User Tools

Site Tools


Translations of this page?:
km:tipitaka:book_053

មាតិកា

-Namo tassa bhagavato arahato sammā-
ព្រះត្រៃបិដកភាសាខ្មែរ - Tipiṭaka Khmer language
ភាគ ៥៣ - Book 53

Ven. Members of the Sangha, Ven. Theras Valued Upasaka, valued Upasika This is a Work Edition! 1.Edition 20180112 Do not share it further except for editing and working purposes within the transcription project on sangham.net. Only for personal use. If you find any mistake or like to join the merits please feel invited to join here: sangham.net or Upasika Norum on sangham.net Anumodana!

សូម​ថ្វាយបង្គំ​ចំពោះ​ព្រះសង្ឃ, ជំរាបសួរ​ឧបាសក និង​ឧបាសិកា​ទាំង​អស់ នេះ​គឺ​ជា​សេចក្តី​ព្រាងច្បាប់​ការ​បោះ​ពុម្ព​ផ្សាយ! 1.Edition 20180112 សូម​កុំ​ចែក​រំលែក​បន្ថែម​ទៀត ប្រសិន​បើ​មិន​មែន​សម្រាប់​ការ​កែសម្រួល​នៅ sangham.net និង​កិច្ច​ការ​នេះ។ សូម​គិត​ថា​លោក​អ្នក​ត្រូវ​បាន​អញ្ជើញ​ដើម្បី​ចូល​រួម​បុណ្យកុសល​នេះ និង​​សូមប្រាប់​ពួក​យើង​អំពី​កំហុស និង​ប្រើវេទិកា​នេះ: sangham.net ឬ​ប្រាប់​ឧបាសិកា Norum នៅ​លើ sangham.net សូម​អនុមោទនា!

A topic about progress and feedback can be found here: ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ០៥៣ - Tipitaka Book 053, for change log on ati.eu see here: រាយការណ៍ ភាគ ០៥៣



book_053.jpg

លេខសម្គាល់
លេខទំព៍រ

ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ទី ៥៣

ទ. ១

សុត្តន្តបិដក

ខុទ្ទកនិកាយគ

ឥតិវុត្តកៈ

ឯកកនិបាត (ទី ១.)

នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។

ខ្ញុំ​សូម​នមស្ការ ចំពោះ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ ជា​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះ​អង្គ​នោះ​។

បឋមវគ្គ (១.)

លោភសូត្រ (១.)

(១. លោភសុត្តំ)

[១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​លោភៈ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា​ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ​ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ល្មោភ​ហើយ​ព្រោះ​លោភៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​លោភៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ ​មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត​ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ទ. ២ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

ទោសសូត្រ (២.)

(២. ទោសសុត្តំ)

[២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បីឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​ទោសៈ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ប្រទូស្ត​ហើយ​ព្រោះ​ទោសៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​ទោសៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

មោហសូត្រ (៣.)


ទ. ៣

(៣. មោហសុត្តំ)

[៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​មោហៈ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ វង្វេង​ហើយ ព្រោះ​មោហៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​មោហៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី៣។

កោធសូត្រ (៤.)

(៤. កោធសុត្តំ)

[៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​សេចក្ដី​ក្រោធ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។

ទ. ៤លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ក្រោធ​ហើយ ព្រោះ​សេចក្ដី​ក្រោធ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​សេចក្ដី​ក្រោធ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

មក្ខសូត្រ (៥.)

(៥. មក្ខសុត្តំ)

[៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​សេចក្ដី​លុបគុណ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៥

សត្វ​ទាំង​ឡាយ លុបគុណ​ហើយ ព្រោះ​សេចក្ដី​លុបគុណ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​សេចក្ដី​លុបគុណ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ រមែង​មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

មានសូត្រ (៦.)

(៦. មានសុត្តំ)

[៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ ចេញ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អនាគាមី។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​ធម៌ ១ គឺ​មានះ តថាគត​ជា​អ្នក​ធានា ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ប្រកាន់​ហើយ ព្រោះ​មានះ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​មានះ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ទ. ៦ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

សព្វបរិញ្ញាសូត្រ (៧.)

(៧. សព្វបរិញ្ញាសុត្តំ)

[៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង នូវ​ហេតុ​ទាំង​ពួង មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់ នូវ​ហេតុ​ទាំង​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​ហេតុ​ទាំង​ពួង ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​ហេតុ​ទាំង​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា ដឹង​ហេតុ​ទាំង​ពួង ដោយ​អាការ​ទាំង​ពួង មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ផល (សកល​កាយ) ទាំង​ពួង បុគ្គល​នោះ​ឯង កំណត់​ដឹង​ហេតុ​ទាំង​ពួង បុគ្គល​នោះ ទើប​កន្លង​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង​បាន​ដោយ​ពិត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី៧។

មានបរិញ្ញាសូត្រ (៨.)


ទ. ៧

(៨. មានបរិញ្ញាសុត្តំ)

[៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​មានះ មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​មានះ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​មានះ ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​មានះ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ពួក​សត្វ​នេះ ជា​អ្នក​ប្រកប​ដោយ​មានះ ត្រូវ​មានះ​ចាក់​ស្រែះ​ហើយ ត្រេកអរ​ក្នុង​ភព កាល​មិន​កំណត់​ដឹង​មានះ តែង​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត ចំណែក​ពួក​សត្វ​ណា លះ​បង់​មានះ​បាន​ហើយ ផុត​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​អស់​មានះ សត្វ​ទាំង​នោះ គ្រប​សង្កត់​នូវ​គ្រឿង​ចាក់​ស្រែះ គឺ​មានះ​បាន​ហើយ កន្លង​បង់​នូវ​គ្រឿង​ចាក់​ស្រែះ​ទាំង​ពួង​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នុ៎ះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

លោភបរិញ្ញាសូត្រ (៩.)


ទ. ៨

(៩. លោភបរិញ្ញាសុត្តំ)

[៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​លោភៈ មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​លោភៈ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​លោភៈ ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​លោភៈ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ជាប់​ហើយ​ព្រោះ​លោភៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​លោភៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

ទោសបរិញ្ញាសូត្រ (១០.)


ទ. ៩

(១០. ទោសបរិញ្ញាសុត្តំ)

[១០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​ទោសៈ ​មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​ទោសៈ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​ទោសៈ ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​ទោសៈ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ប្រទូស្ដ​ហើយ ព្រោះ​ទោសៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​ទោសៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ បាដិភោគវគ្គ ទី ១។

ឧទា្ទននៃបាដិភោគវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពីរាគៈ ១ ទោសៈ ១ មោហៈ ១ សេចក្ដី​ក្រោធ ១ សេចក្ដី​លុបគុណ ១ មានះ ១ ហេតុ​ទាំង​ពួង ១ មានះ ១ រាគៈ ទោសៈ ២ ទៀត អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ ​ពោល​ថា​ជា​បឋមវគ្គ។

ទុតិយវគ្គ (២.)

ឥតិវុត្តកៈ ឯកនិបាត ទុតិយវគ្គ

មោហបរិញ្ញាសូត្រ (១.)


ទ. ១០

(១. មោហបរិញ្ញាសុត្តំ)

[១១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​មោហៈ មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​មោហៈ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​មោហៈ ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​មោហៈ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​នឹង​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ វង្វេង​ហើយ ព្រោះ​មោហៈ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​មោហៈ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

កោធបរិញ្ញាសូត្រ (២.)

(២. កោធបរិញ្ញាសុត្តំ)

[១២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ក្រោធ មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​សេចក្ដី​ក្រោធ​នោះ មិន​គួរ​ ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ទ. ១១ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ក្រោធ ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​នូវ​សេចក្ដី​ក្រោធ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ទាំង​ឡាយ ក្រោធ​ហើយ ព្រោះ​សេចក្ដី​ក្រោធ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ ​លះ​បង់​សេចក្ដី​ក្រោធ​នោះ លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

មក្ខបរិញ្ញាសូត្រ (៣.)

(៣.មក្ខបរិញ្ញាសុត្តំ)

[១៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​លុបគុណ មិន​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ មិន​លះ​បង់​នូវ​សេចក្ដី​លុបគុណ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​កាល​ដឹង​ច្បាស់ កំណត់​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​លុបគុណ ទាំង​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​នឿយ​ណាយ លះ​បង់​សេចក្ដី​លុបគុណ​នោះ​បាន ទើប​គួរ​ដើម្បី​នឹង​អស់​ទុក្ខ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ១២

សត្វ​ទាំង​ឡាយ លុបគុណ​ហើយ ព្រោះ​សេចក្ដី​លុបគុណ​ណា តែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ សត្វ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ឃើញ​ច្បាស់ ដឹង​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ​ហើយ រមែង​លះ​បង់​សេចក្ដី​លុបគុណ​នោះ​បាន លុះ​លះ​បង់​បាន​ហើយ មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត ក្នុង​កាល​ណា​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

អវិជ្ជានីវរណសូត្រ (៤.)

(៤. អវិជ្ជានីវរណសុត្តំ)

[១៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ត្រូវ​នីវរណៈ​ណា រួបរឹត​ហើយ តែង​អន្ទោល​ទៅ តែង​ត្រាច់​ទៅ អស់​រាត្រី​វែង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត មិន​ឃើញ​នីវរណៈ​ដទៃ​នោះ សូម្បី​តែ​នីវរណៈ​មួយ ដូច​អវិជ្ជា​នីវរណៈ​នេះ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ហេតុ​តែ​ពួក​សត្វ​ត្រូវ​អវិជ្ជា​នីវរណៈ​រួបរឹត​ហើយ ទើប​បាន​អន្ទោល​ទៅ ត្រាច់​ទៅ អស់​រាត្រី​វែង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ពួក​សត្វ ត្រូវ​មោហៈ​ដែល​ជា​ធម៌​ឯក មិន​មាន​ធម៌​ដទៃ​ដូច រួបរឹត​បិទបាំង​យ៉ាង​នេះ​ហើយ តែង​អន្ទោល​ទៅ​អស់​ថ្ងៃ និង​យប់​ដ៏​វែង ចំណែក​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ណា លះ​បង់​មោហៈ ទំលាយ​គំនរ​នៃ​ងងឹត​ហើយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ នឹង​មិន​អន្ទោល​ទៅទៀត ព្រោះ​ហេតុ​របស់​សត្វ​ទាំង​នោះ​មិន​មាន។

ទ. ១៣ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

តណ្ហា​សំយោជនសូត្រ (៥.)

(៥. តណ្ហា​សំយោជនសុត្តំ)

[១៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​សំយោជនៈ​ណា​ហើយ តែង​អន្ទោល​ទៅ ត្រាច់​ទៅ អស់​រាត្រី​ដ៏​វែង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត មិន​ឃើញ​សំយោជនៈ​ដទៃ​នោះ សូម្បី​តែ​សំយោជនៈ​មួយ ដូច​ជា​តណ្ហា​សំយោជនៈ​នេះ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ហេតុ​តែ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ប្រកប​ដោយ​តណ្ហា​សំយោជនៈ​ហើយ ទើប​បាន​អន្ទោល​ទៅ ត្រាច់​ទៅ អស់​រាត្រី​វែង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុរស​មាន​តណ្ហា​ជា​គំរប់​ពីរ កាល​អន្ទោល​ទៅ​កាន់​សង្សារ​អស់​កាល​ដ៏​វែង រមែង​មិន​កន្លង​នូវ​សង្សារវដ្ដ ដែល​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ និង​យ៉ាង​ដទៃ​បាន​ឡើយ ភិក្ខុ​ដឹង​នូវ​តណ្ហា​នេះ ថា​ជា​ទោស ជា​ដែន​កើត​នៃ​ទុក្ខ​ហើយ ជា​អ្នក​ប្រាស​ចាក​តណ្ហា មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ ជា​អ្នក​មាន​សតិ គប្បី​វៀរ​បង់​ចោល​ចេញ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

បឋមសេខសូត្រ (៦.)


ទ. ១៤

(៦. បឋមសេខសុត្តំ)

[១៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​ជា​សេក្ខៈ មិន​ទាន់​សម្រេច​អរហត្តផល​នៅ​ឡើយ ហើយ​ប្រាថ្នា​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ធ្វើ​បច្ច័យ​ខាង​ក្នុង ឲ្យ​ជា​ហេតុ ហើយ​មិន​ឃើញ​ហេតុ​ដទៃ សូម្បី​តែ​ហេតុ​មួយ ដែល​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ ដូច​ជា​យោនិសោ​មនសិការៈ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​កាល​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត ដោយ​ឧបាយ​ហើយ ទើប​លះ​បង់​អកុសល ចំរើន​កុសល​បាន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

យោនិសោ​មនសិការៈ ជា​ធម៌​របស់​ភិក្ខុ​ជា​សេក្ខៈ ធម៌​ដទៃ ដែល​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន ដើម្បី​សម្រេច​ប្រយោជន៍​ដ៏​ឧត្តម​ដូច្នោះ មិន​មាន​ឡើយ កាល​ភិក្ខុ​ផ្គង​ចិត្ត ដោយ​ឧបាយ ទើប​ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទុក្ខ​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

ទុតិយសេខសូត្រ (៧.)


ទ. ១៥

(៧. ទុតិយសេខសុត្តំ)

[១៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​ជា​សេក្ខៈ មិន​ទាន់​សម្រេច​អរហត្តផល​នៅ​ឡើយ ហើយ​ប្រាថ្នា​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម ចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ធ្វើ​បច្ច័យ​ខាង​ក្រៅ ឲ្យ​ជា​ហេតុ ហើយ​មិន​ឃើញ​ហេតុ​ដទៃ សូម្បី​តែ​ហេតុ​មួយ ដែល​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ ឲ្យ​ដូច​ជា​ភាព​នៃ​បុគ្គល​មាន​កល្យាណ​មិត្ត​នេះ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​កល្យាណ​មិត្ត ទើប​លះ​បង់​អកុសល ចំរើន​កុសល​បាន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ណា មាន​កល្យាណ​មិត្ត មាន​សេចក្ដី​កោត​ក្រែង ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​គោរព ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​របស់​កល្យាណ​មិត្ត ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតី ភិក្ខុ​នោះ ទើប​គួរ​ដល់​នូវ​កិរិយា​អស់​សំយោជនៈ​ទាំង​ពួង ដោយ​លំដាប់​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

សង្ឃភេទសូត្រ (៨.)


ទ. ១៦

(៨. សង្ឃភេទសុត្តំ)

[១៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ១ កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង ដើម្បី​មិន​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​មិន​ជា​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​មិន​ជា​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​មិន​ចំរើន​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​ជា​ទុក្ខ​ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​សង្ឃភេទ (ការ​បំបែក​សង្ឃ) ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​សង្ឃ​បែក​គ្នា​ហើយ ការ​ឈ្លោះ​ប្រកែក​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​កើត​មាន ការ​ប្រទេច​ផ្ដាសា​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​កើត​មាន ការ​បោក​បោះ​ពាក្យសំដី​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​កើត​មាន ការ​លះ​បង់​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​កើត​មាន ជន​ទាំង​ឡាយ ដែល​មិន​ទាន់​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​សង្ឃ​នោះ ក៏​មិន​ជ្រះ​ថ្លា ជន​ពួក​ខ្លះ ដែល​ជ្រះ​ថ្លា​ស្រាប់​ហើយ ក៏​ងាក​ទៅ​ជា​យ៉ាង​ដទៃ​វិញ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ជា​អ្នក​បំបែក​សង្ឃ ត្រេកអរ​ក្នុង​ពួក មិន​ឋិត​ក្នុង​ធម៌ តែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក តាំង​នៅ​អស់​មួយ​កប្ប រមែង​សាបសូន្យ​ចាក​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ បុគ្គល​បំបែក​សង្ឃ​ដែល​ព្រមព្រៀង​គ្នា​ហើយ តែង​ឆេះ​ក្នុង​នរក​អស់​មួយ​កប្ប។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

សង្ឃសាមគ្គីសូត្រ (៩.)


ទ. ១៧

(៩. សង្ឃសាមគ្គីសុត្តំ)

[១៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ១ កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​ជា​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​ជា​សុខ​ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​សេចក្ដី​ព្រមព្រៀង​របស់​សង្ឃ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​សង្ឃ​ព្រមព្រៀង​គ្នា​ហើយ ការ​ឈ្លោះ​ប្រកែកគ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​មិន​កើត​មាន ការ​ប្រទេច​ផ្ដាសា​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​មិន​កើត​មាន ការ​បោក​បោះ​ពាក្យ​សំដី​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​មិន​កើត​មាន ការ​លះ​បង់​គ្នា​នឹង​គ្នា ក៏​មិន​កើត​មាន ជន​ទាំង​ឡាយ ដែល​មិន​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​សង្ឃ​នោះ ក៏​រមែង​ជ្រះ​ថ្លា ពួក​ជន​ដែល​ជ្រះ​ថ្លា​ស្រាប់​ហើយ ក៏​រឹងរឹត​តែ​ជ្រះ​ថ្លា​ឡើង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សេចក្ដី​ព្រមព្រៀងនៃសង្ឃ ជា​ហេតុ​នាំ​សេចក្ដី​សុខ​មក​ឲ្យ ការ​អនុគ្រោះ​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ ដែល​មាន​សេចក្ដី​ព្រមព្រៀង​គ្នា (ជា​ហេតុ​នាំ​សេចក្ដី​សុខ​មក​ឲ្យ) បុគ្គល​ត្រេកអរ ក្នុង​ជន​ដែល​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា តាំង​នៅ​ក្នុង​ធម៌ រមែង​មិន​សាបសូន្យ ចាក​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ បុគ្គល​ធ្វើ​សង្ឃ ឲ្យ​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា រមែង​រីករាយ ក្នុង​ឋានសួគ៌ អស់ ១ កប្ប។

ទ. ១៨ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

បទុដ្ឋចិត្តសូត្រ (១០.)

(១០. បទុដ្ឋចិត្តសុត្តំ)

[២០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត កំណត់​ចិត្ត​ដោយ​ចិត្ត​ហើយ ដឹង​ច្បាស់​បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ ដែល​មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ដ​យ៉ាង​នេះ​ថា បើ​បុគ្គល​នេះ ធ្វើ​មរណ​កាល​ទៅ ក្នុង​សម័យ​នេះ មុខជា​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ដូច​ជា​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ទំលាក់​។ រឿង​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ដ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ ហេតុ​តែ​មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ដ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ក៏​រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត និង​នរក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​ជ្រាប​បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ ដែល​មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ដ ទើប​ទ្រង់​ព្យាករ​សេចក្ដី​នុ៎ះ ក្នុង​សំណាក់​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ថា បើ​បុគ្គល​នេះ ធ្វើ​មរណ​កាល​ទៅ ក្នុង​សម័យ​នេះ មុខជា​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ព្រោះ​តែ​បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ដ បុគ្គល​បែប​នោះ ដូច​ជា​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ទំលាក់​យ៉ាង​នេះ​ឯង សត្វ​ទាំង​ឡាយ រមែង​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ ព្រោះ​ហេតុ​តែ​មាន​ចិត្ត​ប្រទូស។

ទ. ១៩ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ ទុតិយវគ្គ។

ឧទ្ទាននៃទុតិយវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពីមោហៈ ១ សេចក្ដី​ក្រោធ ១ សេចក្ដី​លុបគុណ​គេ ១ សេចក្ដី​វង្វេង ១ កាម ១ សេក្ខៈ​មាន ២ លើក ការ​បំបែក ១ សេចក្ដី​ត្រេកអរ ១ បុគ្គល ១ លោក​ពោល​ថា​ជា​វគ្គ ទី ២។

តតិយវគ្គ (៣.)

ឥតិវុត្តកៈ ឯកនិបាត តតិយវគ្គ

បសន្នចិត្តសូត្រ (១.)


ទ. ២០

(១. បសន្នចិត្តសុត្តំ)

[២១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត កំណត់​ដឹងចិត្ត​ដោយ​ចិត្ត ដឹង​ច្បាស់ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ​ក្នុង​លោក​នេះ ដែល​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា​ហើយ យ៉ាង​នេះ​ថា បើ​បុគ្គល​នេះ ធ្វើ​មរណ​កាល​ទៅ​ក្នុង​សម័យ​នេះ នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ឋានសួគ៌ ដូច​ជា​គេ​នាំ​យក​ទៅ​តម្កល់​ទុក។ ដំណើរ​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ ហេតុ​តែ​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា​យ៉ាង​នេះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ក៏​រមែង​ទៅ​កើត​ឯសុគតិសួគ៌​ទេវលោក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​ជ្រាប​បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ ដែល​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា ក្នុង​លោក​នេះ ទើប​ទ្រង់​ព្យាករ​សេចក្ដី​នុ៎ះ ក្នុង​សំណាក់​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ថា បើ​បុគ្គល​នេះ ធ្វើ​មរណ​កាល​ទៅ ក្នុង​សម័យ​នេះ នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​សុគតិ ព្រោះ​បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា បុគ្គល​បែប​នោះ ដូច​ជា​គេ​នាំ​យក​ទៅ​តម្កល់​ទុក (ក្នុង​សួគ៌) យ៉ាង​នេះ​ឯង សត្វ​ទាំង​ឡាយ រមែង​ទៅ​កាន់​សុគតិ ព្រោះ​ហេតុ​តែ​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

មេត្តសូត្រ (២.)


