nīvaraṇā na upaṭṭhahanti2-pearahattamaggaṃ paṭiladdhassa sabbakilesā na upaṭṭhahanti3-

1. Cakkhusmiṃ pavattaṃ - sī 1, 2 2. Nīvaraṇaṃ na uppajjati si 2, upaṭṭhanti - [PTS] syā 3. Sabbakileso na uppajjati - sī 1, uppajjati - sī 2, upaṭṭhanti - [PTS,] syā

[BJT page 194]
Samanti kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ samaṃ, byāpādassa pahīnattā abyāpādo samaṃ, thinamiddhassa pahīnattā ālokasaññā samaṃ, uddhaccassa pahīnattā avikkhepo samaṃ, vicikicchāya pahīnattā dhammavavatthānaṃ samaṃ, avijjāya pahīnattā ñāṇaṃ samaṃ -pesabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo samaṃ.

Sīsanti terasa sīsāti: paḷibodhasisañca taṇhā, vinibandhanasīsañca1māno, parāmāsasīsañca diṭṭhi, vikkhepasisañca uddhaccaṃ, kilesasisañca2- avijjā, adhimokkhasīsañca saddhā, paggahasisañca viriyaṃ, upaṭṭhānasisañca sati, avikkhepasisañca samādhi, dassanasisañca paññā, pavattasīsañca jīvitindriyaṃ, gocarasīsañca vimokkho. Saṅkhārasīsaññaca niredho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭena paññā, tena vuccati: sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhānatā paññā samasisaṭṭhe ñāṇaṃ'

Samasīsaṭṭañāṇaniddeso.

37. Salelakhaṭṭhañāṇaṃ.
Kathaṃ puthunānattekattatejapariyādāne3- paññā sallebaṭṭhe ñāṇaṃ.

Puthuti rāgo puthu, doso puthu, moho puthu, kodho -peupanāho -pemakkho -pe- paḷāso -pe- issā -pemacchariyaṃ -pe- māyā -pe- sāṭṭheyyaṃ -pe- thambho -pesārambho -pe- māno -pe- atimāno -pe- mado -pepamādo -pe- sabbe kilesā -pe- sabbeduccaritā -pesabbe abhisaṅkhārā -pe-sabbe bhavagāmi kammā puthu. [PTS page 1-103]

Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ. Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ thinamiddhaṃ nānattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ uddhaccaṃ nānattaṃ, avikkhepo ekattaṃ. Vicikicchā nānattaṃ, dhammacavatthānaṃ ekattaṃ avijjā nānattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ. Arati nānattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ nīvaraṇā nānattaṃ, paṭhamaṃjhānaṃ ekattaṃ -pe- sabbe kilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ.

Tejoti pañca tejā: caraṇatejo, guṇatejo, paññātejo, puññatejo, dhammatejo, caraṇatejena tejitattā dussilyatejaṃ pariyādiyati, guṇatejena tejitattāaguṇatejaṃ pariyādiyati, paññātejena tejitattā duppaññatejaṃ pariyādiyati, puññatejena tejitattā apuññatejaṃ pariyādiyati, dhammatejena tejitattā adhammatejaṃ pariyādiyati

1. Khandhanasīsañca - syā, sī 2. Saṃkilesasīsañca -machasaṃ 3. Puthunānatteja - katthaci

[BJT page 196]

Salleboti kāmacchando asallokho, nekkhammaṃ sallekho, byāpādo asallokho, abyāpādo sallekho, thinamiddhaṃ asallekho, ālokasaññā sallekho, uddhaccaṃ asallekho, avikkhepo sallekho, vicikicchā asallekho, dhammavavatthānaṃ sallekho, avijjā asallelakho, ñāṇaṃ sallekho, arati asallekho, pāmojjaṃ sallekho, nīvaraṇāasallekho, paṭamaṃ jhānaṃ sallekho -pe- sabbe kilesā asallekho, arahattamaggo sallekho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: puthunānattekattatejapariyādāne paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ'

Sallekhaṭṭhañāṇa niddeso.

38. Viriyārambhañāṇaṃ.

Kathaṃ asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ:
Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe [PTS page 1-104] paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ.

Anuppannassa kāmacchandassa anuppādāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannassa kāmacchandassa pahānāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ anuppannassa nekkhammassa uppādāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannassa nekkhammassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ -peanuppannānaṃ sabbakilesānaṃ anuppādāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ sabbakilesānaṃ pahānāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, anuppannassa arahattamaggassa uppādāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ. Uppannassa arahattamaggassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: asallinattapahitattapaggahaṭṭhepaññā viriyārambhe ñāṇaṃ'

Viriyārambhañāṇa niddeso.

[BJT page 198]
39. Atthasandassanañāṇaṃ
Kathaṃ nānādhammapakāsantā paññā atthasandassane ñāṇaṃ:

Nānādhammāni pañcakkakhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, pariyāpannā dhammā.

Pakāsanatāti rūpaṃ aniccato pakāseti, rūpaṃ dukkhato pakāseti, rūpaṃ anattatopakāseti. Vedanaṃ -pe- saññaṃ -pe- saṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pecakkhuṃ [PTS page 1-105] -@pa- jarāmaraṇaṃ aniccato pakāseti, jarāmaṇaṃ dukkhato pakāseti, jarāmaraṇaṃ anattato pakāseti.

Atthasandassaneti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammatthaṃ sandasseti, byāpādaṃ pajahanto abyāpādatthaṃ sandasseti, thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññatthaṃ sandasseti, uddhaccaṃ pajahanto avikkhepatthaṃ sandasseti, vicikicchaṃ pajahanto dhammavavatthānatthaṃ sandasseti, avijjaṃ pajahanto ñāṇatthaṃ sandasseti, aratiṃ pajahanto pāmojjatthaṃ sandasseti, nīvaraṇe pajahanto paṭhamajjhānatthaṃ sandasseti -pesabbakilese pajahanto arahattamaggatthaṃ sandasseti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: nānādhammapakāsanatā paññāatthasandassane ñāṇaṃ'

Atthasandassanañāṇa niddeso.

40. Dassanavisuddhiñāṇaṃ
Kathaṃ sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatā1- nānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ:

Sabbadhammānanti pañcakkhandhā -pe- apariyāpannā dhammā.

Ekasaṅgahatāti1- dvādasahi ākārehi sabbe dhammā2ekasaṅgahitā tathaṭṭhena anattaṭṭhena saccaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena abhijānanaṭṭhena parijānanaṭṭhena dhammaṭṭhena dhātuṭṭhena3ñātaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phusanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena imehi dvādasahi ākārehi sabbe dhammā ekasaṅgahitā.

1. Ekasaṅgahitā si, 1, 2 2. Sabbadhammā - sī1, 2 3. Dhātaṭṭhena - syā.

[BJT page 200]

Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ, -pesabbakilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ

Paṭivedheti dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanā paṭivedhaṃpaṭivijjhati.

Dassanavisuddhīti sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati, sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ, sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati, sakadāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ, anāgāmimaggakkhaṇe [PTS page 1-106] dassanaṃ visujjhati, anāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ, arahattamaggakkhaṇe dassanaṃ vusujjhati, arahattaphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhi ñāṇaṃ'.

Dassanavisuddhiñāṇaniddeso.

41. Khantiñāṇaṃ.

Kathaṃ viditattā paññā khantiñāṇaṃ:

Rūpaṃ aniccato viditaṃ, rūpaṃ dukkhato vīditaṃ rūpaṃ anattato vīditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃtaṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Vedanā aniccato viditaṃ, vedanānaṃ dukkhato viditaṃ, vedanānaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Saññāṇaṃ aniccato viditaṃ, saññāṇaṃ dukkhato viditaṃ, saññāṇaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Saṅkhārāṇaṃ aniccato viditaṃ, saṅkhārāṇaṃ dukkhato viditaṃ, saṅkhārāṃṇa anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Viññāṇaṃ aniccato viditaṃ, viññāṇaṃ dukkhato viditaṃ, viññāṇaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Cakkhuṃ aniccato viditaṃ, cakkhuṃ dukkhato viditaṃ, cakkhuṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Jarāmaraṇaṃ aniccato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ dukkhato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'viditattā paññā khantiñāṇaṃ. '

Khantiñāṇaniddeso
[BJT page 202]

42. Pariyogāhanañāṇaṃ

Kathaṃ phuṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ rūpaṃ aniccato phusati, rūpaṃ dukkhato phūsati, rūpaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Vedanaṃ aniccato phusati, vedanaṃ dukkhato phūsati, vedanaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Saññaṃ aniccato phusati, saññaṃ dukkhato phūsati, saññaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Saṅkhāreṇaṃ aniccato phusati, saṅkhāreṇaṃ dukkhato phūsati, saṅkhāreṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Viññāṇaṃ aniccato phusati, viññāṇaṃ dukkhato phūsati, viññaṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Cakkhuṃ aniccato phusati, cakkhuṃ dukkhato phūsati, cakkhaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Jarāmaraṇaṃ aniccato phusati, jarāmaraṇaṃ dukkhato phūsati, jarāmaraṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. [PTS page 1-107] '

Pariyogāhanañāṇaniddeso

43. Padesavihārañāṇaṃ.

Kathaṃ samodahane1 paññā padesavihāre ñāṇaṃ:

Micchādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, miccādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, sammādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, sammādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, micchā saṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, micchāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappa paccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayi sammāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, micchāvumuttipaccayāpi vedayitaṃ, micchāvumuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, sammāvimuttipaccayāpi vedayitaṃ, sammāvumuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, chandapaccayāpi vedayitaṃ, chandavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, mitakkapaccayāpi vedayitaṃ, vitakkavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, saññāpaccayāpi vedayitaṃ, saññāvūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.

Chando ca avupasanto hoti, vitakko ca avupasanto hoti, saññā ca avupasantā2hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca avupasanto hoti, saññā va avupasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca vūpasanto hoti, saññā ca avupasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca vūpasanto hoti, saññā ca vūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, appattassa pattiyā atthi āsavaṃ3 tasmimpi ṭhāne anuppatte tappaccayāpi vedayitaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'samodahane1 paññā padesavihāre ñāṇaṃ'

Padesavihārañāṇaniddeso.

1. Samodāhane [PTS. 2.] Avupasanto - si1, 2, [PTS 3.] Āsāvaṃ- pu, āsavaṃmachasaṃ, sa,

[BJT page 204]

44-49, Vivaṭaṭañāṇachakkaṃ.
(44 Saññāvivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ:
Nekkhammādhipatattā1 paññā kāmacchandato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, abyāpādādhipatattā paññā byāpādato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, ālokasaññādhipatattā [PTS page 1-108] paññā thinamiddhato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, avikkhepādhipatattā paññā uddhaccato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, dhammavavatthānādhipatattā paññā vicikicchāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, ñāṇādhipatattā paññā avijjāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, pāmojjādhipatattā paññā aratiyā saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, paṭhamajjhānādhipatattā paññā nīvaraṇehi saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, dutiyena jhānenādhipatatti paññā nīvaraṇehi vitakkavicārena kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭatīti adhipatattāpaññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ tatiyena jhānenādhipatti paññānīvaraṇe pītiyā na kampatīti samathabalaṃgha saññā vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ catutthena jhānenādhipatatti paññā nīvaraṇe sukhadukkhe na kampatīti samathabalaṃ, ākāsānañcāyatana samāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na kampatīti samathabalaṃ. Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatīti samaphabalaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ. Neva saññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ, uddhacceuddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati, na calati, na vedhatīti samathabalaṃ nīvaraṇehi saññā vivaṭṭatīti adhipatattāpaññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Arahatta maggattā paññā sabbakilesehi saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: ' adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇa. '

(45. Cetovivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ:

Kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ5 ekattaṃ, nekkhammekattaṃ cetayato kāmacchandato cittaṃ vivaṭṭatīti2 nānatte paññācetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ, abyāpādekattaṃ cetayato byāpādato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Thinamiddhaṃ nānattaṃ, alokasaññā ekattaṃ, ālokasaññekattaṃ cetayato thinamiddhato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā tetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Thinamiddhaṃ nānattaṃ, alokasaññā ekattaṃ. Ālokasaññekatta cetayato thinamiddhato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Avikkhepādhipattaālokasaññekattaṃ cetayato ālokasaññekattaṃ saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ. Dhammavavatthānādhipattaālokasaññekattā vicikicchāya saññāya vivaṭṭatīti dhammavavatthānādhipatta āloka saññāya vivaṭṭatīti ñāṇaṃ. Ñāṇādhipatattaālokasaññekatta avijjāya saññāya vivaṭṭatīti dhammavavatthānādhipatta āloka saññāya vivaṭṭatiti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, pāmojjādhipattaālokasaññekattaṃ aratiyā saññāya vivaṭṭatiti pāmojjadhipatta ālokasaññekattā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, paṭhamajjhānādhipattaālokasaññekatta nīvaraṇehi saññā vivaṭṭatīti paṭhamajjhānādhipattaālokasaññekatta saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Dutiyanajhānenaālokasaññekatta nīvaraṇe na kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭatīti ālokasaññekatta saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Tatiyena jhānena pītiyā na kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatita samathabalaṃ adhipatattāpaññāālokasaññekattaṃ sañña vivaṭṭe ñāṇaṃ. Ākāsānañcāyatana samāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattayaññāya na kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭeñāṇaṃ. Vuññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatiti samathabalaṃ adhipatattāpaññāālokasaññekattaṃ paññā tetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ adhipatattāālokasaññekattaṃ cetayato vivaṭṭe ñāṇaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ adhipatattāālokasaññekattaṃ saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Arahatta maggattā ekattaṃ. Arahattamaggekattaṃ cetayato sabbakilesehi cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ. '

1. Nekkhammādhipavattā -sa 2. Vivattatīti - sī1. 2 3. Adhipavattā - sa 4. Saññāvivatte-sī1, 2 5. Nikkhammaṃ-sī1, 2 6. Nānatte- sī2.

[BJT page 206]

(46 Vittavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Kāmaccandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ adiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭeñāṇaṃ. Byāpādaṃ [PTS page 1-109] pajahanto abyāpādavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adiṭṭhānepaññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ. -Pesabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ'.

(47. Ñāṇavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ suññate pañña ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Cakkhuṃ suññaṃ1 attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Sotaṃ suññaṃ1 attena vā attaniyena
Vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Ghānaṃ suññaṃ1 attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Jivhā suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Kāyo suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato mānābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. '

(48. Vimokkhavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Nekkhammena kāmacchandaṃ vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ, abyāpādena vyāpādaṃ vossajjatīti vossaggo paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ, ālokasaññāya thīnamiddhaṃ vossajjatī'ti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ. Avikkhepena uddhaccaṃ vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ, dammavavatthānena vicikicchaṃ vossajjatīti vossagge paññā [PTS page 1-110] vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ -pe-arahattamaggena sabbakilese vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Te vuccati: ' vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ'.

1. Cakkhu suññaṃ- machasaṃ'sa 2. Pajānato-syā. 3. Passato va kāmābhinivesato-syā.

[BJT page 208]

(49. Saccavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Dukkhassa pīḷanaṭṭhaṃ saṅkhataṭṭhaṃ santāpaṭṭhaṃ viparināmaṭṭhaṃ parijānanto vivaṭṭatīti tathaṭṭhepaññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ, samudayassa āyūhanaṭṭhaṃ nidānaṭṭhaṃ saññogaṭṭhaṃ paḷibodhaṭṭhaṃ pajahanto vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ, nirodhassa nissaraṇaṭṭhaṃ vivekaṭṭhaṃ asaṅkhataṭṭhaṃ amataṭṭhaṃ sacchikaronto vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññāsaccavivaṭṭe ñāṇaṃ, maggassa niyyānaṭṭhaṃ hetuṭṭhaṃ1 dassanaṭṭhaṃ ādhipateyyaṭṭhaṃ bhāvento vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.

Saññāvivaṭṭe, 2 cetovivaṭṭe, cittavivaṭṭe, ñāṇavivaṭṭo, mimokkhavivaṭṭe, saccavivaṭṭo. Sañjananto vivaṭṭatīti saññā vivaṭṭe, vetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭo vijānanto vivaṭṭatīti cittavivaṭṭe, ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭe vossajjanto vivaṭṭatīti vimokkhavivaṭṭe, tathaṭṭhe vivaṭṭatīti saccavivaṭṭo.

Yattha saññāvivaṭṭe tattha cetovivaṭṭo. Yattha cetovivaṭṭe tattha saññāvivaṭṭe, yattha saññāvivaṭṭe cetovivaṭṭe tattha cittavivaṭṭo, yattha cittavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭe cetovivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo tattha ñāṇavivaṭṭo, yattha ñāṇavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñaṇavivaṭṭo tattha vimokkhavivaṭṭo, yattha vimokkhavivaṭṭe tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭe vimokkhavivaṭṭe tattha saccavivaṭṭo, yattha saccavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭe cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭe vimokkhavivaṭṭo.

Taṃ ñātaṭṭhena [PTS page 1-111] ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ. '

Vivaṭṭañāṇachakkaniddeso.

1. Hetaṭṭhaṃ- syā 2. Saññāvivatto ( iccādi) -si1, 2.

[BJT page 210]

50. Idadhividhañāṇaṃ

Kathaṃ kāyampa cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhepaññā iddhividhe ñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhapādaṃ bhāveti, viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatasaṃ iddhipādaṃ bhāveti, so imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ kāyampi citte samodahati, cittampi kāye samodahati, kāyavasena cittaṃ parināmeti, cittavasena kāyaṃ parināmeti, kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhāti, cittavasena kāyaṃ adhiṭṭhāti, kāyavasena cittaṃ parināmetvā, cittavasena kāyaṃ parinametvā, kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhahitvā, cittavasena kāyaṃ adhiṭṭhahitvā, sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati so tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena iddhividhañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.

So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti: ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvāeko hoti, āvībhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākase. Paṭhaviyāpi1 ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpiudake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ. Akāsepi pallaṅkenakamati2 seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññāñca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ. [PTS page 1-112] '

Eddhividhañāṇaniddeso.

1. Pathaviyāpi - macasaṃ. Caṅkamati - syā,

[BJT page 212]

51. Sotadhātuvusuddhiñāṇaṃ

Kathaṃ citakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhane paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ so imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ, dūrepi saddānaṃ1 saddanimittaṃ manasi kāroti, santikepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, oḷārikanampisaddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, saṇhasaṇhānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, puratthimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, pacchimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, uttarāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, dakkhiṇāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, puratthimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, pacchimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Uttarāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Dakkhiṇāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Heṭṭhimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Uparimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sotadhātu2 visuddhiñāṇāya cittaṃ abinīharati abhinīnnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā vusuddhāya atikkantamānusikāya3 ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca, ye dūre ca santite ca.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhane paññā sotudhātuvisuddiñānaṃ'. [PTS page 1-113]

Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso.

52. Cetopariyañāṇaṃ

Kathaṃ tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇacariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu iddhipādesu bhāvitesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ evaṃjānāti: 4 ' idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ domanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ upekkhindriyasamuṭṭhita'nti.

1. Sattānaṃ - sī1 2. Sotadhātuyā - syā 3. Atikkantamānusakāya - sa 4. Pajanāti - machajaṃ, [PTS.]
[BJT page 214]

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena ceto pariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati, abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti. Sarāgaṃ vā cittaṃ 'sarajagaṃ citta'nti pajānāti, cītarāgaṃ vā cittaṃ 'vītarāgaṃ cittaṃ'nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ vā citta'nti pajānāti, vītadosaṃ vā citta vītadosaṃ citta'nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ samehaṃ citta'nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ citta'nti pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ citta'nti pajānāti, vikkhittaṃ vā citaṃ vikkhittaṃ vā citta'nti pajānāti, mahaggataṃ vi cittaṃ mahaggataṃ vā citta'nti pajānāti amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ vā citta'nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ vā citta'nti pajānāti anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ vi citta'nti pajānāti samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ vā citta'nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ vā citta'nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ citta'nti pajānāti, avumuttaṃ vā cittaṃ 'avimuttaṃ citta'nti pajānāti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā induyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇavariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ. '

Cetopariyañāṇaniddeso.

53. Pubbenivāsānussatiñāṇaṃ.

Kathaṃ paccayapavattānaṃ1 dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena [PTS page 1-114] pariyogāhane paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Muduṃ karitvā kammaniyaṃ evaṃ jānāti: 2 'imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāga saṅkhārapaccayāviññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmārūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati, abhininnāmeti: so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, syethidaṃ: ekampijātiṃ, dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo, vīsampi jātiyo, tiṃsampi jātiyo, cattāḷīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi, jātisahassampi, jātisatasahassampi. Anekepi saṃvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, 'amutrāsaṃ evannāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī
Evamāyupariyanto, so tato cuto īdhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussajarati.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'paccaya pavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyegāhane paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ. '

Pubbenivāsānussatiñāṇa niddeso.

1. Paccayānaṃ vavatthānaṃ - si 2. Pajānāti - syā, [PTS]

[BJT page 216]

54. Dibbacakkhūñāṇaṃ.

Kathaṃ obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ. :

Idha bhikkhu chandasamādhi padhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ so imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ, so imesu catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā [PTS page 1-115] kammaniyaṃ ālokasaññaṃ manasikaroti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti, 'yathā divā tathā rattī, yathā ratti tathā divā3 iti vivaṭena1 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyedātena sattānaṃ cūtupapātañāṇāya cittaṃabhinīharati, abhininnāmeti, so dibbena cakkhunā vusuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne2 hīne paṇīte suvaṇṇe3 dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti: 'ime vata bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃvinīpātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhento sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakāsammādiṭṭhikā sammadiṭṭhikammasamādānā, te kāyassabhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne2 hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā kammūpage satte pajānāti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ. '

Dibbacakkhuñāṇaniddeso

1. Vivattena - sī, 2. 2. Upapajjamāne- machasaṃ. Syā[PTS. 3.] Savaṇṇe-[PTS]

[BJT page 218]

55. Āsavakkhayañāṇaṃ.

Kathaṃ vatusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ1 indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ:

Katamesaṃ tiṇṇaṃ1 indriyānaṃ: anaññātaññassāmītindriyassa, aññindriyassa, aññātāvindriyassa.

Anaññataññassāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ katiṭhānāni gacchati, aññātāvinduyaṃ kati ṭhānāni gacchati: anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati: sotāpattimagga. Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati: [PTS page 1-116] sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmumaggaṃ, sakadāgāmiphalaṃ anāgāmi maggaṃ anāgāmiphalaṃ, arahattamaggaṃ. Aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati: arahattaphalaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti, sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā
Cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusajala honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apavayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti, sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassamītinduyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti. Sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.

Sotāpattiphalakkhaṇe aññinduyassa saddhinduyaṃ adimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃhoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti, sotāpatti phalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti, sotāpattiaññamaññaparivārāhonti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti, teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca. [PTS page 1-117]

1. Tiṇṇannaṃ machasaṃ, - syā[PTS 2.] Abhinandanaparivāraṃsyā, [PTS,] sī 1, 2

[BJT page 220]

Sakadāgāmimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, sakadāgāmiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, anāgāmimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, anāgāmiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, arahattimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti,
Arahattamaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti aharattamaggakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārāceva honti parivārā ca.

Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattaphalakkhaṇe aññatāvindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca. Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khiyati, apāyagamanīyo [PTS page 1-118] kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmumaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo kīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho gavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ'.

Āsavakkhayañāṇaniddeso.

[BJT page 222]

56-63. Saccañāṇacatukkadavayaṃ

Kathaṃ pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ, sacchikiriyaṭṭhepaññā nirodhe ñāṇaṃ, bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ:

Dukkhassa pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho sattāpaṭṭho viparināmaṭṭho pariññaṭṭho.

Samudayassa āyūhanaṭṭho nidānaṭṭho saññogaṭṭho paḷibodhaṭṭho pahānaṭṭho.

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho vivekaṭṭho asaṅkhataṭṭho amataṭṭho sacchikiriyaṭṭho.

Maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho dassanaṭṭho ādhipateyyaṭṭho bhāvanaṭṭho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati ' pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ, saccikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ, bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ'.

Kathaṃ dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ: [PTS page 1-119]

Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhepetaṃñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.

Tattha katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ: dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkhe ñāṇaṃ. Dukkhasamudayaṃ ārabbha
Dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha samudaye ñāṇaṃga

Dukkhanirodhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha nirodhe ñāṇaṃ. Dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha nirodhagāminiyo ñāṇaṃ. Amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ'.

Saccañāṇacatukkadavayaniddeso.

[BJT page 224]

64-67 Suddhikapaṭisambhidāñāṇaṃ

Kathaṃ atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhada ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambide ñāṇaṃ:

Atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, niruttīsu ñāṇaṃ niruttīpaṭisambhidā, paṭibhānesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā.

Atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dammanānatte pañña dhemmapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthavavatthāne paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavavatthāne paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttivavatthāne [PTS page 1-120] paññā niruttipaṭisambhade ñāṇaṃ, paṭibhānavavatthāno paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ

Atthasallakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammasallakkhaṇe paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttisallakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānasallakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthūpalakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammūpalakkhaṇe paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttupalakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānūpalakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappabhede paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhede paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhede paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappabhede paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappabhāvane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhāvane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhāvane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappabhāvane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthajotane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammajotane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttijotane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānajotane paññā paṭibhāna paṭisambhade ñāṇaṃ

[BJT page 226]

Atthavirocane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavirocane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttivirocane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānavirocane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappakāsane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappakāsane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippakāsane paññā nirutti paṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappakāsane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ. [PTS page 1-121] '

Suddhikapaṭisambhadāñāṇaniddeso.

68. Indriyaparopariyattañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa indurayaparopariyatta1 ñāṇaṃ.

Idha tathāgato satte passati: apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudundriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvino.

Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho2 puggalo mahārajakkho; āraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusito puggalo mahārajakkho; upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho; samāhito puggalo apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho; paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho,
Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mūdindriyo; āraddhaviriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo; upaṭṭhitassati puggalo tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mūdindriyo; samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito puggalo mudindriyo; paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.

1. Indriyānaṃ paropariyatte- syā. Indriyaparopariyantemachasaṃ, [PTS,] sī1, 2, 3, 2. Asaddho[PTS.]

[BJT page 228]

Svākare dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvakāro;āraddhaviriyo puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākaro; upaṭṭhitassati puggale svākāro, muṭṭhassati puggalo dvākāro; samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo. Dvākāro; paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.
Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo; āraddhaviriyo puggalo suviññāpayo, kusito puggalo duviññāpayo; upaṭṭhitassati puggalo suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo; samāhito puggalo [PTS page 1-122] suviññāpayo, asamāhito puggalo duviññāpayo; paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.

Appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvino, assaddho puggalo na appekacce paralokavajjabhayadassāvi; kusito puggalo na paralokavajjabhayadassāvi; upaṭṭhitassati puggalo paralokavajjabhayadassāvi, muṭṭhassati puggalo na paralokavajjabhayadassāvi; samāhito puggalo paralokavajjabhayadassāvi; asamāhito puggalo na paralokavajjabhayadassāvi; paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvi; duppaññe puggalo na paralokavajjabhayadassāvi.

Lokoti bandhaloko, dhātuloko, āyatanaloko, vipattibhavaloko, vipattisambhavaloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko.

Eko loko: sabbesattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayolokā: tisso vedanā, cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā: cha ajjhattikāni āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyo, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā, nava lokā: nava sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā: dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasa dhātuyo.

Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā, sabbe bhavagāmī kammā vajjā.

[BJT page 230]

Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpiukkhittāsike vadhake. Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti, passati, aññāti, paṭivijjhati.

Idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyattañāṇaṃ. [PTS page 1-123]

Indriyaparopariyattañāṇaniddeso.

69 Āsayānusayañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ:

Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃjānāti, bhabbābhabbe satte jānāti.

Katamo ca sattānaṃ āsayo: 'sassato loko'ti vā 'asassato loko'ti vi' antavā loko'ti vi 'anantavā loko'ti vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti vā ' hoti tathāgato parammaraṇāti' vā ' na hoti tathāgato parammaraṇā'ti vā ' hoti ca na hoti ca1 tathāgato parammaraṇā'ti vā 'neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā'ti vā. Iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisantissītā vā.

Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti2 paṭiladdhā hoti, yathābhūtaṃ vā ñāṇaṃ.

Kāmaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto'ti, kāmaṃ3 sevantaññeva jānāti ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto'ti, nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādimutto'ti, nekkhammaṃ seṭantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto'ti.

Byāpādaṃ sevantaññava jānāti ' ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto'ti, byābādaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto'ti, abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto'ti, abyāpādaṃ sevantameva jānāti ' ayaṃ puggagalā byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto'ti.