ទ. ២១

(២. មេត្តសុត្តំ)

[២២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ កុំ​ខ្លាច​បុណ្យ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ពាក្យ​ថា បុណ្យ​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​សេចក្ដី​សុខ​ដែល​ជា​ទី​ប្រាថ្នា ជា​ទី​ត្រេកអរ ជា​ទី​ស្រឡាញ់ ជា​ទី​ពេញចិត្ត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ស្គាល់​ច្បាស់ ផល​នៃ​បុណ្យ ដែល​ជា​ទី​ប្រាថ្នា ជា​ទី​ត្រេកអរ ជា​ទី​ស្រឡាញ់ ជា​ទី​ពេញចិត្ត ដែល​តថាគត​បាន​ហើយ អស់​កាល​ជា​អង្វែង ដែល​តថាគត​ធ្វើ​ហើយ អស់​កាល​ជា​អង្វែង។ តថាគត​បាន​ចំរើន​មេត្តា ចិត្ត អស់ ៧ ឆ្នាំ មិន​បាន​មក​កាន់​លោក​នេះ​ទៀត អស់ ៧ សំវដ្ដ​វិវដ្ដ​កប្ប ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ដំណើរ​ថា កាល​កប្ប​វិនាស តថាគត​បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​អាភស្សរព្រហ្ម កាល​កប្ប​ចំរើន តថាគត​បាន​ចូល​ទៅ​កាន់​ព្រហ្មវិមាន ដែល​សូន្យ​ទទេ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ក្នុង​ទី​នោះ តថាគត​ជា​ព្រហ្ម ជា​មហាព្រហ្ម គ្រប​សង្កត់​សត្វ​ដទៃ​បាន សត្វ​ដទៃ​មិន​អាច​គ្រប​សង្កត់​តថាគត​បាន​ទេ តថាគតឃើញ​ហេតុ​សព្វ​គ្រប់​ អាចញុាំង​​អំណាច ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន ដោយ​ពិត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​ទៀត តថាគត​បាន​កើត​ជា​ព្រះ​ឥន្ទ្រ ជាធំ​ជាង​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ ៣៦ ដង បាន​ជា​ស្ដេច​ចក្រពត្តិ ធម្មិកធម្មរាជ ជា​ឥស្សរៈ​លើ​ផែនដី ដែល​មាន​សមុទ្រ​ទាំង ៤ ជា​ទី​បំផុត ជា​ស្ដេច​ឈ្នះ​សង្គ្រាម មាន​ជនបទ ដល់​នូវ​ការ​មាំមួន បរិបូណ៌​ដោយ​រតនៈ​ទាំង ៧ ប្រការ អស់​ច្រើន​រយ​ដង នឹង​បាច់​ពោល​ទៅ​ថ្វី ដល់​ប្រទេស​រាជ្យ។ ទ. ២២ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​នោះ មាន​សេចក្ដី​ត្រិះ​រិះ​ថា នេះ​ជា​ផលកម្ម​របស់​អាត្មា​អញ​ដូច​ម្ដេច​ហ្ន៎ នេះ​ជា​វិបាក​នៃ​កម្ម​ដូច​ម្ដេច ដែល​នាំ​ឲ្យ​អាត្មា​អញ​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ មាន​អានុភាព​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ ក្នុង​កាល​ឥឡូវ​នេះ​។

ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​នោះ មាន​សេចក្ដី​ត្រិះ​រិះ​ថា នេះ​ជា​ផលកម្ម​ទាំង​ឡាយ ៣ យ៉ាង របស់​អាត្មា​អញ នេះ​ជា​វិបាក​នៃ​កម្ម​ទាំង​ឡាយ ៣ យ៉ាង ដែល​នាំ​ឲ្យ​អាត្មា​អញ​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ មាន​អានុភាព​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ ក្នុង​កាល​ឥឡូវ​នេះ គឺ​ផល​ទាន ១ ការ​ទូន្មាន​ឥន្ទ្រិយ ១ ការ​សង្រួម ១។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

កុលបុត្រ​អ្នក​ប្រាថ្នា​ប្រយោជន៍ គួរ​សិក្សា គឺ​ថា គប្បី​សេព​នូវ​បុណ្យ​ដែល​មាន​ផល​បរិបូណ៌ មាន​វិបាក​ជា​សុខ គួរ​ចំរើន​ទាន ១ ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ស្មើ គឺ​សីល ១ មេត្តា​ចិត្ត ១ លុះ​ចំរើន​ធម៌​ទាំង ៣ នេះ ដែល​មាន​អានិសង្ស​ជា​សុខ​ហើយ រមែង​ចូល​ទៅ​កាន់​លោក​ជា​សុខ1) ឥតមានទុក្ខ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

ឧភយត្ថសូត្រ (៣.)


ទ. ២៣

(៣. ឧភយត្ថសុត្តំ)

[២៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ១ ដែល​បុគ្គល​ចំរើន​ហើយ ធ្វើ​ឲ្យ​រឿយៗ​ហើយ រមែង​បាន​ប្រយោជន៍​ទាំង ២ គឺ​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ១ ប្រយោជន៍​ក្នុង​បរលោក ១។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ ក្នុង​កុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ជា​ធម៌ ១ ដែល​បុគ្គល​ចំរើន​ហើយ ធ្វើ​ឲ្យ​រឿយ ៗ ហើយ រមែង​បាន​ប្រយោជន៍​ទាំង ២ គឺ​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ១ ប្រយោជន៍​ក្នុង​បរលោក ១។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ​ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ តែង​សរសើរ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ​ក្នុង​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ឌិត​មិន​ប្រមាទ​ហើយ រមែង​បាន​ប្រយោជន៍​ទាំង ២ គឺ​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ១ ប្រយោជន៍​ក្នុង​បរលោក ១ អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា ព្រោះ​បាន​ប្រយោជន៍​ទាំង ២ ទើប​ហៅ​ថា​ជា​បណ្ឌិត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

អដ្ឋិបុញ្ជសូត្រ (៤.)


ទ. ២៤

(៤. អដ្ឋិបុញ្ជសុត្តំ)

[២៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បុគ្គល​ម្នាក់​ស្ទុះ​ទៅ អន្ទោល ទៅ អស់​កប្ប បំណែក​ឆ្អឹង ពំនូក​ឆ្អឹង គំនរ​ឆ្អឹង​ជា​ច្រើន បើ​បុគ្គល​ប្រមូល​នាំមក​ដំ​កល់​ទុក (១ កន្លែង) ហើយ​រក្សាទុក មិន​ឲ្យ​វិនាស​ខ្ចាត់​ខ្ចាយ​ទៅ ឆ្អឹង​នឹង​ដូច​ជា​ភ្នំ​វេបុល្ល​នេះ​ដូច្នោះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះ​អង្គ​ស្វែង​រក​គុណ​ដ៏​ធំ ទ្រង់​ត្រាស់​ដូច​នេះ​ថា គំនរ​ឆ្អឹង​បុគ្គល​ម្នាក់​ៗ ក្នុង​មួយ​កប្ប ជា​គំនរ​ប៉ុន​ភ្នំ ឯ​ភ្នំ​នោះ​ឯង ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ត្រាស់​ថា ភ្នំ​វេបុល្ល ជា​ភ្នំ​ធំ ជា​ភ្នំ​ខ្ពស់​ជាង​ភ្នំ​គិជ្ឈកូដ ក្បែរក្រុង​គិរិព្វជះ គឺ​រាជគ្រឹះ​របស់​ពួក​ជន​អ្នក​ស្រុក​មគធៈ កាល​ណា​បើ​បុគ្គល​ឃើញ​អរិយ​សច្ច​ទាំង​ឡាយ​ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ប្រពៃ គឺ​ទុក្ខ ១ ហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ទុក្ខ ១ ការ​កន្លង​បង់​ទុក្ខ ១ មគ្គ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៨ ដ៏​ប្រសើរ ដែល​ជា​ទី​ញុាំង​​សត្វ​ឲ្យ​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទុក្ខ ១ លុះ​បុគ្គល​នោះ អន្ទោល​ទៅ​អស់ ៧ ជាតិ ជា​យ៉ាង​ក្រៃលែង នឹង​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន ព្រោះ​អស់​សំយោជនៈ​ទាំង​ពួង។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

មុសាវាទសូត្រ (៥.)


ទ. ២៥

(៥. មុសាវាទសុត្តំ)

[២៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុរស​បុគ្គល​ដែល​កន្លង​ធម៌ ១ ហើយ តថាគត​មិន​ដែល​ពោល​ថា បុរស​បុគ្គល​នោះ មិន​គប្បី​ធ្វើ​បាប​កម្ម​បន្តិច​បន្តួច ដូច​នេះ​ឡើយ។ ធម៌ ១ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ១ នេះ គឺ​សម្បជាន​មុសាវាទ (ការ​ពោល​ពាក្យ​កុហក​ទាំង​ដឹង​ខ្លួន)។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ​ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សត្វ​ដែល​កន្លង​ធម៌ ១ គឺ​អ្នក​ពោល​ពាក្យ​កុហក មាន​បរលោក​កន្លង​បង់​ហើយ មិន​គប្បី​ធ្វើ​អំពើ​បាប មិន​មាន​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី៥។

ទានសូត្រ (៦.)

(៦. ទានសុត្តំ)

[២៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ពួក​សត្វ​ដឹង​ផល​នៃ​ការ​ចែក​ទាន ដូច​ជា​តថាគត​ដឹង​ដូច្នោះ បើ​មិន​ទាន់​ឲ្យ​ទាន​ទេ ក៏​មិន​ហ៊ាន​បរិភោគ​ឡើយ មួយ​ទៀត មន្ទិល គឺ​សេចក្ដី​កំណាញ់​របស់​សត្វ​ទាំង​នោះ ក៏​មិន​គ្រប​សង្កត់​ចិត្ត​បាន​ឡើយ។ ទោះ​បី​ពំនូក​បាយ​ជា​ដម្បូង ដុំ​បាយ​ជា​ដម្បូង​ឯណា របស់​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ សត្វ​ទាំង​ឡាយ មិន​បាន​រំលែក​អំពី​ពំនូត​បាយ​នោះ ក៏​មិន​បរិភោគ​ឡើយ បើ​សត្វ​ទាំង​នោះ មាន​បដិគ្គាហក​បុគ្គល។ ទ. ២៦ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ដឹង​ផល​នៃ​ការ​ឲ្យ និង​ការ​ចែក​រលែក​យ៉ាង​ណា សត្វ​ទាំង​ឡាយ មិន​ដឹង​យ៉ាង​នោះ​ទេ ព្រោះ​ហេតុ​ណា ហេតុ​នោះ សត្វ​ទាំង​ឡាយ មិន​បាន​ឲ្យ​ទាន​ហើយ ទើប​ហ៊ាន​បរិភោគ មួយ​ទៀត មន្ទិល គឺ​សេចក្ដី​កំណាញ់ ក៏​តែង​គ្រប​សង្កត់​ចិត្ត​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ​។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បើ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ គប្បី​ដឹង​ផល នៃ​ការ​ចែក​រលែក ថា​មាន​ផល​ច្រើន ដូច​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​ស្វែង​រក​គុណ​ដ៏​ធំ ត្រាស់​ទុក​ហើយ​យ៉ាង​នេះ សត្វ​ទាំង​ឡាយ មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា គប្បី​បន្ទោបង់​មន្ទិល គឺ​សេចក្ដី​កំណាញ់​ចេញ ទាន​ដែល​គេ​ឲ្យ​ហើយ ដល់​ព្រះ​អរិយៈ​ទាំង​ឡាយ​ណា រមែង​មាន​ផល​ច្រើន បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ គួរ​ឲ្យ​ទាន​ដល់​ព្រះ​អរិយៈ​ទាំង​នោះ ក្នុង​កាល​ដ៏​គួរ មួយ​ទៀត ជន​ច្រើន​នាក់ ឲ្យ​បាយ​ជា​ទក្ខិណា​ទាន ដល់​ទក្ខិណេយ្យ​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ ទាយក​ទាំង​ឡាយ លុះ​ច្យុត​អំពី​អត្តភាព​ជា​មនុស្ស​នេះ​ហើយ រមែង​ទៅ​កាន់​ឋានសួគ៌ ទាយក​ទាំង​នោះ លុះ​ទៅ​កាន់​ឋានសួគ៌ ជា​អ្នក​មាន​ចំណង់​ក្នុង​កាម រមែង​រីករាយ ក្នុង​ស្ថាន​សួគ៌​នោះ សត្វ​ទាំង​ឡាយ មិន​កំណាញ់ រមែង​សោយ​ផល នៃ​ការ​ចែក​រលែក។

ទ. ២៧ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

មេត្តាភាវនាសូត្រ (៧.)

(៧. មេត្តាភាវនាសុត្តំ)

[២៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឲ្យ​ផល​ក្នុង​បដិសន្ធិ​កាល និង​បវត្តិ​កាល​ឯណា​នី​មួយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​អស់​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​នៃ​មេត្តាចេតោវិមុត្តិ ដែល​បុគ្គល​ចែក​ឲ្យ​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង​ឡើយ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ តែង​គ្រប​សង្កត់​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​នោះ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ដូច​ពន្លឺ​ពួក​ផ្កាយ​ឯណា​នី​មួយ ពន្លឺ​ពួក​ផ្កាយ​ទាំង​អស់​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​ពន្លឺ​ព្រះ​ចន្រ្ទ ដែល​បុគ្គល​ចែក​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង​ឡើយ ពន្លឺ​ព្រះ​ចន្រ្ទ តែង​គ្រប​សង្កត់​ពន្លឺ​ផ្កាយ​ទាំង​អម្បាល​នោះ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ដូច​ម្ដេច​មិញ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឲ្យ​ផល​ក្នុង​បដិសន្ធិ​កាល និង​បវត្តិ​កាល​ឯណា​នី​មួយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​អស់​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​នៃ​មេត្តាចេតោវិមុត្តិ ដែល​ចែក​ឲ្យ​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង មេត្តាចេតោវិមុត្តិ តែង​គ្រប​សង្កត់​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​នោះ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ក៏​ដូច្នោះ​ឯង។ ទ. ២៨ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ដូច​មេឃ​ដែល​ស្រឡះ ប្រាស​ចាក​ពពក ក្នុង​សរទសម័យ ក្នុង​ខែ​ជា​ខាងចុង​នៃ​រដូវ​ភ្លៀង ព្រះ​អាទិត្យ ក៏​រះ​ត្រដួច​ត្រដឹម​ក្នុង​ពពក កំចាត់​បង់​ងងឹត​ឰដ៏​អាកាស​ទាំង​អស់ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ដូច​ម្ដេច​មិញ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឲ្យ​ផល​ក្នុង​បដិសន្ធិ​កាល និង​បវត្តិ​កាល​ឯណា​នី​មួយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​អស់​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត នៃ​មេត្តាចេតោវិមុត្តិ ដែល​បុគ្គល​ចែក​ឲ្យ​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង​ឡើយ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ តែង​គ្រប​សង្កត់​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​នោះ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ដូច្នោះ​ឯង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ដូច​ផ្កាយ​ព្រឹក ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ក្នុង​បច្ចូសសម័យ​នៃ​រាត្រី ដូច​ម្ដេច​មិញ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឲ្យ​ផល ក្នុង​បដិសន្ធិ​កាល និង​បវត្តិ​កាល​ឯណា​នី​មួយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​អស់​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​នៃមេត្តាចេតោវិមុត្តិ ដែល​ចែក​ឲ្យ​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង​ឡើយ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ តែង​គ្រប​សង្កត់​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​ទាំង​នោះ ភ្លឺ​ស្វាង​រុងរឿង ដូច្នោះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្តី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ២៩

បុគ្គល​ណា មានស្មារតី ចំរើន​មេត្តា មិន​មាន​ប្រមាណ បដិឃ​សំយោជនៈ​ទាំង​ឡាយ របស់​បុគ្គល​នោះ អ្នក​ឃើញ​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​កិលេស រមែង​ស្ដួចស្ដើង បើ​បុគ្គល​មាន​ចិត្ត​មិន​ប្រទូស្ដ​សត្វ សូម្បី​តែ​សត្វ​មួយ ចំរើន​មេត្តា ជា​បុគ្គល​ឈ្លាសវៃ​ដោយ​មេត្តា​នោះ មួយ​ទៀត ព្រះ​អរិយៈ កាល​អនុគ្រោះ​សត្វ​ទាំង​អស់​ដោយ​ចិត្ត​ហើយ ឈ្មោះ​ថា ធ្វើ​បុណ្យ​ច្រើន ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ឈ្នះ​ផែនដី​ដ៏​ដេរដាស​ទៅ​ដោយ​សត្វ ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ ជា​ធម្មិករាជ ប្រហែល​ដោយ​ឥសី ហើយ​ញុាំង​​ការ​បូជា​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ (គឺ​ទ្រង់​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ការ​ទំនុក​បម្រុង​ធញ្ញាហារ គឺ​ស្រែ​ស្រូវ ឲ្យ​សម្បូណ៌​ក្នុង​ព្រះ​រាជអាណាចក្រ ១ ទ្រង់​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ការ​សង្គ្រោះ​រាជបុរស ១ ទ្រង់​ប្រកប​ឧបាយ​ចងចិត្ត​មនុស្ស​ឲ្យចូល​ចិត្ត ១ ទ្រង់​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ផ្អែមល្ហែម ១ ជា​ហេតុ​ឲ្យ​ស្រុក​ទេស​រាបទាប​សាន្គ​ត្រាណ ​គ្មាន​ចោរ ទាល់​តែ​មិនបាច់​ដាក់​គន្លឹះ ចាក់​សោ​ទ្វារ​ផ្ទះ ១) កា​បូជា​ទាំង​ឡាយ​នោះ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត នៃ​បុគ្គល​អ្នក​ចំរើន​មេត្តា​ចិត្ត ដែល​ចែក​ឲ្យ​ជា​ចំណែក ១៦ ៗ ដង​ឡើយ (ដូច​ពួក​ផ្កាយ​ទាំង​អស់ មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​នៃ​ពន្លឺ​ព្រះ​ចន្ទ្រ) ទ. ៣០បុគ្គល​ណា មិន​សម្លាប់​សត្វ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង មិន​ប្រើ​គេ​ឲ្យ​សម្លាប់ មិន​ផ្ចាញ់​ផ្ចាល​ដោយ​ខ្លួន​ឯង មិន​ប្រើ​គេ​ឲ្យ​ផ្ចាញ់​ផ្ចាល ជា​អ្នក​មាន​ចំណែក​នៃ​មេត្តា ក្នុង​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ទាំង​ពួង ពៀរ​មិន​មាន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ដោយ​ហេតុ​ណា​នី​មួយ​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

ចប់ តតិយវគ្គ។

ឧទា្ទននៃតតិយវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពីចិត្ត ១ ចំរើន​ឈាន ១ ប្រយោជន៍​ទាំង​ពីរ ១ គំនរ​ឆ្អឹង​ដូច​ជា​ភ្នំ​វេបុល្ល ១ សម្បជាន​មុសាវាទ ១ ទាន ១ ការ​ចំរើន​មេត្តា ១ ព្រះ​សូត្រ​ទាំង​ឡាយ ក្នុង​ធម៌​មួយ ៗ គឺ​ព្រះ​សូត្រ (ខាងចុង) ៧ សូត្រ ព្រះ​សូត្រ​ខាង​ដើម ២០ សូត្រ សង្គ្រោះ​ជា​សូត្រ ២៧ សូត្រ។

ចប់ ឯកនិបាត។

ទ. ៣១

ទុកនិបាត (២.)

បឋមវគ្គ (១.)

ឥតិវុត្តកៈ ទុកនិបាត បឋមវគ្គ

ទុក្ខវិហារសូត្រ (១.)

(១. ទុក្ខវិហារសុត្តំ)

[២៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ រមែង​នៅ​ជា​ទុក្ខ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ថ្នាំង​ថ្នាក់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ក្រវល់​ក្រវាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ។ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ភាព​ជា​អ្នក​មិន​គ្រប់​គ្រង​ទ្វារ​ក្នុង​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង​ឡាយ ១ ភាពជា​អ្នក​មិន​ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ភោជន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ​ឯង រមែង​នៅជា​ទុក្ខ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ថ្នាំង​ថ្នាក់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ក្រវល់​ក្រវាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ណា ក្នុង​សាសនា​នេះ មិន​បាន​គ្រប់​គ្រង​ទ្វារ​អម្បាល​នេះ គឺ​ចក្ខុ ១ សោតៈ ១ ឃានៈ ១ ជិវ្ហា ១ កាយ ១ មនៈ ១ ជា​អ្នក​មិន​ដឹង​ប្រមាណ ក្នុង​ភោជន មិន​សង្រួម​ក្នុង​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​នោះ តែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ គឺ​ទុក្ខ​ក្នុង​កាយ​ផង ទុក្ខ​ក្នុង​ចិត្ត​ផង ភិក្ខុ​បែប​នោះ មាន​កាយ​ក្តៅ​ក្រហាយ មាន​ចិត្ត​ក្តៅ​ក្រហាយ តែង​នៅ​ជា​ទុក្ខ​ទាំង​ថ្ងៃ​ទាំងយប់​។

ទ. ៣២ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

សុខវិហារសូត្រ (២.)

(២. សុខវិហារសុត្តំ)

[២៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ រមែង​នៅជា​សុខ មិន​ថ្នាំង​ថ្នាក់ មិន​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​សុគតិ។ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ភាព​ជា​អ្នក​គ្រប់​គ្រង​ទ្វារ​ក្នុង​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង​ឡាយ ១ ភាពជា​អ្នក​ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ភោជន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ​ឯង រមែង​នៅ​ជា​សុខ មិន​ថ្នាំង​ថ្នាក់ មិន​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​សុគតិ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ណា ក្នុង​សាសនា​នេះ បាន​គ្រប់​គ្រង​ទ្វារ​ទាំង​ឡាយ​នេះ​គឺ​ចក្ខុ ១ សោតៈ ១ ឃានៈ ១ ជិវ្ហា ១ កាយ ១ មនៈ ១ ល្អ​ហើយ ជា​អ្នក​ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ភោជន សង្រួម​ក្នុង​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​នោះ តែង​បាន​សេចក្ដី​សុខ គឺ​សុខ​ក្នុង​កាយ​ផង សុខ​ក្នុង​ចិត្ត​ផង ភិក្ខុ​បែប​នោះ មាន​កាយ​មិន​ក្តៅ​ក្រហាយ មាន​ចិត្ត​មិន​ក្តៅ​ក្រហាយ រមែង​នៅ​ជា​សុខ​ទាំង​ថ្ងៃ​ទាំង​យប់​។

ទ. ៣៣ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី២។

តបនីយសូត្រ (៣.)

(៣. តបនីយសុត្តំ)

[៣០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ​ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​នាំ​ឲ្យ​ក្ដៅ​នេះ មាន ២។ ធម៌​នាំ​ឲ្យ​ក្ដៅ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ មិន​បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​ល្អ មិន​បាន​ធ្វើកុសល មិន​បាន​ធ្វើ​ទី​ពឹង​អាស្រ័យ ធ្វើ​តែ​អំពើ​បាប ធ្វើ​តែ​អំពើ​រឹង​រូស ធ្វើ​តែ​អំពើ​អាក្រក់ បុគ្គល​នោះ តែង​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ដោយ​គិត​ថា អាត្មា​អញ មិន​បាន​ធ្វើ​អំពើ​ល្អ​ផង តែង​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ដោយ​គិតថា អាត្មា​អញ​ធ្វើ​តែ​អំពើ​អាក្រក់​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​នាំ​ឲ្យ​ក្ដៅ មាន ២ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា ធ្វើ​កាយ​ទុច្ចរិត វចី​ទុច្ចរិត ឬ​ធ្វើ​មនោ​ទុច្ចរិត ឬ​ក៏​អំពើ​ណា​មួយ​ដទៃ​ទៀត ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស មិន​បាន​ធ្វើ​កុសល​កម្ម ធ្វើ​តែ​អកុសល​ជា​ច្រើន បុគ្គល​អ្នក​ឥត​បញ្ញា​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​ចូល​ទៅ​កាន់​នរក។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

អតបនីយសូត្រ (៤.)


ទ. ៣៤

(៤. អតបនីយសុត្តំ)

[៣១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​នាំ​មិន​ឲ្យ​ក្ដៅ​ក្រហាយ​នេះ មាន ២។ ធម៌​នាំ​មិន​ឲ្យ​ក្ដៅ​ក្រហាយ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ ក្នុង​លោក​នេះ បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​ល្អ​ទុក​ហើយ បាន​ធ្វើ​កុសល​ទុក​ហើយ បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​ពឹង​ពាក់​ទុក​ហើយ មិន​បាន​ធ្វើ​បាប មិន​បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​រឹងរូស មិន​បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​អាក្រក់ បុគ្គល​នោះ តែង​មិន​ក្ដៅ​ក្រហាយ ដោយ​គិតថា អាត្មា​អញ បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​ល្អ​ទុក​ហើយ​ផង តែង​មិន​ក្ដៅ​ក្រហាយ ដោយ​គិតថា អាត្មា​អញ មិន​បាន​ធ្វើ​សេចក្ដី​អាក្រក់​ទុក​ហើយ​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​នាំ​មិន​ឲ្យ​ក្ដៅ​ក្រហាយ មាន ២ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា លះ​បង់​កាយ​ទុច្ចរិត វចី​ទុច្ចរិត ឬ​លះ​បង់​មនោ​ទុច្ចរិត ឬ​អំពើ​ណា​មួយ​ដទៃទៀត ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស មិន​ធ្វើ​អកុសល​កម្ម ធ្វើ​តែ​កុសល​កម្ម​ជា​ច្រើន បុគ្គល​នោះ ជា​អ្នក​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​ចូល​ទៅ​កាន់​ស្ថានសួគ៌។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

បឋមសីលសូត្រ (៥.)


ទ. ៣៥

(៥. បឋមសីលសុត្តំ)

[៣២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ដូច​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ទំលាក់​។ ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ប្រកប​ដោយ​សីល​លាមក ១ ប្រកប​ដោយ​ទិដ្ឋិ​លាមក ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ​ឯង រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ដូច​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ទំលាក់​។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ជន​ណា ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ យ៉ាង​នេះ គឺ​ដោយ​សីល​លាមក ១ ដោយ​ទិដ្ឋិ​លាមក ១ ជន​អ្នក​ឥត​បញ្ញា​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​ចូល​ទៅ​កាន់​នរក។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី៥។

ទុតិយសីលសូត្រ (៦.)


ទ. ៣៦

(៦. ទុតិយសីលសុត្តំ)

[៣៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ស្ថានសួគ៌ ដូច​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ដំ​កល់​ទុក។ ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ប្រកប​ដោយ​សីល​ចំរើន ១ ប្រកប​ដោយ​ទិដ្ឋិ​ចំរើន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ​ឯង រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ស្ថាន​សួគ៌ ដូច​គេ​នាំ​យក​ទៅ​ដំ​កល់​ទុក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ជន​ណា ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ គឺ​ដោយ​សីល​ល្អ ១ ដោយ​ទិដ្ឋិ​ល្អ ១ ជន​អ្នក​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ រមែង​ចូល​ទៅ​កាន់​ស្ថានសួគ៌។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

អាតាបីសូត្រ (៧.)


ទ. ៣៧

(៧. អាតាបីសុត្តំ)

[៣៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មិន​មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​មាន​សេចក្ដី​ខ្លាច​បាប មិន​គួរ​ដើម្បី​ត្រាស់​ដឹង មិន​គួរ​ដើម្បី​រំលត់ មិន​គួរ​ដើម្បី​បាន​នូវ​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​សេចក្ដី​ខ្លាច​បាប ទើប​គួរ​ដើម្បី​ត្រាស់​ដឹង គួរ​ដើម្បី​រំលត់ គួរ​ដើម្បី​បាន​នូវ​ធម៌​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ណា មិន​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​មាន​សេចក្ដី​ខ្លាច​បាប ជា​អ្នក​ខ្ជិល​ច្រអូស មាន​ព្យាយាម​ថោក​ថយ ច្រើន​ដោយ​ថីនមិទ្ធៈ មិន​មាន​សេចក្ដី​អៀនខ្មាស មិន​មាន​សេចក្ដី​អើពើ ភិក្ខុ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រាស់​ដឹង​ដ៏​ឧត្តម​ឡើយ ភិក្ខុ​ណា ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី មាន​បញ្ញា​ជា​គ្រឿង​រក្សាខ្លួន មាន​ឈាន មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​សេចក្ដី​ខ្លាច​បាប មិន​ប្រមាទ ផ្ដាច់​បង់​នូវ​គ្រឿង​ប្រកប​នៃ​ជាតិ​ជរា​បាន ភិក្ខុ​នោះ ទើប​គួរ​ដើម្បី​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រាស់​ដឹង​ដ៏​ឧត្តម ក្នុង​លោក​នេះ​។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

បឋមនកុហនសូត្រ (៨.)


ទ. ៣៨

(៨. បឋមនកុហនសុត្តំ)

[៣៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ​នេះ មិន​មែន​ដើម្បី​កុហក​នូវ​ជន មិន​មែន​ដើម្បី​រួសរាយ​ចំពោះ​ជន មិន​មែន​ដើម្បី​អានិសង្ស គឺ​លាភសក្ការៈ និង​សេចក្ដី​សរសើរ​ទេ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ ដោយ​គិតថា មហាជន​ចូរ​ស្គាល់​នូវ​អាត្មា​អញ​ដូច​នេះ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តាម​ពិត​នោះ បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ​នេះ ដើម្បី​សង្រួម​ផង ដើម្បី​លះ​បង់​ផង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ព្រះ​អង្គ​នោះ ទ្រង់​បាន​សំដែង​នូវ​ព្រហ្មចរិយៈ​ដែល​មិន​អាង​តាម​ពាក្យ​គេ​ថា ទី​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ចុះ​ស៊ប់ កាន់​ព្រះ​និព្វាន ដើម្បី​សង្រួម ដើម្បី​លះ​បង់ នេះ​ជា​ផ្លូវ​ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ ទ្រង់​មាន​ព្រះ​អធ្យាស្រ័យ​ដ៏​ធំ ស្វែង​រក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ ទ្រង់​ប្រតិបត្តិ​មក​ហើយ ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ដើរ​តាម​ផ្លូវ​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​បាន​សំដែង​ហើយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​ប្រដៅ​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា និង​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

ទុតិយនកុហនសូត្រ (៩.)


ទ. ៣៩

(៩. ទុតិយនកុហនសុត្តំ)

[៣៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ​នេះ មិន​មែន​ដើម្បី​កុហក​នូវ​ជន មិន​មែន​ដើម្បី​រួសរាយ​ចំពោះ​ជន មិន​មែន​ដើម្បី​អានិសង្ស គឺ​លាភសក្ការៈ និង​សេចក្ដី​សរសើរ​ទេ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ ដោយ​គិតថា មហាជន​ចូរ​ស្គាល់​នូវ​អាត្មា​អញ​ដូច​នេះ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តាម​ពិត​នោះ បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ​នេះ ដើម្បី​ដឹង​ផង ដើម្បី​កំណត់​ដឹង​ផង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​អង្គ​នោះ ទ្រង់​បាន​សំដែង​ព្រហ្មចរិយៈ ដែល​មិន​អាង​តាម​ពាក្យ​គេ​ថា ទី​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ចុះ​ស៊ប់​កាន់​ព្រះ​និព្វាន ដើម្បី​ដឹង ដើម្បី​កំណត់​ដឹង នេះ​ជា​ផ្លូវ​ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ ទ្រង់​មាន​ព្រះ​អធ្យាស្រ័យ​ធំ ស្វែង​រក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ ទ្រង់​ប្រតិបត្តិ​មក​ហើយ ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ដើរ​តាម​ផ្លូវ​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​សំដែង​ហើយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​ប្រដៅ​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា និង​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

សោមនស្សសូត្រ (១០.)


ទ. ៤០

(១០. សោមនស្សសុត្តំ)

[៣៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ រមែង​ច្រើន​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ និង​សោមនស្ស ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ ដើម្បី​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ ដោយ​ឧបាយ​នៃ​បញ្ញា​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន។ ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​សំវេគ ក្នុង​ទី​ទាំង​ឡាយ ​ដែល​ជា​ទីតាំង​នៃ​សេចក្ដី​សំវេគ ១ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ព្យាយាម ដោយ​ឧបាយ​នៃ​សេចក្ដី​សំវេគ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ នេះ​ឯង រមែង​ច្រើន​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ និង​សោមនស្ស ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ ដើម្បី​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ ដោយ​ឧបាយ​នៃ​បញ្ញា​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សំដែង​សេចក្ដី​នេះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ជា​បណ្ឌិត មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​បញ្ញា​ជា​គ្រឿង​រក្សា​ខ្លួន គប្បី​សំវេគ​ក្នុង​ទី​ជា​ទី​តាំង​នៃ​សេចក្ដី​សំវេគ​ទាំង​ឡាយ គប្បី​ពិចារណា​ដោយ​បញ្ញា ភិក្ខុ​មាន​ធម៌​ជា​គ្រឿង​នៅ​យ៉ាង​នេះ មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស ប្រព្រឹត្ត​ស្ងប់ មិន​រាយមាយ ប្រកប​រឿយ ៗ នូវ​ចេតោសមថៈ​ហើយ គប្បី​ដល់​នូវ​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​ទុក្ខ​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ បឋមវគ្គ។ ទ. ៤១ ឧទ្ទាននៃបឋមវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ មាន ២ លើក ធម៌​ដុត​កំដៅ ១ ធម៌​មិន​បាន​ដុត​កំដៅ ១ ប្រយោជន៍​ក្នុង​បរលោក មាន ២ លើក ភិក្ខុ​មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស​ ១ ភិក្ខុ​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ មិន​មែន​ដើម្បី​កុហក មាន ២ លើក ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ២ យ៉ាង រមែង​មាន​សេចក្ដី​សុខ និង​សោមនស្ស ១ ទាំង​អម្បាល​នោះ ត្រូវជា ១០។

ទ. ៤២

ទុតិយវគ្គ (២.)

ឥតិវុត្តកៈ ទុកនិបាត ទុតិយវគ្គ

វិតក្កសូត្រ (១.)

(១. វិតក្កសុត្តំ)

[៣៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិតក្កៈ​មាន ២ យ៉ាង​គឺ​ខេមវិតក្កៈ (វិតក្កៈ​ប្រកប​ដោយ​ករុណា​ជា​ដើម) ១ វិវេកវិតក្កៈ (វិតក្កៈ​ប្រកប​ដោយ​វិវេក) ១ តែង​ផុសផុល​ឡើងជា​ច្រើន ចំពោះ​ព្រះ​តថាគត អរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រះ​តថាគត ជា​អ្នក​រីករាយ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ ត្រេកអរ​ហើយ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិតក្កៈ​នេះ​ឯង តែង​ផុសផុល​ឡើងជា​ច្រើន ចំពោះ​ព្រះ​តថាគត​នោះ ដែល​ជា​អ្នក​រីករាយ ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ​ថា តថាគត​មិន​បាន​បៀត​បៀន​សត្វ​ណា​មួយ ដែល​នៅ​តក់​ស្លុត ឬ​ដែល​នឹង​ធឹង ដោយ​សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្តិ (កាយ​ប្រយោគ ឬ​វចីប្រយោគ) នេះ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ជា​អ្នក​រីករាយ​ក្នុង​វិវេក ត្រេកអរ​ក្នុង​វិវេក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិតក្កៈ​នេះ​ឯង តែង​ផុសផុល​ឡើង​ជា​ច្រើន ចំពោះ​ព្រះ​តថាគត​នោះ ដែល​ជា​អ្នក​រីករាយ ក្នុង​វិវេក ត្រេកអរ​ក្នុង​វិវេក​ថា អកុសល​នោះ តថាគត​បាន​លះ​អស់​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ក្នុង​សាសនា​នេះ អ្នក​ទាំង​ឡាយ គួរ​រីករាយ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ​ចុះ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិតក្កៈ​នេះ​ឯង នឹង​ផុសផុល​ឡើង​ជា​ច្រើន ចំពោះ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​នោះ ដែល​រីករាយ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ព្យាបាទ​ថាទ. ៤៣ យើង​ទាំង​ឡាយ មិន​បៀត​បៀន​សត្វ​ណា​មួយ ដែល​តក់​ស្លុត ឬ​ដែល​នឹង​ធឹង​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្តិ​នេះ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​រីករាយ​ក្នុង​វិវេក ចូរ​ត្រេកអរ​ក្នុង​វិវេក​ចុះ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិតក្កៈ​នេះ​ឯង នឹង​ផុសផុល​ឡើង​ជា​ច្រើន ចំពោះ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​នោះ ដែល​រីក​រាយក្នុង​វិវេក ត្រេកអរ​ក្នុង​វិវេក​ថា អ្វី​ជា​អកុសល អ្វី​ដែល​យើង​មិន​ទាន់​លះ​បង់ យើង​លះ​បង់​អ្វី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

វិតក្កៈ ២ យ៉ាង គឺ​ខេមវិតក្កៈ​ទី ១ ដែល​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​សំដែង​ហើយ ត​អំពី​នោះ វិវេកវិតក្កៈ​ទី ២ ដែល​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ប្រកាស​ហើយ តែង​ផុសផុល​ឡើង ចំពោះ​ព្រះ​តថាគត ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​បុគ្គល​ដទៃ​គ្រប​សង្កត់​មិន​បាន។ តថាគត ហៅ​បុគ្គល​អ្នក​បន្ទោបង់​នូវ​ងងឹត ដល់​នូវ​ត្រើយ ស្វែង​រក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ត្រាស់​ដឹង ស្ទាត់ (ក្នុង​ឈាន) មិន​មាន​អាសវៈ ឆ្លង​នូវ​ពិស គឺ​កិលេស រួច​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​ការ​អស់​តណ្ហា​នោះ​ឯង ថា​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ ទ្រទ្រង់​នូវ​កាយ​ជា​ទី​បំផុត កំចាត់​បង់​នូវ​មារ ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ជរា។ ទ. ៤៤បុគ្គល​ឈ​រលើ​កំពូល​ភ្នំ ជា​វិការៈ​នៃ​ថ្ម​សុទ្ធ គប្បី​ឃើញ​នូវ​ប្រជុំជន​ដោយ​ជុំវិញ មាន​ឧបមា​ដូច​ម្ដេច​មិញ លោកអ្នក​មាន​បញ្ញា​ល្អ មាន​ចក្ខុ​ជុំវិញ មាន​សេចក្ដី​សោក​ទៅ​ប្រាស​ហើយ គប្បី​ឡើង​កាន់​ប្រាសាទ ជា​វិការៈ​នៃ​ធម៌ រមែង​ឃើញ​នូវ​ប្រជុំជន ដែល​មាន​សេចក្ដី​សោក​មិន​ទាន់​ឆ្លង​ហើយ មាន​ជាតិ និង​ជរា​គ្រប​សង្កត់​ហើយ ក៏​មាន​ឧបមេយ្យ​ដូច្នោះ​ដែរ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

ទេសនាសូត្រ (២.)

(២. ទេសនាសុត្តំ)

[៣៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រះ​ធម៌​ទេសនា របស់​ព្រះ​តថាគត អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ មាន ២ យ៉ាង ដោយ​បរិយាយ។ ធម៌ ទេសនា ២ យ៉ាង តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ឃើញ​នូវ​បាប ថា​ជា​បាប នេះ​ជា​ធម៌​ទេសនា​ទី ១ លុះ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ឃើញ​នូវ​បាប ថា​ជា​បាប​ហើយ ចូរ​នឿយ​ណាយ ចូរជិនឆ្អន់ ចូរ​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​បាប​នោះ នេះ​ឯង​ជា​ធម៌​ទេសនា​ទី ២។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ទេសនា​របស់​ព្រះ​តថាគត អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ មាន ២ យ៉ាង​នេះ​ឯង ដោយ​បរិយាយ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៤៥

អ្នក​ចូរ​ឃើញ​នូវ​ព្រះ​វាចា ដោយ​បរិយាយ​នៃ​ព្រះ​តថាគត ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​ទ្រង់​មាន​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ ដល់​សព្វ​សត្វ​ផង នូវ​ធម៌​ទេសនា ២ យ៉ាង ដែល​ព្រះ​តថាគត ប្រកាស​ហើយ​ផង អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​អ្នក​ឈ្លាស ចូរ​ឃើញ​នូវ​អំពើ​បាប អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​លះ​បង់​នូវ​បាប​ក្នុង​បាប​នោះ ត​អំពី​នោះ​ទៅ ចូរ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ មាន​ចិត្ត​ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ហើយ និង​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

វិជ្ជា​សូត្រ (៣.)

(៣. វិជ្ជាសុត្តំ)

[៤០]​ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អវិជ្ជា ជា​ប្រធាន ដើម្បី​ជួប​ប្រទះ​នូវ​អកុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ អហិរិកៈ និង​អនោត្តប្បៈ កើត​តាម​ក្រោយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចំណែក​ឯ​វិជ្ជា ជា​ប្រធាន ដើម្បី​ជួប​ប្រទះ​នូវ​កុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ ហិរិ និង​ឱត្តប្បៈ កើត​តាម​ក្រោយ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៤៦

ទុគ្គតិ​ទាំង​ឡាយ​ណា​នី​មួយ ទាំង​ក្នុង​លោក​នេះ ទាំង​ក្នុង​បរលោក ទុគ្គតិ​ទាំង​អស់​នោះ មាន​អវិជ្ជា​ជា​ឫស មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា និង​សេចក្ដី​លោភ ជា​គ្រឿង​ដុះ​ដាល​ឡើង បុគ្គល​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​លាមក មាន​សេចក្ដី​មិន​ខ្មាស​បាប ទាំង​មាន​សេចក្ដី​មិន​អើពើ ក្នុង​កាល​ណា​ហើយ តែង​ទទួល​នូវ​ផល​បាប ទៅ​កាន់​អបាយ ព្រោះ​បាប​នោះ ក្នុង​កាលនោះ​។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ភិក្ខុ​គប្បី​ញុាំង​​ឆន្ទៈ លោភៈ និង​អវិជ្ជា ឲ្យ​វិនាស​ទៅ​ផង ញុាំង​​វិជ្ជា​ឲ្យ​កើត​ឡើង​ផង ទើប​លះ​បង់​នូវ​ទុគ្គតិ​ទាំង​ពួង​បាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

បញ្ញាបរិហីនសូត្រ (៤.)

(៤. បញ្ញាបរិហីនសុត្តំ)

[៤១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ណា សាបសូន្យ​ចាក​បញ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា សាបសូន្យ​អស់​រលីង សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ រមែង​នៅជា​ទុក្ខ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ថ្នាំង​ថ្នាក់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ក្ដៅ​ក្រហាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​ទុគ្គតិ។ ទ. ៤៧ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ណា មិន​សាបសូន្យ​ចាក​បញ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា​មិន​សាបសូន្យ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ តែង​នៅ​ជា​សុខ មិន​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ថ្នាំង​ថ្នាក់ មិន​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ក្ដៅ​ក្រហាយ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ប្រាកដ​ជា​ទៅ​កាន់​សុគតិ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​សត្វ​លោក ព្រម​ទាំង​ទេវលោក ដែល​ជាប់​នៅ​ក្នុងនាម និង​រូប រមែង​សំគាល់​ថា នេះ​ជា​របស់​ពិត ព្រោះ​សាប​សូន្យ​ចាក​បញ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ។ បញ្ញា​ជា​គ្រឿង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ចាក់​ធ្លុះ​នេះ​ឯង ប្រសើរ​បំផុត​ក្នុង​លោក ព្រោះ​បញ្ញា​នោះ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​កិរិយា​អស់​ជាតិ និង​ភព ដោយ​ប្រពៃ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ តែង​ស្រឡាញ់​នូវ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ដែល​មានស្មារតី មាន​បញ្ញា​ជា​គ្រឿង​រីករាយ ទ្រទ្រង់​នូវ​រាង​កាយ​ជា​ទី​បំផុត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

សុក្កធម្មសូត្រ (៥.)


ទ. ៤៨

(៥. សុក្កធម្មសុត្តំ)

[៤២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ស ២ នេះ តែង​រក្សា​នូវ​លោក។ ធម៌ស ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ហិរិ ១ ឱត្តប្បៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ធម៌ស ២ នេះ មិន​គប្បី​រក្សា​នូវ​លោក​ទេ ពាក្យ​ថា មាតា​ក្ដី ម្ដាយមីង​ក្ដី ម្ដាយធំ​ក្ដី ប្រពន្ធ​របស់​អាចារ្យ​ក្ដី ប្រពន្ធ​របស់​គ្រូ​ក្ដី មិន​ប្រាកដ ក្នុង​លោក​នេះ​បាន​ឡើយ លោក​នឹង​ដល់​នូវ​ការ​ច្របូក​ច្របល់​គ្នា ដូច​ជា​សត្វ​ពពែ កែះ មាន់ ជ្រូក ឆ្កែ និង​ចចក​ដូច្នោះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ហេតុ​តែ​ធម៌ស ២ នេះ តែង​រក្សា​នូវ​លោក បាន​ជា​ពាក្យ​ថា មាតា​ក្ដី ម្ដាយមីង​ក្ដី ម្ដាយធំ​ក្ដី ប្រពន្ធ​របស់​អាចារ្យ​ក្ដី ប្រពន្ធ​របស់​គ្រូ​ក្ដី ទើប​ប្រាកដ​បាន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បើ​ហិរិ និង​ឱត្តប្បៈ មិន​មាន​ដល់​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ណា​សព្វកាល​ទេ សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ជា​អ្នក​ឃ្លាតចាក​ឫសគល់​នៃ​ធម៌ស មាន​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ជាតិ និង​មរណៈ។ ចំណែក​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ណា ដំ​កល់​ទុក​នូវ​ហិរិ និង​ឱត្តប្បៈ​ដោយ​ប្រពៃ​សព្វកាល សត្វ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ជា​អ្នក​មាន​ព្រហ្មចរិយៈ​ចំរើន​ហើយ ជា​អ្នក​ស្ងប់ អស់​ភព​តទៅទៀត​ហើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

អជាតសូត្រ (៦.)