1. Hiti ca na ca hoti - machasaṃ, syā 2. Anulomikhanti - si 1. 2. 3. Kāyaṃ, [PTS.]

[BJT page 232]

Thīnamiddhaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thīnamiddhāsayo thīnamiddhādhimutto'ti, thīnamiddhaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto'ti, ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti 'ayaṃ puggalo ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto'ti, ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti 'ayaṃ puggalo thīnamiddhagaruko thīnamiddhāsayo thīnamiddhādhimutto'ti. * Ayaṃ sattānaṃ āsayo.

Katamo ca sattānaṃ anusayo: sattānusayā, kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.

Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anuseti; yaṃ loke appiyarūpaṃ1 [PTS page 1-124] asātarūpaṃ, ettha sattānaṃ paṭighānusayo anuseti; iti imesu dvīsu dhammesu avijā anupatitā tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā ca daṭṭhabbā. Ayaṃ sattānaṃ anusayo.

Katamaṃ ca sattānaṃ caritaṃ: puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro, āneñjābhisaṅkhāro parittabhumako vā mahābhumako vā, idaṃ sattānaṃ caritaṃ.

Katamā ca sattānaṃ adhimutti: santi sattā hīnādimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā, hinādhimuttikā sattā hīnādimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti, paṇitādhimuttikāsattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hinādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu, paṇītādimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu, anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti, paṇitādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Ayaṃ sattānaṃ adhimutti.

Katame sattā abhabbā: ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā, asaddhā acchandukā, duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. Ime te sattā bhabbā.

Idaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ. [PTS page 1-125]

Āsayānusayañāṇaniddeso.

*. 'Kāma'nticcādi vākyappadeso- syā [PTS] potthakesu ca katthaci sihaḷakkhara potthakesuca vyākulo visadisoca dissate.

1. Apiyarūpaṃ-[PTS]

[BJT page 234]

70. Yamakapāṭihīrañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

Idha tathāgato yamakapāṭihīraṃ karoti asādhāranaṃ sāvakehi. Uparimakāyato aggikkhandho pavattati, heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattati; heṭṭhimakāyato aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattati; puratthimakāyato aggikkhandho pavattati, pacchimakāyato udakadhārā pavattati; pacchimakāyato aggikkhandho pavattati, puratthimakāyato udakadhārā pavattati; dakkhiṇakkhito aggikkhandho pavattati, vāmakkhito udakadhārā pavattati; vāmakkhito aggikkhandho pavattati, dakkhiṇakkhito udakadhārā pavattati. Dakkhiṇakaṇṇasotato aggikkhadho pavattati, vāmakaṇṇasotato udakadhārā pavattati; vāmakaṇṇasotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇakaṇṇasotato udakadhārā pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, vāmanāsikāsotato udakadhārā pavattati; vāmanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato udakadhārā pavattati; dakkhiṇaṃsakuṭato1 aggīkkhandho pavattati, vāmaṃsakuṭato2 udakadhārā pavattati; vāmaṃsakuṭato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇaṃsakuṭato udakadhārā pavattati; dakkhiṇahatthato aggikkhandho pavattati, vāmahatthato udakadhārā pavattati; vāmahatthato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇahatthato udakadhārā pavattati; dakkhiṇapassato aggikkhandho pavattati, vāmapassato udakadhārā pavattati; vāmapassato aggikkhandhopavattati, dakkhiṇapassato udakadhārā pavattati; dakkhīṇapādato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapādato udakadhārā pavattati, aṅgulaṅgulehi aggikkhandho pavattati, aṅgulantarikāhi udakadhārā pavattati; aṅgulantarikāhi aggikkhandho pavattati, aṅgulaṅgulehi udakadhārā pavattati; ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattati, lomakūpato lomakupato [PTS page 1-126] aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati, channaṃ vaṇṇānaṃ nīlānaṃ pītakānaṃ lohitakānaṃ odātānaṃ mañjiṭṭhānaṃ3 pabhassarānaṃ.

Bhagavā vaṅkamati, * nimmito tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Bhagavā tiṭṭhati, nimmito vaṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; bhagavā nisidati, nimmito caṅkamati vā tiṭṭhati ca nisīdati vā; nimmito caṅkamati, bhagavā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; nimmito tiṭṭhati, bhagavācaṃkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; nimmito nisīdati, bhagavā caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; nimmito seyyaṃ kappeti, bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vāti'.

Idaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

Yamakapaṭihīrañāṇaniddeso

1. Dakkhiṇamaṃsakuṭato- [PTS,] dakkhiṇa aṃsa - machasaṃ,
2. Vāmamaṃsakuṭa to- [PTS,] vāmaaṃsa- machasaṃ, 3. Mañjeṭṭhānaṃ - [PTS,]
* Pāḷīpapadeso'tra syā makkharapotthake visadiso dissati.

[BJT page 236]

71. Mahākarunāsamāpattiñāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa mahānaruṇāsamāttiyā ñāṇaṃ:

Bahukehi ākārehi passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarunā okkamati: 'āditto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Uyyutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Payāto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Kummaggapaṭipanno. 1 ' Lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. ' Upanīyati loko adadhuvo'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati, 'atāṇo2 lokoanabhissaro'ti passantāyaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Assako [PTS page 1-127] loko sabbaṃ pahāya gamanīya'nti passantānaṃ baduddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Ūno loko atitto taṇhādāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarunā okkamati. 'Atāyano3 lokasannivāso'tipassantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Aleṇo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Asaraṇo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.

'Uddhato loko avupasanto'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Sasallo lokasannivāse viddho puthusallehi. Tassa natthañño koci sallānaṃ uddhātā4 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Avijjandhakārāvaraṇo lokasannivāse5 kilesapañjarapakkhitto, 6 tassa natthañño koci ālokaṃ dassetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Avijjāgato lokasannivāso andabhuto7 pariyonaddho8 tantākulakajāto9 guḷāguṇaṭhikajāto10muñjababbajabhūto11 apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattatī'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Avijjāvisadosasaṃlitto12 lokasannivāso kilesakalalībhuto'ti 13 passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.

'Rāgadosamohajaṭājaṭito14 lokasannivāso, tassa natthañño koci jaṭaṃ vijaṭetā15 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhā saṅghāṭapaṭimukko16 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhājālena otthaṭo17 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāso tena vuyhati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāsaṃyojanena saññūtto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhānusayena anusaṭo18 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāsantāpena santappati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. Taṇhāpariḷāhena [PTS page 1-128] pariḍayhati19 losannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.
1. Kumaggapaṭipanno-[PTS, 2.] Attāṇo-syā, 3. Atāṇo-[PTS 4.] Uddhatāmachasaṃ, udadhato-[PTS,] uddharako-si2. Udadhūtā-syā. 5. , . . . Sannivāso aṇḍabhuto-machasaṃ, 6. Pañjaraṃ pakakhitto-syā, 7. Andhabhuto-[PTS, 8.] Pariyonandho-[PTS. 9.] Tannākulajāto-syā, [PTS 10.] Kulāguṇḍikajāto-machasaṃ, gulāguṇḍika-syā. 11. Pabbajabhuto-[PTS 12] dosasallito-[PTS 13.] Kilesakalibhuto-[PTS 14.] Mehajaṭito-[PTS] syā 15. Vijamitā-syā, [PTS, 16.] Saṅghātapatimukko-sī1. 2. 17. Ottaṭo-[PTS 18.] Anusahagato-[PTS.] Si2 19. Pariḷiyhati-[PTS]

[BJT page 238]

'Diṭṭhisaṅghāṭapaṭimukko lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Diṭṭhijālena otthaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisotena vuyhati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisaṃyojanena saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhānusayena anusaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisantāpena santappati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Diṭṭhipariḷāhena pariḍayhati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Jātiyā anugato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Jarāya anusaṭo1 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Byādhinā abhibhuto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Maraṇena abbhāhato2 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Dukkhe patiṭṭhito3 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Taṇhāya uḍḍito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Jarāpākāraparikkhitto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Maccupāsena4 parikkhitto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahābandhanabaddho5 lokasannivāso rāgabandhanena dosabandhanena moha bandhanena mānabandhanena diṭṭhibandhanena kilesabandhanena duccarita bandhanena, tassa natthañño koci bandhanaṃ mocetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. ' Mahāsambādhapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño koci okāsaṃ dassetā 'mahāpaḷibodhena paḷibuddho lokasannivāso, tassa natthañño koci paḷibodhaṃ chettā6 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā uddhātā7 añña'haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā uddhātā7 'haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā uddhātā7 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahākantārapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño koci kantāraṃ tāretā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahāsaṃsārapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño koci saṃsāmocetā8 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahāvidugge samparivattati lokasannivāso, tassa natthañño koci vuduggā uddhātā7 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahāpaḷipe paḷipanno [PTS page 1-129] lokasannivāso, tassa natthañño koci paḷipā uddhātā7 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Abbhāhato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aditto lokasannivāso rāgagginā dosagginā mohagginā jātiyā jarāmaraṇena9 sokeha paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, tassa natthañño koci nibbāpetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Unnītako10 lokasannivāso haññati niccamatāṇo11 pattadaṇḍo

1. Anusahagato- [PTS 2.] Ahihato-syā, [PTS 3.] Dukkhapatino-syā. [PTS 4.] Paccupāsena-[PTS, 5.] Bandho-[PTS, 6.] Choditā-machasaṃ, chedetā syā, [PTS. 7.] Uddhatā-machasaṃ, uddhattā syā, 8. Saṃsārā mocetā-machasaṃ, [PTS. 9.] Jarāya maraṇena- machasaṃ, 10. Unnitako-syā. 11. Niccamantāṇo-syā.

[BJT page 240]
Takkaro'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Vajjabandhanabaddho lokasannivāso āghātanapaccupaṭṭhito, tassa natthañño koci mocetā; aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Anāto lokasannivāso paramakāpaññappatto2 tassa natthañño koci tāyetā3 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dukkhābhitunno4 lokasannivāso cirarattapiḷito'ti5 passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Niccagadhito6 lokasannivāso niccapipāsito'ti7 passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Andhe lokasannivāso acakkhuko'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Hatanetto lokasannivāso aparināyako'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Vipathapakkhanno8 lokasannivāso añjasāparaddho, tassa natthañño koci ariyapathaṃ ānetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahoghapakkhanno lokasannivāso, tassa natthañño koci oghā uddhātā9 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Dvīhi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Tīhi duccaritehi vippaṭipanno lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamanati. 'Catūhi yogehi yutto 10 lokasannivāso catuyogayojito' ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Catūhi ganthehi ganthito11 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Catūhi upādānehi upādīyati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Pañcagatisamāruḷehā lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Pañcahi nīvaraṇehi [PTS page 1-130] otthaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Chahi vivādamūlehi vivadati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Chahi taṇhākāyehi rajjati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Chahi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Sattahi anusayehi anusaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Sattahi saṃyojanehi saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Sattahi mānehi unnato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhahi lokadhammehi samparivattati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhahi micchattehi niyyāto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhahi purisadosehi dussati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Navahi āghātavatthūhi āghātito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Navavidhamānehi unnato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Navahi taṇhāmūlakehi dhammehi rajjati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi kilesavatthū kilissati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi āghātavatthūhi āghātito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi akusalakammapathehi samannāgato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi saññojanehi saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

1. Bandhanaṃ mocetā-machasaṃ, 2. Paramakāruññappanto-machasaṃ, syā [PTS. 3.] Tāyitā -tāyitāti vā pāṭho sundaro- sa. (Aṭṭhakathā) 4. Dukkhāhituṇṇo [PTS] sa 5. Cirarattaṃ pilitomachasaṃ. 6. Gadhito- machasaṃ 7. Niccaṃ pipāsito machasaṃ 8. Pakkhandho-machasaṃ, pakkhanto - bahūsu 9. Uddhatāmachasaṃ. [PTS,] udadhatto-syā' 10. Pūrito -syā, 11. Gaṇṭhehi gaṇṭhito-syā.

[BJT page 242]

Dasahi micchattehi niyyāto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasavatthukāya antaggāhikāya1 diṭṭhiyā samannāgato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhasatataṇhāpapañcasatehi papañcito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Hañcamhi tiṇṇo, loko ca atiṇṇo; ahañcamhi mutto, loko ca amutto; ahañcamhī danto, loko ca adanto; ahañcamhi santo, [PTS page 1-131] loko ca asanto; ahañcamhi assattho, loko ca anassattho; ahañcamhi parinibbuto, loko ca aparinibbuto. Pahomi khvāhaṃ tiṇṇo tāretuṃ, mutto mocetuṃ, danto dametuṃ, santo sametuṃ, assattho assāsetuṃ, parinibbuto parinibbāpetu'nti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

Idaṃ tathāgatassa mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.

Mahākaruṇāsamāpattiñāṇa niddeso.

72-73. Sababaññuta - anāvaraṇañāṇāni

Katamaṃ tathāgatassa sabbaññūtañāṇaṃ:

Sabbaṃ saṅkhatamasaṅkhataṃ2 anavasesaṃ jānātiti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ2

Atītaṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Anāgataṃ sabbaṃ janātīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Paccuppannaṃ sabbaṃ janātiti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ.

Cakkuñceva4 rūpā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, sotañceva saddā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, ghānañceva gandhā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, jivhā ceva rasā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, kāyo ceva phoṭṭhabbā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, mano ceva dhammā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ,

1. Antaggāhikadiṭṭhiyā- si1 2. Sabbasaṅkhatamasaṅkataṃ - syā, si2 5. Anāvaraṇaṃñāṇaṃ - syā 4. Cakkhu ceva - macasaṃ 5. Evaṃ taṃ sabbaṃ-machasaṃ

[BJT page 244]

Yāvatā aniccaṭṭhaṃ dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ yāvatā rūpassa aniccaṭṭhā [PTS page 1-132] dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā vedanāya dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā viññāṇassa dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā cakkhussa dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā jarāmaraṇassa dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā abhiññāya abhiññaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ, yāvatā pariññāya pariññaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññutañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ, yāvatā pahānassa1 pahānaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvanaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā bhāvanāya bhāvanaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvanaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā sacchikiriyāya sacchikiriyaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvanaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dhandhānaṃ khandhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā dhātūnaṃ dhātuṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā āyatanānaṃ āyatanaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā kusale dhamme sabbaṃ* jānātīti saññūbbatañāṇaṃ, tattha āvaranaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā akusale dhamme sabbaṃ jānātīti saññūbbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā abyākate dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇa natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā kāmāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā rūpāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā arūpāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā apariyāpanne dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā samudayassa samudayaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā maggassa maggaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭha taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā [PTS page 1-133] paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā induyaparopariyatte ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

1. Pahānaya- syā.
*”Sabbe jānātīti bahuvacanapāṭho sundaro, ekavacanasote panītattā pana potthakesuthakavacanena likhitaṃ” yanu aṭuvāyi.

[BJT page 246]

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃjānātīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaranaṃ natthīti anāvaraṇa ñāṇaṃ.

1. 'Na tassa addiṭṭhamidhatthi1 kiñci
Atho aviññātamajānitabbaṃ,
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ2
Tathāgato tena samantacakkhū'ti.

Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu:

Cūddasa buddhañāṇāni: dukkhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, atthapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, indriyaparopariyatte ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, āsayānusaye ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ buddhañānaṃ, sabbaññuta ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ anāvaraṇañāṇaṃ buddhañāṇaṃ, imāni cuddasa buddhañāṇāni. Imasaṃ cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi. [PTS page 1-134]

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho sabbo ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho sabbo diṭṭho aññāto dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo vidito aññāto dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo sacchikato aññāto dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.
Yāvatā samudayassa samudayaṭṭhe sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ
Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭhe sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya niroṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ
Yāvatā maggassa maggaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā maggassa maggaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya maggaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā atthapaṭisambhidāya attha paṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā atthapaṭisambhidāya attha paṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya attha paṭisambhadaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo diṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvata sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbe diṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo vidito natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbo vidito sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbo vidito natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo sacchikato natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbo sacchikato sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbo sacchikato natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ

[BJT page 248]

Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya indriyaparopariyatto ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā yamakapaṭihīre ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya yamakapaṭihīre ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa
Yāvatā sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ sabba phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā,
Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa
Yāvatā sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ sabba phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci
Atho aviññātamajānitabbaṃ,
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
Tathāgato tena samantacakkhū'ti

Sabbaññutañāṇaniddeso.

Ñāṇakathāsamattā. [PTS page 1-135]

[BJT page 250]

2.
Diṭṭhikathā.

Kā diṭṭhi1 kati diṭṭhiṭṭhānāni, kati diṭṭhipariyuṭṭhānāni, kati diṭṭhiyo, kati diṭṭhābhinivesā, katamo diṭṭhiṭṭhāna samugghātoti.

1. Kādiṭṭhiti: abhinivesaparāmāso diṭṭhi2.
2. Katidiṭṭhiṭṭhānānīti: aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni.
3. Katidiṭṭhipariyuṭṭhānānīti: aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāni,
4. Katidiṭṭhiyoti: soḷasa diṭṭhiyo.
5. Katidiṭṭhābhinivesāti: tīni sataṃ3 diṭṭhābhinivesā,
6. Katamo diṭṭhiṭṭhānasamugghātoti: sotāpattimaggo diṭṭhiṭṭhānasamugghāto.

Kathaṃ4 abhinivesaparāmāso diṭṭhi:

Rūpaṃ 'etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, vedakaṃ 'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, saññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, saṅkhāre 'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ 'etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi.

Cakkhu etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manaṃ' etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rūpe5 etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sadde etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhe etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rase etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbe etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhamme etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. [PTS page 1-136]

Cakkhuviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotaviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghāviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyaviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manoviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Cakkhusamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Sotasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāsamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manosamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

1. Kādiṭṭhiti - syā, nanthi. 2. Kati abhinivesaparāmāso diṭṭhisyā 3. Tiṃsasataṃ - syā' 4. Kati- syā 5. Rūpaṃ saddaṃ (iccā)- syā, sī1. 2.

[BJT page 252]

Cakkhusamphassajaṃ
Vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotasamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghāsamaphassaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyasamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manosampassajaṃ vedanaṃ 'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso dhammasaññaṃ 'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammasañcetanaṃ'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammataṇhaṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammavitakkaṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammavicāraṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Paṭhavīdhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Āpodhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tejodhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vāyodhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsadhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇadhātuṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Paṭhavikasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Āpokasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tejokasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vāyokasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nīlakasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pītakasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lohitakasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Odātakasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsasakasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇakasiṇaṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

[BJT page 254]
Kesaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lomaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nakhaṃ [PTS page 1-137] etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dantaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tacaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Maṃsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nahāruṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Aṭṭhiṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Aṭṭhimiñjaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vakkaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Hadayaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Yakanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kilomakaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pihakaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Papphāsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Antaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Antaguṇaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Udariyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Karīsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pittaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Semhaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pubbaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lohitaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sedaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Medaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Assuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vasaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kheḷaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saṅghānikaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lasikaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Muttaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Matthaluṅgaṃ'etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rūpāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghandhāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammāyatanaṃ' etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhudhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rūpadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Cakkhuviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghandhadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhādhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāya viññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manodhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manoviññāṇadhātuṃ 'etaṃ mama' esohamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhunduyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotinduyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi ghāninduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭha. Jīvitinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Maninduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jīvitinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Itthindriyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Purisīnduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sukhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dukkhindriyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Somanassinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Domanassinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Upekkhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saddhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viriyinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Satinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Samādhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Paññinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāmadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Rūpadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Arūpadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Kāmabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Rūpabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Arūpabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Saññābhavaṃ [PTS page 1-138] vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Asaññābhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Nevasaññānāsaññābhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Ekavokārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Catuvokārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Pañcavekārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.
[BJT page 256]

Paṭhamaṃ jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dutiyaṃ jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tatiyaṃ jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Catutthaṃ jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Metta cetovimuttiṃ2 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Karuṇaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Muditaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Upekkhaṃ cetevimuttiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ' etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Avijjaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saṅkhāre etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nāma rūpaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saḷāyatanaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phassaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vedanaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Taṇhaṃ etaṃ mama , eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Upādānaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Bhavaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jātiṃ etaṃ mama , eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jarāmaraṇaṃ ' etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Evaṃ abhinivesapārāmāso diṭṭhi.

Katamāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni:
Khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, pāpimittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ, paratopi ghoso4- diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Khandhā hetu khandhā paccayo diṭṭhinaṃ5- uppādānaṃ samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ khandhāpi diṭṭhānaṃ.

Avijjā hetu avijjā paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya6samuṭṭhānaṭṭhena evaṃ avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Phasso hetu phasso paccayo diṭṭhinaṃ5- uppādāya samuṭṭhānanaṭṭhena evaṃ phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Saññā hetu saññā paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena evaṃ saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Vitakko7- hetu vitakko7- paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ vitakkopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Ayoniso manasikāro hetu ayoniso manasikāro paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ ayoniso manasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Pāpamitto hetu pāpamitto paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ pāpamittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Paratoghoso hetu paratoghoso paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ paratopi gheso4diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Imāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāti.

1. Paṭhamajjhānaṃ - (iccādi) bahūsu 2. Mettācetovimuttiṃ-(iccādi) syā [PTS] di 1, 2, 3. Vitakkāpi - syā 4. Paratogheṃsopi - machasaṃ syā, [PTS 5.] Diṭṭhiṭṭhānaṃ - machasaṃ, [PTS,] syā, si 1 2 6. Upādāya - machasaṃ, syā, [PTS 7.] Vitakkā - syā.

[BJT page 258]
katamāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāti:
Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisukaṃ1diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallāṃ, diṭṭhisambādho2, diṭṭhipaḷibodho2, diṭṭhibandhānaṃ, diṭṭhipapāto, diṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ, diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmaso.

Imāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāti.
[PTS page 1-139]

Katamaṃ soḷasa diṭṭhiyo:
Assādadiṭṭhi, attānudiṭṭhi, micchādiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhi, sakkāya vatthukā sassatadiṭṭhi, sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi, attaggāhikā diṭṭhi, pubbattānu diṭṭhi, aparantānudiṭṭhi, saññojanikā diṭṭhi, aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi diṭṭhi, attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, bhavadiṭṭhi, vibhavadiṭṭhi.
Imā soḷasa diṭṭhiyo.

Katame tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā: +

Assādadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti:

Attānudiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Micchādiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Antaggābhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Pubbantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Aparantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Saññojanikāya diṭṭiyā katihākārehi abhiniveso hoti:

1. Diṭṭivisukāyikaṃ - dhammasaṅgaṇi 2. Diṭṭisamagavo - syā 3. Diṭthipalibodho -machasaṃ syā [PTS +]“katakame tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā”ti pucchā syā - [PTS,] potthakesu na gahitā

[BJT page 260]
Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākāro abhiniveso hoti.

Bhavadiṭṭiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Vibhavadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Attānudiṭṭiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

Miccādiṭṭiyā dasahākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyadiṭṭiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhāyā pannarasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhayā pañcahākārehi abhiniveso hoti

Antaggāhikāya diṭṭhiyā paññāsāya akārehi abhiniveso hoti.

Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Aparantānudiṭṭhiyā catucattālīsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveraso hoti.

Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti
[PTS page 1-140]
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.

Bhavadiṭṭhiyā ekena ākārena1- abhiniveso hoti.

Vibhavadiṭṭhiyā ekena ākārena1- abhiniveso hoti.

1- Ekunavisatiyā ākārehi - syā

[BJT page 262]
2. 1 Assādadiṭṭhi

Assādadiṭṭhiyā katamehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpassa assādo'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na assādo, assādo na diṭṭhi, aññadiṭṭhi, aññoassādo. Yā ca diṭṭhi, yo ca assādo, ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.

Assādiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi1- diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhi, micchādiṭṭhi1- diṭṭhivipatti, samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsinabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pāpikā yo diṭṭhiyā rāgo2, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo, yā ca diṭṭī yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭirāgo, tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3- tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭirāgaratto3diṭṭhirāgaratte puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ taṃ kissa hetu: hissa pāpikaṃ.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dve gatiyo: nirayo vā tiracchānayoti vā micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭī samattaṃ4samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ -pe- yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃja, yā ca cetanā ya ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭāyaakattāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu diṭṭi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā nosātakibījaṃ vā tittakālābubījaṃ5vā allāyapaṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca [PTS page 1-141] āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya6kaṭukattāya7asātattāya8- saṃvattati taṃ kisasa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ -peyañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akattāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kisasa hetu diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi9- diṭṭhigataṃ, diṭṭhigatanaṃ, diṭṭhikattāraṃ, diṭṭhivisukaṃ, diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho, diṭṭhipaḷibodho, [PTS page 1-143] diṭṭibandhanaṃ, diṭṭhipāpāto, diṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo diṭṭipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ, diṭṭābhiniveso, diṭṭhiparāmāso, 10imehi aṭṭārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

1. Micchādiṭṭhi' iti syāma potthake natthi 2. Yā diṭṭiyo rāgo - syā [PTS 3.] Diṭṭhirāgarato - syā 4. Yathādiṭṭhisampattaṃ - sī2 5. Tittakalābubījaṃ - bahūsu 6. Satittakatāya - syā [PTS 7.] Kaṭukatāya syā [PTS 8.] Asāratāya- syā [PTS 9.] Yā diṭṭhi - syā 10. Diṭṭhābhinivesaparāmāso hoti - syā

[BJT page 264]

Atthi saññojanāti ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca: sakkāyadiṭṭhi sīlabbataparāmāso, imāni saññojanāni ceva diṭṭiyo ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ mānasaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ bhavarāgasaññojanaṃ issāsaññojanaṃ macchariyasaññojanaṃ anunayasaññojanaṃ avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo, +

Yaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ saññaṃ paṭicca -pe- yaṃ saṅkhāre paṭicca -pe- yaṃ viññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ cakkhuṃ paṭicca -peyaṃ sotaṃ paṭicca -pe- yaṃ ghānaṃ paṭicca -pe- yaṃ jivhāṃ paṭicca -pe- yaṃ kāyaṃ paṭicca -pe- yaṃ ghānaṃ paṭicca -pe- yaṃ jivhāyaṃ paṭicca -pe- yaṃ sadde paṭicca -pe- yaṃ mānaṃ paṭicca -pe- yaṃ rase paṭicca -pe- yaṃ phoṭṭhabbe paṭicca -pe- yaṃ dhamme paṭicca -pe- yaṃ cakkhuviññāṇaṃ paṭicca -pe- paṭicca -peyaṃ dhamme paṭicca -pe- ghānaviññāṇaṃ paṭicca pe- jivhāviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ kāyaviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ mano viññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ cakkhusamphassaṃ paṭicca -pe- yaṃ setaviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ cakkhusamphassaṃ paṭicca -pe- sesamphassaṃ paṭicca -pe- yaṃ ghānasamphassaṃ paṭicca -peyaṃ manosamphassaṃ paṭicca -peyaṃ cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ setasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -peghānasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ jivhaṃsamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -peyaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukā somanassaṃ, ayaṃ manosamphassajāya vedanāya assādo'ti abhitivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na assādo'ti abhinivesaparāmaso diṭṭhi diṭṭhina assādo na diṭṭhi. Aññā diṭṭi, añño assādo yā ca diṭṭi yo ca assādo, [PTS page 1-142] ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pāpikā. Yo diṭṭiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññādiṭṭhi, añño rago. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭirāgaratte puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

+Imehi aṭṭhārasahi' ādiṃ katvā yāva na ca diṭṭhiyo'ti - syā [PTS] potthakesu ūnaṃ.

[BJT page 266]

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Assādadiṭṭhiyā imehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-2. Attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī, 3 sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinītorūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmi vā attānaṃ, vedanaṃ attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanasmiṃ vi attānaṃ. Saññi attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññasmiṃ vā attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhārasmiṃ vi attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

1. Pāpikaṃ-machasaṃ 2. Sakkāyadiṭṭhi parāmāso ceva sakkāyadiṭṭhi sīlabbataparāmā sāca- syā 3. ' Sappurisānaṃ adassāvī'ti - syāmapotthake natthi.

[BJT page 268]

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. [PTS page 1-144] 2 so vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco āpekasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti
Diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco tejokasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca
Saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti ṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco odatakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Attato samanupassati. 'Yaṃ odātakasiṇaṃ so ahaṃ, yā ahaṃ taṃ odātakasiṇaṃ'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassajhāyato'yā acciso vaṇṇo yo vaṇṇo sā acci'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ
Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni
Ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā'ti rupavantaṃ attānaṃ samanupassati, syethāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamena3 puriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre vaññāṇaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā'ti rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññāṃ vattha; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. [PTS page 1-145]

1Gapaṭhavikasiṇaṃ- machasaṃ 2. Acchi- syā 3. Tamenaṃ - syā. [PTS]

[BJT page 270]

Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena1 puriso evaṃ vadeyya: idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi, yañca vatthu; ayaṃ tatiyā rupavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe'ti rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamena1 puriso evaṃ vadeyya: 'ayaṃ maṇi ayaṃ karaṇḍako; aññomaṇi, añño karaṇḍako, so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rupe'ti rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi: aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ catutthā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: sotasamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati, ' yā [PTS page 1-146] manosamphassajā vedanā, so ahaṃ; yo ahaṃ, sā manosamphassajā vedanā'ti manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati: seyyathāpi telappadīpassa jhāyato yā acci so vaṇeṇā, yo vaṇṇo sā acci'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃsamanupassati evameva edhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati 'yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā'ti mano samphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.

1. Tamenaṃ -syā, [PTS]

[BJT page 272]

Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saññāṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya vedanāya vedanāva'ti vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho ayaṃ chāyā, añño rukkho aññā chāyā, so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā'ti vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vattha; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu; ayaṃ dutiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati: idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā'ti attani vedanaṃ samanupassati, seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ añño gandho; so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃhoti: 'ayaṃ kho me attā: imasmiṃ ca pana attani ayaṃ vedanā'ti attani vedanaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu; ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃkissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.

Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā'ti vedanāya attānaṃ samanupassati. 'Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako, so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā'ti vedanāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā vedanā vatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyoga evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.

[BJT page 274]

Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: setasamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ saññaṃ attatosamanupassati: jivhāsamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: mano samphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati. ' Yā manosamphassajā saññā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā'ti manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati, yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, ye ahaṃ sā manosamphassajā saññā'ti manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi aññaṃ vattha; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti
Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni [PTS page 1-147] saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ ko me attā, so kho pana me ayaṃ ttā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho aññā chāyā, so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco saṅkhāre vaññāṇaṃ rupaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti' ' ayaṃ kho me attā, se kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññāṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya
Ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso, evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. E vameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti. 'Ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.

[BJT page 276]

Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati. Syethāpi maṇi karaṇakai pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako añño maṇi, añño karaṇḍako, so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati, evameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaja cetanaṃ attato samanupassati: sotasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ' yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi gelappadīpassa jhāyato yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati; 'yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassaji cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhina vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārahi saṅkhāravā'ti saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyācā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ khome attā so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravāti saṃkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu nadiṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. [PTS page 1-148]

[BJT page 278]

Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārāti attani saṅkhāre samanussati. Syyethāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena puriso evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ aññe gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārā'ti attani saṅkhāre samanupassati, abhivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ atato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati, abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhuviññāṇaṃ attato samanupassati: sotaviññāṇaṃ attato samanupassati: ghānaviññāṇaṃ attato samanupassati: jivhāviññāṇaṃ attato samanupassati: kāyaviññāṇaṃ attato samanupassati: manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadipassa jhāyato yāacci so vaṇṇo yo vaṇṇo sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇañāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi, attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.

[BJT page 280]

Kathaṃ viña. Ṇavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ heti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyā sampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpa vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu nadiṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukāattānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye, evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanapassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: 'idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho: aññaṃ pupphaṃ añño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphoti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso' diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti. ' Ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ [PTS page 1-149] attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco rupaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 282]

2-3. Micchādiṭṭhi

Micchādiṭṭhiyā katamehi dasahākārehi abhiniveso hoti:

' Natthi dinna'nti vatthu1 evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Natthi yiṭṭha'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Ntthi huta'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na
Diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi ayaṃ loko'ti vatthu 'natthi ayaṃ loko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. : Katthi paro lo'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi mātā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi pitā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sattā opapātikā'ti vattha evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Thukā micchādiṭṭhi. 'Natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃparañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā paṭivedentī'ti vatthu, evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dasamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ. Samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā, yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Kaṃ kissa hetu: diṭṭhi hassa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: ṃjaṃ hissa pāpakaṃ. Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṭhidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhiyā imehi dasahākārehi abhinivesā hoti.

2-4. Sakkāyadiṭṭhi.

'Sakkāyadiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassati, saññaṃ attato samanupassati, saṅkhāre attato samanupassati, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. 2 Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco āpokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco āpokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco tejokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ tejokasiṇa'nti kejokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco tejokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco vāyokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ nīlakasiṇa'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco nīlakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ nīlakasi'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco pītakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco lohitakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ lohitakasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco odātakasiṇaṃ1 [PTS page 1-150] attato samanupassati, yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo
Vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthuka sakkāyadiṭṭhi. Sakkānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃkissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.
Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ ko me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho aññā chāyā, so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco saṅkhāre vaññāṇaṃ rupaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti' ' ayaṃ kho me attā, se kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññāṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vātiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso, evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. E vameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti. 'Ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ
Kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.

[BJT page 276]

Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati. Syethāpi maṇi karaṇakai pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako añño maṇi, añño karaṇḍako, so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati, evameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassasaññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaja cetanaṃ attato samanupassati: sotasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ' yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi gelappadīpassa jhāyato yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati; 'yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassaji cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhina vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārahi saṅkhāravā'ti saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyācā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ khome attā so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravāti saṃkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu nadiṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.

[BJT page 278]

Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārāti attani saṅkhāre samanussati. Syyethāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena puriso evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ aññe gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārā'ti attani saṅkhāre samanupassati, abhivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ atato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati, abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhuviññāṇaṃ attato samanupassati: sotaviññāṇaṃ attato samanupassati: ghānaviññāṇaṃ attato samanupassati: jivhāviññāṇaṃ attato samanupassati: kāyaviññāṇaṃ attato samanupassati: manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadipassa jhāyato yāacci so vaṇṇo yo vaṇṇo sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇañāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi, attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.

[BJT page 280]

Kathaṃ viña. Ṇavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ heti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyā sampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpa vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu nadiṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukāattānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye, evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanapassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: 'idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho: aññaṃ pupphaṃ añño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphoti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso' diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti. ' Ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco rupaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 282]

2-3. Micchādiṭṭhi

Micchādiṭṭhiyā katamehi dasahākārehi abhiniveso hoti:

' Natthi dinna'nti vtthu1 evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Natthi yiṭṭha'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Ntthi huta'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na
Diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi ayaṃ loko'ti vatthu 'natthi ayaṃ loko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. : Katthi paro lo'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi mātā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi pitā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sattā opapātikā'ti vattha evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Thukā micchādiṭṭhi. 'Natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃparañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā paṭivedentī'ti vatthu, evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dasamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ. Samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā, yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Kaṃ kissa hetu: diṭṭhi hassa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: ṃjaṃ hissa pāpakaṃ. Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṭhidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhiyā imehi dasahākārehi abhinivesā hoti.

2-4. Sakkāyadiṭṭhi.

'Sakkāyadiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassati, saññaṃ attato samanupassati, saṅkhāre attato samanupassati, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
[Something is wrong from here to Page 288]
[Page 284-286 missing?]
2 Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco āpokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco āpokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco tejokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ tejokasiṇa'nti kejokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco tejokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco vāyokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ nīlakasiṇa'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco nīlakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ nīlakasi'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.
Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco pītakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco lohitakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ lohitakasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco odātakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthuka sakkāyadiṭṭhi. Sakkānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.
Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā ivasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena1 puriso evaṃ vadeyya: idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, ñño gandho, so kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi, yañca vatthu; ayaṃ tatiyā rupavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi
Micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhayā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ pañcami ' sassato loko'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati. 'Sassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Asassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ loko ceva asassatañcā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: ayaṃ paṭhamā asassato loko'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

[Something is wrong form Page 284-286]
[Some Part missing?]

[BJT page 288]

'Vedanā loko ceva asassatā cā'ti antaggāhikāya diṭṭiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti. 'Saññā loko ceva asassato cā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti. 'Saṅkhārā loko ceva asassatā cā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti. Viññāṇaṃ loko ceva asassatañcā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahito'tiantaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. 'Asassato loko'ti antagagāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti.

'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: idhekacco parittaṃ okāsaṃ nīlakato erati, tassa evaṃ hoti: 'antavā ayaṃ loko parivaṭumo'ti antasaññi hoti. ' Yaṃ erati, taṃ vatthu ceva loke ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ni abhinivesaparāmāse diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so ante gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'antavā loko'ti antaggāhikādiṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāna
Ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco parittaṃ okāsaṃ pītakato erati tassa evaṃ hoti lohitakato erati tassaevaṃ hoti odātakato erati tassa evaṃ hoti: 'antavā ayaṃ loko parivaṭumo'ti antasaññi hoti. ' Yaṃ erati taṃ vatthu ceva loko ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti annaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārahi abhiniveso [PTS page 1-153]
Hoti.

'Anantavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: idhekacco vipulaṃ okāsaṃ nīlakato erati. Tassa evaṃ hoti: 'anantavā ayaṃ loko apariyanto'ti anantasaññi hoti. ' Yaṃ erati, taṃ vatthu ceva loko ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'anantavā loko'ti attaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ pītakato erati tassa evaṃ hoti. Lohitakatato erati, tassa evaṃ hoti. 'Anantavā ayaṃ loko apariyanto'ti anattasaññi hoti. 'Yaṃerati, taṃ vatthu ceva loko ca. Yena erati, so attā ceva loko cā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā ' anantavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañca hākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 290]

'Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañca hākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ jivañceva sarīrañca. Yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ ñivanti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'taṃ jīvaṃ taṃ saraura'nti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
'Vedana jīvaṃ 1 ceva sarīrañca abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā jīvaṃ ceva sarīrañca abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā jīvaṃ ceva sarīrañca abhinivesaparāmāso diṭṭhi, 'viññāṇaṃ ñivañceva sarīrañca, yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīhaṃ taṃ jiva'nti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'taṃ jīvaṃ taṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ sarīraṃ na jīvaṃ, jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikā diṭṭhi antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micacchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
Vedanā sarīraṃ na jīvaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saññā sarīraṃ na jīvaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā sarīraṃ na jīvaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ sarīraṃ na jīvaṃ, jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīra'nti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññaṃ diṭṭhi. Aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, [PTS page 1-154]
Ayaṃpaṭhamā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Hoti tathagato parammaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi appajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya
Ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti'ti tiṭṭhitipi uppajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhamma tathāgato kāyassa bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmaso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipī'tiabhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'hoti tathāgato parammaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

1. Jīvā - machasaṃ. Syā.

[BJT page 292]

'Na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. 'Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇāti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'na hoti tathāgato paraṃ varaṇā'tiantaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhamma tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthuyā ca diṭṭhi yañca vattu, ayaṃ paṭhamā na hoti tathāgato pari maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Hoti ca na ca hoti tathāgato parāmaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so antogahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu. Vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ varaṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhiki diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hoti'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hitī'ti aebhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vattu, ayaṃ paṭhamā 'hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikāya [PTS page 1-155] diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. 'Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā1 paraṃ maraṇā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

1. Kāyassabhedā parā maraṇā - machasaṃ.

[BJT page 294]

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idhevamaraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññādiṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthū, ayaṃ pañcamī ' neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhika diṭṭhi micchādiṭṭhi asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. 'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārebha abhiniveso hoti.

Antaggāhikāya diṭṭhiya imehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-8. Pubbantānudiṭṭhi

Pubbantānudiṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

Cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā, dve adhiccasamuppannikā.

Pubbantānudiṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

2-9. Aparantānudiṭṭhi

Aparantānudiṭṭhiyā katamehi catucattālisāya ākārehi abhiniveso hoti.

Soḷasa saññivādā, aṭṭha asaññivādā, aṭṭha nevasaññi nāsaññivādā, satta ucchedavādā, pañca diṭṭhadhammanibbānavādā.

Aparantānudiṭṭhiyā imehi catucattālisāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-10. Saññojanikā diṭṭhi

Saññojanikāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisūkaṃ1 diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho, 2 diṭṭhipaḷibodho3 diṭṭhibandhanaṃ, diṭṭhipapāto, daṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigattho, diṭṭhūpādānaṃ, diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmāso.

Saññojanikāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 296]

2-11. Ahantimānavinibandhā diṭṭhi

'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

: Cakkhuṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'ahanti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthuna diṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca [PTS page 1-156]
Vatthu, ayaṃ paṭhamā ' aha)nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Sotaṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'ghānaṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'jivhā aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'kāyo aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'mano aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'rūpā aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'dhammā aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'cakkhuviññāṇaṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, manoviññāṇaṃ ahaṃ'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhārasamī 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, māna vinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

2-12. Mamantimānavinibandhā diṭṭhi

'Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

'Cakkhuṃ mama'nti abhinivesaparāmāso 'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Sotaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'ghānaṃ mama'nti 'abinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'jivhā mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'kāyo mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'mano mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'rūpā mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'dhammā mama'nti 'abhinivesaparāmāso 'cakkhuviññāṇaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'manoviññāṇaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhārasami 'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

“Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 298]

2-13. Attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ vedana attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanasmiṃ vā attānaṃ, saññaṃ attato samanupassati, saññavantaṃ vā attāṃ, attani vā saññaṃ, saññasmiṃ vā attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāraṃ, saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ -pe-

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati:

Idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ paṭhavikasiṇaṃ so haṃ, yo ahaṃ taṃ paṭhavikasiṇa'nti paṭhavikasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco āpokasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ āpokasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco tejokasiṇaṃattato samanupassati, 'yaṃ tejokasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti tojokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco vāyokasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ vāyokasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco nīlakasinaṃ attato samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ nīlakasiṇa'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco pītakasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ pītakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati, [PTS page 1-157] 'yaṃ odātakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi 'telappadipassa jhāyato yā acci, so vaṇṇo yo vaṇṇo sā acci'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati 'yaṃ odātakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ odatakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ vedana attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanasmiṃ vā attānaṃ, saññaṃ attato samanupassati, saññavantaṃ vā attāṃ, attani vā saññaṃ, saññasmiṃ vā attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāraṃ, saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

2-14. Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.

'Sassato attāca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi, yañca vatthu. Ayaṃ paṭhamā lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi. Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

'Asassato attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'sassato ca asassato ca attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttādiṭṭhi, 'neva sassato nāsassato attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'antavā attāca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lovādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'anantavā attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññādiṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu. Ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, ' antavā ca anantavā ca attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, ' neva antavā na anantavā attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Lokavāda paṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhihi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT page 300]

2 - 15, 16. Bhavadiṭṭhi - vibhavadiṭṭhiyo.

Olīyanābhiniveso1 bhavadiṭṭhi, atidhāvanābhiniveso vibhavadiṭṭhi, assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya akārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhīyo: attānudiṭṭhīyā visatiyā ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhiyo -pe-
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhiyo:

Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo, micchādiṭṭhiyā dasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. Sakkāyadiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā pannarasahi [PTS page 1-158] ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhadiṭṭhiyo.

Sassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. 'Assato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. 'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso. Siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā bhavadiṭṭhīyo. 'Hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhinivoso, sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. 'Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcāhākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. 'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.

Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Aparantānudiṭṭhiyā catucattālīsāya ākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. 'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso. Sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Antavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso, pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo. Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.

1. Oliyanābhiniveso - syā.

[BJT page 302]

Sabbāva tā diṭṭhiyo assādadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo attānu diṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo micchādiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo sakkāyadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo antaggāhikā diṭṭhiyo. Sabbāva [PTS page 1-159] tā diṭṭhiyo saññojanikā diṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo antavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhīyo.

“Bhavañca diṭṭhiṃ vibhavañca diṭṭhiṃ1
Etaṃ dvayaṃ takkikā tissitā se2
Tesaṃ nirodhamhi na hatthi3 ñāṇaṃ
Yatthāyaṃ loko viparītasaññi”ti.

“Dvīhi bhikkhave diṭṭhigatehi pariyuṭṭhitā devamanussā olīyanti4 eke, atidhāvanti eke, cakkhumanto ca passanti.

Kathañca bhikkhave, olīyanti eke: bhavārāmā bhikkhave, devamanussā bhavaratā bhavasammuditā, tesaṃ bhavanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati5 nasantiṭṭhati nādhimuccati. Evaṃ kho bhikkhave olīyanti eke.

Kathañca bhikkhave, athidhāvanti eke: bhaveneva6 kho paneke aṭṭīyamānā. 7
Harāyamānā jīgucchamānā vibhavaṃ abhinandanti: 'yato kira bho ayaṃ antā kāyassa bhedā8 ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā, etaṃ santaṃ etaṃ paṇitaṃ etaṃ yāthāvanti9 evaṃ kho bhikkhave atīdhāvanti eke.

Kathañca bhikkhave cakkhumanto ca passanti: idha bhikkhave bhikkhū bhūtaṃ bhūtato passati, bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti. Evaṃ kho bhikkhave cakkhumanto ca passanti.

'Yo bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa ca atikkamaṃ,
Yathābhūte'dhimuccati bhavataṇhā parikkhayā' (1)

Sa ce10 bhūta pariññāto11 vītataṇho bhavābhave
Bhūtassa vibhavā bhikkhu nāgacchati punabbhava”nti [PTS page 1-160] (2)

Tayo puggalā vipannadiṭṭhi, tayo puggalā sampannadiṭṭhi.

Katame tayo puggalā vipannadiṭṭhi. Titthiyo ca titthiyasāvako ca yo ca micchādiṭṭhīko. Ime tayo puggalā vipannadiṭṭhi.
Katame tayo puggalā sampannadiṭṭhi. Tathāgato ca tathāgatasāvako ca yo ca sammādiṭṭhiko, ime tayo puggalā sampannadiṭṭhi.

1 Bhavadiṭṭhiyo vibhadiṭṭhiyo - syā [PTS]
2 Nissitā ye - syā [PTS]
3 Natthi - syā [PTS]
4 Oliyanti - syā [PTS]
5 Na pasīdati - machasaṃ [PTS] na sampasīdati - syā
6 Bhavena - syā
7 Aṭṭiyamānā - syā [PTS]
8 Bhedā paraṃ maraṇā - machasaṃ
9 Yathāvanti - syā - [PTS]
10 Sace - syā
11 Bhūtassa pariññā - [PTS] bhūtassa pariññāto so - syā

[BJT page 304]

'Kodhano upanāhī ca pāpamakkhī ca yo naro,
Vipannadiṭṭhi māyāvī taṃ jaññā vasalo iti, (1)

Akkodhano anupanāhī visuddho1 suddhataṃ gato,
Sampannadiṭṭhi medhāvī taṃ jaññā ariyo itī'ti, (2)

Tisso vipannadiṭṭhiyo, tisso sampannadiṭṭhiyo.

Katamā tisso vipannadiṭṭhiyo: 'etaṃ mamā'ti2 vipannadiṭṭhī 'eso'hamasmiti vipannadiṭṭhi, 'eso me attā'ti vipannadiṭṭhi, imā tisso vipannadiṭṭhiyo.

Katamā tisso sampannadiṭṭhiyo. 'Netaṃ mamā'ti2 sampannadiṭṭhi, 'neso hamasmī'ti sampannadiṭṭhi, 'na meso attā'ti sampannadiṭṭhi, imā tisso sampannadiṭṭhiyo.

'Etaṃ mamā'ti2 kā diṭṭhi. Kati diṭṭhiyo: katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo. 'Eso hamasmī'ti kā diṭṭhi. Kati diṭṭhiyo. Katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo. 'Eso me attā'ti kā diṭṭhi. Kati diṭṭhiyo. Katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo.

'Etaṃ mama'ti pubbantānudiṭṭhī, aṭṭhārasa diṭṭhiyo, pubbantānuggahitā tā diṭṭhiyo, 'eso hamasmī'ti aparantānudiṭṭhi, catucattālīsaṃ diṭṭhiyo, aparāntanuggahitā tā diṭṭhiyo, [PTS page 1-161] 'eso me attā'ti vīsativatthukā attānudiṭṭhi, vīsati vatthukā sakkāyadiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhippamukhāni3 dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni, pubbantāparantānuggahitā tā diṭṭhiyo.

'Ye keci bhikkhave, mayi nīṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā, tesaṃ diṭṭhisampannāya pañcantaṃ idha niṭṭhā, pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcantaṃ idha niṭṭhā: sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā. Imesaṃ pañcantaṃ idha niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino, imesaṃ pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā.

1. Amakkhi - syā [PTS.]
2. Mamanti - syā [PTS.]
3. Diṭṭhappamukhena - syā.

[BJT page 306]

Ye keci bhikkhave mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā, tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Ye keci bhikkhame mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā, tesaṃ sotāpannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā: sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā, imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāra parinibbāyissa, uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino, imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
Ye keci bhikkhave mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpattā, tesaṃ sotāpannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vibhāya niṭṭhā. ”

Diṭṭhikatā samattā. [PTS page 1-162]

[BJT page 308]

3

Ānāpānasatikathā.

3 - 1. Gaṇanuddeso
Soḷasavatthukaṃ ānāpānasati samādhiṃ1 bhāvayato samadhikāti2 dve ñāṇasatāni uppajjanti: aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha3 upakāre ñāṇāni, aṭṭhārasa upakkilese ñāṇāni, terasa vodāne ñāṇāni, battiṃsa4 satokārissa5 ñāṇāni, catuvīsati samādhivasena ñāṇāni, dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni, aṭṭha nibbidāñāṇāni, aṭṭha nibbidānulomañāṇāni, aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhāñāṇāni, ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.

Gaṇanuddeso samatto

3 - 2. Paripantha - upakārasoḷasa ñāṇāni

Katamāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha paripanthe ñānāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni.

Kāmacchando samādhissa paripantho, nekkhammaṃ samādhissa upakāraṃ: byāpādo samādhissa paripantho, abyāpādo samādhissa upakāraṃ: thinamiddhaṃ6 samādhissa paripantho, ālokasaññā samādhissa upakāraṃ: uddhaccaṃ sāmadhissa paripantho, avikkhepo samādhissa upakāraṃ: vicikicchā samādhissa paripantho, dhammavavatthānaṃ samādhissa upakāraṃ: avijjā sāmadhissa paripantho, ñāṇaṃ samādhissa upakāraṃ, arati samādhissa paripantho, pāmojjaṃ samādhissa upakāraṃ: sabbepi akusalā dhammā samādhissa paripanthā, sabbepi kusalā dhammā samādhissa upakārā. Imāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni.

Imehi soḷasahi ākārehi uducitaṃ cittaṃ7 samuducitaṃ8 ekatte santiṭṭhati, nīvaraṇehi visujjhati. [PTS page 1-163]

Katame te ekattā: nekkhammaṃ ekattaṃ, abyāpādo ekattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ, avikkhepo ekattaṃ, dhammavavatthānaṃ ekattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ, sabbepi kusalā dhammā ekattā.

Katame9 te nīvaraṇā: kāmacchando nīvaraṇaṃ, byāpādo nīvaraṇaṃ, thinamiddhaṃ nīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccaṃ nīvaraṇaṃ, vicikicchā nīvaraṇaṃ, avijjā nīvaraṇaṃ, arati nīvaraṇaṃ, sabbepi akusalā dhammā nīvaraṇā.

1. Ānāpānassatisamādhiṃ - machasaṃ, syā
2. Samādhikāni - machasaṃ, syā [PTS,]
3. Aṭṭa ca - machasaṃ,
4. Bāntiṃsaṃ - machasaṃ, battiṃ saṃ - [PTS,] syā
5. Satokārisu - syā, [PTS,]
6. Thinamiddhaṃ - machasaṃ.
7. Uddhataṃ cittaṃ - [PTS] udupitacittaṃ - syā,
8. Samuducitaṃ cittaṃ - machasaṃ, samudupita cittaṃ - syā samuducittaṃ - [PTS.] Udujitaṃ cittaṃ - samuducitaṃ - pu, udājitaṃ cittaṃ samudājitaṃ - pu.
9. Nīvaraṇāti katame - machasaṃ.

[BJT page 310]

Nīvaraṇā'ti kenaṭṭhena1 nīvaraṇā: niyyānāvaraṇaṭṭhena2 nīvaraṇā.

Katame te niyyānā: nekkhammaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca nekkhammena ariyā nīyanti: 3 kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ, tena ca kāmacchandena nivutattā nekkhammaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti5 kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ, abyāpādo ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca abyāpādena ariyā nīyanti: 3 byāpādo niyyānāvaraṇaṃ, tena ca byāpādena nivutattā abyāpādaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti4, byāpādo niyyānāvaraṇaṃ. Alokasaññā ariyānaṃ niyyānaṃ, tāya ca alokasaññā ariyā nīyanti: thinamiddhaṃ niyyānāvaraṇaṃ, tena ca thinamiddhena nivutattā alokasaññaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātiti thinamiddhaṃ niyyānāvaraṇaṃ. Avikkhepo ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca avikkhepena ariyā nīyanti: uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ, tena ca uddhaccena nivutattā avikkhepaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ. Dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyaṇānaṃ, tena ca dhammavavatthānena ariyā nīyanti: vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca vicikicchāya nivutattā dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ, ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca ñāṇena ariyā nīyanti: avijjā niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca avijjāya nivutattā ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti avijjā niyyānāvaraṇaṃ, pāmojjaṃ5 ariyānaṃ niyyānaṃ tena ca pāmojjena ariyā nīyanti: arati niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca aratiyā nivutattā pāmojjaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti arati niyyānāvaraṇaṃ, sabbepi kusalā dhammā ariyānaṃ niyyānaṃ, tehi ca kusalehi dhammehi ariyā nīyanti: sabbepi akusalā dhammā niyyānāvaraṇaṃ, tehi ca akusalehi dhammehi nivutattā kusale dhamme ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti sabbepi akusalā dhammā niyyānāvaraṇā.

Soḷasañāṇaniddeso samatto.

3 - 3. Upakkilesañāṇāni.

Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa [PTS page 1-164] soḷasavatthukaṃ6 ānāpānasatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti:

1. Kenatthena - syā.
2. Niyyānāvāraṇaṭṭhena - pu.
3. Niyyanti - machasaṃ, [PTS.]
4. Na pajānātīti - [PTS.]
5. Pāmujjaṃ - syā,
6. Soḷasakavatthukaṃ - sī 2

[BJT page 312]

Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho, passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ citaṃ samādhissa paripantho, assāsapaṭikaṅkhanā nikantitaṇhācariyā samādhissa paripantho, passāsapaṭikaṅkhatā nikantitaṇhācariyā samādhissa paripantho, assāsenābhitunnassa passāpaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho, passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.

“Anugacchanā ca assāsaṃ passāsaṃ anugacchanā,
Sati ajjhattavikkhepā kaṅkhatā bahiddhā vikkhepapatthanā1 (1)

Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā,
Passāsenābhūtunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā2 (2)

Cha ete upakkilesā ānāpānasati3 samādhissa,
Yehi vikkhippamānassa4 no ca5 cittaṃ vimuccati
Vimokkhaṃ appajānantā te honti parapattiyā'ti. (3)

Paṭhamaṃ chakkaṃ.

Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: nimittaṃ āvajjate passāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: [PTS page 1-165]

“Nimittaṃ āvajjamānassa assāse vikkhippate6 mano
Assāsaṃ āvajjamānassa nimitte cittaṃ vikampati (4)

Nimittaṃ āvajjamānassa passāse vikkhippate mano,
Passāsaṃ āvajjamānassa nimitte cittaṃ vikampati, (5)

Assāsaṃ āvajjamānassa passāse vikkhippate mano,
Passāsaṃ āvajjamānassa assāse cittaṃ vikampati. (6)

Cha ete upakkilesā ānāpānasatisamādhissa,
Yehi vikkhippamānassa no ca cittaṃ vikampati,
Vimokkhaṃ appajānantā te honti parapattiyā”ti, (7)

Dutiyaṃ chakkaṃ.

1. Cikkhepapanthanā - syā.
2. 'Assāsenāti ayaṃ gāthā syāma potthake na dissate
3. Ānāpānassati - machasaṃ syā
4. Vikkhepamānassa - [PTS.] Syā, kampamānassa - syā
5. Noce - syā
6. Vikkhipate - machasaṃ, [PTS.]

[BJT page 314]

Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ samādhissa paripantho, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ1 samādhissa paripantho, līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ samādhissa paripantho, atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ samādhissa paripantho, abhinataṃ2 cittaṃ rāgānupatitā samādhissa paripantho, apanataṃ3 cittaṃ byāpādānupatitaṃ samādhissa paripantho.

“Atītānudhāvanaṃ cittaṃ - anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ,
Atipaggahitaṃ abhinataṃ2 - apanataṃ3 cittaṃ na samādhiyati. (8)

Cha ete upakkilesā - ānāpānasatisamādhissa,
Yehi upakkilisaṭṭhasaṅkappo - adhicittaṃ nappajānāti”ti. (9)

Tatiyaṃ chakkaṃ.

Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhā vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā [PTS page 1-166]
Ca phanditā ca: assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phandicā ca, assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikappitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhāca honti iñjitā ca phanditā ca: assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca: phanditā ca atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi cittampi sāraddhā cahonti iñjitāca phanditā ca, līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: abhinatena cittena rāgānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā cahenti iñjitā ca phanditā ca, apanatena cittena byāpādānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.

1. 'Vikkhambhitaṃ - [PTS.]
2. 'Abhiṇataṃ - [PTS.] Abhiññātaṃ - syā.
3. Apaṇataṃ - [PTS,] apaññāhaṃ - syā.

[BJT page 316]

“Ānāpānasati yassa paripuṇṇaṃ1 abhāvitā
Kāyopi iñjito hoti cittampi hoti iñjitaṃ
Kāyopi phandito hoti cittampi hoti phanditaṃ (10)

Ānāpānasati yassa paripuṇṇaṃ subhāvitā
Kāyopi aniñjito hoti cittampi hoti aniñjitaṃ
Kāyopi aphandito hoti cittampi hoti aphandita”nti, (11)

Tehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānasatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.

Uppakkilesañāṇa niddeso.

3 - 4. Vodānañāṇāni

Katamāni terasa vodāne ñāṇāni: atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ, taṃ vivajjayitvā ekaṭṭhāne samādahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ, [PTS page 1-167] 2 taṃ vivajjayitvā tattheva adhimoceti, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ, taṃ paggaṇahitvā kosajjaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ, taṃ niggaṇhitvā3 uddhaccaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ, taṃ sampajāno hutvā rāgaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ, taṃ sampajāno hutvā, byāpādaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, imehi chahi ṭhānehi parisuddhaṃ cittaṃ pariyodānaṃ ekattagataṃ hoti.

Katame te ekattā: dāna vossaggupaṭṭhānekattaṃ, 4 samathanimittu paṭṭhānekattaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattaṃ, nirodhupaṭṭhānekattaṃ.

Dānavossaggupaṭṭhānekattaṃ cāgādhimuttānaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattañca adhicittamanuyuttānaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattañca vipassakānaṃ, nirodhupaṭṭhānekattañca ariyapuggalānaṃ, imehi catūhi ṭhānehi ekaggagataṃ cittaṃ paṭipadāvisuddhipakkhantañceva5 hoti, upekkhānubrūhitañca ñāṇena ca sampahaṃsitaṃ.

Paṭhamassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

1. Ānāpānassati yassa paripuṇṇā - machasaṃ. Yassa aparipuṇṇā - syā, [PTS,]
2. Vikkhambhitaṃ - [PTS,] sī 2
3. Viniggaṇhitvā - machasaṃ.
4. Dānavosaggupaṭṭhānekattā - machasaṃ.
5. Pakkhandañceva - machasaṃ pasannañceva - syā [PTS,]

[BJT page 318]

Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, paṭhamassa [PTS page 1-168] jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

[BJT page 318]

Dutiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dutiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, dutiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati dutiyaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dutiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ pītisampannañca hoti sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca. [PTS page 1-169]

Tatiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati tatiyamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Tatiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tatiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati tatiyaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Tatiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: tatiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati tatiyaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ sukhasampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

[BJT page 320]

Catutthassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: catutthassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Catutthassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, catutthassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati catutthaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Catutthassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, catutthassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati catutthaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Catutthassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: catutthassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati catutthaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ākāsānañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: viññāṇañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ākiñcaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Aniccānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: aniccānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Aniccānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, aniccānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati aniccānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aniccānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, aniccānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati aniccānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aniccānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: aniccānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati aniccānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Dukkhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: dukkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Dukkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, dukkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati dukkhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dukkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, dukkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati dukkhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dukkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: dukkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati dukkhānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Anattānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: anattānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Anattānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, anattānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati anattānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Anattānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, anattānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati anattānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Anattānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: anattānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati anattānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nibbidānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: nibbidānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nibbidānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, nibbidānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nibbidācānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nibbidānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, nibbidānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nibbidānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nibbidānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nibbidānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati nibbidānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Virāgānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: virāgānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Virāgānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, virāgānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati virāgānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Virāgānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, virāgānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati virāgānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Virāgānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: virāgānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati virāgānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
Nirodhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: nirodhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nirodhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, nirodhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nirodhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nirodhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, nirodhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati nirodhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nirodhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nirodhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati nirodhānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭinissaggānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Paṭinissaggānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, paṭinissaggānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭinissaggānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, paṭinissaggānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭinissaggānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭinissaggānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭinissaggānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Khayānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: khayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Khayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, khayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati khayānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Khayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, khayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati khayānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Khayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: khayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati khayānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vayānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vayānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, vayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vayānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vayānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vipariṇāmānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vipariṇāmānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, vipariṇāmānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vipariṇāmānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, vipariṇāmānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vipariṇāmānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vipariṇāmānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vipariṇāmānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Animittānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: animittānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Animittānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, animittānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati animittānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Animittānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, animittānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati animittānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Animittānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: animittānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati animittānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hotivicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Appaṇihitānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: appaṇihitānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Appaṇihitānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, appaṇihitānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati appaṇihitānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Appaṇihitānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, appaṇihitānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati appaṇihitānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Appaṇihitānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: appaṇihitānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati appaṇihitānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Suññatānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: suññatānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Suññatānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, suññatānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati suññatānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Suññatānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, suññatānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati suññatānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Suññatānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: suññatānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati suññatānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati adhipaññādhammavipassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, anidhipaññādhammavipassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati adhipaññādhammavipassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: adhipaññādhammavipassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati adhipaññādhammavipassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: yathābhūtañāṇadassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Yathābhūtañāṇadassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, yathābhūtañāṇadassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, yathābhūtañāṇadassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: yathābhūtañāṇadassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ādīnavānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: ādīnavānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ādīnavānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, ādīnavānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ādīnavānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ādīnavānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, ādīnavānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ādīnavānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ādīnavānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ādīnavānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati ādīnavānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Paṭisaṅkhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭisaṅkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Paṭisaṅkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, paṭisaṅkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭisaṅkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, paṭisaṅkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aṭisaṅkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭisaṅkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vivaṭṭanānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vivaṭṭanānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, vivaṭṭanānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, vivaṭṭanānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vivaṭṭanānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Sotāpattimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati sotāpattimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Sotāpattimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati sotāpattimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Sotāpattimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: sotāpattimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati sotāpattimaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Sakadāgāmimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: sakadāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Sakadāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, sakadāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati sakadāgāmimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Sakadāgāmimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati sakadāgāmimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Sakadāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: sakadāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati sakadāgāmimaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Anāgāmimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati anāgāmimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Anāgāmimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati anāgāmimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Anāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: anāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati anāgāmimaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Arahattamaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: [PTS page 1-170] yañca paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati arahattamaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Arahattamaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati arahattamaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

[BJT page 322]

Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati arahattamaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nimittaṃ assāsapassāsā anārammaṇāmekacittassa, 1
Ajānato ca tayo dhamme bhāvanā nūpalabbhati. [PTS page 1-171] (1)

Nimittaṃ assāsapassāsā anārammaṇāmekacittassa,
Jānato ca tayo dhamme bhāvanā upalabbhatī'ti. (2)

Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati:

Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, 2 tamenaṃ puriso kakacena chindeyya, rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasikaroti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, evaṃ upanibandhanānimittaṃ. Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā. Yathā rukkhe phuṭṭhakakavadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Evameva bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na āgatā vā gatā vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati. Payogañca sādheti, visesamadhigacchati.

1. Anārammaṇamekassa cittassa - sī 1, 2 anārammaṇamekavissatta - machasaṃ,
Anārammaṇaṃ ekacittassa - pu
2. Nikkhipito - sī 1, 2

[BJT page 324]

Padhānanti1 katamaṃ padhānaṃ: āraddhaviriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti, idaṃ padhānaṃ. Katamo payogo: āraddhaviriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti. Ayaṃ payogo. Katamo viseso: āraddhaviriyassa saññojanā pahīyanti, anusayā byantīhonti2 ayaṃ viseso.

Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na [PTS page 1-172] honti, na cime3 tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gaccati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.

Ānāpānasati yassa paripuṇṇā subhāvitā,
Anupubbaṃ paricitā yathā buddhena desitā,
So imaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā muttova candimā”ti. (3),

Ānanti assāso, no passāso. Apānanti passāso, no assāso. Assāsavasena upaṭṭhānaṃ sati, passāsavasena upaṭṭhānaṃ sati. Yo assasati, tassupaṭṭhāti: yo passasati, tassupaṭṭhāti.

Paripuṇṇāti pariggahaṭṭhena paripuṇṇā, parivāraṭṭhena paripuṇṇā, paripūraṭṭhena paripuṇṇā.

Subhāvitāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indiyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Tassime cattāro bhāvanaṭṭhā yānīkatā4 honti vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.
Yānīkatāti yattha yattha ākaṅkhati, tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesārajjappatto. Tassa5 te dhammā āvajjanapaṭibaddhā6 honti ākaṅkhanapaṭibaddhā7 manasikārapaṭipaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Tena vuccati: 'yānīkatā'ti.

Vatthukatāti yasmiṃ yasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ sati sūpaṭṭhitā8 hoti. Yasmiṃ yasmiṃ vā pana vatthusmiṃ sati supaṭṭhitā hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhītaṃ hoti. Tena vuccati: 'vatthukatā'ti.

Anuṭṭhitāti9 yena yena cittaṃ abhinīharati, tena tena sati anuparivattati. Ne yena vā pana sati anuparivattati, tena tena cittaṃ abhinīharati. Tena vuccati: 'anuṭṭhitā'ti.

1. Visesamadhigacchati padhānañca - machasaṃ, 'padhānanti' padaṃ - syā, [PTS.] Potthakesu na dissati.
2. Byāsanti - syā, byanti honti - [PTS]
3. Na ca me - pu
4. Yānikatā - [PTS.]
5. Tassa me - machasaṃ.
6. Avajjanappaṭibaddhā - [PTS]
7. Ākaṅkhapaṭibaddhā - machasaṃ, ākaṅkhaṇappaṭibaddhā - [PTS] ākaṅkhanapaṭibaddhā syā.
8. Supaṭṭhitā - machasaṃ, supatiṭṭhitā - [PTS.]
9. Anuṭṭhitāti vatthusmiṃ - machasaṃ.
[BJT page 326]

Paricitāni pariggahaṭṭhena paricitā, parivāraṭṭhena paricitā paripūraṭṭhena paricitā, satiyā parigaṇhanto [PTS page 1-173] jānāti pāpake akusale dhamme. Tena vuccati: 'paricitā'ti. 1

Susamāraddhāti cattāro susamāraddhā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena susamāraddhā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena susamāraddhā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena susamāraddhā, tappaccanīkānaṃ kilesānaṃ samugghātattā2 'susamādaraddhā'.
Susamanti atthi samaṃ, atthi susamaṃ. Katamaṃ samaṃ: ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā, 3 idaṃ samaṃ. Katamaṃ susamaṃ: yaṃ tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ, idaṃ susamaṃ, iti idañca samaṃ idañca susamaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ4 viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, 5 passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ. Tena vuccati: 'susamāraddhā'ti.

Anupubbaṃ paricitāti dīghaṃ assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, dīghaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ kāyasaṅkharaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā pītipaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, pītipaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā cittapaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, cittapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā samādahaṃ cittaṃ assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, samādahaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Vimocayaṃ cittaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā aniccānupassī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, aniccānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Virāgānupassī assāsavase purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Virāgānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā nirodhānupassī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, nirodhānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā pacchimā pacchimā anuparicitā. Sabbāpi soḷasavatthukā ānāpānasatiyo aññamaññaṃ paricitā ceva honti anuparicitā ca. Tena vuccati: 'anupubbaṃ paricitā'ti.

Yathāti dasa yathatthā: attadamathaṭṭho yathattho, attasamathaṭṭho yathattho, attaparinibbāpanaṭṭho yathattho, abhiññaṭṭho6 yathattho, pariññaṭṭho yathattho, pahānaṭṭho yathattho, bhāvanaṭṭho yathattho, [PTS page 1-174] sacchikiriyaṭṭho yathattho saccābhisamayaṭṭho yathattho, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭho yathattho.

1. Dhamme paricitā - machasaṃ.
2. Susamūhatattā - machasaṃ. Susamūgghātattā - syā, [PTS.]
3. Byādhipakkhiyā - [PTS.]
4. Iṭṭhaṃ - [PTS.]
5. Asammuṭṭhā machasaṃ apamuṭṭhā - syā, [PTS.]
6. Abhiññāttho - machasaṃ.

[BJT page 328]

Buddhoti yo so bhagavā sayambhu anācariyako pubbe1 ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, 2 tattha ca sabbaññūtaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ.

Buddhoti kenaṭṭhena buddho: 'bujjhītā saccānī'ti buddho, 'bodhetā3 pajāyā'ti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho anaññaneyyātāya buddho, visavitāya4 buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupalepasaṅkhātena5 buddho, 'ekantavītarāgo'ti buddho, 'ekantavītadoso'ti buddho, 'ekantavītamoho'ti buddho, 'ekantanikkileso'ti buddho, 'ekāyanamaggaṃgato'ti buddho, 'eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho'ti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddho. 'Buddho'ti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikāpaññatti, yadidaṃ 'buddho'ti.

Desitāti attadamathaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, attasamathaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, attaparinibbāpanaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, abhiññaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, pariññaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, pahāṭṭho yathattho yathā buddhena desito, bhāvanaṭṭho yathattho yathā
Buddhena desito, sacchikiriyaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, saccābhisamayaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭho yathattho yathā buddhena desito,

So ti6 gahaṭṭho vā hoti pabbajito vā.

Lokoti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko eko loko: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayo lokā: tisso vedanā, cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā: cha ajjhakkikāti āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyā, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā, nava lokā: nava sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasa dhātuyo.

'Pabhāseti'ti attadamathaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā [PTS page 1-175] so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, attasamathaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, attaparinibbānaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, abhiññanaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, pariññaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, pahānaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, bhāvanaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, sacchikiriyaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, saccābhisamayaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti,

1. Buddhe - [PTS]
2. Abhisambujjhati - [PTS.]
3. Bodhetto - syā
4. Vīsatitāya - syā
5. Nirupakkilesasaṅkhātena - syā nirūpadhisaṅkhātena - [PTS. 6.] Hoti - syā sohi - [PTS.]

[BJT page 330]

Abbhāmuttova candimāti yathā abbhā evaṃ kilesā, yathā cando evaṃ ariyañāṇaṃ, yathā candimo devaputto evaṃ bhikkhu, yathā cando abbhā mutto mahikā mutto1 dhūmarajā mutto2 rāhugahaṇā3 vippamutto bhāsate4 ca tapate5 ca virocate6 ca, evameva bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate ca. Tena vuccati: 'abbhā muttoma candimā'ti. Imāni terasa vodāne ñāṇāni.

Vodānañāṇaniddeso.

3 - 5. Satokāriñāṇāni

Katamāni battiṃsa satokārissa7 ñāṇāni:

Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññagāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, so satova assasati, sato passasatiṃ, dīghaṃ vā assasanto 'dīghaṃ assasāmī'ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto 'dīghaṃ passasāmī'ti pajānāti, rassaṃ vā assasanto 'rassaṃ assasāmī'ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto 'rassaṃ passasāmī'ti pajānāti, 'sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Pasasambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'pītipaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Pītipaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti [PTS page 1-176]
Sikkhati. 'Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'cittapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cittapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'samādahaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Samādahaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, 'virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, 'nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, 'paṭinissāggānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Paṭinissāggānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

Idhāti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati: 'idhā'ti.

Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā hoti bhikkhu sekkho vā arahā vā akuppadhammo.

Araññanti nikkhamitvā babhi indakhīlā, sabbametaṃ araññaṃ.

1. Mahiyā mutto - pu, [PTS,] mahiyā - syā
2. Dhūmarajamutto - syā
3. Rāhupāṇā - syā
4. Bhāsati - syā [PTS]
5. Tapati - syā [PTS]
6. Virocati - syā [PTS.]
7. Satokārīsu - syā [PTS]

[BJT page 332]

Rukkhamūlanti yattha bhikkhuno āsanaṃ paññattaṃ hoti, mañco vā pīṭhaṃ vā bhisi vā taṭṭikā vā cammakhaṇḍo1 vā tiṇasanthāro2 vā paṇṇasanthāro2 vā palālasanthāro3 vā tattha bhikkhu caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.

Suññanti kenaci anākiṇṇaṃ hoti gahaṭṭhehi vā pabbajitehi vā.

Agāranti4 vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā.

Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvāti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.

Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti ujuko hoti kāyo ṭhito5 paṇihito. 6

Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti: parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti
Upaṭṭhānaṭṭho. Tena vuccati: 'parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā'ti.

Satova assasati sato passasatīti7 khattiṃsāya8 [PTS page 1-177] ākārehi satokārī hoti: 9 dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati10 upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, pītipaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, pītipaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, samādahaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, samādahaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, vimocayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, aniccānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, aniccānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, virāgānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, virāgānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, nirodhānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, nirodhānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, paṭinissaggānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

Kathaṃ dīghaṃ assasanto 'dīghaṃ assasāmī'ti pajānāti, dīghaṃ passasanto 'dīghaṃ passasāmī'ti pajānāti: dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi: dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.

1. Vammakaṇḍo - sī 1,
2. Santharo - machasaṃ, sa, saṇṭharo - syā
3. Palāsasaṇṭharo - syā
4. Āgāranti - [PTS,] syā
5. Panidhito - syā
6. Supaṇihito - machasaṃ. [PTS] syā
7. 'Sato passasati' - tāyipotthake natthi
8. Bāttiṃsāya - machasaṃ
9. 'Hoti' - syā pottake natthi.
10. Satiṃ - syā

[BJT page 334]

Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, chandavasena tatosukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.

Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passasaṃ addhānasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi dīghaṃ assāsapassāsapi cittaṃ vivaṭṭati1 upekkho saṇṭhāti.

Imehi navahākārehi dīghaṃ assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati, tena vuccati: 'kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti. [PTS page 1-178]

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

1. Vivattati - machasaṃ: syā,

[BJT page 336]

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti [PTS page 1-179] paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

[BJT page 338]

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ [PTS page 1-180] viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

[BJT page 340]

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. [PTS page 1-181]

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati,
Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

[BJT page 342]

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena1 indriyāni samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti, hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti, tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti, anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ2 samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ samodhāneti, vimuttaṭṭhena3 vimokkhaṃ [PTS page 1-182] samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti, paṭipassaddhaṭṭhena4 anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena1 samodhāneti, paññaṃ5 tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

1. Adhipateyyaṭṭhena - [PTS]
2. Yuganandhaṃ - katthaci.
3. Muttaṭṭhena - syā.
4. Paṭipassaddhaṭṭhena - [PTS.]
5. Satisampajaññaṃ - syā.

[BJT page 344]

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (1)

Kathaṃ rassaṃ assasanto 'rassaṃ assasāmī'ti pajānāti, rassaṃ passasanto 'rassaṃ passasāmī'ti pajānāti:

Rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi, rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.

Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, chandavasena tato sukhumutaraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittara saṅkhāte assasatipi passasatipi chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.

Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi rassā assāsapassāsā cittaṃ vivaṭṭati, upekkhā saṇṭhāti.

Imehi navahākārehi rassā assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ kāyo upaṭṭhānaṃ [PTS page 1-183] no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati: 'kāye kāyānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati,
Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena indriyāni samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti, hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti, tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti, anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti, paṭipassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

[BJT page 346]

Kathaṃ 'sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, 'sabbakāyapaṭisaṃvedi passasissāmī'ti sikkhati:

Kāyoti dve kāyā: nāmakāyo ca rūpakāyo ca katamo nāma kāyo: vedanā saññā cetanā phasso manasikāro, nāmañca nāmakāyo ca, ye ca vuccanti cittasaṅkhārā, ayaṃ nāmakāyo. Katamo rūpakāyo: cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ assāso ca passāso ca nimittañca upanibandhanā, ye ca vuccanti kāyasaṅkhārā, ayaṃ rūpakāyo.

Kathaṃ te kāyā paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhiti hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.

Āvajjato te kāyā paṭividitā honti, pajānato te kāyā paṭividitā honti, passato te kāyā paṭividitā honti, paccavekkhato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ adhiṭṭhahato te kāyā paṭividitā honti, saddhāya adhimuccato te kāyā paṭividitā honti, viriyaṃ paggaṇhato te kāyā paṭividitā honti, satiṃ upaṭṭhāpayato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ samādahanto te kāyā paṭividitā honti, paññāya pajānato te kāyā paṭividitā honti, abhiññeyyaṃ abhijānato te kāyā paṭividitā honti, pariññeyyaṃ parijānato te kāyā paṭividitā [PTS page 1-184] honti, pahātabbaṃ pajahato te kāyā paṭividitā honti, bhāvetabbaṃ bhāvayato te kāyā paṭividitā honti, saccikātabbaṃ sacchikaroto te kāyā paṭividitā honti, evaṃ te kāyā paṭividitā honti.

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāso kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo upaṭṭhānaṃ no sati, upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati: 'kāyo kāyānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

[BJT page 348]

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvetīti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Sabbakāyapaṭisaṃvedi assāsapassāsānaṃ1 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ avikkhepaṭṭhena citta visuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati,
Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena indriyāni samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti, hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti, tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti, anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti, paṭipassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati.

Katamo kāyasaṅkhāro: dīghaṃ assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Dīghaṃ passāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati rassaṃ assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Rassaṃ passāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.

[BJT page 350]

Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyāssa anāmanā vinamanā sannamanā panamanā iñjanā phandanā calanā [PTS page 1-185] pakampanā-1. 'Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyassa na ānamanā na vinamanā na sannamanā na panamanā-2. Aniñjanā aphandanā acalanāakampanā, 'santaṃ sukhumaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Iti kira passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Evaṃ sante vātupaladdhiyā-3. Ca pabhāvanā na hoti, assāsapassāsānañca pabhācanā na hoti, ānāpānasatiyā ca pabhāvanā na hoti, ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā na hoti, na ca naṃ taṃ-4. Samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi. Iti kira 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Evaṃ sante vātupaladdhiyā-3. Ca pabhāvanā hoti, assāsapassānañca pabhāvanā hoti, ānāpānasatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.

Yathā kathaṃ viya: seyyathāpi kaṃse ākoṭite paṭhamaṃ oḷārīkā saddā pavattanti, olārikānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike sadde atha pacchā sukhumakā saddā pavattanti, sukhumakānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā niruddhepi sukhume sadde atha pacchā sukhumasaddanimittārammaṇakāpi-5. Cittaṃ sūpadhāritattā pavattati. Evameva paṭhamaṃ oḷārikā assāsapassāsā pavattanti olārikānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahittā sumanasikattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike assāsapassāse atha pacchā sukhumako assāsapassāsā pavattantī, sukhumakānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā [PTS page 1-186] sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake assāsapassāse atha pacchā sukhumakaassāsapassāsānaṃ nimittārammanakāpi-6. Cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.

Evaṃ sante vātupaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānasatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.

1. Kampanā - syā, [PTS. 2.] Nappaṇamanā - syā
3. Vātupaladdhiyā - syā 4. Na ca taṃ - syā - tañca taṃ [PTS]
5. Sukhumanimittārammaṇatopi - syā. Sukhumasaddanimittārammaṇattāpi - [PTS]
6. Nimittārammaṇattāpi - syā, [PTS.]

[BJT page 352]

Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, kāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati, tena vuccati: 'kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati; nirodheti, no samūdeti, paṭinissajjati, no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.

Bhāvanāni catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāpassāsānaṃ-1. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisaso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoviditā vedanā uppajjanti -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ, pajānanto indriyāni samodhāneti -pe- tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane-2. Ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, -3. Cattāri suttantikavatthuni kāye kāyānupassanāya.

Paṭhamacatukkaṃ

Kathaṃ pītipaṭisaṃvedi assasissāmīti sikkhati, 'pīṭipaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati.

Katamā pīti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pītipāmojjaṃ, yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittassa dīghaṃ passāvasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ - pe- rassaṃ assāsavasena -pe- rassaṃ passāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedi [PTS page 1-187] passāsavasena -pe-passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pepassambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā bhāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittacassa dīghaṃ passāvasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ, yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā bhāso pabhāso vitti-4. Odagyaṃ-5. Attamantā cittassa ayaṃ pīti.

1. Assāsapassa sā - syā. 2. Anupassanā - machasaṃ.
3. Aṭṭha cupaṭṭhānānussatiyo - pu 4. Cittassa - syā.
5. Odaggaṃ sa.

[BJT page 354]

Kathaṃ sā pīti-1. Paṭividitā hoti dīghaṃ assāsavasena-2. Cittassa ekaggaṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Rassaṃ assāvasena -pe- rassaṃ passāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- sabbakāyapaṭisaṃvedi passāsavasena -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti, āvajjato sā pīti paṭividitā hoti, jānato -pe- passato -pe- paccavekkhato - pecittaṃ adhiṭṭhahato -pe- saddhāya adhimuccato -pe- viriyaṃ paggaṇhato -pe- satiṃ upaṭṭhāpayato -pe- cittaṃ samādahato -pe- paññāya pajānato -peabhiññeyayaṃ abhijānato -pe- pariññeyayaṃ parijānato -pe- pahātabbaṃ. Pajahato-pe- bhāvetabbaṃ bhāvayato -pe- sacchikātabbaṃ sacchikarāto sā pīti paṭividitā hoti. Evaṃ sā pīti paṭividitā hoti.

Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanāti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ vedanaṃ anupassati, bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bāvanā.

Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ-3. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pepītipaṭisaṃvedi assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti.

Kathaṃ 'sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, -4. 'Sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati. [PTS page 1-188]
Sukhanti dve sukhāni: kāyikañca sukhaṃ, cetasikañca sukhaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ sukhaṃ. Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ-5 vedayitaṃ kāyasamphassajāsātā sukhā vedanā, idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ. Katamaṃ cetasikaṃ sukhaṃ: yaṃ cetasikaṃ sātaṃ-6 cetasikaṃ sukhaṃ ceto samphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, idaṃ cetasikaṃ sukhaṃ.

1. 'Kathaṃ sā pīti' tiyā potthake na dissati,
2. Assāsapassāsavasena - machasaṃ
3. Assāsapassasā - syā, assāsapassa sasaṃvaraṭṭhena - sī-1.
4. 'Sukha -pe- sikkhati' tāyipotthake natthi.
5. Kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ' tāyipottake natthi.
6. Cetasikaṃ sukhaṃ' tāyipotthake natthi.

[BJT page 356]

Kathaṃ te sukhe paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te sukhe paṭividitā honti, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te sukhe paṭividitā honti -pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto te sukhe paṭividitā honti, evaṃ te sukhe paṭividitā honti.

Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, satiupaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃvedanaṃ anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pesukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

Kathaṃ 'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, 'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati.

Katamo cittasaṅkhāro: dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā; dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā -pe- sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena -pesukhapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Ayaṃ cittasaṅkhāro.

Kathaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkārā paṭividitā honti, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. -Pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto te cittasaṅkhārā [PTS page 1-189] paṭividitā honti. Evaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti.

[BJT page 358]

Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupāssati tena vuccati: vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Aniccato anupassati, -peevaṃ taṃ vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pecittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati:

Katamo cittasaṅkhāro: dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamenato sikkhati, dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā, te cittasaṅkāre passambhento nirodhento vūpasamenato sikkhati, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā, te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamenato sikkhati.

Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kataṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pe- passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pepajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthuni vedanāsu vedanānupassanāya.
Dutiyacatukkaṃ

[BJT page 360]

Kathaṃ 'cittapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, cittapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati.

Katamaṃ taṃ cittaṃ: dīghaṃ assāsavasena viññānaṃ cittaṃ, -1. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ [PTS page 1-190] mano-2. Manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkandho tajjāmano-3. Viññāṇadhātu. -4. Dīghaṃ passāsavasena -pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena -pe- passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāvasena viññāṇaṃ cittaṃ-1. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manīndriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā mano-3. Miññānadhātu-4. Idaṃ cittaṃ.

Kathaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hota dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti -pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti, evaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti.

Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena viññānaṃ cittaṃ-1. Upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena viññāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi. -Pecittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃpajānato -pe- pajānanato indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti. (1)

Kathaṃ 'abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati:

Katamo-5. Cittassa abhippamodo. Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃpajānato uppajjati cittassa abhippamodo. Yā cittassa āmodana pamodanā hāso pahāso vitti-6. Odagyaṃ attamantā cittassa. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo, yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittassa -pe- cittapaṭisaṃvedī assāsavasena -pe- cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo, yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittassa, ayaṃ cittassa abhippamodo.

1. Viññāṇacittaṃ - syā, [PTS]
2. 'Mano tāyipotthake natthi,
3. Tajjamano -[PTS.]
4. Viññāṇadhātu - [PTS]
5. Katamo ca - syā.
6. Cittassa - syā.

[BJT page 362]

Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: -pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati, bhāvanāti catasso bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pe- abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pepajānanto indriyāni samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

Kathaṃ 'samādahaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'samādahaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati: [PTS page 1-191]

Katamo samādhi. -1. Dīghaṃ assāvasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti-2. Avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā-3. Samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi -pe- samādahaṃ cittaṃ assāsavasena -pe- samādahaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi, ayaṃ samādhi.

Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati, tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: -pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pesamādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

1. Katamañca samādhindriyaṃ - syā.
2. Adhivaṭhiti -pe- syā.
3. Avisāhatamānasatā - syā.

[BJT page 364]

Kathaṃ 'vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. Vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati.

'Rāgato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti, sikkhati 'rāgato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, 'dosato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'dosato vimocayaṃ cittaṃ passasissā'mīti. Sikkhati, mānato vimocayaṃ cittaṃ -pediṭṭhiyā vimocayaṃ cittaṃ -pe- vicikicchāya vimocayaṃ cittaṃ -pethinato-1. Vimocayaṃ cittaṃ -pe- uddhaccato vimocayaṃ cittaṃ -pe- ahirikato vimocayaṃ cittaṃ -pe'anottappato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti. Sikkhati, 'anottappato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati -pe-

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati. -Pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pevimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe-pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthūni citte cittānupassanāya.

Tatiyacatukkaṃ.

Kathaṃ 'aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati: aniccanti kiṃ aniccaṃ pañcakkhandhā aniccā. Kenaṭṭhena aniccā, appādavayaṭṭhena aniccā. Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanotā kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati: pañcannaṃ [PTS page 1-192] khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayaṃ passanto imāni paññāsa lakkhaṇāni passati.
Rūpe aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'rūpe aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, vedanāya aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'vedanāya aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saññāya aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'saññāya aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'saṅkhāresu aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'viññāṇe aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, cakkhusmiṃ aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'cakkhusmiṃ aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, 'jarāmaraṇe aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Aniccānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, dhammā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati, tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

1. Thinato - machasaṃ, thinamiddhato - syā, [PTS.]

[BJT page 366]

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: -pe- evaṃ te dhamme anupassati, bhāvanāti catasso bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Aniccānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -peaniccānupasasī assāsapassāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (1)

Kathaṃ 'virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati:

Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'rūpe virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Rūpe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, vedanāya ādīnavaṃ disvā vedanāvi rāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ vedanā virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Vedanā virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saññāya ādīnavaṃ disvā saññāvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saññāvirāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Saññā virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu ādīnavaṃ disvā saṅkhāresuvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'saṅkhāresu virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Saṅkhāresu virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe ādīnavaṃ disvā viññāṇe virāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'viññāṇe virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Viññāṇe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, cakkhusmiṃ ādīnavaṃ disvā cakkhuṃvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'cakkhuṃ virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cakkhuṃ virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇevirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'jarāmaraṇe virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Jarāmaraṇe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati,
Virāgānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanāñāṇaṃ, dhammā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te dhammeanupassati, tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā' ti.
Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati; nirodheti, no samūdeti, paṭinissajjati, no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ te dhamme anupassati.

Bhāvanāni catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Virāgānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pevirāgānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti. (2)

Kathaṃ 'nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati:
Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto-1 cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'rūpe nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Rūpe nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, vedanāya ādīnavaṃ disvā vedanāvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ vedanā nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Saññāya nirodhānupassi passasissāmī'ti sikkhati, saññāya ādīnavaṃ disvā saññāvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saññānirodhānupassī dhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu ādīnavaṃ nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Saṅkhāresu nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe ādīnavaṃ disvā viññāṇe virāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'viññāṇe nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Viññāṇe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, cakkhusmiṃ ādīnavaṃ disvā cakkhuṃvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'cakkhuṃ nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cakkhusmiṃ nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇenirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto -1 cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ, 'jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati

1. Saddhāvimutto - sī-1.

[BJT page 368]
Katibhākārehi avijjāya ādīnavo hoti, katibhākārehi avijjā nirujjhati: pañcabhākārehi avijjāya ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi avijjā nirujjhati. [PTS page 1-193]

Katamehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, imehi pañcabhākārehi avijjāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati: nidānanirodhena avijjā nirujjhati, samudayanirodhena avijjā nirujjhati, jātinirodhena avijjā nirujjhati, pahavanirodhena-1. Avijjā nirujjhati, hetunirodhena avijjā nirujjhati, paccaya nirodhena avijjā nirujjhati, ñāṇuppādena avijjā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena avijjā nirujjhati. Imehi aṭṭhabhākārehi avijjā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavaṃ disvā imehi avijjāya ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi avijjānirodhe-2. Chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ avijjāya 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, avijjāya nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti, katibhākārehi saṅkhārā nirujjhati: pañcabhākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi saṅkhārā nirujjhati: nidānanirodhena saṅkhārā nirujjhati, samudayanirodhena saṅkhārā nirujjhati, jātinirodhena saṅkhārā nirujjhati, pahavanirodhena saṅkhārā nirujjhati, hetunirodhena saṅkhārā nirujjhati, paccaya nirodhena saṅkhārā nirujjhati, ñāṇuppādena saṅkhārā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena saṅkhārā nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi saṅkhāresū ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi saṅkhārānirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saṅkhārāya 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, saṅkhārāya nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi viññāṇe ādīnavo hoti, katibhākārehi viññāṇaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi viññāṇe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi viññāṇe ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, anattaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi viññāṇe ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃ nirujjhati: nidānanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, samudayanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, jātinirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, pahavanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, hetunirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, paccaya nirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena viññāṇaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena viññāṇaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi viññāṇaṃ ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃnirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ viññāṇesu 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, viññāṇaṃ nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti, katibhākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi nāmarūpaṃ ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena kāsarūpe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, anattaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati: nidānanirodhena nāmarūpa nirujjhati, samudayanirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, jātinirodhena nāmarūpa nirujjhati, pahavanirodhena nāmarūpa nirujjhati, hetunirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, paccaya nirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena nāmarūpaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena nāmarūpaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi nāmarūpe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi nāmarūpanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ nāmarūpa 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, nāmarūpaṃ nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.
Katibhākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti, katibhākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saḷāyatana nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati: nidānanirodhena saḷāyatana nirujjhati, samudayanirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati, jātinirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati, pahavanirodhena saḷāyatana nirujjhati, hetunirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati, paccaya nirodhena saḷāyatana nirujjhati, ñāṇuppādena saḷāyatanaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena saḷāyatanaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi saḷāyatananirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saḷāyatana 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, saḷāyatana nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.
Katibhākārehi phasse ādīnavo hoti, katibhākārehi phasso nirujjhati: pañcabhākārehi phasse ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi phasso nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi phasse ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, anattaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi phasse ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi phasso nirujjhati: nidānanirodhena phasso nirujjhati, samudayanirodhena phasso nirujjhati, jātinirodhena phasso nirujjhati, pahavanirodhena phasso nirujjhati, hetunirodhena phasso nirujjhati, paccaya nirodhena phasso nirujjhati, ñāṇuppādena phasso nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena phasso nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi phasso nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi phasso ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi phassonirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ phasso 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, phasso nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi vedanāya ādīnavo hoti, katibhākārehi vedanā nirujjhati: pañcabhākārehi vedanāya ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi vedanā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi vedanāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhe vedanāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi vedanāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi vedanā nirujjhati: nidānanirodhena vedanā nirujjhati, samudayanirodhena vedanā nirujjhati, jātinirodhena vedanā nirujjhati, pahavanirodhena vedanā nirujjhati, hetunirodhena vedanā nirujjhati, paccaya nirodhena vedanā nirujjhati, ñāṇuppādena vedanā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena vedanā nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi vedanā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi vedanāyu ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi vedanānirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ vedanā 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, vedanā nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi taṇhāya ādīnavo hoti, katibhākārehi taṇhā nirujjhati: pañcabhākārehi taṇhāya ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi taṇhā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi taṇhāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi taṇhāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi taṇhā nirujjhati: nidānanirodhena taṇhā nirujjhati, samudayanirodhena taṇhā nirujjhati, jātinirodhena taṇhā nirujjhati, pahavanirodhena taṇhā nirujjhati, hetunirodhena taṇhā nirujjhati, paccaya nirodhena taṇhā nirujjhati, ñāṇuppādena taṇhā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena taṇhā nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi taṇhā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi taṇhāya ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi taṇhānirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ taṇhā 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, taṇhā nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi upādāne ādīnavo hoti, katibhākārehi upādānaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi upādāne ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi upādānaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi upādāne ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, anattaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi upādāne ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi upādānaṃ nirujjhati: nidānanirodhena upādāna nirujjhati, samudayanirodhena upādānaṃ nirujjhati, jātinirodhena upādāna nirujjhati, pahavanirodhena upādānaṃ nirujjhati, hetunirodhena upādāna nirujjhati, paccaya nirodhena upādāna nirujjhati, ñāṇuppādena upādāna nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena upādānaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi upādānaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi upādāne ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi upādānanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ upādāna 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, upādāna nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi bhave ādīnavo hoti, katibhākārehi bhavo nirujjhati: pañcabhākārehi bhave ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi bhavo nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi bhave ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, anattaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi bhave ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi bhavo nirujjhati: nidānanirodhena bhavo nirujjhati, samudayanirodhena bhavo nirujjhati, jātinirodhena bhavo nirujjhati, pahavanirodhena bhavo nirujjhati, hetunirodhena bhavo nirujjhati, paccaya nirodhena bhavo nirujjhati, ñāṇuppādena bhavo nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena bhavo nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi bhavo nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi bhavo ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi bhavanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ bhava 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, bhava nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi jātiyā ādīnavo hoti, katibhākārehi jāti nirujjhati: pañcabhākārehi jātiyā ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi jāti nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, anattaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi jāti nirujjhati: nidānanirodhena jāti nirujjhati, samudayanirodhena jāti nirujjhati, jātinirodhena jāti nirujjhati, pahavanirodhena jāti nirujjhati, hetunirodhena jāti nirujjhati, paccaya nirodhena jāti nirujjhati, ñāṇuppādena jāti nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena jāti nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi jāti nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jātinirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ jāti 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, jāti nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.
Katibhākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, katibhākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti: [PTS page 1-194] aniccaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, anattaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti.

1. Āhāranirodhena - syā,
2. Avijjanirodhena - syā. [PTS.]

[BJT page 370]

Katamehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati: nidānanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, samudayanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, jātinirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, pahavanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, hetunirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, paccaya nirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena jarāmaraṇaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.
Imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, -2. Cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ jarāmaraṇe 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Nirodhānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, dhammāupaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'nati.

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajanahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃpajahati. Evaṃ taṃ dhammaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Nirodhānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -penirodhānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ 'paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'paṭinissaggānupassī passasissāmī'ti sikkhati:

Paṭinissāggāti dve paṭinissaggā: pariccāgapaṭinissaggo ca, pakkhandanapaṭinissaggo ca. 'Rūpaṃ pariccajatī'ti pariccāgapaṭinissaggo 'rūpanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatī' ti pakkhandanapaṭinissaggo, rūpe paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, rūpe 'paṭinissaggānupassī passasissāmī'ti sikkhati. Vedanaṃ -pe- saññaṃ -pe- saṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pe- cakkhuṃ -pe- 'jarāmaraṇaṃ pariccajatī'ti pariccāgapaṭinissaggo, 'jarāmaraṇanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatī'ti pakkhandanapaṭinissaggo.

'Jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī passasissamī'ti sikkhati. Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, dhammā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāyasatiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati: 'dhamamesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

1. Bhavanirodhena - syā, sī 1
2. Saddhāvimutto - sī 1.
[BJT page 372]

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajanahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ dhammaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Paṭinissaggānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho. Ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati -pesacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti -pepaṭinissāggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, balāni samodhāneti, bojjhaṅge samodhāneti, maggaṃ samodhāneti, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti -pe- tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthūni dhammesu dhammānupassanāya.

Imāni battiṃsa satokārissa ñāṇāni.

Catuttha catukkaṃ.
Satokāriñāṇa niddeso.

[BJT page 374]

3-6, 11. Ñāṇarāsichakkaṃ.

(6) Katamāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni:

Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi -pevimocayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.

Imāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni.

(7) Katamāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni:

Dīghaṃ [PTS page 1-195] assāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā. Dīghaṃ passāsaṃ aniccato anupasasanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā -pevimocayaṃ cittaṃ assāsaṃ -pe- vimocayaṃ cittaṃ passāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā anattato anupassanaṭṭhena vipassanā.

Imāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni.

(8) Katamāni aṭṭha nibbidāñāṇāni:

Aniccānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ -pe- paṭinissaggānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidāñāṇāni.

(9) Katamāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni.

Aniccānupassī assāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ -pe- paṭinissaggānupassī assāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibabidānulome ñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni.

[BJT page 376]

(10) Katamāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhi ñāṇāni:

Aniccānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭipapassaddhiñānaṃ -pepaṭinissaggānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni.

(11) Katamāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni:

Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhiyā pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñānaṃ, vicikicchāya pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñānaṃ, sīlabbataparāmāsassa -pediṭṭhānusayassa -pevicikicchānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, sakadāgāmimaggena oḷārikassa kāmarāgasaññejanassa -pepaṭighasaññojanassa -pe- oḷārikassa kāmarāgānusayassa, paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā [PTS page 1-196] uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, anāgāmimaggena anusahagatassa kāmarāgasaññojanassa -pepaṭighasaññojanassa, anusahagatassa kāmarāgānusayassa, paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, arahattamaggena rūparāgassa -pearūparāgassa, mānassa, uddhaccassa, avijjajaya mānānusayassa, bhavarāgānusayassa. Avijjānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ.

Imāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.

Soḷasavatthukaṃ ānāpānasatisamādhiṃ bhāvaya samadhikāni imāni dve ñāṇasatāni uppajajanti.

Ānāpānasatikathā samattā.

[BJT Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\w I /]
[BJT page 378]
[PTS Vol Ps 2 ] [\z Paṭis /] [\f II /]
[PTS page 2-001]
4.
Indriya kathā.

4-1. Paṭhamasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi 'bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Pañcimāni bhikkhave, indriyāni, katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Imāni kho bhikkhave. Pañcindriyāni.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi visujjhanti: imāni pañcindriyāni pannarasahi ākārehi visujjhanti. Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevato bhajato payirūpāsato, pasādanīye suttante paccavekkhato, imehi tīhākārehi saddhindriyaṃ visujjhati.

Kusīte puggale parivajjayato, āraddhaviriye puggale sevato bhajato payirupāsato, sammappadhāne paccavekkhato, imehi tīhākārehi viriyindriyaṃ visujjhati.
Muṭṭhassatī puggale parivajjayato, upaṭṭhitasati-2. , Puggale sevato bhajato payirupāsato, satipaṭṭhāne paccavekkhato, imehi tīhākārehi satindriyaṃ visūjjhati.

Asamāhite puggale parivajjayato, samāhite puggale sevato bhajato payirupāsato, jhānavimokkhe paccavekkhato, imehi tīhākārehi samādhindriyaṃ visujjhati.

Duppaññe puggale parivajjayato, paññavante puggale sevato bhajato payirupāsato, gambhirañāṇacariyaṃ paccavekkhato, [PTS page 2-002] imehi tīhākārehi paññindriyaṃ visujjhati.

Iti ime pañca puggale parivajjayato, pañca puggale sevato bhājato payiru pāsato, pasādanīye suttante-3. Paccavekkhato, imehi pannarasahi ākārehi imāni pañcindriyāni visujjhanti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti-4. , Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti: dasahākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, -4. Dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃbhāvanā hoti.

1. Viriyindriyaṃ - machasaṃ. 2. Upaṭṭhitasasati - machasaṃ, syā'
3. Pañcasuttantakkhandhe - machasaṃ, syā 4. Bhāviyanti - machasaṃ, syā.

[BJT page 380]

Assaddhiyaṃ pajahanto saddhindriyaṃ bhāveti. Saddhindriyaṃ bhāvento assaddhiyaṃ pajahati. Kosajjaṃ pajahanto viriyindriyaṃ bhāveti, viriyindriyaṃ bhāvento kosajjaṃ pajahati. Pamādaṃ pajahanto satindriyaṃ bhāveti, satindriyaṃ bhāvento pamādaṃ pajahati. Uddhaccaṃ pajahanto samādhindriyaṃ bhāveti, samādhindriyaṃ bhāvento uddaccaṃ pajahati. Avijjaṃ pajahanto paññindriyaṃ bhāveti, paññindriyaṃ bhāvento avijjaṃ pajahati.
Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, imehi dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honi subhāvitāni: dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.

Assaddhiyassa pahīnattā suppahīnattā saddhindriyaṃ bāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, saddhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā assaddhiyaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ, kosajjassa pahīnattā suppahīnattā viriyindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, viriyindriyassa bhāvitattā subhāvitattā kosajjaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ, pamādassa pahīnattā suppahīnattā satindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, satindriyassa bhāvitattā subhāvitattā pamādo pahīno hoti suppahīno, uddhaccassa pahīnatā suppahīnattā samādhindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, samādhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā uddhaccaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ, avijjajaya pahīnattā suppahīnattā paññindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, paññindriyassa bhāvitattā subhāvitattā avijjā pahīnā hoti suppahīnā.

Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, -1. Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca: [PTS page 2-003] catuhākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, catuhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Sotāpattimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, sotāpattiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, -2. Paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca, sakadāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, sakadāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca. Paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca, anāgāmimaggakkhane pañcindriyāni bāvīyanti, anāgāmiphalakkhane pañcindriyāni bhāvitāni ce va honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca, arahattamaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, arahattaphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

1. Bhāviyanti - machasaṃ, syā.
2. Subhāvitāni - sī 1, 2.

[BJT page 382]

Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavusuddhiyo, catasse samucchedavisuddhiyo, catasso paṭippassaddhivisuddhiyo. Imehi catuhākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, imehi catuhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Katinnaṃ-1. Puggalānaṃ indriyabhāvanā. Kati puggalā bhavitindriyā. Aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā, tayo puggalā bhāvitindriyā.

Katamesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā: sattannañca sekkhānaṃ puthujjanakalyāṇakassa ca-2. Imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā, katame tayo puggalā bhāvitindriyā: savatena buddho-3. Tathāgatassa sāvako-4. Khīnāsavo bhāvitindriyo, sayaṃ bhūtaṭṭhena-5. Paccekabuddho-6. Bhāvitindriyo, appameyyaṭṭhena tatāgato arahaṃ sammāsambuddho bhāvitindriyo. Ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Iti imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā, ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Paṭhamasutta niddeso.

4 - 2. Dutiyasuttaṃ

(Sāvatthinidānaṃ. )

Pañcimāni bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ [PTS page 2-004] paññindriyaṃ.

Ye hi keci-7. Bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca adīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, namete bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samanasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca pana te-8. Āyasmanto sāmaññatthaṃ vā-9. Brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī.

Ye ca kho keci-10. Bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃsamudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te khome-11 bhikkhave samaṇā vā brāhmanā vā samaṇesu vā samanasammatā, brāhmaṇesuvā brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto-12. Sāmaññatthaṃ vā-13. Brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī'ti.

1. Katinaṃ - machasaṃ, syā 2. Puthujjanassa ca kalyāṇakassa - sī 1
3. Bhāvitindriyavasena buddhoti - syā, sī 1. , 2,
4. Tathāgatasāvako - syā 5. Sayambhuñāṇena - sī 1.
6. Paccekasambuddho - machasaṃ, paccekabuddhā - sī 1, 2.
7. Yo hi koci - sī 2, 8. Na ca panete - machasaṃ,
9. Sāmaññuttaṃ - sī. 1 10. Yekeci kho - syā
11. Te kho - sī. 1 12. Panāyasmantā - machasaṃ, syā.
13. Sāmaññatthañca - machasā syā.

[BJT page 384]

Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti:

Cattārisāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, cattārīsāya ākārehi samudayaṃ pajānāti. Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyajanaṃ atthaṅgamo hoti. Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti. Pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti, pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti, pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti, [PTS page 2-005] asītisataṃ ākārehi-1. Pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti, asītisataṃ ākārehi-1. Pañcantaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti:

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya āvajjanāya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, paggahanadeka chandassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ viriyindriyassasamudayo hoti. Upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayohoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vassena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti, dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayohoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.

1. Asītisatākārehi - syā, asītisataākārehi - sī 1.
[BJT page 386]

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya āvajajanāya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti. Upaṭṭhānatthāya āvajjanāya [PTS page 2-006] samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajja nāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti. Dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattu paṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.

Imehi cattālisāya ākārehi paññannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, imehi cattālīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti.

Katamehi cattālīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.

Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, saddhindriyasasa vasena ekatta anupaṭṭhānaṃ-1. Saddhindriyassa atthaṅgamo hoti.

Paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo viriyindriyassa [PTS page 2-007] atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, viriyindriyassa vasena ekatta anupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa atthaṅgamo hoti.

1. Ekattaṃ anupaṭṭhānaṃ - syā.

[BJT page 388]

Upaṭṭhanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti.
Avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasenaekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti.

Dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokakhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññiyandrissa atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa [PTS page 2-008] atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

[BJT page 390]

Saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ sadadhindriyassa atthaṅgamo hoti. Viriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekatta anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Imehi cattālīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, imehi cattālisāya ākārahi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti:

Assaddhiyassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, assaddhiya pariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, adhimokkhacariyāya vesārajjaṃ saddhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo saddhindriyassa assādo hoti, yaṃ saddhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saddhindriyassa assādo.

Kosajjassa anupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa assādo hoti, kosajjapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa assādo hoti, paggahacariyāya vesārajjaṃ viriyindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo viriyindriyassa assādo hoti, yaṃ viriyindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ. Ayaṃ viriyindriyassa assādo.

Pamādassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, pamādapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, upaṭṭhānacaraaiyāya vesārajjaṃ satindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo satindriyassa assādo hoti, [PTS page 2-009] yaṃ satindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ satindriyassa assādo.

Uddhaccassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, uddhaccapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, avikkhepacariyāya vesārajjaṃ samādhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo samādhindriyassa assādo hoti, yaṃ samādhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ samādhindriyassa assādo.

Avijjajaya anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, avijjāpariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, dassanacariyāya vesārajjaṃ paññindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo paññindriyassa assādo hoti, yaṃ paññindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ paññindriyassa assādo.

Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti.

[BJT page 392]

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnakavo hoti, katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti:

Assaddhiyassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, assaddhiyapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti.

Kosajjassa upaṭṭhānaṃ virindriyassa ādīnavo hoti, kosajjapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ viriyindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena viriyindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena viriyindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena viriyindriyassa ādīnavo hoti.

Pamādassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, pamādapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti. Dīnavo hoti.

Uddhaccassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, uddhaccapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ [PTS page 2-010] samādhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti.

Avijjāya upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, avijjāpariḷāhassa upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti.
Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti. Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti.

Katamehi asītisataṃ ākārehi-1. Pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti. Katamehi asitisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyā tissaṭaṃ-2. Hoti, assaddhiyapariḷāhā nissaṭaṃ-2. Hoti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇinatarasaddhindriyassa paṭilābhā pūrimatarasaddhindriyā nissaṭaṃ hoti.

Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjā nissaṭaṃ hoti, kossajjapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇinatara viriyindriyassa paṭilābhā purimataraviriyindriyā nissaṭaṃ hoti.

1. Asīsatākārehi - syā
2. Nissataṃ - sī 1.

[BJT page 394]

Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyā pamādā nissaṭaṃ hoti. Pamādapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇitatarasatindriyassa paṭilābhā purimatarasatindriyā nissaṭaṃ hoti.

Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccā nissaṭaṃ hoti, uddhaca pariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasamādhindriyassa paṭilābhā purimatarasamādhindriyā nissaṭaṃ hoti.

Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjāya nissaṭaṃ hoti, avijjāpariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇitatarapaññindriyassa paṭilābhā purimatarapaññindriyā nissaṭaṃ hoti.

Pubbabhāge pañcahi indriyehi paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭhame jhāne-1. Pañcahi indriyehi-2. Dutiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dutiye jhāne-3. Pañcahi indriyhaii-2. Tatiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭānā honti, tatiye jhāne pañcahi indriyehi catutthājjhānavasena pañcindriyāni nissaṭānā honita, catutthe jhāne pañcahi indriyehi ākāsānañcāyatanasamāpattivasena-4. Pañcindriyāni nissaṭāni honti. Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi viññānañcāyatanasamāpattivasena [PTS page 2-011] pañcindriyāni nissaṭāni honti, viññānañcāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi aniccānupassanāvasena pañcandriyāni nissaṭāni honti,

1. Paṭhamajjhāne - syā sī -1,
2. Pañcabhindriyehi - machasaṃ, syā, pañcindriyehi - sī-1
3. Dutiyajjhāne - syā - sī 1.
4. Samāpattiyā vasena - sī-1.

[BJT page 396]

Aniccānupassanāya pañcahi indriyehi dukkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dukkhānupassanāya pañcahi indriyehi anattānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anattānupassanāya pañcahi indriyehi nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcahi indriyehi virāgānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcahi indriyehi nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcahi indriyehi paṭinissaggānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcahi indriyehi khayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcahi indriyehi vayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcahi indriyehi viparināmānupassanāvasena panañcindriyāni nissaṭāni honti, viparināmānupassanāya pañcahi indriyehi animittānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcahi indriyehi appaṇihitānu passanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcahi indriyehi suññatānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, suññatānupassanāya pañcahi indriyehi adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti adhipaññādhammavipassanāya pañcahi indriyehi yathābhūtañāṇadassanavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcahi indriyehi ādīnavānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcahi indriyehi paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcahi indriyehi vivaṭṭanānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcahi indriyehi sotāpattimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattimagge pañcahi indriyehi sotāpattiphalasamāpattivasena [PTS page 2-012] pañcindriyāni nissaṭāni honati, sotāpattiphalasamāpattiyā pañcahi indriyehi sakadāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcahi indriyehi sakadāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmiphalasamāpattiyā pañcahi indriyehi anāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcahi indriyehi anāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni honti, anāgāmiphalasamāpattiyā pañcahi indriyehi arahattamaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, arahattamagge pañcahi indriyehi arahattaphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
[BJT page 398]

Nekkhamme-1. Pañcindriyāni kāmacchandato nissaṭāni honti, abyāpādo pañcindriyāni byāpādato nissaṭāni honti, ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddhato nissaṭāni honti, avikkhepe pañcindriyāni uddhaccato nissaṭāni honti, dhammavavatthāne pañcindriyāni vicikicchāya nissaṭāni honti, ñāṇe pañcindriyāni avijjāya nissaṭāni honti, pāmojjo pañcindriyāni aratiyā nissaṭāni honti.

Paṭhame jhāne pañcindriyāni nīvaraṇehi nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcindriyāni vitakkavicārehi nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcindriyāni pītiyā nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcindriyāni sukhadukkhehi nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākāsānañcāyatanaññāya nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatana samāpattiyā pañcindriyāni viññāṇañcāyatanaññāya nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākiñcaññāyatanasaññāyatanasaññāya nissāṭāni honti.

Aniccānupassanāya pañcindriyāni niccasaññāya nissaṭāni honti, dukkhānupassanāya pañcindriyāni sukhasaññāya nissaṭāni honti, anattānupassanāya pañcindriyāni attasaññāya nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcindriyāni nandiyā nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcindriyāni rāgato nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcindriyāni samudayato nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcindriyāni ādīnavato nissaṭāni [PTS page 2-013] honti, khayānupassanāya pañcindriyāni ghanasaññāya nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcindriyāni āyuhanato nissaṭāni honti, viparināmānupassanāya pañcindriyāni dhūvasaññāya nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcindriyāni nimittato nissaṭāni hontī, appaṇihitānupassanāya pañcindriyāni panidhiyā nissaṭāni honti, suññatunāpassanāya pañcindriyāni ahinivesato nissaṭāni honti, adhipaññādhammavipassanāya pañcandriyāni sārādānābhinivesato nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcindriyāni sammohābhinivesato nissaṭāni honti ādīnavānupassanāya pañcindriyāni ālayābhinivesato nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcindriyāni appaṭisaṅkhāya nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcindriyāni saññogābhinivesato nissaṭāni honti.