ទ. ៤៩

(៦. អជាតសុត្តំ)

[៤៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម្មជាតិ​ដែល​មិន​កើត មិន​មាន មិន​បាន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​មិន​តាក់​តែង​ហើយ តែង​មាន ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ធម្មជាត​ដែល​មិន​កើត មិន​មាន មិន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​មិន​តាក់​តែង នឹង​មិន​បាន​មាន​ហើយ ការ​រលាស់​ចេញ​ចាក​ធម្មជាត ដែល​កើត ដែល​មាន ដែល​បាន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​តាក់​តែង ក៏​រមែង​មិន​ប្រាកដ​ក្នុង​លោក​នេះ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ហេតុ​តែ​ធម្មជាត ដែល​មិន​កើត មិន​មាន មិន​បាន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​មិន​តាក់​តែង​ហើយ តែង​មាន បាន​ជា​ការ​រលាស់​ចេញ​ចាក​ធម្មជាត ដែល​កើត ដែល​មាន ដែល​បាន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​តាក់​តែង​ហើយ ទើប​ប្រាកដ​ឡើង​បាន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​មិន​គួរ​ត្រេកអរ​នឹង​កាយ​នោះ ដែល​កើត ដែល​មាន ដែល​កើត​ព្រម ដែល​បាន​ធ្វើ ដែល​បច្ច័យ​តាក់​តែង​ហើយ ជា​របស់​មិន​ទៀង ជា​របស់​ដែល​ជរា និង​មរណៈ​តាក់​តែង​ហើយ ជា​ទី​នៅ​នៃ​រោគ ជា​របស់​ពុករលួយ មាន​អាហារ និង​តណ្ហា​ជា​ប្រភព (ជា​ដែន​កើត) ទ. ៥០ឯ​ព្រះ​និព្វាន ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ​នូវ​កាយ​នោះ ទើប​ជា​របស់​ស្ងប់ មិន​ជា​របស់​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​សេចក្ដី​ត្រិះ​រិះ ជា​របស់​ទៀង ជា​របស់​មិន​កើត មិន​កើត​ព្រម មិន​មាន​សោក ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ការ​រលត់​នូវ​ហេតុ​នៃ​ទុក្ខ​ទាំង​ឡាយ ការ​រម្ងាប់​នូវ​សង្ខារ ជា​គុណ​នាំមក​នូវ​សេចក្ដី​សុខ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

និព្វាន​ធាតុសូត្រ (៧.)

(៧. និព្វានធាតុសុត្តំ)

[៤៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ និព្វាន​ធាតុ​នេះ មាន ២។ និព្វាន​ធាតុ ២ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ស​ឧបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ ១ អនុបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចុះ​ស​ឧបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អរហន្ត​ខីណា​ស្រព មាន​ព្រហ្មចរិយៈ​ប្រព្រឹត្ត​រួច​ហើយ មាន​សោឡស​កិច្ច បាន​ធ្វើ​ស្រេច​ហើយ មានភារៈ​ដាក់​ចុះ​ហើយ មាន​ប្រយោជន៍​របស់​ខ្លួន​សម្រេច​ហើយ ដោយ​លំដាប់ មាន​សំយោជនៈ ក្នុង​ភព​អស់​ហើយ ផុត​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​ដឹង​ច្បាស់​ដោយ​ប្រពៃ ប៉ុន្តែ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង ៥ របស់​អរហន្ត​ខីណា​ស្រព​នោះ តាំង​នៅ​ដដែល អរហន្ត​ខីណា​ស្រព​នោះ នៅ​សោយ​អារម្មណ៍ ដែល​ពេញ​ចិត្ត និង​មិន​ពេញចិត្ត សោយសុខ និង​ទុក្ខ ព្រោះ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំង ៥ នោះ មិន​មាន​សេចក្ដី​ថ្នាំង​ថ្នាក់​ទេ។ ទ. ៥១ការ​អស់​រាគៈ អស់​ទោសៈ អស់​មោហៈ​ណា របស់​ព្រះ​អរហន្ត​នោះ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ហៅ​ថា ស​ឧបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អនុបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អរហន្ត​ខីណា​ស្រព មាន​ព្រហ្មចរិយៈ​ប្រព្រឹត្ត​រួចហើយ មាន​សោឡស​កិច្ច ធ្វើ​ស្រេច​ហើយ មានភារៈ​ដាក់​ចុះ​ហើយ មាន​ប្រយោជន៍​របស់​ខ្លួន​សម្រេច​ហើយ​ដោយ​លំដាប់ មាន​សំយោជនៈ​ក្នុង​ភព​អស់​ហើយ ផុត​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​ដឹង​ច្បាស់​ដោយ​ប្រពៃ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​សោយ​នូវ​អារម្មណ៍​ទាំង​ពួង មាន​សុខវេទនា​ជា​ដើម ការ​មិន​ត្រេកអរ ដោយ​កិលេស មាន​តណ្ហា​ជា​ដើម របស់​ព្រះ​អរហន្ត​នោះ និង​ស្ងប់​រម្ងាប់ ឥត​កម្រើក ក្នុង​អត្តភាព​នេះ​ឯង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ហៅ​ថា អនុបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ និព្វាន​ធាតុ​មាន ២ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

និព្វាន​ធាតុ ២ នេះ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​មាន​ចក្ខុ ព្រះ​អង្គ​មិន​អាស្រ័យ (ដោយ​តណ្ហា និង​ទិដ្ឋិ) មិន​ញាប់​ញ័រ (ដោយ​លោកធម៌) ទ្រង់​ប្រកាស​ហើយ​ថា ធាតុ​មួយ ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ជា​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​តណ្ហា​ក្នុង​ភព ជា​សឧបាទិសេសៈ ចំណែក​ធាតុ ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​បរលោក រលត់​ភព​ទាំង​ឡាយ​ដោយ​សព្វ​គ្រប់ ជា​អនុបាទិសេសៈ។ ទ. ៥២អរហន្ត​ទាំង​ឡាយ​ណា មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ​ហើយ អស់​តណ្ហា​ក្នុង​ភព​ហើយ ព្រោះ​ដឹង​ព្រះ​និព្វាន​នេះ ដែល​បច្ច័យ​មិន​តាក់​តែង​ហើយ អរហន្ត​ទាំង​នោះ ត្រេកអរ​ក្នុង​ការ​អស់​ទៅ ព្រោះ​បាន​ធម៌​មាន​ខ្លឹម អរហន្ត​ទាំង​នោះ មិន​បាន​ញាប់​ញ័រ ដោយ​លោកធម៌ បាន​លះ​បង់​នូវ​ភព​ទាំង​អស់​ហើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

បដិសល្លានសូត្រ (៨.)

(៨. បដិសល្លានសុត្តំ)

[៤៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​រីករាយ​ក្នុង​ទីស្ងាត់ ត្រេកអរ​ក្នុង​ទីស្ងាត់ ប្រកប​រឿយៗ​នូវ​ចេតោសមថៈ​ក្នុង​ខាង​ក្នុង កុំ​សាបសូន្យ​ចាក​ឈាន ប្រកប​ព្រមដោយ​វិបស្សនា ចំរើន​សុញ្ញាគារ​ស្ថាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ រីករាយ​ក្នុង​ទី​ស្ងាត់ ត្រេកអរ​ក្នុង​ទីស្ងាត់ ប្រកប​រឿយៗ​នូវ​ចេតោសមថៈ​ក្នុង​ខាង​ក្នុង មិន​សាប​សូន្យ​ចាក​ឈាន ប្រកប​ដោយ​វិបស្សនា ចំរើន​សុញ្ញាគារ​ស្ថាន​ហើយ បណ្ដា​ផល​ទាំង​ឡាយ​ពីរ ផល​ណា​មួយ គង់​នឹង​បាន​ប្រាកដ គឺ​បាន​សម្រេច​អរហត្ត ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ពុំនោះ​សោត បើ​មាន​ឧបាទានក្ខន្ធ​សេស​សល់​នៅ ក៏​គង់​បានសម្រេច​ភាពជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៥៣

ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ជា​អ្នក​មាន​ចិត្តស្ងប់ មាន​បញ្ញា មានស្មារតី មាន​ឈាន ពិចារណា​ឃើញ​ធម៌​ដោយ​ប្រពៃ មិន​មាន​សេចក្ដី​អាល័យ​ក្នុង​កាម​ទាំង​ឡាយ ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ឃើញ​ភ័យ​ក្នុង​សេចក្ដី​ប្រមាទ ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​នឹង​សាបសូន្យ (ឋិត​នៅ) ក្នុង​ទី​ជិត​នៃ​ព្រះ​និព្វាន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

សិក្ខានិសំសសូត្រ (៩.)

(៩. សិក្ខានិសំសសុត្តំ)

[៤៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ជា​បុគ្គល​មាន​សិក្ខា​ជា​អានិសង្ស មាន​បញ្ញា​ជា​កំពូល មាន​វិមុត្តិ​ជា​ខ្លឹម មាន​សតិ​ជា​អធិបតី។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ មាន​សិក្ខា​ជា​អានិសង្ស មាន​បញ្ញា​ជាកំពូល មាន​វិមុត្តិ​ជា​ខ្លឹម មាន​សតិ ជា​អធិបតី​ហើយ បណ្ដា​ផល​ទាំង​ឡាយ​ពីរ ផល​ណា​មួយ គង់​នឹង​បាន​ប្រាកដ គឺ​បាន​សម្រេច​អរហត្ត​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ពុំនោះ​សោត បើ​មាន​ឧបាទានក្ខន្ធ​សេស​សល់​នៅ ក៏​គង់​បាន​សម្រេច​ភាពជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៥៤

តថាគត​ហៅ​នូវ​បុគ្គល ដែល​មាន​ការ​សិក្សា​បរិបូណ៌ មាន​ធម៌​មិន​បាន​លះ​បង់ មាន​បញ្ញា​ដ៏​ឧត្តម បាន​ឃើញ​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​ជាតិ​នោះ​ឯង ថា​ជា​មុនី ទ្រទ្រង់​នូវ​រាង​កាយ ជា​ទី​បំផុត កំចាត់​បង់​មារ (មាន​កិលេសមារ​ជា​ដើម) បាន​ដល់​ត្រើយ​នៃ​ជរា។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ត្រេកអរ​ក្នុង​ឈាន មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស ឃើញ​ព្រះ​និព្វាន​ជា​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​ជាតិ គ្រប​សង្កត់​នូវ​មារ ព្រម​ទាំង​សេនា​សព្វកាល ដល់​ត្រើយ​នៃ​ជាតិ និង​មរណៈ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

ជាគរិយសូត្រ (១០.)

(១០. ជាគរិយសុត្តំ)

[៤៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​គប្បី​ជា​អ្នក​ភ្ញាក់​រឭក មាន​សតិ មាន​សម្បជញ្ញៈ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​ចិត្ត​ទន់ មាន​សេចក្ដី​ជ្រះ​ថ្លា មាន​ការ​ឃើញ​ក្នុង​កាល​គួរ ក្នុង​កុសល​ធម៌​ទាំង​នោះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​ភ្ញាក់​រឭក មាន​សតិ មាន​សម្បជញ្ញៈ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​ចិត្ត​ទន់ មាន​សេចក្ដី​ជ្រះ​ថ្លា មាន​ការ​ឃើញ​ក្នុង​កាល​គួរ ក្នុង​កុសល​ធម៌​ទាំង​នោះ​ហើយ បណ្ដា​ផល​ទាំង​ឡាយ​ពីរ ផល​ណា​មួយ គង់​បាន​ប្រាកដ​គឺ​បានសម្រេចទ. ៥៥​អរហត្ត​ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ពុំនោះ​សោត បើ​មាន​ឧបាទានក្ខន្ធ​សេស​សល់​នៅ ក៏​គង់​បានសម្រេច​ភាពជា​អនាគាមី។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ភ្ញាក់​រឭក​ឡើង ចាំ​ស្ដាប់​ពាក្យ​នុ៎ះ ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា ជា​អ្នក​ដេក​លក់​ហើយ ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ ចូរ​ភ្ញាក់​ឡើង កិរិយា​ភ្ញាក់​ចាក​ការ​លក់ ជា​ការ​ប្រសើរ ព្រោះ​ភ័យ​មិន​មាន​ដល់​បុគ្គល​អ្នក​ភ្ញាក់​ឡើយ។ បុគ្គល​ណា ជា​អ្នក​ភ្ញាក់​រឭក មាន​សតិ មាន​សម្បជញ្ញៈ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​ចិត្ត​ទន់ មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា បុគ្គល​នោះ កាលពិចារណា​ឃើញ​ធម៌​ដ៏​ប្រពៃ តាមកាល​គួរ​ហើយ បុគ្គល​នោះ ជា​បុគ្គល​ប្រសើរឯក កំចាត់​បង់​នូវ​ងងឹត គឺ​អវិជ្ជា​បាន។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ទាំង​ឡាយ គួរ​សេពគប់​នូវ​ជាគរិយធម៌ ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​បញ្ញា បាន​ឈាន ផ្ដាច់​បង់​នូវ​សំយោជនៈ​នៃ​ជាតិ និង​ជរា​ហើយ រមែង​បាន​សម្ពោធិញ្ញាណ​ដ៏​ប្រសើ​ក្នុង​លោក​នេះ​ឯង។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

អាបាយិកសូត្រ (១១.)


ទ. ៥៦

(១១. អាបាយិកសុត្តំ)

[៤៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ២ ពួក​នេះ បើ​មិន​ទាន់​លះ​បង់ នូវ​បាប​សមាចារៈ​នេះ​ទេ មុខជា​នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ កើត​ក្នុង​នរក​មិនខាន។ បុគ្គល ២ ពួក តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​បុគ្គល​ដែល​មិន​មែន​ជា​ព្រហ្មចារី ហើយ​ប្ដេជ្ញា​ខ្លួន​ជា​ព្រហ្មចារី ១ បុគ្គល​ដែល​កំចាត់​បង់​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយៈ​ដ៏​បរិសុទ្ធ​បរិបូណ៌ ដោយ​អព្រហ្មចរិយធម៌ មិន​មាន​មូល ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ២ ពួក​នេះ​ឯង បើ​មិន​លះ​បង់​នូវ​បាប​សមាចារៈ​នេះ​ទេ មុខជា​នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ កើត​ក្នុង​នរក​មិនខាន។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​អ្នក​និយាយ​កុហក និង​បុគ្គល​ដែល​ធ្វើ​បាប ហើយ​ពោល​ថា​ខ្ញុំ​មិន​ធ្វើ​ទេ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក បុគ្គល​ទាំង ២ ពួក​នោះ ជា​សត្វ​មាន​កម្ម​លាមក លះ​លោក​នេះ​ហើយ រមែង​មាន​ទោស​ស្មើ​គ្នា​ក្នុង​បរលោក។ បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ​ច្រើន​នាក់ មាន​កព័ន្ធព័ទ្ធ​ដោយ​សំពត់​កាសាវៈ ប៉ុន្តែ​ជា​បុគ្គល​មាន​ធម៌​លាមក មិន​សង្រួម បុគ្គល​បាប​ទាំង​នោះ នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ដោយ​កម្ម​ទាំង​ឡាយ​លាមក បុគ្គល​បរិភោគ​ដុំ​ដែក​ក្ដៅ មាន​រងើកភ្លើង​ជា​ឧបមា ប្រសើរ​ជាង បុគ្គលទ្រុស្ដសីល មិន​សង្រួម បរិភោគ​ដុំ​បាយ​របស់​អ្នក​ដែន មិន​ប្រសើរ​ឡើយ។

ទ. ៥៧ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១១។

ទិដ្ឋិគតសូត្រ (១២.)

(១២. ទិដ្ឋិគតសុត្តំ)

[៤៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ ត្រូវ​ទិដ្ឋិ​ទាំង ២ រួបរឹត​ហើយ ពួក ១ រមែង​ជាប់​នៅ ពួក ១ រមែង​ស្ទុះ​ទៅ ចំណែក​ឯ​ពួក​បុគ្គល​មាន​ចក្ខុ រមែង​ឃើញ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក ១ រមែង​ជាប់​នៅ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ ជា​អ្នក​រីករាយ​ក្នុង​ភព ត្រេកអរ​ក្នុង​ភព ស្រើបស្រាល​ក្នុង​ភព កាល​តថាគត​សំដែងធម៌ ដើម្បី​រំលត់​ភព ចិត្ត​របស់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​នោះ ក៏​មិន​ស្ទុះ​ទៅ មិន​ជ្រះ​ថ្លា មិន​តាំង​នៅ មិន​ចុះ​ស៊ប់ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ពួក ១ រមែង​ជាប់​នៅ​យ៉ាង​នេះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ពួក ១ រមែង​ស្ទុះ​ទៅ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ពួក ១ កាល​ជិនឆ្អន់ នឿយ​ណាយ ស្អប់​ខ្ពើម​ភព រមែង​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ការ​ប្រាស​ចាក​ភព​ថា ម្នាល​អ្នក​ដ៏​ចំរើន បានឮ​ថា អត្តភាព​នេះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ រមែង​ដាច់​សូន្យ វិនាស​ទៅ មិន​កើត​ទៅ​ក្នុង​ខាង​មុខ​ទៀត ព្រោះ​ហេតុ​ណា នេះ​ជា​ធម្មជាត ស្ងប់​រម្ងាប់ នេះ​ជា​ធម្មជាត​ដ៏​ឧត្តម នេះ​ជា​ធម្មជាត ដ៏​ពិត ទ. ៥៨ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ពួក ១ រមែង​ស្ទុះ​ទៅ​យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចុះ​ចំណែក​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ចក្ខុ រមែង​ឃើញ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ឃើញ​នូវ​ខន្ធបញ្ចកៈ ដោយ​សភាវៈ​ពិត លុះ​ឃើញ​នូវ​ខន្ធបញ្ចកៈ ដោយ​សភាវៈ​ពិតហើយ ជា​អ្នក​ប្រតិបត្តិ ដើម្បី​នឿយ​ណាយ ដើម្បី​ប្រាស​ចាក​តម្រេក ដើម្បី​រំលត់​នូវ​ខន្ធបញ្ចកៈ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចំណែក​បុគ្គល​មាន​ចក្ខុ រមែង​ឃើញ​យ៉ាង​នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

អរិយ​សាវ័ក​ណា ឃើញ​នូវ​ខន្ធបញ្ចកៈ ដោយ​សភាវៈ​ពិត​ផង នូវ​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​កន្លង​ខន្ធបញ្ចកៈ​ផង រមែង​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់ ក្នុង​ព្រះ​និព្វាន ដោយ​សភាវៈ​ពិត ព្រោះ​អស់​តណ្ហា​ក្នុង​ភព ប្រសិន​បើ​អរិយ​សាវ័ក​នោះ កំណត់​ដឹង​នូវ​ខន្ធបញ្ចកៈ ប្រាស​ចាក​តណ្ហា ក្នុង​ភព​តូច​ភព​ធំ​ហើយ ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សូន្យ​ចាក​ខន្ធបញ្ចកៈ​ហើយ រមែង​មិន​បាន​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១២។

ចប់ ទុតិយវគ្គ។ ទ. ៥៩ ឧទ្ទាននៃទុតិយវគ្គនោះ គឺ

និយាយ​អំពី​ឥន្ទ្រិយ មាន​ពីរ​លើក តបនិយធម៌ មាន​ពីរ​លើក សីល និង​រឿង​ដទៃ​ទៀត មាន​ពីរ​លើក អំពី​មិន​មាន​ឱត្តប្បៈ ១ រឿង​កុហក មាន​ពីរ​លើក សំវេជនីយ ១ ត្រូវជា ១០ អំពី​វិតក្កៈ ១ ទេសនា ១ វិជ្ជា ១ បញ្ញា ១ និង​ធម៌ ១ ត្រូវជា ៥ អំពី​អជាតធម៌ ១ ធាតុ ១ ទី​សម្ងំ ១ សិក្ខា ១ ជាគរិយធម៌ ១ អបាយ ១ ទិដ្ឋិ ១ ត្រូវជា ២២ ដែល​លោក​បាន​ប្រកាស​ទុក​ហើយ។

ចប់ ទុកនិបាត។

ទ. ៦០

តិកនិបាត (៣.)

បឋមវគ្គ (១.)

ឥតិវុត្តកៈ តិកនិបាត បឋមវគ្គ

មូលសូត្រ (១.)

(១. មូលសុត្តំ)

[៥០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​មូល​នេះ មាន ៣។ ​អកុសល​មូល ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​លោភៈ ជា​អកុសល​មូល ១ ទោសៈ ជា​អកុសល​មូល ១។ មោហៈ ជា​អកុសល​មូល ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​មូល​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

លោភៈ ទោសៈ មោហៈ ដែល​កើត​អំពី​ខ្លួន តែង​បៀត​បៀន​នូវ​បុរស​មាន​ចិត្ត​លាមក ដូច​ជាផ្លែ​ឫស្សី តែង​បៀត​បៀន​នូវ​ដើម​របស់​វា។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

ធាតុសូត្រ (២.)

(២. ធាតុសុត្តំ)

[៥១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធាតុ​នេះ មាន ៣។ ធាតុ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​រូប​ធាតុ ១ អរូប​ធាតុ ១ និរោធធាតុ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធាតុ​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ជន​ទាំង​ឡាយ​ណា កំណត់​ដឹង​ក្នុង​រូប​ធាតុ មិន​តាំង​នៅក្នុង​អរូប​ធាតុ ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់​ក្នុង​និរោធ ជន​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា ញុាំង​​មច្ចុ​ឲ្យ​សាបសូន្យ។ ទ. ៦១ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ បាន​ពាល់​ត្រូវ​នូវ​អមត​ធាតុ ដែល​មិន​មាន​ឧបធិ ដោយ​នាម​កាយ ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​នូវ​ព្រះ​និព្វាន ដែល​ជា​ទី​លះ​បង់​ឧបធិ ទ្រង់​សំដែង​ព្រះ​និព្វាន ដែល​មិន​មាន​សោក មិន​មាន​តម្រេក។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

បឋមវេទនាសូត្រ (៣.)

(៣. បឋមវេទនាសុត្តំ)

[៥២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វេទនា​នេះ មាន ៣។ វេទនា ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​សុខវេទនា ១ ទុក្ខវេទនា ១ អទុក្ខមសុខវេទនា ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វេទនា​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សាវ័ក​​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​សម្បជញ្ញៈ ​មាន​សតិ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​វេទនា​ទាំង​ឡាយ​ផង នូវ​ទី​កើត​នៃ​វេទនា​ទាំង​ឡាយ​ផង វេទនា​ទាំង​នោះ រលត់​ទៅ​ក្នុង​ទីណា ក៏​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទី​នោះ​ផង នូវ​មគ្គ​ជា​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​វេទនា​ផង ភិក្ខុ​អស់​តណ្ហា តែង​បរិនិព្វាន ព្រោះ​អស់​វេទនា​ទាំង​ឡាយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

ទុតិយវេទនាសូត្រ (៤.)