1. Nikkhamme - syā, sī, 1

[BJT page 400]

Sotāpattimagge pañcindriyāni diṭṭhekaṭṭhehi kilesehi nissaṭāni honti, sakadāmimagge pañcindriyāni oḷārikehi kilesehi nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcindriyānā aṇusahagatehi kilesehi nissaṭāni honti, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesehi nissaṭāni honti, sabbesaññeva khīṇāsavānaṃ tattha tattha pañcindriyāni nissaṭāni ceva honti sunissaṭāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Imehi asītisataṃākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti. Imehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Dutiyasuttaniddeso.

Bhānavāra paṭhamo.
4 - 3. Tatiyasuttaṃ
(Sāvatthinidānaṃ: )

“Pañcimāni bhikkhave, indriyāni, katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ.

Kattha ca bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ: catusu sotāpattiyaṅgesu ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, [PTS page 2-014] catusu sammappadhānesu, ettha viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catusu satipaṭṭhānesu, ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catusu jhānesu, ettha samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catusu ariyasaccesu ettha paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ;[a.]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni: catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu jhānesu samādhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu jhānesu samādhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

[A] indriyasaṃyutta-suddhikavagge.

[BJT page 402]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni:
Sappurisasaṃseve sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhammasavane sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindrayaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Yoniso manasikāre sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindrayaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ [PTS page 2-015]
Daṭṭhabbaṃ, dhammānudhammapaṭipattiyā sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni:

Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anupāpādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni:

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ
Daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa [PTS page 2-016] vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindiyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

[BJT page 404]

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni: paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dutiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, tatiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasenana dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dasasanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhīmokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni:

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dukkhasamudaye ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dukkha nirodhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu sammappadhānesu saddhīndriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu sammappadhānesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu satipaṭṭhānesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu jhānesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā: catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, ta catusu sammappadhānesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu satipaṭṭhānesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu jhānesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā [PTS page 2-017]
Daṭṭhabbā, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

[BJT page 406]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Saddhammasavane sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Yonisomanasikāre sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dhammanudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ cariyā daṭṭhabbā:

Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhīyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhīndriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā. [PTS page 2-018]

Catusu sammappadhānesu viriyindrissa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā:

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

[BJT page 408]

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā:

Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dutiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Tatiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭaṭhabbā:
Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhasamudaye ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhanirodhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, [PTS page 2-019] avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, yathācarantaṃ yathāviharantaṃ viññu sabrahmacārī gambhiresu ṭhānesu okappeyyuṃ: addhā ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati vā.

Cariyāti aṭṭha cariyāyo: iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā'ti. 1

Iriyāpathacariyāti catusu 2 iriyāpathesu.
Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.

Saticariyāti catusu satipaṭaṭhānesu.

Samādhicariyāti catusu jhānesu.

Ñāṇacariyāti catusu ariyasaccesu.
1. Lokatthacariyā-syā. 2. Catusu-machasaṃ, syā.

[BJT page 410]

Maggacariyāti catusu ariyamaggesu.

Patticariyāti catusu sāmaññaphalesu.

Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese1 paccekabuddhesu, padese1 sāvakesu.

Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ. Saticariyā ca appamādavihārīnaṃ. Samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, 3 patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, padese1 paccekabuddhānaṃ, padese1 sāvakānaṃ, imā aṭṭha cariyāyo. [PTS page 2-020]

Aparipi aṭṭha cariyāyo: adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto viriyena carati, upaṭṭhāpento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānatto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya 4 carati, evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti 5 āyatanacariyāya carati, evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati, imā aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo: dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa. Upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca samamāsamādhissa, imā aṭṭha cariyāyo.

Vihāroti adhimuccanto saddhāya viharati, paggaṇhanto viriyena viharati, upaṭṭhāpento satiyā viharati, avikkhepaṃ karonto samādhinā viharati, pajānanto paññāya viharati.

Anubuddhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho anubuddho hoti, viriyindriyassa paggahaṭṭho anubuddho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho anubuddho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho anubuddho hoti, paññindriyasa dassanaṭṭho anubuddho hoti.

Paṭividdhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho paṭividdho hoti, viriyindriyassa paggahaṭṭho paṭividdho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho paṭividdho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho paṭividdho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho paṭividdho hoti.

1. Padeso-syā, sappadeso-sī 1, 2. Padeso-syā. Sappadesu-sī 1, 3. Samāpattisampannānaṃ-sī 1, 4. Viññāṇena-syā, viññāṇacariyā-sī; 5. Abhāpentīti-sī 1,

[BJT page 412]

Yathācarantanti1 evaṃ saddhāya carantaṃ, evaṃ viriyena carantaṃ, evaṃ satiyā carantaṃ, evaṃ samādhinā carantaṃ, evaṃ paññāya carantaṃ.

Yathāviharantanti evaṃ saddhāya viharantaṃ, evaṃ viriyena viharantaṃ, evaṃ satiyā viharantaṃ, evaṃ samādhinā viharantaṃ, evaṃ paññāya viharantaṃ. [PTS page 2-021]

Viññūti viññū vibhāvī medhāvī paṇḍitā buddhisampannā.

Sabrahmacārīti ekakammaṃ, 2 ekuddeso samasikkhatā3

Gambhiresu ṭhānesūti gambhīrāni ṭhānāni vuccanti: jhānā4 ca vimokkhā ca samādhi 5 ca samāpattiyo ca maggā ca phalāni ca abhiññāyo ca paṭisambhidā ca.

Okappeyyunti saddaheyyuṃ adhimucceyyuṃ.

Addhāti ekaṃsavacanametaṃ, nissaṃsayavacanametaṃ, nikkaṅkhavacanametaṃ, 6 advejjhavacanametaṃ, adveḷhakavacanametaṃ, niyogavacanametaṃ7, apaṇṇakavacanametaṃ, avatthāpanavacanametaṃ 'addhā'ti.

Āyasmāti piyavacanametaṃ, garu vacanametaṃ, sagāravasappatissādhivacana 8 metaṃ 'āyasmā, ti.

Patto vāti adhigato vā9.

Pāpuṇissati vāti adhigamissati vā. 10

Tatiyasuttaniddeso.

4 - 4. Catutthasuttaṃ
(Sāvatthinidānaṃ11) pañcimāni bhikkhave, indriyāni: katamāni pañca: saddhindriyaṃ, viriyindriyaṃ, sanindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ, imāni kho bhikkhave, pañcindriyāni.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi kenaṭṭhena12 daṭṭhabbāni: imāni pañcindriyāni chahākārehi tenaṭṭhena13 daṭṭhabbāni. Ādhipateyyaṭṭhena, ādivisodhanaṭṭhena, adhimattaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, pariyādānaṭṭhena, patiṭṭhāpakaṭṭhena.

Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Assaddhiyaṃ pajahato adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindiyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ [PTS page 2-022] daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

1. Yathācaranti-sī1, 2. Ekaṃ kammaṃ-sī, 3. Samasikkhātā-syā. 4. Jhānāni-syā, [PTS, 5.] Samādhi-syā, sī 1, 6. Nikkaṅkhāvacanametaṃ-syā, sī 1, 7. Niyyānikavacanametaṃ-syā, 8. Sappaṭissādhivacanaṃ-syā, 9. Adhigato-syā, [PTS, 10.] Adhigamissati-syā, [PTS, 11.] Paripuṇṇanidānaṃ-syā, sī, [PTS, 12.] Katihākārehi-syā, [PTS, 13.] Chahākārehi-syā,

[BJT page 414]

Kosajjaṃ pajahato paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Pamādaṃ pajahato upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhatabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Uddhaccaṃ pajahato avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Avijjaṃ pajahato dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

[BJT page 416]
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ [PTS page 2-023]
Daṭṭhabbaṃ.
Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiya1 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi saddhindriyassa ādivisodhanā, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjaṃ2 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi viriyindriyassa ādavisodhanā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamāda3 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhisatindriyassa ādivisodhanā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhacaca 4 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi samādhīndriyassa ādivisodhanā dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjā5 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhī paññindriyassa ādivisodhanā.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchanda 6 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā, abyāpāde pañcindriyāni byāpāda 7 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā, ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddha 8 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesa 9 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā.

Evaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Kathaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:
Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, *chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena [PTS page 2-024] saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavesana saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

1. Assaddhiyaṃ-syā, sī 1, [PTS. 2.] Kosajjaṃ-syā, sī 1, [PTS. 3.] Pamādaṃ-syā, sī 1. 2, [PTS. 4.] Uddhaccaṃ-syā, sī 1. 2, [PTS. 5.] Avijjā-syā, [PTS,] avijjāya sī 2. 6. Kāmacchandaṃ-syā, sī 1, [PTS. 7.] Byāpādaṃ-syā, sī 1, [PTS. 8.] Thīnamiddhaṃ-syā, sī 1, 2, [PTS,] thīnamiddha-machasaṃ. 9. Sabbakilese-syā sī 1, [PTS. * ']Chandavasenā'ti ādiṃ katvā yāva 'assaddhiyassā'ti padaṃ syā, [PTS] potthakesu na dissati.

[BJT page 418]

Saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vosajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilesa ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Assaddhiyassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.
Assaddhiyapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti,
Vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Viriyindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Kosajjassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Kosajjapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabba kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,
Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Satindriyassa [PTS page 2-025] bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Pamādassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Pamādapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Samādhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato
Vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Uddhaccassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Uddhaccapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃadhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati,
Saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

1. Vosajjati-machasaṃ, 2. Vosaggavasena-machasaṃ, 3. Vosajjitattā-machasaṃ,

[BJT page 420]

Paññindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Avijjāya pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Avijjāpariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati,
Saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena paññāvasena paññindiyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena paññāvasena paññindiyaṃ adhimattaṃ hoti. Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena paññāvasena paññindiyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā1 cittaṃ samādahati, samādhivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena paññāvasena paññindiyaṃ adhimattaṃ hoti, tathā paggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena 2 bhāvanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti 3. Vivaṭṭanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati 4 vossaggavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā tato nirujjhanti, nirodhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca, pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti [PTS page 2-026] pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.
Evaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Bhāṇavāro dutiyo5

Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti. Pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti. Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti. Sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, saṃvejetvā1 cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, tathā paggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati, upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena 2 bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti 3 vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, vivaṭṭitattā tato vossajati 4 vossaggavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, vossajjitattā tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca, pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1. Saṃvejitvā-[PT. 2.] Ekarasaṭṭhena-machasaṃpotthake tatthi, 3. Vivattanti-sī 1. 4. Vosajjatī-machasaṃ. 5. Bhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ-syā, sī, [PTS.]

[BJT page 422]
Kathaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyaṃ pariyādiyati. Assaddhiyapariḷāhaṃ pariyādiyati. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjaṃ pariyādiyati, kosajjapariḷāhaṃ pariyādiyati. Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādaṃ pariyādiyati, pamādapariḷāhaṃ pariyādiyati. Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccaṃ pariyādiyati, uddhaccapariḷāhaṃ pariyādiyati. Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjaṃ pariyādiyati, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyati.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandaṃ pariyādiyanti, abyāpāde pañcindriyāni byāpādaṃ pariyādiyanti. Ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddhaṃ pariyādiyanti. Avikkhepe pañcindriyāni uddhaccaṃ pariyādiyanti. Uddhaccapariḷāhaṃ pariyādiyanti. Dassanaṭṭhena pañcindriyāni avijjaṃ pariyādiyanti, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyanti. Arahattamagge pañcindriyāni sabbakilese pariyādiyanti.

Evaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Kathaṃ patiṭṭhāpanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Saddho saddhindriyaṃ adhimokekha patiṭṭhāpeti, saddhassa saddhindriyaṃ adhimokkhe patiṭṭhāpeti. Viriyavā viriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti, viriyavato viriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti. Satimā satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti, satimato satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti. Samāhito samādhindriyaṃ avikkepe patiṭṭhāpeti, samāhitassa samādhindriyaṃ avikkhepe patiṭṭhāpeti. Paññavā paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti, paññavato paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti.

Yogāvacaro pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti, [PTS page 2-027] yogāvacarassa pañcindiyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti. Yogāvacarassa pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni dassane patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni dassane patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni arahatte patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni arahatte patiṭṭhāpeti.
Evaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Catutthasuttaniddeso.

Puthujjano samādhiṃ bhāvento1 katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, sekkho2 samādhiṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, vītarāgo samādhiṃ
Bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Puthujjano samādhiṃ bhāvento sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho samādhiṃ bhāvento aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti. Vītarāgo samādhiṃ bhāvento dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

1. Bhāvayanto-[PTS. 2.] Sekho-[PTS] sī.

[BJT page 424]

Puthujjano samādhiṃ bhāvento katamehi sattahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti. Puthujjano samādhiṃ bhāvento imehi sattahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho samādhiṃ bhāvento katamehi aṭṭhahā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti, ekattupaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho samādhiṃ bhāvento imehi aṭṭhāhākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo samādhiṃ bhāvento katamehi dasahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti: [PTS page 2-028]

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti, ekattūpaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, vimuttupaṭṭhānakusalo3 hoti. Vītarāgo samādhiṃ bhāvento imehi dasahā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento1 katihā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti, sekkho2 vipassanaṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti, vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katihā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, navahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti, sekkho vipassanaṃ bhāvento dasahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dasahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti. Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento1 katamehi navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi navahā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti, vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti, nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti. Puthujjano vipassanaṃ bhāvento imehi navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi navahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

1. Bhāvayanto-[PTS. 2.] Sekho-[PTS,] sī. 3. Cittūpaṭṭhānakusalo-syā.

[BJT page 426]

Sekkho vipassanaṃ bhāvento katamehi dasahā'kārehi [PTS page 2-029] upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dasahā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti, vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti, nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, aññāṇānupaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho vipassanaṃ bhāvento imehi dasahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dasahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katamehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti, vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti, nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, aññāṇānupaṭṭhānakusalo hoti, visaññegūpaṭṭhānakusalo hoti, saññegānupaṭṭhānakusalo hoti. Nirodhūpaṭṭhānakusalo hoti, saṅkhārānupaṭṭhānakusalo hoti. Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento imehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, obhāsūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, upekkhānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, obhāsūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, upekkhānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Ekattupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, ñāṇupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, vimuttupaṭṭhāna1 kusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Aniccato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, niccato anupaṭṭhānakulavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dukkhato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Sukhato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Anattato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Khayato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Ghanato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Vayato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Āyūhanānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Viparināmūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhuvato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Animittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Nimittānupaṭṭhānakusalavasena indiyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Appaṇihitūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Paṇidhānupaṭṭhāna 2kusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Suññatūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Abhinivesānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Ñāṇupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Aññāṇānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Visaññogūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Saññogānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Nirodhūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Saṅkhārānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. [PTS page 2-030]

1. Cittūpaṭṭhāna-syā. 2. Paṇidhianupaṭṭhāna-machasaṃ.

[BJT page 428]

Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ, katamesaṃ tiṇṇannaṃ indriyānaṃ: anaññātaññassāmītindriyassa aññindriyassa aññātāvindriyassa.

Anaññātaññāssāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ kati ṭhanāni gacchati, aññātāvindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati:

Anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati, sotipattimaggaṃ. Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati, sotāpattiphalaṃ. Sakadāgāmimaggaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmimaggaṃ anāgāmiphalaṃ arahattamaggaṃ, aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati, arahattaphalaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2.

Sotāpattiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Sotāpattiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2.

Sakadāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sakadāgāmiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Sakadāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2.

Anāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Anāgāmiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Anāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2.

Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa [PTS page 2-031] imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2. Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni 3 catusaṭṭhi honti.

Āsavāni katame te āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati; etthe'ta āsavā khīyanti. Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthe'te āsavā khīyanti. Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthe'te āsavā khīyanti; arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati. Etthe'te āsavā khīyanti.
1. Abhinandanaparivāraṃ-syā, [PTS 2.] Parivārā-sī 1, 3. Aṭṭhakāni-[PTS,] aṭṭhaaṭṭhakāni-machasaṃ, aṭṭhādhikāni-sī 1.

[BJT page 430]

Na tassa addiṭṭha 1 midhatthi kiñci
Atho aviññātamajānitabbaṃ,
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
Tathāgato tena samantacakkhū'ti.

Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu: cuddasa buddhañāṇāni: dukkhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, dukkhanirodagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, paṭihānapaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, indriyaparopariyatta ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, sabbaññutañāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, imāni cuddasa buddhañāṇāni. Imesaṃ cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi.

'Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato 032 phassito paññāya, aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho ñāto, aññāto samudayaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya samudayaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho ñāto, aññāto nirodhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya nirodhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā maggassa maggaṭṭho ñāto, aññāto maggaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā maggassa maggaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya maggaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto atthapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya atthapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena
Satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ ñāto, aññāto indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ ñāto, aññāto āsayānusaye ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya āsayānusaye ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ ñāto, aññāto yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ ñāto, aññāto mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sasasamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, taṃ2 ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

1. Adiṭṭha-syā, [PTS. 2. ']Taṃ' iti-syā [PTS,] potthakesu natthi.

[BJT page 432]

Saddahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto saddahati. Saddahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento saddahati. Saddahanto samādahati, samādahanto saddahati saddahanto pajānāti, pajānanto saddahati. Paggaṇhanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento paggaṇhāti. Paggaṇhanto samādahati, samādahanto paggaṇhāti. Paggaṇhanto pajānāti, pajānanto paggaṇhāti. Paggaṇanto saddahati, saddahanto paggaṇhāti. Upaṭṭhāpento samādahati, samādahanto upaṭṭhāpeti. Upaṭṭhāpento pajānāti, pajānanto
Upaṭṭhāpeti. Upaṭṭhāpento saddahati, saddahanto upaṭṭhāpeti. Upaṭṭhāpento paggaṇhāti, paggaṇhanto upaṭṭhāpeti. Samādahanto pajānāti, pajānanto samādahati. Samādahanto saddahati, saddahanto samādahati. Samādahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto samādahati. Samādahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento samādahati. Pajānanto saddahati, saddahanto pajānāti. Pajānanto paggaṇhāti. Paggaṇhanto pajānāti. Pajānanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento pajānāti. Pajānanto samādahati, samādahanto pajānāti.

Saddahitattā paggahitaṃ, paggahitattā saddahitaṃ; saddahitattā upaṭṭhipitaṃ, upaṭṭhipitattā saddahitaṃ; saddahitattā samādahitaṃ, samādahitattā saddahitaṃ; saddahitattā pajānitaṃ, pajānitattā saddahitaṃ; paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ; paggahitattā samādahitaṃ, samādahitattā paggahitaṃ; paggahitattā pajānitaṃ, pajānitattā paggahitaṃ; paggahitattā saddahitaṃ, [PTS page 2-033] saddahitattā paggahitaṃ; upaṭṭhāpitattā samādahitaṃ, samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ; upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ, pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ; upaṭṭhāpitattā saddahitaṃ, saddahitattā upaṭṭhāpitaṃ; upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ, paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ; samādahitattā pajānitaṃ, pajānitattā samādahitaṃ; samādahitattā saddahitaṃ, saddahitattā samādahitaṃ; samādahitattā paggahitaṃ, paggahitattā samādahitaṃ; samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā samādahitaṃ; pajānitattā saddahitaṃ, saddahitattā pajānitaṃ; pajānitattā paggahitaṃ, paggahitattā pajānitaṃ; pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ; pajānitattā samādahitaṃ, samādahitattā pajānitaṃ.

Yaṃ buddhacakkhu, taṃ buddhañāṇaṃ; yaṃ buddhañāṇaṃ, taṃ buddhacakkhu, yena cakkhunā tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino1 appekacce na paralokavajjabhayadassāvino.

1. Bhayadassāvine - syā,

[BJT page 434]

Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho; āraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho; upaṭṭhitasati 1, puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho; samāhito puggalo apparajakkho; asamāhito puggalo mahārajakkho; paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho.

Tikkhindriye mudindriyeti. Saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo; āraddhaviriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo; upaṭṭhitasati, puggalo tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mudindriyo; samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito puggalo mudindriyo; paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.

Svākāre dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro; āraddhaviriyo puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākāro; upaṭṭhitasati puggalo svākāro, muṭṭhassati puggalo dvākāro; samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo dvākāro; paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.

Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo; āraddhaviriyo puggalo suviññāpayo, kusīto puggalo duviññāpayo; upaṭṭhitasati puggalo suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo; samāhito puggalo suviññāpayo, asamāhito puggalo duviññāpayo; paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.

Appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo na paralokavajjabhayadassāvī; āraddhaviriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto pugagalo na paralokavajjabhayadassāvī; upaṭṭhitasati puggalo paralokavajjabhayadassāvī, muṭṭhassati puggalo na parelokavajjabhayadassāvī; samāhito puggalo paralokavajjabhayadassāvī, asamāhito puggalo na paralokavajjabhayadassāvī; paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.

Lokoti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko [PTS page 2-034] vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko.

Eko loko: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayo lokā, tisso vedanā, cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā: cha ajjhattikāni āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyo, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā, nava lokā: nava sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā: dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasadhātuyo.

Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmīkammā vajjā. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccūpaṭṭhitā honti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.

Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhatī'ti.

Tatiyo bhāṇavāro.

Indriyakathā samattā. [PTS page 2-035]

1. Upaṭṭhitassati - machasaṃ.

[BJT page 436]

5

Vimokkhakathā

(Sāvatthinidānaṃ: )1
5-1. “Tayome bhikkhave, vimokkhā, katame tayo: suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho. Ime kho bhikkhave, tayo vimokkho. ”

Apica- aṭṭhasaṭṭhi vimokkhā: suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho, ajjhattavuṭṭhāno vimokkho, bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho, dubhatovuṭṭhāno vimokkho, ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā, dubhatovuṭṭhānā cattāro vimokkhā, ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkho, bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, dubhatovuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi 2 cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā, dubhatovuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā. 'Rūpī rūpāni passatī'ti vimokkhā, 'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhārūpāni passatī'ti vimokkho, 'subhante'va adhimutto hotī'ti vimokkho. Ākāsanañcāyatanasamāpattivimokkho, viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho, ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivimokkho, saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho. Samayavimokkho, asamayavimokkho, sāmayiko3 vimokkho, asāmayiko vimokekhā. Kuppo vimokkho akuppo vimokkho. Lokiyo vimokkho, lokuttaro vimokkho, sāsavo vimokkho, anāsavo vimokkho. Sāmiso vimokkho, nirāmiso vimokkho, nirāmisā4 nirāmisataro vimokkho, paṇihito vimokkho, appaṇihito vimokkho, paṇihitapaṭippassaddhi vimokkho, appaṇihito vimokkho, paṇihitapaṭippassaddhi vimokkho. Saññutto vimokkho, visaññutto vimokkho, ekattavimokkho, nānattavimokkho, [PTS page 2-036] saññāvimokkho, ñāṇavimokkho, sītisiyāvimokkho, 5 jhānavimokkho, anupādā cittassa vimokkho.

Vimokkhuddeso.

Katamo suññato vimokkho: “idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. 'So tattha abhinivesaṃ na karotī'ti suññato vimokkho. Ayaṃ suññato vimokkho.

1. Paripuṇṇanidānā-syā, sī, [PTS,] puramanidānaṃ-machasaṃ, 2. Ajjhattavuṭṭhānā paṭipassaddhi-syā, [PTS,] sī, 3. Sāmāyiko-pu. 4. 'Nirāmisā'ti tāyipotthake natthi. 5. Sītisitāvimokkho-pu.

[BJT page 438]

Katamo animitto vimokkho: idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. So tattha nimittaṃ na karotī'ti animitto vimokkho. Ayaṃ animitto vimokkho.
Katamo appaṇihito vimokkho: idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. So tattha paṇidhiṃ na karotī'ti appaṇihito vimokkho. Ayaṃ appaṇihito vimokkho.

Katamo ajjhattavuṭṭhāno vimokkho: cattāri jhānāni. Ayaṃ ajjhattavuṭṭhāno vimokkho.

Katamo bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho: catasso arūpasamāpattiyo, ayaṃ bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho.

Katame ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkho: paṭhamaṃ jhānaṃ1 nīvaraṇehi vuṭṭhāti, dutiyaṃ jhānaṃ vitakkavicārehi vuṭṭhāti, tatiyaṃ jhānaṃ pītiyā vuṭṭhāti, catutthaṃ jhānaṃ sukhadukkhehi vuṭṭhāti. Ime ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā: ākāsānañcāyatanasamāpatti rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya vuṭṭhāti, viññāṇañcāyatanasamāpatti ākāsānañcāyatanasaññāya vuṭṭhāti, ākiñcaññāyatanasamāpatti viññāṇañcāyatanasaññāya vuṭṭhāti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti ākiñcaññāyatanasaññāya vuṭṭhāti. Ime bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā: sotāpattimaggo sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi [PTS page 2-037] vuṭṭhāti; sakadāgāmimaggo oḷārikā kāmārāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti; anāgāmimaggo aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti,

1. Paṭhamajjhānaṃ - syā, [PTS.]

[BJT page 440]

Arahattamaggo rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittemi vuṭṭhāti, ime dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, ime ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.

Katame bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, ime bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā. Ime dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.

Katame ajjhattavuṭṭhāna1 paṭippassaddhi cattāro vimokkhā: paṭhamassa jhānassa 2 paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa jhānassa paṭilābho vā, vipāko vā, tatiyassa jhānassa paṭilābho vā vipāko [PTS page 2-038]
Vā, catutthassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, ime ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā.

Katame bahiddhā vuṭṭhāna 3 paṭippassaddhi cattāro vimokkhā: ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, ime bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā: sotāpattimaggassa sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ, arahattamaggassa arahattaphalaṃ. Ime dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā.

1. Ajjhattavuṭṭhānā-syā, [PTS, 2.] Paṭhamajjhānassa-syā, [PTS, 3.] Bahiddhāvuṭṭhānā-syā, [PTS,]

[BJT page 442]

Kathaṃ 'rūpī rūpāni passatī'ti vimokkho: idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ nīlamittaṃ manasikaroti, nīlasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā nīlamitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, 1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ2 avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ manasikaroti, pītasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā pītanimitte cittaṃ upasaṃharati, pītasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ lohitanimittaṃ manasikaroti, lohitasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā lohitanimitte cittaṃ upasaṃharati, lohitasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ odātanimittaṃ manasikaroti, odātanimittaṃ paṭilabhati, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti. Evaṃ 'rūpī rūpāni passatī'ti vimokkho.

Kathaṃ 'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatī'ti vimokkho: idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ [PTS page 2-039] nīlanimittaṃ na manasikaroti, nīlasaññaṃ na paṭilabhati, bahiddhā nīlanimitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ na manasikaroti, pītasaññaṃ na paṭilabhati, bahiddhā pītanimitte cittaṃ upasaṃharati, pītasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ3 bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ lohitanimittaṃ na manasikaroti, lohitasaññaṃ na paṭilabhati, bahiddhā lohitanimitte cittaṃ upasaṃharati, lohitasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ odātanimittaṃ na manasikaroti, odātasaññaṃ na paṭilabhati, bahiddhā odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātatasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti. Evaṃ 'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatī'ti vimokkho.

1. Vavatthāpeti-pu, 2. Sāvatthitaṃ-sī 2, 3. Arūpasaññi-syā sī 1, 2,

[BJT page 444]

Kathaṃ subhante'va adhimutto1 hotīti vimokkho: idha bhikkhu mettā sahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. 2 Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbādhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 3 pharitvā viharati, mettāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā 4 honti. Karuṇā sahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -pe- karuṇāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti. Muditā sahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -pe- muditāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti. Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -peupekkhāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti. Evaṃ 'subhante'va adhimutto hotī'ti vimokkhā.

Katamo ākāsānañcāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikāra 'ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ ākāsānañcāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma [PTS page 2-040] 'anantaṃ viññāṇa'nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma 'natthi kiñcī'ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo nevasaññānāsaññāyatanasamāpattāvimokkho: idha bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamama saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho.

Katamo samayavimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo ayaṃ samayavimokkho.
Katamo asamayavimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ asamayavimokkho.

Katamo sāmayiko vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ sāmayiko vimokkho.