ទ. ៦២

(៤. ទុតិយវេទនាសុត្តំ)

[៥៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វេទនា​នេះ មាន ៣។ វេទនា ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​សុខវេទនា ១ ទុក្ខវេទនា ១ អទុក្ខមសុខវេទនា ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​គប្បី​ឃើញ​នូវ​សុខវេទនា ថា​ជា​ទុក្ខ គប្បី​ឃើញ​នូវ​ទុក្ខ​វេទនា ថា​ជា​ព្រួញ​ គប្បី​ឃើញ​នូវ​អទុក្ខមសុខវេទនា ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​ឃើញ​សុខវេទនា ថា​ជា​ទុក្ខ ឃើញទុក្ខវេទនា ថា​ជា​ព្រួញ​ ឃើញ​អទុក្ខមសុខវេទនា ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ហៅ​ថា ភិក្ខុ​ប្រសើរ ឃើញត្រូវ ផ្ដាច់​បង់​តណ្ហា ដោះ​ស្រាយ​សំយោជនៈ ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន ព្រោះ​យល់​ច្បាស់​នូវ​មានះ​ដោយ​ប្រពៃ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​ណា បាន​ឃើញ​សុខវេទនា ថា​ជា​ទុក្ខ បាន​ឃើញ​ទុក្ខវេទនា ថា​ជា​ព្រួញ​ បាន​ឃើញ​អទុក្ខមសុខវេទនា ជា​ទី​ស្ងប់​នោះ ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង ភិក្ខុ​នោះ​ឯង ឃើញ (វេទនា​ទាំង ៣) ដោយ​ប្រពៃ រមែង​រួច​ស្រឡះ​ក្នុង​វេទនា ដោយ​ការ​សង្រួម​កាយ វាចា ចិត្ត ភិក្ខុ​នោះ​ឯង មាន​ព្រហ្មចរិយៈ​ប្រព្រឹត្ត​រួច​ហើយ ព្រោះ​ត្រាស់​ដឹង ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ជា​មុនី កន្លង​ផុត​នូវ​យោគៈ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

បឋមឯសនាសូត្រ (៥.)


ទ. ៦៣

(៥. បឋមឯសនាសុត្តំ)

[៥៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ស្វែង​រក​នេះ មាន ៣។ ការ​ស្វែង​រក ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ការ​ស្វែង​រក​កាម ១ ការ​ស្វែង​រក​ភព ១ ការ​ស្វែង​រក​ព្រហ្មចរិយៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ស្វែង​រក មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សាវ័ក​​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​សម្បជញ្ញៈ មាន​សតិ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ការ​ស្វែង​រក​ទាំង​ឡាយ​ផង នូវ​ទី​កើត​នៃ​ការ​ស្វែង​រក​ទាំង​ឡាយ​ផង ការ​ស្វែង​រក​ទាំង​នុ៎ះ រលត់​ទៅ​ក្នុង​ទីណា ក៏​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទី​នោះ​ផង នូវ​មគ្គ​ជា​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​ការ​ស្វែង​រក​ផង ភិក្ខុ​អស់​ទៅ​នៃ​តណ្ហា តែង​បរិនិព្វាន ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​ការ​ស្វែង​រក​ទាំង​ឡាយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

ទុតិយឯសនាសូត្រ (៦.)

(៦. ទុតិយឯសនាសុត្តំ)

[៥៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ស្វែង​រក​នេះ មាន ៣។ ការ​ស្វែង​រក ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ការ​ស្វែង​រក​កាម ១ ការ​ស្វែង​រក​ភព ១ ការ​ស្វែង​រក​ព្រហ្មចរិយៈ ១។ ទ. ៦៤ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ស្វែង​រក​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ការ​ស្វែង​រក​កាម ការ​ស្វែង​រក​ភព និង​ការ​ស្វែង​រក​ព្រហ្មចរិយៈ ដែល​ជា​ទី​ស្ទាប​អង្អែល ថា​ជា​របស់​ពិត ជា​ទីតាំង​នៃ​ទិដ្ឋិ ជា​ទី​ដុះ​ដាល​នៃ​កិលេស ការ​ស្វែង​រក​របស់​ភិក្ខុ​អ្នក​ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ទាំង​ពួង ផុត​ស្រឡះ ព្រោះ​អស់​តណ្ហា បាន​លះ​បង់​ហើយ ទាំង​ហេតុ​ជា​ទីតាំង​នៃ​ទិដ្ឋិ ក៏បាន​ដក​ចោល​ហើយ ភិក្ខុ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា មិន​មាន​សេចក្ដី​ងឿងឆ្ងល់ ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​ការ​ស្វែង​រក​ទាំង​ឡាយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

បឋមអាសវសូត្រ (៧.)

(៧. បឋមអាសវសុត្តំ)

[៥៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អាសវៈ​នេះ មាន ៣។ អាសវៈ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​កាមាសវៈ ១ ភវាសវៈ ១ អវិជ្ជាសវៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អាសវៈ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នេះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៦៥

សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ មាន​ចិត្ត​ដំ​កល់​មាំ មាន​សម្បជញ្ញៈ មាន​សតិ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ផង នូវ​ទី​កើត​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ផង អាសវៈ​ទាំង​នោះ រលត់​ទៅ​ក្នុង​ទីណា ក៏​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទី​នោះ​ផង នូវ​មគ្គ​ជា​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ផង ភិក្ខុ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា តែង​បរិនិព្វាន ព្រោះ​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

ទុតិយអាសវសូត្រ (៨.)

(៨. ទុតិយអាសវសុត្តំ)

[៥៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អាសវៈ​នេះ មាន ៣។ អាសវៈ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​កាមាសវៈ ១ ភវាសវៈ ១ អវិជ្ជាសវៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អាសវៈ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា មាន​កាមាសវៈ​អស់​ហើយ មាន​អវិជ្ជាសវៈ​អស់​ហើយ មាន​ភវាសវៈ​អស់​ហើយ មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ​ហើយ មិន​មាន​ឧបធិ បុគ្គល​នោះ ឈ្នះ​មារ ព្រម​ទាំង​វាហនៈ ទ្រទ្រង់​នូវ​រាង​កាយ​ជា​ទី​បំផុត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

តណ្ហាសូត្រ (៩.)


ទ. ៦៦

(៩. តណ្ហាសុត្តំ)

[៥៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា​នេះ មាន ៣។ តណ្ហា ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​កាមតណ្ហា ១ ភវតណ្ហា ១ វិភវតណ្ហា ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ជន​ទាំង​ឡាយ ប្រកប​ហើយ ព្រោះ​ប្រកប​ដោយ​តណ្ហា មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ ក្នុង​ភព​តូច និង​ភព​ធំ ជន​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា ប្រកប​ដោយ​យោគៈ ពោល​គឺ​អន្ទាក់​នៃ​មារ មិន​ក្សេម​ចាក​យោគៈ សត្វ​ទាំង​ឡាយ នៅ​មាន​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ជាតិ និង​មរណៈ តែង​ទៅ​កាន់​សង្សារ ចំណែក​ពួក​សត្វ​ណា លះ​បង់​តណ្ហា​បាន​ហើយ សត្វ​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា ប្រាស​ចាក​តណ្ហា ក្នុង​ភព​តូច និង​ភព​ធំ ពួក​សត្វ​ណា បាន​ដល់​នូវ​ការ​អស់​អាសវៈ​ក្នុង​លោក សត្វ​ទាំង​នោះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

មារធេយ្យសូត្រ (១០.)


ទ. ៦៧

(១០. មារធេយ្យសុត្តំ)

[៥៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ៣ រមែង​កន្លង​នូវ​វិស័យ​នៃ​មារ រុងរឿង​ដូច​ព្រះ​អាទិត្យ។ ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ប្រកប​ដោយ​សីលក្ខន្ធ ជា​អសេក្ខៈ ១ ប្រកប​ដោយ​សមាធិក្ខន្ធ ជា​អសេក្ខៈ ១ ប្រកប​ដោយ​បញ្ញាក្ខន្ធ ជា​អសេក្ខៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ៣ នេះ​ឯង រមែង​កន្លង​នូវ​វិស័យ​នៃ​មារ រុងរឿង​ដូច​ព្រះ​អាទិត្យ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

សីល សមាធិ និងបញ្ញា ទាំង​អម្បាល​នុ៎ះ ដែល​បុគ្គល​ណា បាន​អប់​រំ​ល្អ​ហើយ បុគ្គល​នោះ រមែង​កន្លង​នូវ​វិស័យ​នៃ​មារ រុងរឿង​ដូច​ព្រះ​អាទិត្យ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ បឋមវគ្គ។ ទ. ៦៨ ឧទ្ទាននៃបឋមវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​មូល ១ ធាតុ ១ វេទនា​ពីរ​លើក ការ​ស្វែង​រក ពីរ​លើក អាសវៈ ពីរ​លើក តណ្ហា ១ វិស័យ​នៃ​មារ ១ លោក​ពោល​ថា បឋម​វគ្គ ជា​វគ្គ​ដ៏​ឧត្តម។

ទុតិយវគ្គ (២.)


ទ. ៦៩

ឥតិវុត្តកៈ តិកនិបាត ទុតិយវគ្គ

បុញ្ញកិរិយវត្ថុសូត្រ (១.)

(១. បុញ្ញកិរិយវត្ថុសុត្តំ)

[៦០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ​នេះ មាន ៣។ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ទាន​មយ​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ ១ សីល​មយ​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ ១ ភាវនា​មយ​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

កុលបុត្រ​អ្នក​ប្រាថ្នា​ប្រយោជន៍ គួរ​សិក្សា​នូវ​បុណ្យ ដែល​មានផល​បរិបូណ៌ មាន​វិបាក​ជា​សុខ គឺ​គួរ​ចំរើន​ទាន​ផង ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ស្មើ គឺ​សីល​ផង មេត្តា​ចិត្ត​ផង លុះ​ចំរើន​ធម៌​ទាំង ៣ នេះ ដែល​មាន​អានិសង្ស​ជា​សុខ​ហើយ រមែង​ចូល​ទៅ​កាន់​លោក ដែល​ជា​សុខ ឥតមាន​ការ​បៀត​បៀន។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

ចក្ខុសូត្រ (២.)

(២. ចក្ខុសុត្តំ)

[៦១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចក្ខុ​នេះ មាន ៣។ ចក្ខុ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​មំសចក្ខុ ១ ទិព្វចក្ខុ ១ បញ្ញាចក្ខុ ១។ ​ទ. ៧០ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ចក្ខុ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុរស​ឧត្តម បាន​ពោល​នូវ​ចក្ខុ ៣ នេះ គឺ​មំសចក្ខុ ១ ទិព្វចក្ខុ ១ បញ្ញាចក្ខុ​ដ៏​ប្រសើរ​បំផុត ១ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​មំសចក្ខុ ជា​ឧបាយ​នៃ​ទិព្វចក្ខុ កាល​ដែល​ញាណ គឺ​បញ្ញាចក្ខុ​ដ៏​ឧត្តម កើត​ឡើង​ហើយ បុគ្គល​រមែង​រួច​ស្រឡះ​ចាក​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង ព្រោះ​បាន​នូវ​ចក្ខុ​នោះ​។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

ឥន្ទ្រិយសូត្រ (៣.)

(៣. ឥន្ទ្រិយសុត្តំ)

[៦២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ឥន្ទ្រិយ​នេះ មាន ៣។ ឥន្ទ្រិយ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​អនញ្ញតញ្ញស្សាមីតិន្ទ្រិយ2) ១ អញ្ញិន្រ្ទិយ3) ១ អញ្ញាតាវិន្រ្ទិយ4) ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ឥន្ទ្រិយ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៧១

ញាណ​ជាបឋម ក្នុង​កិរិយា​អស់​ទៅ កើត​ឡើង​ដល់​សេក្ខបុគ្គល អ្នក​កំពុង​សិក្សា អ្នក​រលឹក​រឿយៗ នូវ​ផ្លូវ​ដ៏​ត្រង់ លំដាប់​ពី​នោះ​មក អរហត្ត ក៏​កើត​ឡើង លំដាប់​អំពី​អរហត្តផល​នោះ​មក បច្ចវេក្ខណញ្ញាណ ក៏​កើត​ឡើង ដល់​ព្រះ​ខីណា​ស្រព ដែល​ដល់​នូវ​តាទិលក្ខណៈ រួច​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​ភវសំយោជនៈ ថា វិមុត្តិ​របស់​អាត្មា​អញ មិន​កំរើក បើ​បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ឥន្ទ្រិយ ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ត្រេកអរ​ក្នុង​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​ស្ងប់ ឈ្នះ​នូវ​មារ ព្រម​ទាំង​វាហនៈ​ហើយ រមែង​ទ្រទ្រង់​នូវ​រាង​កាយ​ជា​ទី​បំផុត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

អទ្ធាសូត្រ (៤.)

(៤. អទ្ធាសុត្តំ)

[៦៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​នេះ មាន ៣។ កាល ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​អតីត​កាល ១ អនាគត​កាល ១ បច្ចុប្បន្ន​កាល ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៧២

សត្វ​ទាំង​ឡាយ មាន​សេចក្ដី​សំគាល់​ក្នុង​កិរិយា​ពោល​ថា​សត្វ ថា​បុគ្គល​ជា​ដើម តាំង​នៅ​ក្នុង​កិរិយា​ពោល​ដោយអំណាច​នៃ​តណ្ហា និង​ទិដ្ឋ លុះ​មិន​កំណត់​ដឹង​នូវ​កិរិយា​ពោល ដោយ​បរិញ្ញា​ទាំង ៣ យ៉ាង ក្នុង​ធម៌​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ភូមិ ៣ ហើយ រមែង​មក​កាន់​ទី​ប្រកប​នៃមរណៈ ព្រះ​ខីណា​ស្រព រមែង​មិន​សំគាល់ គឺ​មិន​ជឿ​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​ប្រាប់ ព្រោះ​កំណត់​ដឹង​នូវ​ពាក្យ​ពោល វិមោក្ខ គឺ​ព្រះ​និព្វាន​ជា​ទី​រម្ងាប់​ដ៏​ប្រសើរ ឈ្មោះ​ថា លោក​បាន​សម្រេច​ហើយ​ដោយ​ចិត្ត ព្រះ​ខីណា​ស្រព​នោះ​ឯង ដល់​ព្រមដោយ​ការ​ពោល ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ត្រេកអរ​ក្នុង​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​ស្ងប់ ពិចារណា​ហើយ​ទើប​សេព តាំង​នៅ​ក្នុង​និព្វានធម៌ ដល់​នូវ​វេទ រមែង​មិន​ដល់​នូវ​ការ​រាប់​ថា (ជា​មនុស្ស ឬ ទេវតា)។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

ទុច្ចរិតសូត្រ (៥.)

(៥. ទុច្ចរិតសុត្តំ)

[៦៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុច្ចរិត​នេះ មាន ៣។ ទុច្ចរិត ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​កាយ​ទុច្ចរិត ១ វចី​ទុច្ចរិត ១ មនោ​ទុច្ចរិត ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុច្ចរិត ​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៧៣

បុគ្គល​ធ្វើ​កាយ​ទុច្ចរិត​ផង វចី​ទុច្ចរិត​ផង ធ្វើ​មនោ​ទុច្ចរិត​ផង នូវ​អំពើ​ណាមួយ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស​ផង មិន​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​ជាកុសល ធ្វើ​តែ​អំពើ​ជា​អកុសល​ដ៏​ច្រើន បុគ្គល​ឥត​ប្រាជ្ញា​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

សុចរិតសូត្រ (៦.)

(៦. សុចរិតសុត្តំ)

[៦៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សុចរិត​នេះ មាន ៣។ សុចរិត ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ គឺ​កាយសុចរិត ១ វចីសុចរិត ១ មនោសុចរិត ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សុចរិត ​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា លះ​នូវ​កាយ​ទុច្ចរិត​ផង នូវ​វចី​ទុច្ចរិត​ផង លះ​នូវ​មនោ​ទុច្ចរិត​ផង នូវ​អំពើ​ណាមួយ ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស​ផង មិន​ធ្វើ​អកុសល​កម្ម ធ្វើ​តែ​កុសល​កម្ម​ដ៏​ច្រើន បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ប្រាជ្ញា​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ស្ថានសួគ៌។

ទ. ៧៤ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី៦។

សោចេយ្យសូត្រ (៧.)

(៧. សោចេយ្យសុត្តំ)

[៦៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សោចេយ្យៈ (សេចក្ដី​ស្អាត) នេះ មាន ៣។ សោចេយ្យៈ ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ គឺ​កាយសោចេយ្យៈ ១ វចីសោចេយ្យៈ ១ មនោសោចេយ្យៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សោចេយ្យៈ ​មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

(ពួក​ព្រះ​អរិយៈ មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ដើម) តែង​ហៅ​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​ស្អាត​កាយ ស្អាត​វាចា ស្អាត​ចិត្ត មិន​មាន​អាសវៈ លះ​បង់​នូវ​ទុច្ចរិត​ទាំង​ពួង ថា​ជា​អ្នក​ស្អាត បរិបូណ៌​ដោយ​សេចក្ដី​ស្អាត។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

មោនេយ្យសូត្រ (៨.)

(៨. មោនេយ្យសុត្តំ)

[៦៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មោនេយ្យៈ (ការ​ស្ងប់​ស្ងៀម) នេះ មាន ៣។ មោនេយ្យៈ ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ ទ. ៧៥គឺ​កាយមោនេយ្យៈ5) ១ វចីមោនេយ្យៈ6) ១ មនោមោនេយ្យៈ7) ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មោនេយ្យៈ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

(ពួក​ព្រះ​អរិយៈ មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ដើម) តែង​ហៅ​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងៀម​កាយ ស្ងប់​ស្ងៀម​វាចា ស្ងប់​ស្ងៀម​ចិត្ត មិន​មាន​អាសវៈ អ្នក​លាង​មន្ទិល​ដ៏​លាមក​ចោល​ហើយ​ថា ជា​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងៀម បរិបូណ៌​ដោយ​ការ​ស្ងប់​ស្ងៀម។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

បឋមរាគសូត្រ (៩.)

(៩. បឋមរាគសុត្តំ)

[៦៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ណាមួយ មិន​បាន​លះ​រាគៈ មិន​បាន​លះ​ទោសៈ មិន​បាន​លះ​មោហៈ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​នេះ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​ត្រូវ​មារ​ចង​បាន​ផង ត្រូវ​អន្ទាក់​មារ​បញ្ចូល​ហើយ​ផង ជា​អ្នក​ត្រូវ​មារ​មាន​ចិត្តបាប​ធ្វើ​បាន​តាម​ប្រាថ្នា​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ណា​មួយ បាន​លះ​រាគៈ លះ​ទោសៈ លះ​មោហៈ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​នេះ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មិន​ត្រូវ​មារ​ចង​បាន​ផង អន្ទាក់​របស់​មារ​ក៏​ថ្លោះ​ចេញ​ផង មារ​មាន​ចិត្តបាប​ធ្វើ​មិន​បាន​តាមប្រាថ្នា​ផង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា ឃ្លាត​ចេញ​ចាក​រាគៈ​ផង ទោសៈ​ផង អវិជ្ជា​ផង ព្រះ​អរិយ​ទាំង​ឡាយ មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ដើម តែង​ហៅ​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​មានខ្លួន​ចំរើន​ហើយ លះ​បង់​នូវ​កិលេស​ទាំង​ពួង​នោះ​ថា ជា​អរហន្ត ជា​ព្រហ្ម ជា​ព្រះ​តថាគត ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ អ្នក​កន្លង​បង់​នូវ​ពៀរ និង​ភ័យ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

ទុតិយរាគសូត្រ (១០.)


ទ. ៧៧

(១០. ទុតិយរាគសុត្តំ)

[៦៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ណាមួយ ទោះ​ជា​ភិក្ខុ​ក្ដី ភិក្ខុនី​ក្តី មិន​បាន​លះ​រាគៈ មិន​បាន​លះ​ទោសៈ មិន​បាន​លះ​មោហៈ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​នេះ ហៅ​ថា មិន​បាន​ឆ្លង​នូវ​សមុទ្រ (គឺ​សំសារ) ដែល​ប្រកប​ដោយ​រលក​ធំ ប្រកប​ដោយ​រលក​តូច (គឺ​សេចក្ដី​ក្រោធ និង​ឧបាយាសៈ) ប្រកប​ដោយ​អាវដ្ដៈ (គឺ​កាមគុណ ៥) ប្រកប​ដោយ​ការ​ចាប់ ទាំង​ប្រកប​ដោយ​អារក្ខ​ទឹក (គឺវិសភាគបុគ្គល ដែល​ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​មករ​កាច និង​ត្រី​កាច)។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ណា​មួយ ទោះ​ជា​ភិក្ខុ​ក្ដី ភិក្ខុនី​ក្ដី បាន​លះ​រាគៈ លះ​ទោសៈ លះ​មោហៈ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​នេះ ហៅ​ថា បាន​ឆ្លង​សមុទ្រ ដែល​ប្រកប​ដោយ​រលក​ធំ ប្រកប​ដោយ​រលក​តូច ប្រកប​ដោយ​អាវដ្ដៈ ប្រកប​ដោយ​ការ​ចាប់ ទាំង​ប្រកប​ដោយ​អារក្ខ​ទឹក បាន​ឈ្មោះ​ថា ខីណាសវព្រាហ្មណ៍ បាន​ឆ្លង​ទៅ​កាន់​ត្រើយ​ខាងនាយ ហើយ​ឋិត​នៅ​លើ​គោក (គឺ​ព្រះ​និព្វាន)។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៧៨

បុគ្គល​ណា ឃ្លាត​ចាករាគៈ​ផង ទោសៈ​ផង អវិជ្ជា​ផង បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា បាន​ឆ្លង​នូវ​សមុទ្រ​នេះ ដែល​ប្រកប​ដោយ​ការ​ចាប់ ប្រកប​ដោយ​អារក្ខ​ទឹក ទាំង​ប្រកប​ដោយ​រលក​ធំ​គួរខ្លាច ដែល​ឆ្លង​បាន​ដោយ​កម្រ ជា​អ្នក​កន្លង​នូវ​កិលេស​ជា​គ្រឿង​ជាប់​ចំពាក់ លះ​បង់​មច្ចុ មិន​មាន​ឧបធិ បាន​លះ​បង់​ទុក្ខ ដើម្បី​មិនទៅ​កើត​ក្នុង​ភព​ថ្មី​ទៀត បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា សម្រេច​ប្រយោជន៍ គឺ​ព្រះ​និព្វាន រមែង​មិន​ដល់​នូវ​ការ​រាប់​ដោយ (នាម និង​គោត្ត) ឡើយ តថាគត​ពោល​ថា បុគ្គល​នោះ បាន​ញុាំង​​មច្ចុរាជ​ឲ្យ​វង្វេង។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ វគ្គ ទី ២។

ឧទ្ទាននៃទុតិយវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​បុញ្ញ​កិរិយា​វត្ថុ ១ ចក្ខុ ១ ឥន្ទ្រិយ ១ កាល ១ ចរិត ២ លើក សេចក្ដី​ស្អាត ១ ការ​ស្ងប់​ស្ងៀម ១ រាគៈ ២ លើក លោក​ពោល​នូវ​វគ្គ​ទី​ពីរ ថា​ជា​វគ្គ​ដ៏​ឧត្តម។

ទ. ៧៩

តតិយវគ្គ (៣.)

ឥតិវុត្តកៈ តិកនិបាត តតិយវគ្គ

មិច្ឆាទិដ្ឋិកសូត្រ (១.)

(១. មិច្ឆាទិដ្ឋិកសុត្តំ)

[៧០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយ​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​វចី​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោ​ទុច្ចរិត ជា​អ្នក​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​មិច្ឆាទិដិ្ឋ សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត មិន​មែន​ឮ​សេចក្ដី​នោះ (អំពី​សំណាក់​) នៃ​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដទៃ ហើយ​ពោល​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយ​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​វចី​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោ​ទុច្ចរិត ជា​អ្នក​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​តែ​ហេតុ​ណា ដែល​តថាគត ដឹង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ឃើញ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ជ្រាប​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ទើប​តថាគត​ពោល​នូវ​ហេតុ​នោះ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយ​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​វចី​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោ​ទុច្ចរិត ជា​អ្នក​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែកឆ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។ ទ. ៨០ លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​អ្នក​ស្ដាប់​តិច មិន​បាន​ធ្វើ​បុណ្យ ដំ​កល់​ចិត្ត​ខុស ពោល​វាចា​ខុស ធ្វើ​ការងារ​ខុស​ដោយ​កាយ បុគ្គល​នោះ ជា​អ្នក​ឥត​ប្រាជ្ញា លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ព្រោះ​ជីវិត​ក្នុង​មនុស្ស​លោក​នេះ​តិចណាស់ រមែង​កើត​ក្នុង​នរក។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

សម្មាទិដ្ឋិកសូត្រ (២.)

(២. សម្មាទិដ្ឋិកសុត្តំ)

[៧១] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយសុចរិត ប្រកប​ដោយ​វចីសុចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោសុចរិត ជា​អ្នក​មិន​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​សុគតិ សួគ៌ ទេវលោក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត មិន​មែន​ឮ​សេចក្ដី​នោះ (អំពីសំណាក់​) នៃ​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដទៃ ហើយ​ពោល​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយសុចរិត ប្រកប​ដោយ​វចីសុចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោសុចរិត ជា​អ្នក​មិន​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ ទ. ៨១សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​សុគតិ សួគ៌ ទេវលោក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​តែ​ហេតុ​ណា ដែល​តថាគត បាន​ដឹង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង បាន​ឃើញ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ជ្រាប​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ពិត​មែន ទើប​តថាគត ពោល​នូវ​ហេតុ​នោះ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាយ​សុចរិត ប្រកប​ដោយ​វចីសុចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោសុចរិត ជា​អ្នក​មិន​តិះ​ដៀល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សមាទាន​នូវ​អំពើ​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សត្វ​ទាំង​នោះ លុះ​បែក​ឆ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ តែង​កើត​ក្នុង​សុគតិ សួគ៌ ទេវលោក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​ពហុស្សូត បាន​ធ្វើ​បុណ្យ ដំ​កល់​ចិត្ត​ត្រូវ ពោល​វាចា​ត្រូវ ធ្វើ​ការងារ​ត្រូវ​ដោយ​កាយ បុគ្គល​នោះ ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា លុះ​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ ព្រោះ​ជីវិត ក្នុង​មនុស្ស​លោក​នេះ​តិចណាស់ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ស្ថានសួគ៌។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

និស្សរណិយសូត្រ (៣.)


ទ. ៨២

(៣. និស្សរណិយសុត្តំ)

[៧២] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធាតុ​ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ​នេះ មាន ៣។ ធាតុ ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ ការ​រលាស់​ចេញ​ចាក​កាម​ទាំង​ឡាយ​នេះ បាន​ដល់​នេក្ខម្មៈ គឺ​បឋមជ្ឈាន ១ ការ​រលាស់​ចេញ​ចាក​រូប​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​នេះ បាន​ដល់​អរូបជ្ឈាន ១ ធម្មជាត​ណាមួយ ដែល​កើត​ហើយ ដែល​បច្ច័យ​តាក់​តែង​ហើយ ដែល​កើត​ឡើង​ព្រោះ​អាស្រ័យ​ហេតុ ការ​រលត់ គឺ​ព្រះ​និព្វាន ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ​ចាក​ធម្មជាត​នោះ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធាតុ​ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

(ភិក្ខុ​ណា) ដឹង​នូវ​ការ​រលាស់​ចេញ​ចាក​កាម​ផង ដឹង​នូវ​ឧបាយ​ជា​គ្រឿង​កន្លង​រូបធម៌​ទាំង​ឡាយ​ផង កាល​ពាល់​ត្រូវ​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​រម្ងាប់​នូវ​សង្ខារ​ទាំង​ពួង ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស​សព្វ ៗ កាល ភិក្ខុ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​ឃើញ​ដោយ​ប្រពៃ ជា​អ្នក​សង្រួម រមែង​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់ ក្នុង​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​រម្ងាប់​នូវ​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​នោះ ភិក្ខុ​នោះ ជា​អ្នក​មាន​ព្រហ្មចរិយ​ធម៌​នៅ​រួច​ហើយ ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ព្រោះ​ដឹង​ច្បាស់ ឈ្មោះ​ថា អ្នក​ប្រាជ្ញ អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​នូវ​យោគៈ។

ទ. ៨៣ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៣។

សន្តតរសូត្រ (៤.)

(៤. សន្តតរសុត្តំ)

[៧៣] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អរូបជ្ឈាន ជា​ធម្មជាត​ល្អិត​ជាង​រូបជ្ឈាន​ទាំង​ឡាយ និរោធ ជា​សភាព​ល្អិត​លើស​ជាង​អរូបជ្ឈាន​ទាំង​ឡាយ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ពួក​សត្វ​ណា ដែល​ទៅ​កាន់​រូបភព​ក្ដី ពួក​សត្វ​ណា ដែល​តាំង​នៅ​ក្នុង​អរូបភព​ក្ដី (សត្វ​ទាំង​នោះ​) មិន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​និរោធ ជា​អ្នក​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត។ ពួក​ជន​ណា កំណត់​ដឹង​នូវ​រូបភព​ទាំង​ឡាយ​ក្ដី មិន​តាំង​នៅ​ក្នុង​អរូបភព​ទាំង​ឡាយ​ក្ដី ហើយ​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់ ក្នុង​និរោធ ពួក​ជន​នោះ ឈ្មោះ​ថា អ្នក​មាន​មច្ចុ​សាបសូន្យ​ហើយ។ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះ​អង្គ​បាន​នូវ​អមត​ធាតុ ដោយ​នាម​កាយ ព្រះ​អង្គ​មិន​មាន​ឧបធិ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​រលាស់​ចេញ​ចាក​ឧបធិ ព្រះ​អង្គ​មិន​មាន​អាសវៈ ទ្រង់​សំដែង​នូវ​បទ ដែល​មិន​មាន​សោក មិន​មាន​ធូលី។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៤។

បុត្តសូត្រ (៥.)


ទ. ៨៤

(៥. បុត្តសុត្តំ)

[៧៤] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុត្ត ៣ នេះ រមែង​មាន​ប្រាកដ​ក្នុង​លោក។ បុត្ត ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ គឺ​អតិជាតបុត្ត ១ អនុជាតបុត្ត ១ អវជាតបុត្ត ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អតិជាតបុត្ត តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មាតាបិតា​របស់​បុត្ត​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​អ្នក​មិន​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក មិន​ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក មិន​ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក មិន​វៀរ​ចាក​បាណាតិបាត មិន​វៀរចាក​អទិន្នាទាន មិន​វៀរចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ មិន​វៀរ​ចាក​មុសាវាទ មិន​វៀរ​ចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​បុគ្គល​ទ្រុស្ដសីល ជា​អ្នក​មាន​ធម៌​ដ៏​លាមក ទើប​ឯ​កូន​របស់​មាតាបិតា​ទាំង​នោះ ជា​អ្នក​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក វៀរ​ចាក​បាណាតិបាត វៀរ​ចាក​អទិន្នាទាន វៀរ​ចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ វៀរ​ចាក​មុសាវាទ វៀរ​ចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​អ្នក​មាន​សីល មាន​កល្យាណធម៌ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន​យ៉ាង​នេះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា អតិជាតបុត្ត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អនុជាតបុត្ត តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មាតាបិតា​របស់​បុត្ត ក្នុង​លោក​នេះ ទ. ៨៥ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក វៀរ​ចាក​បាណាតិបាត វៀរ​ចាក​អទិន្នាទាន វៀរ​ចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ វៀរ​ចាក​មុសាវាទ វៀរ​ចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​អ្នក​មាន​សីល មាន​កល្យាណធម៌ ទើប​ឯ​កូន​របស់​មាតា​បិតា​ទាំង​នោះ ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក វៀរ​ចាក​បាណាតិបាត វៀរ​ចាក​អទិន្នាទាន វៀរ​ចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ វៀរ​ចាក​មុសាវាទ វៀរ​ចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​អ្នក​មាន​សីល មាន​កល្យាណធម៌​ដែរ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន​យ៉ាង​នេះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា អនុជាតបុត្ត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អវជាតបុត្ត តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មាតាបិតា​របស់​បុត្ត ក្នុង​លោក​នេះ ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក វៀរចាក​បាណាតិបាត វៀរ​ចាក​អទិន្នាទាន វៀរ​ចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ វៀរ​ចាក​មុសាវាទ វៀរចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​អ្នក​មាន​សីល មាន​កល្យាណធម៌ ទើប​កូន​របស់​មាតាបិតា​ទាំង​នោះ មិន​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទីរឭក មិន​ដល់​ព្រះ​ធម៌​ជា​ទីរឭក មិន​ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ទីរឭក ទ. ៨៦មិន​វៀរ​ចាក​បាណាតិបាត មិន​វៀរចាក​អទិន្នាទាន មិន​វៀរ​ចាក​កាមេសុមិច្ឆាចារ មិន​វៀរ​ចាក​មុសាវាទ មិន​វៀរចាក​សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋាន ជា​អ្នក​ទ្រុស្ដសីល មាន​ធម៌​ដ៏​លាមក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន​យ៉ាង​នេះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា អវជាតបុត្ត ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន ៣ នេះ រមែង​មាន​ប្រាកដ​ក្នុង​លោក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ តែង​ប្រាថ្នា​អតិជាតបុត្ត និង​អនុជាតបុត្ត មិន​ប្រាថ្នា​អវជាតបុត្ត ដែល​ជា​កូនផ្ដាច់​បង់​ត្រកូល​ឡើយ។ កូន​ទាំង​នេះ​ឯង តែង​មាន​ក្នុង​លោក ម្យ៉ាង​ទៀត កូន​ទាំង​ឡាយ​ណា ជា​ឧបាសក (កូន​ទាំង​នោះ​) ឈ្មោះ​ថា​ជា​អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​សទ្ធា និង​សីល ជា​អ្នក​ដឹង​ពាក្យពេចន៍ ជា​អ្នក​ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​កំណាញ់ រមែង​រុងរឿង​ក្នុង​ពួក​បរិស័ទ ដូច​ជា​ព្រះ​ចន្ទ្រ ដែល​ផុត​ស្រឡះ​ហើយ ចាក​ដុំ​នៃ​ពពក​ដូច្នោះ​។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៥។

អវុដ្ឋិកសូត្រ (៦.)


ទ. ៨៧

(៦. អវុដ្ឋិកសុត្តំ)

[៧៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ៣ ពួក​នេះ រមែង​មាន​ប្រាក​ដ ក្នុង​លោក។ បុគ្គល ៣ ពួក តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ គឺ​បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​មិន​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ ១ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​ដែល​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ​ត្រង់​ប្រទេស​មួយ ៗ ១ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​ដែល​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ​សព្វ​ប្រទេស ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​មិន​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​អ្នក​មិន​ដែល​ឲ្យ​បាយ ទឹក សំពត់ យាន​ជំនិះ កម្រងផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ទី​ដេក ទី​នៅ និង​គ្រឿង​សម្រាប់​ប្រទីប ដល់​ពួក​សមណៈ ព្រាហ្មណ៍ អ្នក​កំព្រា អ្នក​ដំណើរ និង​អ្នក​ពណ៌នា​ហើយ​សូម និង​យាចក​ទាំង​ពួង ដល់​ម្ដង​ឡើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​មិន​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ ត្រង់​ប្រទេស​មួយ ៗ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​អ្នក​ឲ្យ​បាយ ទឹក សំពត់ យានជំនិះ កម្រង​ផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ទី​ដេក ទី​នៅ និង​គ្រឿង​សម្រាប់​ប្រទីប ដល់​ពួក​សមណៈ ព្រាហ្មណ៍ អ្នក​កំព្រា អ្នក​ដំណើរ អ្នក​ពណ៌នា​ហើយ​សូម និង​យាចក​ពួក​ខ្លះ មិន​ឲ្យ​ទាន​ដល់​សមណៈ ព្រាហ្មណ៍​ពួក​ខ្លះ ទ. ៨៨ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ​ត្រង់​ប្រទេស​មួយ ៗ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ​សព្វ​ប្រទេស តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ពួក​ខ្លះ​ក្នុង​លោក​នេះ តែង​ឲ្យ​បាយ ទឹក សំពត់ យានជំនិះ កម្រងផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ទី​ដេក ទី​នៅ និង​គ្រឿង​សម្រាប់​ប្រទីប ដល់​សមណៈ ព្រាហ្មណ៍ អ្នក​កំព្រា អ្នក​ដំណើរ អ្នក​ពណ៌នា​ហើយ​សូម និង​យាចក​ទាំង​ពួង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ស្មើ​ដោយ​មេឃ​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ​សព្វ​ប្រទេស យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ៣ ពួក​នេះ​ឯង តែង​មាន​ប្រាកដ​ក្នុង​លោក។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បុគ្គល​ណា បាន​នូវ​សមណៈ បាន​នូវ​ព្រាហ្មណ៍ បាន​នូវ​អ្នក​កំព្រា អ្នក​ដំណើរ ទាំង​បាន​នូវ​ជន​អ្នក​ពណ៌នា​ហើយ​សូម​ទាំង​ឡាយ ហើយ​មិន​ចាត់​ចែង​នូវ​បាយ ទឹក ភោជន បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ តែង​ហៅ​នូវ​បុគ្គល​ដ៏​លាមក​នោះ​ឯង​ថា ដូច​ជា​មេឃ ដែល​មិន​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ ដូច្នោះ​។ បុគ្គល​ណា មិន​ឲ្យ​ទាន ដល់​សមណៈ​ពួក​ខ្លះ ឲ្យ​ទាន​ដល់​សមណៈ​ពួក​ខ្លះ ពួក​ជន​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា តែង​ហៅ​បុគ្គល​នោះ​ឯង​ថា ដូច​ជា​មេឃ​ដែល​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ ក្នុង​ប្រទេស​មួយ ៗ ដូច្នោះ​។ ទ. ៨៩បុរស មាន​វាចា​នាំ​ឲ្យ​បាន​បាយ​ដោយ​ងាយ មាន​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​សព្វ​សត្វ មាន​ចិត្តរីករាយ តែង​ចាត់​ចែង (ទេយ្យធម៌) ពោល​ថា អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ឲ្យ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ឲ្យ ប្រៀប​ដូច​មហាមេឃ​គ្រហឹម​គម្រាម ហើយ​បង្អុរ​ភ្លៀង​ចុះ ធ្វើ​ទីទួល និង​ទី​ទាប បង្ហូរ​ឲ្យ​ពេញដោយ​ទឹក យ៉ាងណា​មិញ បុគ្គល​ខ្លះ​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​អ្នក​មាន​សភាព​ដូច្នោះ បាន​ប្រមូល​មក​នូវ​ទ្រព្យ ដែល​កើត​ដោយ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​តាមផ្លូវ​ធម៌ ក៏​ជប់​លៀង ពួក​ជន​អ្នក​ពណ៌នា​ហើយ​សូម ដែល​មក​ដល់​ដោយ​ល្អ ដោយ​បាយ ទឹក ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៦។

សុខបត្ថនាសូត្រ (៧.)

(៧. សុខបត្ថនាសុត្តំ)

[៧៦] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ឌិត​កាល​ប្រាថ្នា​សេចក្ដី​សុខ ៣ យ៉ាង​នេះ គួរតែ​រក្សាសីល។ សេចក្ដី​សុខ ៣ យ៉ាង តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ គឺ​បណ្ឌិត​គប្បី​រក្សា​សីល ដោយ​បំណង​ថា សូម​ឲ្យ​សេចក្ដី​សរសើរ មក​ដល់​អាត្មា​អញ ១ បណ្ឌិត​គប្បី​រក្សាសីល ដោយ​បំណង​ថា សូម​ឲ្យ​ភោគៈ​ទាំង​ឡាយ កើត​ឡើង​ដល់​អាត្មា​អញ ១ បណ្ឌិត​គប្បី​រក្សា​សីល ដោយ​បំណង​ថា អាត្មា​អញ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ នឹង​ទៅ​កើត​ឯ​សុគតិ សួគ៌ ទេវលោក ១។ ទ. ៩០ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ឌិត​កាល​ប្រាថ្នា​សេចក្ដី​សុខ ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង គួរតែ​រក្សាសីល។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

បណ្ឌិត​កាល​ប្រាថ្នា​នូវ​សេចក្ដី​សុខ ៣ យ៉ាង គឺ​សេចក្ដី​សរសើរ ១ ការបាន​ទ្រព្យ ១ ការ​លះ​លោក​នេះ ហើយ​រីករាយ​ក្នុង​ស្ថានសួគ៌ ១ គួរ​តែ​រក្សា​សីល។ កាល​បើ​បុគ្គល​មិន​ធ្វើ​បាប​ទេ តែ​ទៅ​សេពគប់​នឹង​បុគ្គល​ធ្វើ​បាប បុគ្គល​នោះ ត្រូវ​អ្នក​ផង​រង្កៀស​ព្រោះ​អំពើ​អាក្រក់​ផង តំណិះ​ដំនៀល ​រមែង​ចំរើន​ឡើង​ដល់​បុគ្គល​នោះ​ផង។ បុគ្គល​យក​បុគ្គល​បែប​ណា​ជា​មិត្រ​ផង សេពគប់​នូវ​មិត្ត​បែប​ណា​ផង បុគ្គល​នោះ​ឯង នឹង​ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​មិត្រ​នោះ ៗ ព្រោះ​ការ​នៅ​រួម នឹង​ក្លាយ​ទៅជា​បែប​គ្នា​នោះ​ពិត។ បុគ្គល​បាប កាល​បើ​បុគ្គល​ស្អាត​ដទៃ មក​សេពគប់​ហើយ បុគ្គល​បាប ត្រូវ​បុគ្គល​ស្អាត (នោះ​) មក​ភប់​ប្រសព្វ​ហើយ រមែង​ប្រឡាក់ នូវ​បុគ្គល​អ្នក​មក​ភប់​ប្រសព្វ (នោះ​) ដែល​គេ​មិន​បាន​ប្រឡាក់ (ដោយ​បាបធម៌) ផង ដូច​ព្រួញ ដែលគេ​លាបថ្នាំ​ពិស កាល​ប្រឡាក់​នូវ​បំពង់​ព្រួញ​ដូច្នោះ​ឯង។ អ្នក​ប្រាជ្ញ ព្រោះ​ខ្លាច​ការ​ប្រឡាក់ (ដោយ​បាប) ទើប​មិន​យក​បុគ្គល​បាប​ជា​សំឡាញ់​ឡើយ។ ទ. ៩១នរ​ជន​ណា ខ្ចប់​ត្រី​ស្អុយ ដោយ​ចុង​ស្បូវ ស្បូវ​ក៏​មាន​ក្លិនស្អុយ ផ្សាយ​ចេញទៅ យ៉ាងណា​មិញ ការ​សេព​គប់​នឹង​បុគ្គល​ពាល ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ នរ​ជន​ណា ខ្ចប់​ខ្លឹម​ក្រស្នា ដោយ ស្លឹកឈើ ស្លឹកឈើ ក៏​មាន​ក្លិន​ក្រអូប​ផ្សាយ​ទៅ យ៉ាង​ណា​មិញ ការ​សេព​នឹង​អ្នក​ប្រាជ្ញ ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ។ ហេតុ​នោះ បណ្ឌិត ដឹង​នូវ​ការ​សម្រេច​នៃ​ផល​របស់​ខ្លួន ដូច​ជា​កញ្ចប់​នៃ​ស្លឹកឈើ ហើយ​មិន​គប្បី​សេពគប់ នឹង​ពួក​អសប្បុរស​ឡើយ គួរ​សេពគប់​តែ​នឹង​ពួក​សប្បុរស។ (ព្រោះ​) ពួក​អសប្បុរស តែង​នាំ​ទៅ​កាន់​នរក ពួក​សប្បុរស តែង​ញុាំង​​សត្វ​ឲ្យ​ទៅ​កាន់​ស្ថានសួគ៌។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៧។

ភិទុរសូត្រ (៨.)

(៨. ភិទុរសុត្តំ)

[៧៧] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ រូបកាយ​នេះ មាន​សេចក្ដី​បែក​ធ្លាយ​ជា​ធម្មតា វិញ្ញាណ​មាន​ការ​ទៅ​ប្រាស​ជា​ធម្មតា ឧបធិ​ទាំង​ពួង​ជា​របស់​មិន​ទៀង ជា​ទុក្ខ មាន​សេចក្ដី​ប្រែប្រួល​ជា​ធម្មតា។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ៩២

អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​ខ្លួន​អប់​រំហើយ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​កាយ​ដែល​បែក​ធ្លាយ​ផង ដឹង​ច្បាស់​នូវ​វិញ្ញាណ​ដែល​ពុក​ផុយ​ផង ឃើញ​ភ័យ​ក្នុង​ឧបធិ​ទាំង​ឡាយ​ផង ហើយ​កន្លង​ជាតិ និង​មរណៈ បាន​ដល់​និព្វាន​ជា​ទី​រម្ងាប់​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​ដ៏​ឧត្តម រមែង​ទន្ទឹង​រង់​ចាំ​តែ​កាល (បរិនិព្វាន​នៃ​ខន្ធ)។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៨។

ធាតុសោសំសន្ទនសូត្រ (៩.)