1. Adhimatto -[PTS] adhimokkho- sī 1, 2. 2. Catutthaṃmachasaṃ, syā, sī 1, [PTS 3.] Abyāpajjhena- syā, sī 1, [PTS. 4.] Appatikūlā- sī1, 2.

[BJT page 446]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga-vimokkhakathā
Katamo asāmayiko vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ asāmayiko vimokkho.

Katamo kuppo vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ kuppo vimokkho.

Katamo akuppo vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ akuppo vimokkho.

Katamo lokiyo vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ lokiye vimokkho.

Katamo lokuttaro vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ lokuttaro vimokkho.

Katamo sāsavo vimokkho: cattāri ca jhānāni, cattasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ sāsavo vimokkho.

Katamo anāsavo vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, [PTS page 2-041] cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ anāsavo vimokkho.

Katamo sāmiso vimokkho: rūpapaṭisaññutto1 vimokkho. Ayaṃ sāmiso vimokkho.
Katamo nirāmiso vimokkho: arūpapaṭiññutto2 vimokkho. Ayaṃ nirāmiso vimokkho.

Katamo nirāmisā3 nirāmisataro vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ nirāmisā nirāmisataro vimokkho.

Katamo paṇihito vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo, ayaṃ paṇihito vimokkho.

Katamo appaṇihito vimokkho: cattāro ca ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca ayaṃ appaṇihito vimokkho.

Katamo paṇihitapaṭippassaddhi4 vimokkho: paṭhamassa jhānassa5 paṭilābho vā vipākovā -penevasaññānāsaññāyatananasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā. Ayaṃ paṇihitapaṭippassa ddhipimokkho.

Katamo saññutto vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ saññutto vimokkho.

Katamo visaññutto vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ visaññutto vimokkho. Katamo ekattavimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ ekattavimokkho.

1. Rūpappaṭisaññūtto machasaṃ, syā, [PTS 2.] Arūpappaṭisaññūtto- machasaṃ, syā, [PTS]
2. Nirāmisā'ti tāyipotthake natthi 4. Paṇihitappaṭippassadadha-machasaṃ. Syā, [PTS]
3. Paṭhamajjhānassa - syā, sī 1: 2. [PTS]

[BJT page 448]

Paṭisambhidāmaggo - mahāvagga - vimokkhakathā
Katamo nānattavimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ nānattavimokkho,

Katamo saññāvimokkho: siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. 1

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā ñāṇaṃ2 niccato saññāya muccatīti3 [PTS page 2-042] saññāvimokkho, dukkhānupassanā ñāṇaṃ sukhato saññāya muccatīti3 saññavimokkho, anattānupassanā ñāṇaṃ attato saññāya muccatīti saññāvimokkho, nibbidānupassanā ñāṇaṃ nandiyā saññāya muccatīti saññāvimokkho, virāgānupassanā ñāṇaṃ rāgato saññāya muccatīti saññāvimokkho, nirodhānupassanā ñāṇaṃ samudayato saññāya muccatīti saññāvimokkho. Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ ādānato saññāya muccatīti saññāvimokkho, animittānupassanā ñāṇaṃ nimittato saññāya muccatīti saññāvimokkho appaṇihitānupassanā ñāṇaṃ paṇidhiyā saññāya muccatīti saññāvimokkho, suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho.

Evaṃ siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimomokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Rūpe aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti saññā vimokkho -pe- rūpe suññatānussanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho. Evaṃ siyā eko saññā vimokkho dasasaññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti saññāvimokkho -pe- jarāmaraṇe suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho, evaṃ siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti. Dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. Ayaṃ saññāvimokkho.

Katamo ñāṇavimokkho: siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti. Dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. 1

1. Pariyāyena siyāti - machasaṃ, 2. Aniccānupassanañāṇa'nti samāsapadaṃ, aniccānupassanā ñāṇanti vā pāṭho tathā sesesupiaṭṭhakathā, 3. Vimuccatīti-sī 2,

[BJT page 450]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga- vimokkhakathā
Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, dukkhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ sukhato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho. Anattānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ attano sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, nibbidānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nandiyā sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, virāgānupassanā yathābhūtaṃ [PTS page 2-043] ñāṇaṃ rāgato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, nirodhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ samudayato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, paṭinissaggānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ādānato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, animittānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nimittato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, appaṇihitānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññaṇā muccatīti ñāṇavimokkho.

Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Rūpe aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti, ñāṇavimokkho -pe-rūpe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho. Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasañāṇavimokkho eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho-pejarāmaraṇe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena, ayaṃ ñāṇavimokkho.

Katamo sītisiyā vimokkhā: siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

[BJT page 452]

Paṭisambhidāmaggo -mahāvagga- vimokkhakathā
Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ1 niccato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Dukkhānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ sukhato santāpariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Anattānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ attato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkho. Nibbidānupassanā [PTS page 2-044] anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nandiyā santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho, virāgānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ rāgato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkho. Nirodhānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ samudayato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Paṭiniddaggānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ ādānato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Animittānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nimittato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sitisiyāvimokkho. Appaṇihātānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkhoka.
Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Rūpe aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho, -pe- rūpe suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā henti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇa -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā vuccatīti sītisiyāvimokkho -pe- jarāmaraṇe suññatānupassanā anuttaraṃ sītabhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho.

Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. Ayaṃ sītisiyāvimokkho.

1. Sītibhāvañāṇaṃ - sī 1, 2

[BJT page 454]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga- vimokkhakathā

Katamo jhānavimokkho: nekkhammaṃ jhāyatīti 1 jhānaṃ kāmacchandaṃ jhāpetīti jhānaṃ, jhāyanto2 muccatīti jhānavimokkho, jhāpento muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti3 dhammā, jhāpetīti kilese, jhāte4 jhāpe ca jānātīti jhānavimokkho. [PTS page 2-045] abyāpādo jhāyatīti 1 jhānaṃ, byāpādaṃ jhāpetīti jhānaṃ, jhāyanto 2 muccatīti jhānavimokkho, jhāpento muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti3 dhammā' jhāpetīti kilese, jhāte 4 ca jhāpe ca jānātīti jhānavimokkho ālokasaññā jhāyatīti jhānaṃ, thīnimiddhaṃ jhāpetīti jhānaṃ -pe-avikkhepo jhāyatīti jhānaṃ, uddhaccaṃ jhāpetīti jhānaṃ -pe- dhammavavatthānaṃ jhāyatīti jhānaṃ, vicikicchaṃ jhāpetīti jhānaṃ -pe- ñāṇaṃ jhāyatīti jhānaṃ, avijjaṃ jhāpetīti jhānaṃ, -pepāmojjaṃ jhayatīti jhānaṃ, aratiṃ jhāpetīti jhānaṃ -pepaṭhamaṃ jhānaṃ, jhāyatīti jhānaṃ, nīvaraṇe1 jhāpetīti jhānaṃ-pearahattamaggo jhāyatīti jhānaṃ, sabbakilese jhāpetīti jhānaṃ, jhāyanto muccatīti jhānavimokkho, jhāpento muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti dhammā, jhāpetīti kilese, jhāte ca jhāpe ca jānātīti jhānavimokkho. Ayaṃ jhānavimokkho.

Katamo anupādācittassa vimokkho: siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ sukhato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho, anattānupassanā ñāṇaṃ attato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Nibbidānupassanā ñāṇaṃ nandiyā upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Virāgānupassanā ñāṇaṃ rāgato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Nirodhānupassanā ñāṇaṃ samudayato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ ādānato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Animittānupassanā ñāṇaṃ nimittato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Appaṇihitānupassanā [PTS page 2-046] ñāṇaṃ paṇadhiyā upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho. Suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

1. Jāyatīti - syā, pu 2. Jāyanto - syā 3. Jāyanti - syā 4. Jāte - syā 5. Nīvaraṇaṃ - syā.

[BJT page 456]
Rūpe aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho. -Pe- rūpe suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho. Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkho honti, dasa anupādācittassa vimokkho eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pe- cakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho. Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkho honti, dasa anupādācittassa vimokkho eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi1- muccati. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ katihupādānehi muccati anattānupassanā ñāṇaṃ katihupādānehi muccati nibbidānupassanā ñāṇaṃ -pevirāgānupassanā ñāṇaṃ -penirodhānupassanā ñāṇaṃ -pepaṭinissaggānupassa nā ñāṇaṃ -peanimittānupassanā ñāṇaṃ -peappaṇihitānupassanā ñāṇaṃ -pesuññatānupassanā ñāṇaṃ katihupādānehi muccatiti.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi muccati. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ ekupādānā2muccati anattānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi muccati nibbidānupassanā ñāṇaṃ ekupādānā muccati, virāgānupassanā ñāṇaṃ ekatupādānā muccati, nirodhānupassanā ñāṇaṃ catuhupādānehi muccati, animittānupassanā ñāṇaṃ tīhupādānehi muccati, appaṇihitānupassanā ñāṇaṃ ekupādāna muccati, suññatānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi muccatiti.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati diṭṭhupādānā sīlabbatupādānā3attavādupādānā. Aniccānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Dukkhānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: [PTS page 2-047] kāmupādānā dukkhānupassanā ñāṇaṃidaṃ ekupādānā4muccati.
Attānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati diṭṭhupādānā sīlabbatupādānā attavādupādānā. Anattānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Nibbidānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: kāmupādānā nibbidānupassanā ñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.

Virāgānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: kāmupādānā virāgānupassanā ñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.

1. Katihu pādānehi - machasaṃ, syā 2. Ekupādānā - machasaṃ, syā, 3. Silabbatupādānā - machasaṃ, syā 4. Itopādānā - syā imā ekupādanā - si1, imaṃ ekupādānaṃ - [PTS]

[BJT page 458]
Nirodhānupassanā ñāṇaṃ katamehi catuhupādānehi muccati kāmupādānā diṭṭhupādānā silabbatupādānā attavādupādānā nirodhānupassanā ñāṇaṃ imehi catuhupādānehi muccati.

Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ katamehi catuhupādānehi muccati: kāmupādānā diṭṭhupādānāsilabbatupādānā attavādupādānā. Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ imehi catuhupādānehi muccati.

Animittānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati: diṭṭhupādānā silabbatupādānā attavādupādānā. Animittānupassanā ñāṇaṃ imehi tihipādānehi muccati.

Appaṇihitānapassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati. Kāmupādānā appaṇihitānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.

Suññatānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati: diṭṭhupādānā silabbatupādānā attavādupādānā. Suññatānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Yañca aniccānupassanā ñāṇaṃ, yañca anattānupassanā ñāṇaṃ, yañca animittānupassanā ñāṇaṃ, yañca suññatānupassanā ñāṇaṃ, imāni cattāri ñāṇāni tihupādānehi muccanti: diṭṭhupādānā sīlabbatupādānā attavādupādānā yañca dukkhānupassanā ñāṇaṃ, yañca nibbidānupassanā ñāṇaṃ, yañca virāgānupassanā ñāṇaṃ, yañca appaṇihitānupassanā ñāṇaṃ, yañca virāgānupassanā ñāṇaṃ, yañca appaṇihitānupassanā [PTS page 2-048] ñāṇaṃ, imāni cattāri ñāṇaṃ niekupādānā muccanti: kāmupādānā. Yañca nirodhānupassanā ñāṇaṃ, yañca paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ, imāni dve ñāṇāni catuhupādānehi muccanti: kāmupādānā diṭṭhupādānā silabbatupādānā attavādupādānā. Ayaṃ anupādā1- cittassa vimokkho.

Vimekkhakathāya paṭhamakabhāṇavāraṃ2-

Tīṇi patimāni vimokkhāni, lokaniyyānāya saṃvattanti: sabbasaṅkhāre paricchedaparivaṭumano3- samanupassanatāya animittāya ca dhātuyā cittasampakkhandanatāya, sabbasaṅkhāresu manosamuttejanatāya appaṇihitāya ca dhatuyā cittasampakkhandanatāya, sabbadhamme parato samanupassanatāya, suññatāya ca dhātuyā cittasampakkhandanatāya imāni tīṇi vimokkhamukhāni lokaniyyānāya saṃvattanti.

Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti4- dukkhato manasikaroto kathaṃsaṅkhārā upaṭṭhahanti. Anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti anicacato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, dukkhato manasikaroto bhayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhahanti.

1. Anupādāya - si1 2. Paṭhamabhāṇavāro - machasaṃ, paṭhamahāṇavāraṃ - syā [PTS 3.] Parivaṭṭhumato syā, parivaṭṭaṭato - [PTS 4.] Upaṭṭhanti - machasaṃ, syā

[BJT page 460]
Aniccato manasikaroto kiṃbuhulaṃ cittaṃ dukkhato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti, anattato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti: aniccato manasikaroto adhimokkha bahulaṃ cittaṃ [PTS page 2-049] hoti: dukkhato manasikaroto passaddhibahulaṃ cittaṃ hoti, anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti.

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo natamindriyaṃ paṭilabhati, dukkhato manasikaronto passaddhibahule katamindriyaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto vedabahulo natamindriyaṃ paṭilabhati: aniccato manasikaronto adhimokkhebahulo saddhindriyaṃ paṭilabhati, dukkhato manasikaronto passaddhibahulo samādhindriyaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto vedabahulo paññindriyaṃ paṭilabhati.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhapateyyaṃ hoti, bhāvanāyanatindriyāni tadanvāyāni1honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanāya ko bhāveti:

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti.

Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanenā so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā [PTS page 2-050] honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.

1. Tadatvayā - machasaṃ, sa,

[BJT page 462]
Anattato manasikāroto vedabahulassa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya cattāririndriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honati, ekarasaṭṭhena bhāvanāya, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya natindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honati. Paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honati. Nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honati, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: [PTS page 2-051]

Dukkhato masikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttatapaccayā honati. Paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadatāvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho:

Anatatato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti, paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho. Evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.

[BJT page 464]
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya cattārindriyāni tadatvāni honti, sahajātapaccayāhonti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, samphayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhānaya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.

Anattato manasikāreto vedabahulasasa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya cattarindriyāni tadatvāyāni honti, sahajātapaccayā honti aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle1, paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhattopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.

Aniccato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti, katamindriyassa adhimattattā saddhāvimutto2- hoti dukkhato manasikāroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti, katamindriyassa adhimattattā kāyasakkhi3- hoti. Anattato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti, katamindriyassa adhimattattā diṭṭhipatto hoti. [PTS page 2-052]

Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā saddhavimutto2, hoti, dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyaṃssa adhimattattā kāyasakkhi hoti, anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.

Saddahanto vimutto'ti4, saddhāvimutto2, phuṭṭhattā sacchikato'ti5- kāyasakkhi, diṭṭhattā patto'ti diṭṭhippatto. Saddahanto vimuccati'ti6, - saddhāvimutto2, jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī'ti kāyasakkhi, dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho'ti ñātaṃ7hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikaṃ phassitaṃ paññāyā'ti diṭṭhippatto.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippatto. Siyā ime tayo puggalā saddhāvimuttāpi kāsasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena8-

1. Paṭivedhakālepi - machasaṃ 2. Saddhāmutto - syā 3. Kāsasakkhi - syā 4. Adhimuttesāti - syā 5. Sacchikarotiti - syā [PTS 6.] Adhimuccatiti - syā 7. Ñāṇaṃ - syā 8. Pariyāyena siyāni - machasaṃ.

[BJT page 466]
Siyāti kathañca siyā aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti, dukkhato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti, anattato manasikaroto sadadhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti, evaṃ ime tayo puggalā saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhi hoti, anattato nasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassaadhimattattā kāyasakkhā hoti, anicacato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriṃssa adhimattattā kāyasakkhi hoti, evaṃ ime tayo puggalā samādhindrayassa vasena kāyasakkhī.

Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāndriyassa adhimattattā diṭṭhipatto hoti. Aniccato [PTS page 2-053] manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti, dukkhato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti, evaṃ ime tayo puggalā paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto. Yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭṭhippatto. Evaṃsiyā ime tayo puggalā saddhāvimuttā'pi kāyasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippetto, siyā ime tayo puggalā añño yeva saddhāvimutto. Añño kāyasakkhi, añño diṭṭhippatto.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippetto, siyā ime tayo puggalā añño yeva saddhāvimutto. Añño kāyasakkhi, añño diṭṭhippatto.

Siyāti kathañca siyā aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassaadhimattattā saddhāvimutto hoti, dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindrayassa adhimattattā kāyasasakkhi hoti. Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindrayassa adhimittattā diṭṭhippatto hoti.

Heyā cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhi. Yo ca diṭṭhippatto. Evaṃ siyā ime kayo puggalā saddhāvimuttāpi kāyasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena, aññā yeva saddhāvimutto añño kāyasakkhi, añño diṭaṭṭhippatto.

Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā sotāpattimaggaṃ paṭilabhati, tena vuccati saddhānusāri. Cattārindriyāni tadanvayāni honatti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, saddhindriyassa vasena catuttaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti. Ye hi keci saddhindrayassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te saddhānusārino.

[BJT page 468]
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā sotāpatti phalaṃ sacchikataṃ hoti, tena vuccati saddhāvimutto cattārindriyāni tadanvayāni honati, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honatti. Nisasyapaccayāhonti, sampayuttapaccaya honti, saddhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti [PTS page 2-054] subhāvitāni, ye hi keci saddhindriyassa vasena hesātāpattiphalaṃ sacchikatā, sabbe te saddhāvimuttā.

Anicacato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyasasa adhimattantā sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pesakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- anāgāmimaggaṃ paṭilabhati -peanāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- arahattamaggaṃ paṭilabhati -pearahattaṃ1- sacchikataṃ hoti. Tena vuccati saddhāvimutto, cattārindriyāni tadanvayāni honti -pesampayuttapaccayā honti, ye hi keci saddhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā2- sabbe te saddhāvimuttā.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā sotāpattimaggaṃ paṭilabhati, tena vuccati kāyasakkhi; cattārindriyāni tadanvayāni honti. Sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honti. Samādhindriyassa catunnaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti ye hi kecisamādhindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te kāyakkhi.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyasasa adhimattantā sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pesakadāgāmaggaṃ paṭilabhati -pe- sakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -peanāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pe- anāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti-pearahattamaggaṃ paṭilabhati -pe- arahattaṃ sacchikataṃ hoti. Tena vuccati kāyasakkhi; cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti. Nisasyapapaccayā honti, sampayuttapaccayā samādhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni, yehi keci samādhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā, sabbe te kāyasakkhi,

Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyasasa adhimattā sotāpatti maggaṃ paṭilabhati, tena vuccati dhammānusāri; cattārindriyāni tadanvayāni honti. Sahajātapaccayā honti, aññamañña paccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti; [PTS page 2-055] paññindriyassa vasena catunanaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti, ye hi keci paññindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti sabbe te dhammānusārino.

1. Arahattaphalaṃ - syā, [PTS, 2.] Sacchikataṃ - machasaṃ

[BJT page 470]
Anattato manasikāroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati diṭṭhippatto: cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honatti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honti, paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni, ye hi keci paññindriyassa vasena sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ, sabbe te diṭṭhippannā.

Anattato manasikāroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pesakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- anāgāmimaggaṃ paṭilabhati -peanāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- arahattamaggaṃ paṭilabhati -pearahattaṃ sacchikataṃ hoti, tena vuccati diṭṭhippatto; cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni, ye hi keci paññindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā. Sabbe te diṭṭhippattā.

Ye hi keci nekkhammaṃ1, bhāvitā vā bhāventi vā bhivissanti vā. Adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇannā vā pāpuṇissanti vā. Paṭiladdhāvā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā. Sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇantā vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā2, samādhindriyassa vasena kāyasakkhi, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Hi keci abyāpādaṃ -pe- ālokasaññaṃ -pe- avikkhepaṃ -pe- dhammavavatthānaṃ -pe- ñāṇaṃ -pe- pāmojjaṃ3, -pepaṭhamaṃ jhānaṃ4- -pe- dutiyaṃ jhānaṃ -pe- tatiyaṃ jhānaṃ -pecatutthaṃ jhānaṃ -pe- ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ -peviññāṇañcāyatanasamāpattiṃ [PTS page 2-056] -@paākiñcaññāyatanasamāpattiṃ -penevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ -pe- aniccānupassanāṃ -pedukkhānupassanaṃ -pe-anattānupassanaṃ -pe- nibabidānupassanaṃ -pevirāgānupassanaṃ -penirodhānupassanaṃ -pepaṭinissaggānupassanaṃ -pe- khayānupassanaṃ -pevayānupassanaṃ-peviparināmānupassanaṃ -pe- animittānupassanaṃ -peappaṇihitānupassanaṃ -pesuññatānupassanaṃ -peadhipaññādhammavipassanaṃ -peyathābhūtañāṇadassanaṃpeādinavānupassanaṃ -pepaṭisaṅkhānupassanaṃ -pevivaṭṭanānussanaṃ -pe- sotāpatatimaggaṃ -pesakadāgāmimaggaṃ -peanāgāmimaggaṃ-pe- arahattamaggaṃpeye hi keci cattāro sati paṭṭhāne -pecattaro sammappadhāne -pecattāro iddhipāde -pe- papañcindriyāni -pe- pañca balāni -pe- satta bojjhaṅge -pe- ariyaṃ aṭaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ -pe- ye hi keciaṭaṭṭha vimokkhe bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā, adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā.

1. Nikkhammaṃ - si1, 2. Saddhādhimuttā - syā, 3. Pāmujjaṃ - syā 4. Paṭhamajjhānaṃ - syā, [PTS]

[BJT page 472]

Pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā, paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissani vā sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci catasso paṭisambhidā pattā vā pāpuṇanti pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā, paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci tisso vijjā paṭividdhā vā paṭivijjhatti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasipattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā, pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭaṭhippattā.

Ye hi keci tisso sikkhā sikkhitā vā sikkhanti vā sikkhissanti vā sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindiyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci dukkhaṃ parijānanti, sabbe te saddhindriyasasa vasena saddhāvimuttā, [PTS page 2-057] samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci samudayaṃ pajahanti, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci nirodhaṃ sacchikaronti, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhivimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci maggaṃ bhāventi, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti. Katihākārehi saccāni paṭivijjhati: catūhākārehi saccapaṭivedho hoti, catuhākārehi saccāni paṭivijjhati. Dukkhasaccaṃ pariññā paṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Imehi catūhākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhāvimutto, samādhindriyassa vasena kāyasakkhi, paññindriyassa vasena diṭṭhippatto.

[BJT page 474]

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti. Katihākārehi saccāni paṭivijjhati. Navahākārehi saccapaṭivedho hoti, navahākārehi saccāni paṭivijjhati: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, abhiññāpaṭivedho ca sabbadhammānaṃ, pariññāpaṭivedho ca sabbasaṅkhārānaṃ, pahānapaṭivedho ca sabbākusalānaṃ, bhāvanāpaṭivedho ca catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyā paṭivedho ca nirodhassa. Imehi navahākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi navahākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhāvimutto, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindiyassa vasena diṭṭhippatto.

Dutiyaka bhāṇavāraṃ. [PTS page 2-058]

Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti, 1 dukkhato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti: (1)

Aniccato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, dukkhato manasikaroto bhayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhahanti. (2)

Aniccato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti, dukkhato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti, anattato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti: (1)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaṃ cittaṃ hoti, dukkhato manasikaroto passaddhibahulaṃ cittaṃ hoti, anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti. (2)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto vedabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati: (1)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo animittaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, dukkhato manasikaronto passaddhibahulo appaṇihitaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto vedabahulo suññataṃ vimokkhaṃ paṭilabhati. (2)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti. (1)

1. Upaṭṭhanti - machasaṃ, syā.

[BJT page 476]

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti. (2)
Anattato manasikaronto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, [PTS page 2-059] nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti. (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (1)

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (2)
Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: (1)
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: [PTS page 2-060]

[BJT page 478]
Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokakho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati. (1)
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati. (2)

Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati. (3)

Aniccato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā saddhāvimutto1 [PTS page 2-061] hoti: dukkhato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti: anattato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti: (1)

1. Paṭivedhakālepi-machasaṃ. 2. Saddhāvimutto-syā,

[BJT page 480]

Aniccato manasikaroto animitto vimokkho adhimatto hota, animittavimokkhassa adhimattattā saddhāvimutto1 hoti, dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho adhimatto hoti, appaṇihitavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti, anattato manasikaroto suññato vimokkho adhimatto hoti, suññatavimokkhassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti. (2)

“Saddahanto vimutto'ti 2 saddhāvimutto, 1 'phuṭṭhattā sacchikato'ti 3, kāyasakkhī, 'diṭṭhattāpatto'ti diṭṭhippatto. Saddahanto vimuccatīti 4. Saddhāvimutto, 'jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī'ti kāyasakkhī, 'dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho'ti ñātaṃ5, hoti diṭaṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāyā'ti diṭṭhippatto. -Pe- *

Ye hi keci nekkhammaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci abyāpādaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci ālokasaññaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci avikkhepaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te
Animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci dukkhaṃ parijānanti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhasasa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci samudayaṃ pajahanti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci nirodhaṃ sacchikaronti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci maggaṃ bhāventi, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Katihākārehi saccapaṭivedho6 hoti, katihākārehi saccāni paṭivijjhati: catūhākārehi saccapaṭivedho hoti, catūhākārehi saccāni paṭivijjhati.

Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ [PTS page 2-062] sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Imehi catuhākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti: katihākārehi saccāni paṭivijjhati: navahākārehi saccapaṭivedho hoti, navahākārehi saccāni paṭivijjhati: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Abhiññāpaṭivedho ca sabbadhammānaṃ, pariññāpaṭivedho ca sabbasaṅkhārānaṃ, pahānapaṭivedho ca sabbakusalānaṃ, bhāvanāpaṭivedho ca catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpaṭivedho ca nirodhassa. Imehi navahākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi navahākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.

1. Saddhādhimutto-syā. 2. Adhimuttoti-syā. 3. Sacchikarotīti-syā, [PTS. 4.] Adhimuccatīti-syā. 5. Viññātaṃ-machasaṃ, ñāṇaṃ-syā. 6. Saccappaṭivedho-machasaṃ, syā. *'Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto'ti ādikā tayo vārā saṃkhittā.

[BJT page 482]

Aniccato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti1 passati, kathaṃ sammādassanaṃ hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti, kattha kaṅkhā pahīyati, (1)

Dukkhato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati, kathaṃ sammādassanaṃ hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti, kattha kaṅkhā pahīyati. (2)
Anattato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati, kathaṃ sammādassanaṃ hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti, kattha kaṅkhā pahīyati. (3)

Aniccato manasikaronto nimittaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati sammādassanaṃ. Evaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti, ettha kaṅkhā pahīyati. (1)

Dukkhato manasikaronto pavattaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati sammādassanaṃ. Evaṃ tadanvayena [PTS page 2-063] sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti, ettha kaṅkhā pahīyati. (2)

Anattato manasikaronto nimittañca pavattañca yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati sammādassanaṃ evaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti, ettha kaṅkhā pahīyati. (3)
Yañca yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, yañca sammādassanaṃ, yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā nānatthā2 ceva nānābyañjanā ca; udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti: yañca yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, yañca sammādassanaṃ, yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.

Aniccato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti: dukkhato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti: anattato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti:

Aniccato manasikaroto nimittaṃ bhayato upaṭṭhāti, dukkhato manasikaroto pavattaṃ bhayato upaṭṭhāti, anattato manasikaroto nimittañca pavattañca bhayato upaṭṭhāti.

1. Pajānāti-syā. 2. Nānattā-sī 1.

[BJT page 484]

Yā ca bhayatupaṭṭhāne paññā, yañca ādīnave ñāṇaṃ, yā ca nibbidā, ime dhammā
Nānatthā ceva nānābyañjanā ca: udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca bhayatupaṭṭhāne paññā, yañca ādīnave ñāṇaṃ, yā ca nibbidā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.

Yā ca anattānupassanā, yā ca suññatānupassanā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca: udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti: yā ca anattānupassanā, yā ca suññatānupassanā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.

Aniccato manasikaroto, kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati: dukkhato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati: anattato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati.

Aniccato manasikaroto nimittaṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati, dukkhato manasikaroto pavattaṃ paṭisaṅkhā [PTS page 2-064] ñāṇaṃ uppajjati, anattato manasikaroto nimittañca pavattañca paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati. (1)

Yā ca muñcitukamyatā1 yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca muñcitukamyatā yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā ime dhammā ekatthā, byāñjanameva nānaṃ, (2)

Aniccato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati: dukkhato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati: anattato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati.