(៩. ធាតុសោសំសន្ទនសុត្តំ)

[៧៨] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដោយ​ធាតុ​ដូច​គ្នា គឺ​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោក​ទាប រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ។ ទ. ៩៣ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដោយ​ធាតុ​ដូច​គ្នា ក្នុង​អតីតកាល គឺ​ពួក​សត្វ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សត្វ​ទាំង​ឡាយ គង់​នឹង​ប្រហែល​គ្នា នឹង​ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដោយ​ធាតុ​ដូច​គ្នា ក្នុង​អនាគតកាល គឺ​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប នឹង​ប្រហែល​គ្នា នឹង​ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ នឹង​ប្រហែល​គ្នា នឹង​ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ឥឡូវ​នេះ សត្វ​ទាំង​ឡាយ រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដោយ​ធាតុ​ដូច​គ្នា ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​កាល គឺ​ពួក​សត្វ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ថោកទាប ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ រមែង​ប្រហែល​គ្នា ស្មើ​គ្នា ជា​មួយ​នឹង​ពួក​សត្វ ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ល្អ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ព្រៃ គឺ​កិលេស កើត​ឡើង​ហើយ ព្រោះ​តែ​ការ​ជាប់​ចំពាក់ ដែល​បុគ្គល​នឹង​កាត់​ផ្ដាច់​បាន ដោយ​ការ​មិន​ជាប់​ចំពាក់ បុគ្គល​អ្នក​មាន​ប្រាថ្នា​នឹង​ឆ្លង​មហាសមុទ្រ ហើយ​លិចទៅ​ក្នុង​មហាសមុទ្រ​វិញ ព្រោះ​តែ​ឡើង​កាន់​ក្បូនឈើ​ដ៏​តូច យ៉ាង​ណា​មិញ ឯ​បុគ្គល​អ្នក​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​ប្រពៃ រមែង​លិច​ចុះ ក្នុង​មហាសមុទ្រ គឺ​សង្សារ ព្រោះ​តែ​អាស្រ័យ​នឹង​បុគ្គល​ខ្ជិលច្រអូស យ៉ាង​នោះ​ដែរ។ ទ. ៩៤ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​គួរ​វៀរ​នូវ​បុគ្គល​ខ្ជិល​នោះ ដែល​មាន​ព្យាយាម​ថោក​ទាប ហើយ​គួរ​នៅ​រួម​ដោយ​បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ ដែល​ជា​អ្នក​ឆ្ងាយ​ចាក​កិលេស មាន​ចិត្ត​បញ្ជូន​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន ជា​អ្នក​មាន​ឈាន អ្នក​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ច។ ​

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ៩។

បរិហានសូត្រ (១០.)

(១០. បរិហានសុត្តំ)

[៧៩] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ៣ នេះ រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​សេចក្ដី​សាបសូន្យ​ដល់​សេក្ខភិក្ខុ។ ធម៌ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេក្ខភិក្ខុ ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អ្នក​មាន​ការងារ 8) ជា​ទី​ត្រេកអរ​ត្រេកអរ​ក្នុង​ការងារ ប្រកប​រឿយ ៗ នូវ​ការងារ​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ជា​អ្នក​មាន​តិរច្ឆានកថា​ជា​ទី​ត្រេកអរ ត្រេកអរ​ក្នុង​តិរច្ឆានកថា ប្រកប​រឿយៗ នូវ​តិរច្ឆានកថា​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ជា​អ្នក​មាន​ការ​ដេក​លក់​ជា​ទី​ត្រេកអរ ត្រេកអរ​ក្នុង​ការ​ដេក​លក់ ប្រកប​រឿយ ៗ នូវ​ការ​ដេក​លក់​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ៣ នេះ​ឯង រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​សេចក្ដី​សាបសូន្យ ដល់​សេក្ខភិក្ខុ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌ ៣ នេះ រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​មិន​សាបសូន្យ​ដល់​សេក្ខភិក្ខុ។ ធម៌ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ទ. ៩៥ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេក្ខភិក្ខុ ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អ្នក​មិន​មាន​ការងារ ជា​ទី​ត្រេកអរ មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ការងារ មិន​ប្រកប​រឿយៗ នូវ​ការងារ​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ជា​អ្នក​មិន​មាន​តិរច្ឆានកថា​ជា​ទី​ត្រេកអរ មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​តិរច្ឆានកថា មិន​ប្រកប​រឿយៗ នូវ​តិរច្ឆានកថា​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ជា​អ្នក​មិន​មាន​ការ​ដេក​លក់​ជា​ទី​ត្រេកអរ មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ការ​ដេក​លក់ មិន​ប្រកប​រឿយៗ នូវ​ការ​ដេក​លក់​ជា​ទី​ត្រេកអរ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ទាំង ៣ នេះ​ឯង រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​មិន​សាបសូន្យ​ដល់​សេក្ខភិក្ខុ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ការងារ​ជា​ទី​ត្រេកអរ​ផង ត្រេកអរ​ក្នុង​តិរច្ឆានកថា​ផង មាន​ការ​ដេក​លក់​ជា​ទី​ត្រេកអរ​ផង មាន​ចិត្ត​រវើរវាយ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ មិន​គួរ​ដើម្បី​បាន​សម្ពោធិ​ដ៏​ប្រសើរ​ឡើយ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ភិក្ខុ​នោះ គួរ​ជា​អ្នក​មាន​កិច្ចការ​តិច មាន​ការ​ដេក​លក់​តិច មាន​ចិត្ត​មិន​រវើរវាយ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ ទើប​គួរ​នឹង​បាន​សម្ពោធិ​ដ៏​ប្រសើរ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី១០។

ចប់ តតិយវគ្គ។ ទ. ៩៦ ឧទ្ទាននៃតតិយវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​ទិដ្ឋិ ២លើក និស្សរណីយធាតុ ១ រូបជ្ឈាន និង​អរូបជ្ឈាន ១ បុត្ត ១ បុគ្គល​ប្រៀប​ដោយ​មេឃ​មិន​បង្អុរ​ភ្លៀង ១ សេចក្ដី​សុខ ១ ការ​បែក​ធ្លាយ ១ ធាតុ ១ សេចក្ដី​សាបសូន្យ ១ រួម​ទាំង​អស់ ត្រូវជា ១០។

ចតុត្ថវគ្គ (៤.)


ទ. ៩៧

ឥតិវុត្តកៈ តិកនិបាត ចតុត្ថវគ្គ

វិតក្កសូត្រ (១.)

(១. វិតក្កសុត្តំ)

[៨០] ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​វិតក្កៈ នេះ​មាន ៣។ អកុសល​វិតក្កៈ​ ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ គឺ​វិតក្កៈ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា មិន​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃ​មើលងាយ​ខ្លួន ១ វិតក្កៈ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​លាភសក្ការៈ និង​សេចក្ដី​សរសើរ ១ វិតក្កៈ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​អាណិត​បុគ្គល​ដទៃ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​វិតក្កៈ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្ដី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ ថា

បុគ្គល​ណាមួយ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា មិន​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃ​មើល​ងាយ​ខ្លួន ជា​អ្នក​ធ្ងន់​ក្នុង​លាភ និង​សក្ការៈ មាន​សេចក្ដី​រីករាយ ជា​មួយ​នឹង​ពួក​អាមាត្យ បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​សំយោជនៈ។ បុគ្គល​ណា​មួយ ក្នុង​លោក​នេះ លះ​បង់​បុត្ត និង​ភរិយា​ផង លះ​បង់​សត្វ​ចិញ្ចឹម​ផង លះ​បង់​សេចក្ដី​សង្គ្រោះ ក្នុង​វិវាហៈ​ផង ភិក្ខុ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ​នោះ គួរ​ដើម្បី​បាន​នូវ​សម្ពោធិ​ដ៏​ឧត្តម។

សូត្រ ទី១។

សក្ការសូត្រ (២.)

(២. សក្ការសុត្តំ)

[៨១] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​ដែល​ត្រូវ​សក្ការៈ គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ទ. ៩៨ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​អសក្ការៈ​គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ហើយ ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​ដែល​សក្ការៈ និងអសក្ការៈ​ទាំង​ពីរ​យ៉ាង​នោះ គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ហើយ ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត មិន​មែន​ឮ​សេចក្ដី​នោះ (អំពីសំណាក់​) នៃ​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដទៃ ហើយ​ពោល​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​សក្ការៈ​គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ហើយ ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែលអសក្ការៈ​គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ហើយ ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​សក្ការៈ និងអសក្ការៈ​ទាំង​ពីរ​យ៉ាង​នោះ គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ហើយ ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។ ទ. ៩៩ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​តែ​ហេតុ​ណា ដែល​តថាគត​ដឹង​ខ្លួន​ឯង ឃើញ​ខ្លួន​ឯង ជ្រាប​ច្បាស់​ខ្លួន​ឯង​ពិតមែន ទើប​តថាគត​ពោល​នូវ​ហេតុ​នោះ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​សក្ការៈ​គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ ដែល​អសក្ការៈ គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​ដែល​សក្ការៈ និងអសក្ការៈ​ទាំង​ពីរ​នោះ គ្រប​សង្កត់​ហើយ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ លុះ​ដល់​បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។

បុគ្គល​ណា ដែលគេធ្វើសក្ការៈ និងអសក្ការៈ​ទាំង​ពីរ​យ៉ាង ជា​អ្នក​នៅ​ដោយ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ មាន​សមាធិ មិន​ញាប់​ញ័រ អ្នក​ប្រាជ្ញ តែង​ហៅ​បុគ្គល អ្នក​មាន​ឈាន មាន​ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់ បាន​ឃើញ​ច្បាស់ ដោយ​ទិដ្ឋិ​ដ៏​ល្អិត មាន​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ក្នុង​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​ឧបាទាន​នោះ ថា​ជា​សប្បុរស។

សូត្រ ទី២។

ទេវសទ្ទសូត្រ (៣.)


ទ. ១០០

(៣. ទេវសទ្ទសុត្តំ)

[៨២] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សំឡេង​ទេវតា9) ៣ យ៉ាង​នេះ តែង​លាន់​ឮ ក្នុង​ទេវលោក 10) ព្រោះ​អាស្រ័យ​សម័យ​នោះ​ៗ។ សំឡេង ៣ យ៉ាង តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សម័យ​ណា អរិយ​សាវ័ក គិត​ដើម្បី​កោរសក់ ពុកចង្កា ស្លៀក​សំពត់​កាសាយៈ​ទាំង​ឡាយ ហើយ​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ ចូល​ទៅ​កាន់​ផ្នួស ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សម័យ​នោះ សំឡេង​ទេវតា​ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង​ថា អរិយ​សាវ័ក​នុ៎ះ គិត​ដើម្បី​ច្បាំង​នឹង​កិលេសមារ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ជា​សំឡេង​ទេវតា​ទី ១ ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង ព្រោះ​អាស្រ័យ​សម័យ​នោះ​ៗ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​ទៀត សម័យ​ណា អរិយ​សាវ័ក ប្រកប​រឿយៗ នូវ​ព្យាយាម ដើម្បី​ចំរើន​នូវ​ពោធិបក្ខិយធម៌ ៧ ពួក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សម័យ​នោះ សំឡេង​ទេវតា​ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង​ថា អរិយ​សាវ័ក​នុ៎ះ កំពុង​ច្បាំង​នឹង​កិលេសមារ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ជា​សំឡេង​ទេវតា​ទី ២ ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង ព្រោះ​អាស្រ័យ​សម័យ​នោះ​ៗ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​វិញទៀត សម័យ​ណា អរិយ​សាវ័ក ទ. ១០១ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ សម្រេច​នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញាវិមុត្តិ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ ដោយ​បញ្ញា​ដ៏​ឧត្តម ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ហើយ​សម្រេច​សម្រាន្ត​នៅ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សម័យ​នោះ សំឡេង​ទេវតា​ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង​ថា អរិយ​សាវ័ក​នុ៎ះ ឈ្នះ​សង្គ្រាម​ហើយ ឈ្នះ​រាប គ្រប​សង្កត់​នូវ​កំពូល​នៃ​សង្គ្រាម​នោះ​ឯង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ជា​សំឡេង​ទេវតា​ទី ៣ ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ តែង​លាន់​ឮ​ឡើង ព្រោះ​អាស្រ័យ​សម័យ​នោះ​ៗ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សំឡេង​នៃ​ទេវតា​ក្នុង​ទេវលោក​ទាំង​ឡាយ មាន ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង តែង​លាន់​ឮ​ឡើង ព្រោះ​អាស្រ័យ​សម័យ​នោះ​ៗ។

ពួក​ទេវតា បាន​ឃើញ​សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ដែល​ឈ្នះ​សង្គ្រាម​ហើយ លោក​មាន​គុណ​ដ៏​ធំ ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​កោត​ញញើត ទើប​នមស្ការ​ថា បពិត្រ​បុរស​អាជានេយ្យ អ្នក​ណា បាន​បង្ក្រាប​សង្គ្រាម ដែល​គេ​ឈ្នះ​បាន​ដោយ​កម្រ បាន​ឈ្នះ​សេនា​នៃ​មច្ចុ ដែល​បុគ្គល​ដទៃ​មិន​អាច​ឃាត់​ខាំង​បាន ដោយ​វិមោក្ខ ខ្ញុំសូម​នមស្ការ​អ្នក​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ពួក​ទេវតា តែង​នមស្ការ​នូវ​សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​នុ៎ះ ដែល​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា សម្រេច​ហើយ សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ គប្បី​ដល់​នូវ​អំណាច​នៃ​មច្ចុ​ទៀត ដោយ​ហេតុ​ណា ពួក​ទេវតា មិន​ឃើញ​ហេតុ​នោះ របស់​សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​នោះ​ឡើយ។។

សូត្រ ទី ៣។

បញ្ចបុព្វនិមិត្តសូត្រ (៤.)


ទ. ១០២

(៤. បញ្ចបុព្វនិមិត្តសុត្តំ)

[៨៣] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា​មាន​ការ​ច្យុតិ​ជា​ធម្មតា ចាក​ពួក​ទេវតា ក្នុង​កាល​ណា បុព្វនិមិត្ត ៥ យ៉ាង តែង​កើត​ឡើង​ប្រាកដ ដល់​ទេវតា​នោះ (ក្នុង​កាលនោះ​) គឺ​កម្រងផ្កា​ទាំង​ឡាយ ស្វិត​ស្រពោន ១ សំពត់​ទាំង​ឡាយ​សៅហ្មង ១ ញើស​ទាំង​ឡាយ តែង​ហូរ​ចេញ​អំពី​ក្លៀក ១ សម្បុរមិនល្អ តាំង​ឡើង​ក្នុង​កាយ ១ ទេវតា​មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ទេវាសនៈ​របស់​ខ្លួន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវតា​ទាំង​ឡាយ តែង​ដឹង​នូវ​បុព្វនិមិត្ត​នោះ​ថា ទេវបុត្ត​នេះ មាន​ការ​ច្យុតិ​ជា​ធម្មតា ហើយ​ក៏​អនុមោទនា​ដោយ​វាចា ៣ បទ​ថា ម្នាល​អ្នក​ដ៏​ចំរើន សូមអ្នក​ច្យុត​អំពី​ទេវលោក​នេះ ទៅ​កាន់​សុគតិ​ចុះ លុះ​អ្នក​ទៅ​កាន់​សុគតិ​ហើយ សូមឲ្យ​មានលាភ ដែល​បាន​ដោយ​ងាយ​ចុះ លុះ​មានលាភ​ដែល​បាន​ដោយ​ងាយ​ហើយ សូម​តាំង​នៅ​ដោយ​ប្រពៃ​ចុះ​។

[៨៤] កាល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ភិក្ខុ ១ រូប ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ដូច​នេះ​ថា បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចំរើន ចុះ​អ្វី​ហៅ​ថា ដំណើរ​ទៅ​កាន់​សុគតិ​របស់​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចំរើន អ្វី​ហៅ​ថា​លាភ ដែល​បាន​ដោយ​ងាយ​របស់​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចំរើន អ្វី​ហៅ​ថា ការ​តាំង​នៅ​ដោយ​ប្រពៃ​នៃ​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភាព​នៃ​មនុស្ស (នេះ) ឯង ដែល​ហៅ​ថា ដំណើរ​ទៅ​កាន់​សុគតិ របស់​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ លុះ​បាន​កើតជា​មនុស្ស​ហើយ បាន​ចំពោះ​នូវ​សទ្ធា ក្នុងធម្មវិន័យ​ណា ដែលព្រះ​តថាគត សំដែង​ហើយ ទ. ១០៣ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការបាន​នូវ​សទ្ធា​នេះ​ឯង ហៅ​ថា លាភ​ដែល​បាន​ដោយ​ងាយ​របស់​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ ឯ​សទ្ធា​របស់​គេនោះ ជា​សទ្ធា​ខ្ជាប់​ខ្ជួន កើតជា​ឫសគល់​តាំង​នៅ​មាំមួន ដែល​បុគ្គល​ណាមួយ ទោះ​ជា​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍ ឬ ទេវតា ឬ​មារ ឬ​ព្រហ្ម ក្នុង​លោក មិន​អាច​នឹង​នាំ​យក​ទៅ​បាន ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​តាំង​នៅ​មាំ នៃ​សទ្ធា​នេះ​ឯង ហៅ​ថា ការ​តាំង​នៅ​ដោយ​ប្រពៃ របស់​ទេវតា​ទាំង​ឡាយ។

ទេវតា​ច្យុត​ចាក​ពួក​ទេវតា ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​អាយុ ក្នុង​កាល​ណា សំឡេង ៣ យ៉ាង របស់​ពួក​ទេវតា កាលអនុមោទនា តែង​លាន់​ឮ​ឡើង (ក្នុង​កាលនោះ​) ថា ម្នាល​អ្នក​ដ៏​ចំរើន សូមអ្នក​ច្យុត​អំពី​ទេវលោក​នេះ ទៅ​កាន់​សុគតិ ជា​មួយ​នឹង​ពួក​មនុស្ស​ចុះ លុះ​អ្នក​បាន​កើត​ជា​មនុស្ស​ហើយ សូមឲ្យ​បាន​នូវ​សទ្ធា​ដ៏​ប្រសើរ ក្នុង​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ចុះ ក៏​សទ្ធា​របស់​អ្នក​នោះ ជា​សទ្ធា​ខ្ជាប់​ខ្ជួន ដែល​បាន​ជា​ឫសគល់ តាំង​នៅ​មាំមួន ក្នុង​ព្រះ​សទ្ធម្ម ដែលព្រះ​តថាគត​សំដែង​ហើយ​ដោយ​ប្រពៃ ដែល​បុគ្គល​ណាមួយ មិន​អាច​នាំ​យក​ទៅ​បាន ដរាប​អស់​ជីវិត។ អ្នក​ត្រូវ​លះ​កាយ​ទុច្ចរិត​ផង លះ​វចី​ទុច្ចរិត​ផង លះ​មនោ​ទុច្ចរិត​ផង លះ​អំពើ​ដទៃ ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស​ផង ធ្វើកុសល​ដោយ​កាយ ធ្វើកុសល​ដោយ​វាចា ធ្វើកុសល​ដោយ​ចិត្ត​ឲ្យ​ច្រើន ប្រមាណ​មិន​បាន បរិសុទ្ធ មិន​មាន​គ្រឿង​សៅហ្មង។ ទ. ១០៤លំដាប់​នោះ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ត្រូវ​ធ្វើ​បុណ្យ ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នោះ ឲ្យ​ច្រើន​ដោយ​ទាន ហើយ​ញុាំង​​ពួក​សត្វ​ដទៃ ឲ្យ​តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​សទ្ធម្ម ដែល​ជា​ព្រហ្មចរិយៈ ទេវតា​ទាំង​ឡាយ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទេវតា​កាល​ច្យុត ក្នុង​កាល​ណា ក៏​អនុមោទនា (ក្នុង​កាលនោះ​) ដោយ​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​នេះ​ថា ម្នាល​ទេវតា ចូរ​អ្នក​មក​ឲ្យ​រឿយៗ។

សូត្រ ទី ៤។

ពហុជនហិតសូត្រ (៥.)