Aniccato manasikaroto nimittā cittaṃ vuṭṭhāti, animitte cittaṃ pakkhandati, dukkhato manasikaroto pavattā cittaṃ vuṭṭhāti, appavatte cittaṃ pakkhandati, anattato manasikaroto nimittā ca pavattā ca cittaṃ vuṭṭhāti, animitte appavatte nirodha 2 nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandati. (3)

Yā ca bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhūdhammā, ime dha'mmā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhūdhammā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ. (4)

1. Muccitukamyatā - machasaṃ. 2. Nirodhe - pu, machasaṃ.

[BJT page 486]

Aniccato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati: dukkhato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati: anattato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati.

Aniccato manasikaronto animittavimokkhena vimuccati, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhena vimuccati, anattato manasikaronto suññatavimokkhena vamuccati. (5)

Yā ca dubhatovuṭṭhāna vivaṭṭane paññā yañca magge [PTS page 2-065] ñāṇaṃ, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti yā ca dubhatovuṭṭhānavivaṭṭane paññā yañca magge ñāṇaṃ ime dhammā ekatthā, byāñjanameva nānaṃ. (6)

Katihākārehi tayo vimokkhā nānakhaṇe1 honti; katihākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti: catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti, sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.

Katamehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: ādhipateyyaṭṭhena adhiṭṭhānaṭṭhena abhinīhāraṭṭhena niyyānaṭṭhena.

Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaroto animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, anattato manasikaroto suññato vimokekhā ādhipateyyo hoti, evaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo vimokkhā nānakhaṇe honti, (1)

Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkho nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti. (2)

Kathaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati. Evaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti. (3)

Kathaṃ niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena [PTS page 2-066] nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti. Anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti, evaṃ niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti, (4)
1. Nānākkhaṇe - machasaṃ.

[BJT page 488]

Imehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti.

Katamehi sattahākārehi tayo vimokakhā ekakkhaṇe honti: samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena 1 paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena.

Kathaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.

Aniccato manasikaronto nimittā muccatīti animitto vimokkho; yato muccati, tattha na paṇidahatīti appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati, tena suññoti suññato vimokkho; yena suñño, tena nimittena animittoti animitto vimokkho, evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. (1)

Dukkhato manasikaronto paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati, tena suññoti suññato vimokkho; yena suñño tena nimittena animittoti animitto vimokkho, yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti appaṇihito vimokkho, evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. [PTS page 2-067] (2)

Anattato manasikaronto abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; yena suñño, tena nimittena animittoti animitto vimokkho; yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati, tena suññoti suññato vimokkho, evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. (3)

Imehi sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.

Atthi vimokkho, atthi mukhaṃ, atthi vimokkhamukhaṃ atthi vimokkhapaccanīkaṃ atthi vimokkhānulomaṃ, atthi vimokkhavivaṭṭo, atthi vimokkhabhāvanā, atthi vimokkhapaṭippassaddhi,

Katamo vimokkho: suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho:

1. Adhigamaṭṭhena - syā,

[BJT page 490]
Katamo suññato vimokkho: aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho rūpe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; rūpe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho rūpe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.
Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho vedanāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; vedanāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho vedanāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saññāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; saññāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saññāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saṅkhāresu dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; saṅkhāresu virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saṅkhāresu nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saṅkhāresu suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho viññāṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; viññāṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho viññāṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho cakkhusmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusamiṃ nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.
Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; jarāmaraṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho jarāmaraṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho, [PTS page 2-068] ayaṃ suññato vimokkho. (1)

Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho rūpe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Rūpe paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, rupe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho vedanāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Vedanāya paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, vedanāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho saññāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Saññāya paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, saññāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho saṅkhāresu nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Saṅkhāresu paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresa suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho viññāṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Viññāṇe paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhūsmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhusmiṃ nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, vakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho jarāmaraṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Jarāmaraṇe paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho, ayaṃ animitto vimokkho. (2)

[BJT page 492]

Katamo appaṇihito vimokkho: aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā [PTS page 2-069] muccatīti appaṇihito vimokkho, nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, rūpe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, vedanāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, saññāya virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, saṅkhāresu virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, viññāṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, jarāmaraṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, ayaṃ appaṇihito vimokkho, (3) ayaṃ vimokkho, (1)

Katamaṃ mukhaṃ, ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā dhammā. Idaṃ mukhaṃ. (2)

Katamaṃ vimokkhamukhaṃ: yaṃ tesaṃ1 dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ, idaṃ vimokkhamukhaṃ, vimokkhañca mukhañca vimokkhamukhaṃ2 idaṃ vimokkhamukhaṃ. (3)

Katamaṃ vimokkhapaccanīkaṃ: tīṇi akusalamūlāni vimokkhapaccanīkāni, tīṇi duccaritāni vimokkhapaccanīkāni, sabbepi akusalā dhammā vimokkhapaccanīkā, idaṃ vimokkhapaccanīkaṃ. [PTS page 2-070] (4)

Katamaṃ vimokkhānulomaṃ: tīṇi kusalamūlāni vimokkhānulomāni, tīṇi sucaritāni vimokkhānulomāni, sabbepi kusalā dhammā vimokkhānulomā. Idaṃ vimokkhānulomaṃ. (5)

Katamo vimokkhavivaṭṭo: saññāvivaṭṭo, cetovivaṭṭo, cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo, vimokkhavivaṭṭo, saccavivaṭṭo:

1. Tesaṃ tesaṃ-syā. 2. Vimokkhañca mukhañca vimokkha mukha'nti syā, [PTS,] potthakesu natthi.

[BJT page 494]

Sañjānanto vivaṭṭatīti saññāvivaṭṭo, cetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭo, vijānanto vivaṭṭatīti cittavivaṭṭo, ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭo vossajjanto1 vivaṭṭatīti vimokkhavivaṭṭo, tathaṭṭhe 2 vivaṭṭatīti saccavivaṭṭo.

Yattha saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo; yattha cetovivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo; yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo, tattha cittavivaṭṭo; yattha cittavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, tattha ñāṇavivaṭṭo; yattha ñāṇavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo; yattha saññāvivaṭṭo; cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo, tattha vimokkhavivaṭṭo, tattha vimokkhavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo; cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo. Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo, tattha saccavivaṭṭo, yattha saccavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo, ayaṃ vimokkhavivaṭṭo. (6)

Katamā vimokkhabhāvanā: paṭhamassa jhānassa 3 āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, dutiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, tatiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, catutthassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sotāpattimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sakadāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, anāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, arahattamaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, [PTS page 2-071] ayaṃ vimokkhabhāvanā. (7)

Katamā vimokkhapaṭippassaddhi: paṭhamassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, tatiyassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, catutthassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, sotāpattimaggassa sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ, arahattamaggassa arahattaphalaṃ. Ayaṃ vimokkhapaṭippassaddhi. 4 (8)
Tatiyaka bhāṇavāraṃ 5

Vimokkhakathā [PTS page 2-072] samattā.

1. Vosajjanto-machasaṃ, 2. Tathaṭṭhena-machasaṃ, syā. 3. Paṭhamajjhānassa-syā, sī 2. 4. Vimokkhappaṭippassaddhi machasaṃ. Vimokkhapaṭipassaddhi - sī 2,
Tatiyabhāṇavāro - machasaṃ, tatiyābhāṇavāraṃ - syā, [PTS,]

[BJT page 496]

Gatikathā

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katinnaṃ1 hetūnaṃ paccayā upapatti 2 hoti. Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: rūpāvacarānaṃ devānaṃ katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: arūpāvacarānaṃ devānaṃ katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Rūpāvacarānaṃ devānaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Arūpāvacarānaṃ devānaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ [PTS page 2-075] paccayā upapatti hoti: kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetu akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, [PTS page 2-073] aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

1. Katīnaṃ - machasaṃ, syā, [PTS,] katīnaṃ - sa. 2. Upapatti - sī 1, 2.

[BJT page 498]

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetu sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (1)

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetu akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya [PTS page 2-074] sahajātapaccayā honti, tena vuccati: 'nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ. '

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.

[BJT page 500]

Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti (2)

Rūpāvacarānaṃ devānaṃ katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetū akusalā tasmiṃkhaṇe jāta cetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe tayo hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: nāmapaccayāpi viññāṇaṃ viññāṇapaccayāpi nāmaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, arūpāvacarānaṃ devānaṃ imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (4)

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: 1

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti, khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti [PTS page 2-076] hoti.

1. Rūpāvacarānaṃ. . . Arūpāvacarānaṃ devānaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti - [PTS,] (adhikaṃ)

[BJT page 502]

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: kusalakammassa javanakkhaṇe dve hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetū akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā. Paṭisandhikkhaṇe dve hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā1 arūpito sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāriindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe dve hetu sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe ime dvādasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. [PTS page 2-077]

Paṭisandhikkhaṇe ime chabbīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (1)

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: kusalakammassa javanakkhaṇe dve hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā honti. Tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe dve hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: 'nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ. ' Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.

Gatikathā samattā. [PTS page 2-078]

1. Dhammā - [PTS,]

[BJT page 504]

7 Kammakathā

Ahosikammaṃ ahosikammavipāko, ahosikammaṃ nāhosikammavipāko, ahosikammaṃ atthikammavipāko, ahosikammaṃ natthikammavipāko, ahosikammaṃ bhavissatikammavipāko, ahosikammaṃ nabhavissatikammavipāko, atthikammaṃ atthikammavipāko, atthikammaṃ natthikammavipāko, atthikammaṃ bhavissatikammavipāko,
Atthikammaṃ vabhavissatikammavipāko. Bhavissatikammaṃ bhavissatikammavipāko, bhavissatikammaṃ nabhavissatikammavipāko.

Ahosi kusalaṃ kammaṃ ahosi kusalasasa kammassa vipāko, ahosi kusala kammaṃ nāhosi kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ atthi kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ natthi kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ bhavissati kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ na bhavissati kusalassa kammassa vipāko. Atthi kusalaṃ kammaṃ atthi kusalassa kammassa vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ natthi kusalassa kammassa vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ bhavissati kusalassa kammassa vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ na bhavissati kusalassa kammassa vipāko. Bhavissati kusalaṃ kammaṃ bhavissati kusalassa kammassa vipāko, bhavissati kusalaṃ kammaṃ na bhavissati kusalassa kammassa vipāko.

Ahosi akusalaṃ kammaṃ ahosi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ nāhosi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ atthi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ natthi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ na bhavissati akusalassa kammassa vipāko. Atthi [PTS page 2-079] akusalaṃ kammaṃ atthi akusalassa kammassa vipāko, atthi akusalaṃ kammaṃ natthi akusalassa kammassa vipāko, atthi akusalaṃ kammaṃ bhavissati akusalassa kammasasa vipāko, atthi akusalaṃ kammaṃ na bhavissati akusalassa kammassa vipāko. Bhavissati akusalaṃ kammaṃ bhavissati akusalassa kammassa vipāko, bhavissati akusalaṃ kammaṃ na bhavissati akusalassa kammassa vipāko.

Ahosi sāvajjaṃ kammaṃ ahosi sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ nāhosi sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ atthi sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ natthi sāvajjassa kammassa vipāto, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati sāvajjassa kammassa vipāko. Atthi sāvajjaṃ kammaṃ atthi sāvajjassa kasmassa vipāko, atthi sāvajjaṃ kammaṃ natthi sāvajjassa kammassa vipāko. Atthi sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati sāvajjassa kammassa vipāko. Bhavissati sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati sāvajjassa kammassa vipāko, bhavissati sāvajjaṃ kammaṃ na bhavissati sāvajjassa kammassa vipāko.

Ahosi anavajjaṃ kammaṃ ahosi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ nāhosi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ atthi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ natthi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ bhavissati anavajjassa kammassa vipāko. Ahosi anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati anavajjassa kammassa vipāko. Atthi anavajjaṃ kammaṃ atthi anavajjassa kammassa vipāko, atthi anavajjaṃ kammaṃ natthi anavajjassa kammassa vipāko, atthi anavajjaṃ kammaṃ bhavissati anavajjassa kammassa vipāko, atthi anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati anavajjassa kammassa vipāko. Bhavissati anavajjaṃ kammaṃ bhavissati anavajjassa kammassa vipāko, bhavissati anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati anavajjassa kammassa vipāko.

Ahosi kaṇhaṃ kammaṃ ahosi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ nāhosi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ atthi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ natthi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ na bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko. Atthi kaṇhaṃ kammaṃ atthi kaṇhassa kammassa vipāko, atti kaṇhaṃ kammaṃ natthi kaṇhassa kammassa vipāko, atthi kaṇhaṃ kammaṃ bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko, atthi kaṇhaṃ kammaṃ na bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko. Bhavissati kaṇhaṃ kammaṃ bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko.

Ahosi sukkaṃ kammaṃ ahosi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ nāhosi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ atthi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ natthi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ bhavissati sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ na bhavissati sukkassa kammassa vipāko. Atthi sukkaṃ kammaṃ atthi sukkassa kammassa vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ natthi sukkassa kammassa vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ bhavissati sukkassa kammassa vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ na bhavissati sukkassa kammassa vipāko. Bhavissati sukkaṃ kammaṃ bhavissati sukkassa kammassa vipāko, bhavissati sukkaṃ kammaṃ na bhavissati sukkassa kammassa vipāko.
Ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ ahosi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ nāhosi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ atthi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ natthi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko. Atthi sukhudriyaṃ kammaṃ atthi sukhidriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ natthi sukhudriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko. Bhavissati sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati sukhudiyassa kammassa vipāko, bhavissati sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa kammasasa vipāko.

Ahosi dukkhudriyaṃ1 kammaṃ ahosi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ nāhosi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ atthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ natthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko. Atthi dukkhudriyaṃ kammaṃ atthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, atthi dukkhudriyaṃ kammaṃ natthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, atthi dukkhudriyaṃ kammaṃ bhavissati dukkhudiyassa kammassa vipāko, atthi dukkhudiyaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko. Bhavissati dukkhudriyaṃ kammaṃ bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko, bhavissati dukkhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko.

Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ ahosi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ nāhosi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ atthi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ natthi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ atthi dukkhavipākassa kammassa vipāko, atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ natthi dukkhavipākassa kammassa vipāko, atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko, atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Bhavissati dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Bhavissati dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko, bhavissati dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.

Kammakathā [PTS page 2-080] samattā2.

1. Dukhudriyaṃ - machasaṃ. 2. Niṭṭhitā - machasaṃ.

[BJT page 506]

8 Vipallāsakathā

Sāvatthinidānaṃ “cattāro me bhikkhave saññāvipallāsā cittavipallāsā diṭṭhivipallāsā, katame cattāro: anicce bhikkhave niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, dukkhe bhikkhave sukhanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, anattani bhikkhave attāni saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, asubhe bhikkhave subhanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso. Ime kho bhikkhave cattāro saññāvipallāsā citta vipallāsā diṭṭhivipallāsā.

Cattāro me bhikkhave nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā, katame cattāro: anicce bhikkhave aniccanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, dukkhe bhikkhave dukkhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, anattani bhikkhave anattāti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, asubhe bhikkhave asubhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, ime kho bhikkhave cattāro nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā. [A 1.] Anicce niccasaññino dukkhe ca sukhasaññino anattani ca attāti 1 asubhe subhasaññino
Micchādiṭṭhihatā2 sattā khittacittā visaññino, [PTS page 2-081]

2. Te yogayuttā mārassa ayogakkhemino janā3
Sattā gacchanti saṃsāraṃ jātimaraṇagāmino,

3. Yadā ca buddhā lokasmiṃ uppajjanti pabhaṅkarā
Te imaṃ dhammaṃ pakāsenti dukkhūpasamagāminaṃ,

4. Tesaṃ sutvāna sappaññā sacittaṃ paccaladdhu 4 te
Aniccaṃ aniccataddakkhuṃ5 dukkhamaddakkhu dukkhato,

5. Anattani anattāti 6 asubhaṃ asubhataddasuṃ
Sammādiṭṭhisamādānā sabbaṃ dukkhaṃ7 upaccagunti, [a.]

1. Attasaññino-syā. 2. Micchādiṭṭhigatā-ani, [PTS. 3.] Ayogakkhemagāmino-[PTS.] Ayogakkhemassa gāmino-sī1. 4. Paccalatthu-ani, paccaladdhā-machasaṃ, sī 2. 5. Aniccato dakkhuṃ-ani, machasaṃ, syā, [PTS. 6.] Anattaṃ ca anattato-syā. 7. Sabbadukkhaṃ-syā, [PTS. A.] (4. 1. 5. 9) Aṅguttara - catukkanipāta - rohitassavagga.

[BJT page 508]

Ime cattāro vipallāsā diṭṭhisampannassa puggalassa pahīnā appahīnāti: keci pahīnā, keci appahīnā. Anicce niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso pahīno. Dukke sukhanti saññā uppajjati, cittaṃ uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno. Anattani attāti saññāvipallāso cittavipallāso diṭiṭhivipallāso pahīno, asubhe subhanti saññā uppajjati, cittaṃ uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno.

Dvīsu vatthusu cha vipallāsā pahīnā, dvīsu vatthusu dve vipallāsā pahīnā: cattāro vipallāsā appahīnā, catusu vatthusu aṭṭhavipallāsā pahīnā, cattāro vipallāsā appahīnāti.

Vipallāsakathā [PTS page 2-082] samattā.

9 Maggakathā

Maggoti kenaṭṭhena maggo: sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
Abhiniropaṭṭhena 2 sammāsaṅkappo micchāsaṅkappassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ce va hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, [PTS page 2-083] saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

1. Uttariṃ - syā. 2. Abhiropanaṭṭhena - [PTS.]

[BJT page 510]
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchājīvassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhissa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Sakadāgāhimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa oḷārikassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.

Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi aṇusahagatassa [PTS page 2-084] kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa aṇusahagatassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.
Arahattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgassa mānassa uddhaccassa avijjāya, mānānusayassa bhavarāgānusayassa1 avijjānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.

1. Rāgānusayassa - syā.

[BJT page 512]

Dassanamaggā sammādiṭṭhi, abhiniropanamaggo sammāsaṅkappo, pariggahamaggo sammāvācā, samuṭṭhānamaggo sammākammanto, vodānamaggo sammāājīvo, paggahamaggo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaggo sammāsati, avikkhepamaggo sammāsamādhi.

Upaṭṭhānamaggo satisambojjhaṅgo, pavicayamaggo dhammavicayasambojjhaṅgo, paggahamaggo viriyasambojjhaṅgo, pharanamaggo pītisambojjhaṅgo, upasamamaggo passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaggo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaggo upekkhāsambojjhaṅgo.

Assaddhiye akampiyamaggo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaggo viriyabalaṃ, pamāde akampiyamaggo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaggo samādhibalaṃ, avijjāya akampiyamaggo paññābalaṃ.

Adhimokkhamaggo saddhindriyaṃ, paggahamaggo viriyindriyaṃ, upaṭṭhānamaggo [PTS page 2-085] satindriyaṃ, avikkhepamaggo samādhindriyaṃ, dassanamaggo paññindriyaṃ,

Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ. 1 Maggo, akampiyaṭṭhena balaṃ. 2 Maggo, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgo. 3 Maggo, hetuṭṭhena 4 maggaṅgaṃ maggo, 5 upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ maggo, padahanaṭṭhena 6. Sammappadhānaṃ maggo, ijjhanaṭṭhena iddhipādo maggo, tathaṭṭhena saccaṃ. 7 Maggo, avikkhepaṭṭhena samatho maggo, anupassanaṭṭhena vipassanā maggo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maggo, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ8 maggo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maggo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi maggo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maggo, muttaṭṭhena vimokkho maggo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maggo, pariccāgaṭṭhena vimutti maggo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maggo, chando mūlaṭṭhena maggo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maggo, phasso samodhānaṭṭhena maggo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maggo, samādhi pamukhaṭṭhena maggo, sati ādhipateyyaṭṭhena maggo, paññā taduttaraṭṭhena 9 maggo, vimutti sāraṭṭhena maggo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maggo'ti.

Maggakathā [PTS page 2-086] samattā.

1. Indriyā-machasaṃ, syā. 2. Balā-machasaṃ. 3. Bojjhaṅgā-machasaṃ. 4. Hetvaṭṭhena-sī 2, 3. Hetaṭṭhena-syā. 5. Maggā-machasaṃ. 6. Padahaṭṭhena-[PTS. 7.] Saccā-machasaṃ, syā, [PTS. 8.] Yuganaddhā-machasaṃ, yuganandhā-syā, [PTS. 9.] Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

[BJT page 514]

10
Maṇḍapeyyakathā

“Maṇḍapeyyamidaṃ bhikkhave brahmacariyaṃ, satthā sammukhībhūto”1, [a,] tidhattamaṇḍo. 2 Satthari sammukhībhūte: desanāmaṇḍo, paṭiggahamaṇḍo3. Brahmacariyamaṇḍo.

Katamo desanāmaṇḍo: catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā4 paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ5. Catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Catunnaṃ iddhipādānaṃ ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Pañcananaṃ indriyānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Pañcannaṃ balānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Sattānaṃ bojjhaṅgānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkakammaṃ. Ayaṃ desanā maṇḍo. (1)

Katamo paṭiggahamaṇḍo: bhikkhu bhikkhunīyo upāsakā upāsikāyo devā manussā, yevā panaññepi keci viññātāro. Ayaṃ paṭiggahamaṇḍo. (2)

Katamo brahmacariyamaṇḍo: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṃ. 6 Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ brahmacariyamaṇḍo. (3)

Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, assaddhiyaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā saddhindriyassa [PYS Page 087] adhimokkhamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Paggahamaṇḍo viriyindriyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyindriyassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Upaṭṭhānamaṇḍo satindriyaṃ, pamādo kasaṭo, pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satindriyassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Avikkhepamaṇḍo samādhindriyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhindiyassa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ dassanamaṇḍo paññindiyaṃ, avijjā7 kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā paññindiyassa dassanamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, assaddhiyaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā saddhābalassa assaddhiye akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Kosajje akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyabalassa kosajje akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ, pamādo kasaṭo, pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satibalassa pamāde akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhibalassa uddhacce akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ avijjā kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā paññābalassa avijjāya akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

1. Satthari sammukhībhūte-syā, [PTS. 2.] Tividho maṇḍo-syā, sī 1, 2. [PTS. 3.] Pariggahamaṇḍo-machasaṃ. 4. Paññāpanā-syā, sī 1, 2, [PTS. 5. -]Syā, sī 1, 2, [PTS. 5.]
Uttanikamma-[PTS. 6.] Seyyathīdaṃ-machasaṃ. 7. Avijjā-machasaṃ. 8. Saṃyuttanikāya-nidāna balavagga.

[BJT page 516]

Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo, pamādo kasaṭo, pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pavicayamaṇḍo dhammavijayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ paggahamaṇḍo viriyasambojjhaṅgo, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyasambojjhaṅgassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo, pariḷāho kasaṭo, pariḷāhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā pītisambojjhaṅgassa pharaṇamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Upasamamaṇḍo [PTS page 2-088] passaddhisambojjhaṅgo, duṭṭhullaṃ kasaṭo, duṭṭhullaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā passaddhisambojjhaṅgassa upasamamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, uddhaccaṃ kasaṭo, uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhisamojjhaṅgassa avikkhepamaṇḍa pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo, appaṭisaṅkhā kasaṭo, appaṭisaṅkhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā upekkhā sambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo, micchaṃ diṭṭhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammā diṭṭhiyā dassanamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo, micchāsaṅkappaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsaṅkappassa abhiniropanamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, pariggahamaṇḍo sammāvācā, micchāvācā kasaṭo, micchāvācaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samāmāvācāya pariggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, micchākammanto kasaṭo, micchākammantaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammākammantassa samuṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, vodānamaṇḍo sammāājīvo, micchāājīvo kasaṭo micchāājīvaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāājīvassa vodānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, micchāvāyāmo kasaṭo, micchāvāyāmaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sāmāvāyāmassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo, micchāsatiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsatiyā upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, avikkhepamaṇḍā sammāsamādhi, micchāsamādhi kasaṭo, micchāsamādhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsamādhissa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Atthi maṇḍo, atthi peyyaṃ, atthi kasaṭo;

Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paggahamaṇḍo viriyindiyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha [PTS page 2-089] attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, upaṭṭhānamaṇḍā satindriyaṃ pamādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avikkhepamaṇḍo samādhindiyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso, dhammaraso vimuttiraso idaṃ peyyaṃ. Dassamaṇḍo paññindriyaṃ, avijjā kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ.

1. Avijjaṃ - machasaṃ.

[BJT page 518]

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, yo tattharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, kosajja akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ, pamādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ, avijjā kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ.

Upaṭṭhānamaṇeḍā satisambojjhaṅgo, pāmādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pavicayamaṇḍo dhammavicayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paggahamaṇḍo viriyasambojjhaṅgo, kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo, pariḷāho kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, upasamamaṇḍo passaddhi sambojhaṅgo, duṭṭhullaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, uddhaccaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo, apaṭisaṅkhā kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ.

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pariggahamaṇḍo sammāvācā, micchāvācā kasaṭo, yo tattha [PTS page 2-090] attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, micchākammanto kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, vodānamaṇḍo sammāājīvo, micchāājīvo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paggahamaṇḍo sammāvāyāmo micchāvāyāmo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi, micchāsamādhi kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ,

[BJT page 520]

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, pariggahamaṇḍo sammāvācā, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, vodānamaṇḍo sammāājīvo, paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi.

Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo, pavicayamaṇḍo dhammavicaya sambojjhaṅgo paggahamaṇḍo viriyasambojjhaṅgo, pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo upasamamaṇḍo passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo.

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ.

Adhimokkhamaṇḍo saddhābalaṃ, paggahamaṇḍo viriyabalaṃ, upaṭṭhānamaṇḍo satibalaṃ, avikkhepamaṇḍo samādhibalaṃ, dassanamaṇḍo paññābalaṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ1 maṇḍo2 akampiyaṭṭhena balaṃ3 maṇḍo, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgo4 maṇḍo, hetuṭṭhena 5 maggo maṇḍo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ6 maṇḍo, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ7 maṇḍo, ijjhanaṭṭhena iddhipādo8 maṇḍo, tathaṭṭhena saccaṃ9 maṇḍo, avikkhepaṭṭhena samatho maṇḍo anupassanaṭṭhena vipassanā maṇḍo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maṇḍo, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ10 maṇḍo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maṇḍo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi maṇḍo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maṇḍo, [PTS page 2-091] muttaṭṭhena vimokkho maṇḍo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maṇḍo, pariccāgaṭṭhena vimutti maṇḍo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maṇḍo, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ maṇḍo.

Chando mulaṭṭhena maṇḍo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maṇḍo, phasso samodhānaṭṭhena maṇḍo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maṇḍo, samādhi pamukhaṭṭhena maṇḍo, sati ādhipateyyaṭṭhena maṇḍo, paññā taduttaraṭṭhena 11 maṇḍo, vimutti sāraṭṭhena maṇḍo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maṇḍoti.

Maṇḍapeyyakathā samattā.

Catutthakabhāṇavāraṃ

Mahāvaggo paṭhamo.

Tassa vaggassa uddānaṃ bhavati:
Ñāṇa12 diṭṭhi ca assāsā
Indriyaṃ vimokkha pañcamā, gatikammavipallāsā
Vaggo maṇḍena te dasā'ti.

Esa nikāyadharaṭṭhapito13
Asamo paṭhamo pavaro varavaggo'ti14. [PTS page 2-092]
1. Indriyā-machasaṃ, syā. 2. Indriyamaṇḍo-sī 1, 2, 3, sa. 3. Balā-machasaṃ, 4. Bojjhaṅgā-machasaṃ, 5. Hetaṭṭhena-syā. Sī 1, 2, 3. 6. Satipaṭṭhānā machasaṃ, syā. [PTS. 7.] Sammappadhānā-machasaṃ, syā. [PTS. 8.] Iddhipādā-machasaṃ, syā. [PTS. 9.] Saccā-machasaṃ, syā, saccamaṇḍo-sī 1, 2;3 10. Yuganaddhā-machasaṃ, yuganandhā-syā. [PTS. 11.] Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ. Sī 1. 12. Ñāṇaṃ-sī 2. 13. Nikāyadharehi ṭhapito-machasaṃ nikāyacaro ṭhapito-syā. [PTS. 14.] Paṭhamo ca pavaro varavaggoti-syā. Pavaro varo ca vaggoti-[PTS.]


Help | About | Contact | Scope of the Dhamma gift | Collaboration
Anumodana puñña kusala!

en/tipitaka/sltp/patis_i_utf8.txt · Last modified: 2019/10/30 14:53 by Johann