(៥. ពហុជនហិតសុត្តំ)

[៨៥] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ៣ ពួក​នេះ កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​អនុគ្រោះ ដល់​សត្វ​លោក ដើម្បី​ចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។ បុគ្គល ៣ ពួក តើ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រះ​តថាគត ជា​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​បរិបូណ៌​ដោយ​វិជ្ជា និង​ចរណៈ មានដំណើរ​ល្អ ទ្រង់​ជ្រាប​ច្បាស់​នូវ​ត្រៃ​លោក ទ្រង់​ប្រសើរ​ដោយ​សីលាទិគុណ ជានាយសារថី ទូន្មាន​នូវ​បុរស ជា​សាស្ដា​នៃ​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ ទ្រង់​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​ចតុរារិយសច្ចធម៌ ទ្រង់​ខ្ជាក់​ចោល​នូវ​ត្រៃភព ព្រះ​អង្គ​បាន​ត្រាស់​ឡើង​ក្នុង​លោក​នេះ ទ្រង់​សំដែងធម៌ មាន​លំអ​បទ​ដើម លំអ​បទ​កណ្ដាល លំអ​បទ​ចុង ប្រកប​ដោយ​អត្ថ និង​ព្យញ្ជនៈ ទ្រង់​ប្រកាស​ព្រហ្មចរិយធម៌ ដ៏​បរិសុទ្ធ បរិបូណ៌​ទាំង​អស់ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​ជា​បុគ្គល​ទី ១ ទ. ១០៥កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​អនុគ្រោះ ដល់​សត្វ​លោក ដើម្បី​សេចក្តី​ចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​ទៀត សាវ័ក​របស់​ព្រះ​សាស្តា​នោះ ជា​អរហន្តខី​ណា​ស្រព មាន​ព្រហ្មចរិយធម៌​ប្រព្រឹត្ត​រួច​ហើយ មាន​សោឡស​កិច្ច ធ្វើ​ស្រេច​ហើយ មានភារៈ គឺ​ខន្ធ ៥ ដាក់​ចុះ​ហើយ មាន​ប្រយោជន៍​របស់​ខ្លួន​សម្រេច​ហើយ មាន​កិលេស​ជា​គ្រឿង​ប្រកប​សត្វ​ទុក​ក្នុង​ភព​អស់​រលីង​ហើយ មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ​ហើយ ព្រោះ​ដឹង​ដោយ​ប្រពៃ សាវ័ក​នោះ តែង​សំដែងធម៌ មាន​លំអ​បទ​ដើម មាន​លំអ​បទ​កណ្តាល មាន​លំអ​បទ​ចុង ប្រកប​ដោយ​អត្ថ និង​ព្យញ្ជនៈ ប្រកាស​នូវ​ព្រហ្មចរិយធម៌​បរិសុទ្ធ បរិបូណ៌​ទាំង​អស់ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​បុគ្គល​ទី ២ កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក ដើម្បី​សេចក្តី​ចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​វិញទៀត សាវ័ក​របស់​ព្រះ​សាស្តា​នោះ ជា​សេក្ខបុគ្គល កំពុងប្រតិបត្តិ ជា​ពហុស្សូត បរិបូណ៌​ដោយ​សីល និង​វត្ត សាវ័ក​នោះ តែង​សំដែងធម៌ មាន​លំអ​បទ​ដើម មាន​លំអ​បទ​កណ្តាល មាន​លំអ​បទ​ចុង ប្រកប​ដោយ​អត្ថ និង​ព្យញ្ជនៈ ប្រកាស​ព្រហ្មចរិធម៌​ដ៏​បរិសុទ្ធ បរិបូណ៌ ​ទាំង​អស់ ទ. ១០៦ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ នេះ​បុគ្គល​ទី ៣ កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក ក៏​កើត​ឡើង ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក ដើម្បី​សេចក្តី​ចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល ៣ ពួក​នេះ​ឯង កាល​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក តែង​កើត​ឡើង ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក ដើម្បី​សេចក្តី​ចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ ដល់​ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ។

ព្រះ​សាស្តា ព្រះ​អង្គ​ស្វែង​រក​គុណ​ដ៏​ធំ ជា​បុគ្គល​ទី ១ ក្នុង​លោក សាវ័ក​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ព្រះ​សាស្តា​នោះ មានខ្លួន​អប់​រំហើយ (ជា​បុគ្គល​ទី ២) មួយ​ទៀត សាវ័ក​ដទៃ ជា​សេក្ខបុគ្គល កំពុងប្រតិបត្តិ ជា​ពហុស្សូត បរិបូណ៌​ដោយ​សីល និង​វត្ត (ជា​បុគ្គល​ទី ៣)។ បុគ្គល ៣ ពួក​នេះ ប្រសើរ​ជាង​ទេវតា និង​មនុស្ស លោក​ជា​អ្នក​ធ្វើ​ពន្លឺ គឺ​ធម៌ សំដែង​ឡើង​នូវ​ធម៌ គឺ​ចតុរារិយសច្ច បាន​បើក​ទ្វារ​នៃ​ព្រះ​អមតនិព្វាន លោក​ទាំង​នោះ តែង​ញុាំង​​ជន​ច្រើន​នាក់​ឲ្យ​រួចចាក​យោគៈ​បាន។ ទ. ១០៧ពួក​ជន​ណា ឈានឡើង​កាន់​អរិយមគ្គ ដែល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ដូច​ជា នាយ​ឈ្មួញ​ដ៏​ប្រសើរ​ដោយ​សីលាទិគុណ ទ្រង់​សំដែង​ហើយ​ដោយ​ប្រពៃ ពួក​ជន​ណា មិន​ប្រមាទ​ក្នុង​សាសនា​របស់​ព្រះ​សុគត ពួក​ជន​នោះ ៗ តែង​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​ទុក្ខ ក្នុង​អត្តភាព​នេះ​បាន។

សូត្រ ទី ៥។

អសុភានុបស្សីសូត្រ (៦.)

(៦. អសុភានុបស្សីសុត្តំ)

[៨៦] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ពិចារណា​ឃើញ​រឿយ ៗ នូវ​អាការ​មិន​ស្អាត​ក្នុង​កាយ ឯ​អានាបានស្សតិកម្មដ្ឋាន ក៏​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​តាំង​ឡើង​ប្រាកដ ឲ្យ​មានមុខ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​អារម្មណ៍​ខាង​ក្នុង អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ពិចារណា​ឃើញ​រឿយ ៗ ក្នុង​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​ថា​មិន​ទៀង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ពិចារណា​ឃើញ​រឿយ ៗ នូវ​អាការ​មិន​ស្អាត​ក្នុង​កាយ​ហើយ រាគានុស្ស័យ​ណា គួរ​ដល់​កិរិយា​កើត​ឡើង​ក្នុង​សុភ​ធាតុ (កាន់​យក​នូវ​អារម្មណ៍​ថា​ស្អាត) រាគានុស្ស័យ​នោះ អ្នក​ទាំង​ឡាយ រមែង​លះ​បង់​បាន។ កាល​អានាបានស្សតិ​កម្មដ្ឋាន តាំង​ឡើង​ប្រាកដ មានមុខ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​អារម្មណ៍​ខាង​ក្នុង​ហើយ អាសយវិតក្កៈ​ទាំង​ឡាយ​ណា​ជា​ខាង​ក្រៅ ដែល​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ អាសយវិតក្កៈ​ទាំង​ឡាយ​នោះ មិន​មាន​តទៅទៀត​ឡើយ។ កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ពិចារណា​ឃើញ​រឿយ ៗ ក្នុង​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​ថា​មិន​ទៀង​ហើយ អវិជ្ជា អ្នក​ទាំង​ឡាយ ក៏​រមែង​លះ​បង់​បាន វិជ្ជា​សោត ក៏​រមែង​កើត​ឡើង។ ទ. ១០៨

ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​ពិចារណា​ឃើញ​រឿយ ៗ ក្នុង​កាយ​មិន​ស្អាត មាន​សតិ​ដំ​កល់​ខ្ជាប់​ក្នុង​អានាបានស្សតិ​កម្មដ្ឋាន ពិចារណា​ឃើញ​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​រម្ងាប់​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​ហើយ ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស​សព្វ ៗ កាល។ ភិក្ខុ​នោះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា ឃើញ​ដោយ​ប្រពៃ ជា​អ្នក​សង្រួម រមែង​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់​ក្នុង​ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​រម្ងាប់​សង្ខារ​ទាំង​ពួង​នោះ ភិក្ខុ​នោះ​ឯង ជា​អ្នក​មាន​ព្រហ្មចរិយធម៌ ប្រព្រឹត្ត​រួចហើយ ជា​អ្នក​ស្ងប់ ព្រោះ​ដឹង​ច្បាស់ ឈ្មោះ​ថា អ្នក​ប្រាជ្ញ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​យោគៈ។

សូត្រ ទី ៦។

ធម្មានុធម្មបដិបន្នសូត្រ (៧.)

(៧. ធម្មានុធម្មបដិបន្នសុត្តំ)

[៨៧] កាល​បុគ្គល​និយាយ​ថា ភិក្ខុ​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​នូវ​ធម៌​សមគួរ​ដល់​ធម៌​ដោយ​សភាព​ដ៏​សមគួរ​ណា ​សភាព​ដ៏​សមគួរ​នេះ ជា​របស់​ភិក្ខុ​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ធម៌​សមគួរ​ដល់​ធម៌ ដោយ​សេចក្តី​អធិប្បាយ ដូច​នេះ ឈ្មោះ​ថា និយាយ​ធម៌​មែនពិត មិន​ឈ្មោះ​ថា និយាយ​អធម៌ ឬ​ឈ្មោះ​ថា ត្រិះ​រិះ​ធម៌​មែនពិត មិន​ឈ្មោះ​ថា ត្រិះ​រិះ​អធម៌​ឡើយ លុះ​វៀរ​ទាំង​ពីរ​នោះ​ចេញ ទើប​ជា​អ្នក​ព្រងើយ មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ។

ភិក្ខុ​មាន​ធម៌​ជា​ទី​ត្រេកអរ ត្រេកអរ​ក្នុង​ធម៌ ត្រិះ​រិះ​រឿយ ៗ នូវ​ធម៌ រឭក​រឿយ ៗ នូវ​ធម៌ រមែង​មិន​សាប​សូន្យ​ចាក​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ឡើយ។ (ភិក្ខុ​នោះ​) ទោះ​បី​ដើរ ឬ​ឈរ ឬ​អង្គុយ ឬ​ដេក ក៏​រម្ងាប់​ចិត្ត (របស់​ខ្លួន) ក្នុង​កម្មដ្ឋាន​ខាង​ក្នុង រមែង​បាន​ដល់​ព្រះ​និព្វាន​ជា​ទី​ស្ងប់​រម្ងាប់​ពុំខាន​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៧។

អន្ធករណសូត្រ (៨.)


ទ. ១០៩

(៨. អន្ធករណសុត្តំ)

[៨៨] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​វិតក្កៈ ៣ យ៉ាង​នេះ ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​រលត់ ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន​ឡើយ។ អកុសល​វិតក្កៈ ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ គឺ​កាមវិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ប្រកប​ដោយ​កាម) ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​រលត់ ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្យាបាទ​វិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ប្រកប​ដោយ​ព្យាបាទ) ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​រលត់ ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វិហឹសា​វិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ប្រកប​ដោយ​ការ​បៀត​បៀន) ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​រលត់ ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អកុសល​វិតក្កៈ ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​រលត់ ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន​ឡើយ។ ទ. ១១០ [៨៩] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កុសលវិតក្កៈ ៣ យ៉ាង​នេះ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​ចំរើន មិន​មែន​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន។ កុសលវិតក្កៈ ៣ តើ​អ្វី​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ គឺ​នេក្ខម្មវិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ប្រកប​ដោយ​ការ​ចេញ​ចាក​កាម) មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​ចំរើន មិន​មែន​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អព្យាបាទ​វិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ព្យាបាទ) មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​ចំរើន មិន​មែន​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អវិហឹសា​វិតក្កៈ (សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ការ​បៀត​បៀន) មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​ចំរើន មិន​មែន​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កុសលវិតក្កៈ ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ងងឹត ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ញាណ ធ្វើ​បញ្ញា​ឲ្យ​ចំរើន មិន​មែន​ជា​ចំណែក​នៃ​សេចក្តី​ចង្អៀត​ចង្អល់ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​ព្រះ​និព្វាន។ ទ. ១១១

បុគ្គល​គប្បី​ត្រិះ​រិះ​នូវ​កុសលវិតក្កៈ​ទាំង ៣ ម្យ៉ាង​ទៀត គប្បី​លះ​បង់​នូវ​អកុសល​វិតក្កៈ​ទាំង ៣ ចេញ បុគ្គល​នោះ​ឈ្មោះ​ថា រម្ងាប់​ នូវ​វិតក្កៈ និង​វិចារៈ​បាន ដូច​ទឹកភ្លៀង កាល​រម្ងាប់​ធូលី ដែល​តាំង​ឡើង​ដូច្នោះ​ដែរ បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​ជា​គ្រឿង​រម្ងាប់​វិតក្កៈ ឈ្មោះ​ថា បាន​ដល់​ដោយ​ប្រពៃ​នូវ​សន្តិបទ គឺ​ព្រះ​និព្វាន ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ឯង។

សូត្រ ទី ៨។

អន្តរាមលសូត្រ (៩.)

(៩. អន្តរាមលសុត្តំ)

[៩០] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ជា​មន្ទិល​ខាង​ក្នុង មិន​មែន​ជា​មិត្ត​ខាង​ក្នុង ជា​ខ្មាំង​ខាង​ក្នុង ជា​អ្នក​សម្លាប់​ខាង​ក្នុង ជា​សឹក​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង នេះ​មាន ៣ យ៉ាង។ ធម៌ ៣ តើ​ដូច​ម្តេច​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លោភៈ ជា​មន្ទិល​ខាង​ក្នុង មិន​មែន​ជា​មិត្ត​ខាង​ក្នុង ជា​ខ្មាំង​ខាង​ក្នុង ជា​អ្នក​សម្លាប់​ខាង​ក្នុង ជា​សឹក​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទោសៈ ជា​មន្ទិល​ខាង​ក្នុង មិន​មែន​ជា​មិត្ត​ខាង​ក្នុង ជា​ខ្មាំង​ខាង​ក្នុង ជា​អ្នក​សម្លាប់​ខាង​ក្នុង ជា​សឹក​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មោហៈ ជា​មន្ទិល​ខាង​ក្នុង មិន​មែន​ជា​មិត្ត​ខាង​ក្នុង ជា​ខ្មាំង​ខាង​ក្នុង ជា​អ្នក​សម្លាប់​ខាង​ក្នុង ជា​សឹក​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ជា​មន្ទិល​ខាង​ក្នុង មិន​មែន​ជា​មិត្ត​ខាង​ក្នុង ជា​អ្នក​សម្លាប់​ខាង​ក្នុង ជា​សឹក​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង មាន ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ទ. ១១២

លោភៈ ជា​ធម៌​ញុាំង​​សេចក្តី​វិនាស​ឲ្យ​កើត លោភៈ​ជា​ធម៌​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​កម្រើក ភ័យ​កើត​ហើយ​ក្នុង​ចិត្ត ជន​មិន​ដឹង​នូវ​ភ័យ​នោះ​ឡើយ។ បុគ្គល​អ្នក​លោភ រមែង​មិន​ស្គាល់​ប្រយោជន៍ បុគ្គល​អ្នក​លោភ រមែង​មិន​ឃើញ​ធម៌ សេចក្តី​លោភ​គ្រប​សង្កត់​នរ​ជន ក្នុង​កាល​ណា សេចក្តី​ងងឹត​ដ៏​មាន​កំឡាំង ក៏​កើត​ឡើង​ក្នុង​កាល​នោះ​។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា បាន​លះ​បង់​សេចក្តី​លោភ​ហើយ ទើប​មិន​ជាប់​ចិត្ត ក្នុង​អារម្មណ៍ ដែល​គួរ​ជាប់​ចិត្ត សេចក្តី​លោភ ដែល​អរិយមគ្គ​កំចាត់​បង់​ចាក​បុគ្គល​នោះ ​ដូច​ដំណក់​ទឹក​ដែល​រមៀល​ចេញ​អំពី​ស្លឹក​ឈូក ដូច្នោះ​ឯង។ ទោសៈ ជា​ធម៌​ញុាំង​​សេចក្តី​វិនាស​ឲ្យ​កើត ទោសៈ​ជា​ធម៌​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​កម្រើក ភ័យ​កើត​ហើយ​ក្នុង​ចិត្ត ជន​មិន​ដឹង​នូវ​ភ័យ​នោះ​។ ជន​អ្នក​ប្រទូស្ត រមែង​មិន​ស្គាល់​ប្រយោជន៍ ជន​អ្នក​ប្រទូស្ត រមែង​មិន​ឃើញ​ធម៌ ទោសៈ​គ្រប​សង្កត់​នរ​ជន ក្នុង​កាល​ណា សេចក្តី​ងងឹត​ដ៏​មាន​កំឡាំង ក៏​កើត​ឡើង​ក្នុង​កាលនោះ​។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា បាន​លះ​បង់​ទោសៈ​ហើយ ទើប​មិន​ប្រទូស្ត​ក្នុង​អារម្មណ៍ ដែល​គួរ​ប្រទូស្ត ទោសៈ​ដែល​អរិយមគ្គ​កំចាត់​បង់​ហើយ ចាក​បុគ្គល​នោះ ដូច​ជា​ផ្លែ​ត្នោត​ទុំ ដែល​ជ្រុះ​ចាក​ទង ដូច្នោះ​ឯង។ ទ. ១១៣មោហៈ ជា​ធម៌​ញុាំង​​សេចក្តី​វិនាស​ឲ្យ​កើត មោហៈ​ជា​ធម៌​ញុាំង​​ចិត្ត​ឲ្យ​កម្រើក ភ័យ​កើត​ហើយ​ខាង​ក្នុង​ចិត្ត ជន​មិន​ដឹង​នូវ​ភ័យ​នោះ​។ ជន​អ្នក​វង្វេង រមែង​មិន​ស្គាល់​ប្រយោជន៍ ជន​អ្នក​វង្វេង រមែង​មិន​ឃើញ​ធម៌ មោហៈ​គ្រប​សង្កត់​នរ​ជន ក្នុង​កាល​ណា សេចក្តី​ងងឹត​ដ៏​មាន​កំឡាំង ក៏​កើត​ឡើង​ក្នុង​កាល​នោះ​។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា បាន​លះ​បង់​មោហៈ​ហើយ ទើប​មិន​វង្វេង​ក្នុង​អារម្មណ៍ ដែល​គួរ​វង្វេង បុគ្គល​នោះ រមែង​កំចាត់​បង់​នូវ​មោហៈ​ទាំង​ពួង (ដោយ​មគ្គ​ទី ៤) ដូច​ជា​ព្រះ​អាទិត្យ កាល​រះ​ឡើង កំចាត់​បង់​ងងឹត ដូច្នោះ​ឯង។

សូត្រ ទី ៩។

ទេវទត្តសូត្រ (១០.)

(១០. ទេវទត្តសុត្តំ)

[៩១] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវទត្ត ត្រូវ​អសទ្ធម្ម ៣ យ៉ាង គ្រប​សង្កត់ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ ជា​អ្នក​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ឋិត​នៅ​អស់ ១ កប្ប លែង​កែ​បាន​។ អសទ្ធម្ម ៣ គឺ​អ្វី​ខ្លះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវទត្ត ត្រូវ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ដ៏​លាមក គ្រប​សង្កត់​រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ ជា​អ្នក​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ឋិត​នៅ​អស់ ១ កប្ប លែង​កែ​បាន ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវទត្ត ត្រូវ​ភាព​នៃ​បាបមិត្ត​គ្រប​សង្កត់ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ ជា​អ្នក​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ឋិត​នៅ​អស់ ១ កប្ប លែង​កែ បាន ១។ ទ. ១១៤មួយ​វិញ​ទៀត​ កិច្ច​ដែល​គួរ​ធ្វើត​ទៅ​ទៀត​នៅ​មាន (ប៉ុន្តែ) ទេវទត្ត​ដល់​នូវ​សេចក្តី​វិនាស​ក្នុង​ពាក់​កណ្តាល ចាក​ឈាន និង​អភិញ្ញា​ជាន់​ទាប​ផង ចាក​ការ​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​គុណ​វិសេស​ជាន់​ខ្ពស់​ផង ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទេវទត្ត​ដែល​ត្រូវ​អសទ្ធម្ម ៣ នេះ​ឯង គ្រប​សង្កត់ រួបរឹត​ចិត្ត​ហើយ ជា​អ្នក​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ឋិត​នៅ​អស់ ១ កប្ប លែង​កែ​បាន។

បុគ្គល​នី​មួយ​ក្នុង​លោក កុំ​មាន​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ដ៏​លាមក​ដោយ​ដាច់​ខាត គតិ​របស់​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ ដែល​មាន​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ដ៏​លាមក យ៉ាង​ណា​មិញ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ត្រូវ​ដឹង​នូវ​ទេវទត្ត​នោះ ដោយ​ហេតុ​នេះ យ៉ាង​នោះ​ចុះ​។ តថាគត ឮថាទេវទត្ត​នេះ គេ​ដឹង​ថា​ជា​បណ្ឌិត គេ​សរសើរ​ថា​ជា​អ្នក​មានខ្លួន​អប់​រំហើយ ហាក់​ដូច​ជា​រុង​រឿង ដោយ​យស​បរិវារ ហើយ​ឋិត​នៅ ទេវទត្ត​នោះ ជា​អ្នក​សន្សំ​រឿយ ៗ នូវ​សេចក្តី​ប្រមាទ បៀត​បៀន​តថាគត​នោះ ហើយ​ដល់​នូវ​អវិចី​នរក មាន​ទ្វារ ៤ ជា​ទី​គួរខ្លាច។ បុគ្គល​ណា ប្រទូស្ត​ចំពោះ​បុគ្គល ដែល​មិន​ប្រទូស្ត អ្នក​មិន​ធ្វើ​បាប​កម្ម ផល​បាប រមែង​ប៉ះ​ពាល់​ត្រូវ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ចិត្តប្រទូស្ត មិន​អើពើ ​នោះ​ឯង។ ទ. ១១៥បុគ្គល​ណា សំគាល់​ដើម្បី​នឹង​ប្រទូស្ត​នូវ​សមុទ្រ ដោយ​ឆ្នាំង​ដ៏​ពេញ​ដោយ​ថ្នាំពិស បុគ្គល​នោះ មិន​គប្បី​ប្រទូស្ត​ដោយ​ឆ្នាំង​ដ៏​ពេញ ដោយ​ថ្នាំពិស​នោះ​បាន ព្រោះ​ថា សមុទ្រ ជា​សភាពធំម​ហិមា យ៉ាងណា​មិញ។ បុគ្គល​ណា បៀត​បៀន​តថាគត​នុ៎ះ ដែល​កំពុង​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ប្រពៃ មាន​ព្រះ​ហ្ឫទ័យ​ស្ងប់​រម្ងាប់ ដោយ​វាទៈ​ជា​ទោស វាទៈ (របស់​បុគ្គល​នោះ​) ក៏​មិន​ដុះ​ឡើង​ក្នុង​ព្រះ​តថាគត​នោះ ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ។ ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​នៃ​បុគ្គល​ណា ហើយ​បាន​ដល់ នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​សេចក្តី​ទុក្ខ បណ្ឌិត គប្បី​ធ្វើ​បុគ្គល​មាន​សភាព​ដូច្នោះ ឲ្យ​ជា​មិត្ត​ផង គប្បី​សេពគប់ ចំពោះ​បុគ្គល​នោះ​ផង។

ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្តី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ ចតុត្ថវគ្គ។

ឧទ្ទាននៃចតុត្ថវគ្គ នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​វិតក្កៈ ១ សក្ការៈ ១ សំឡេង ​១ ទេពច្យុត ១ បុគ្គល​ក្នុង​លោក ១ អសុភ ១ ធម៌ ១ ងងឹត ១ មន្ទិល ១ ទេវទត្ត ១ ត្រូវជា ១០។

បញ្ចមវគ្គ (៥.)


ទ. ១១៦

ឥតិវុត្តកៈ តិកនិបាត បញ្ចមវគ្គ

អគ្គប្បសាទសូត្រ (១.)

(១. អគ្គប្បសាទសុត្តំ)

[៩២] ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ថា ​ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ​ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេចក្តី​ជ្រះ​ថ្លា​ចំពោះ​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ​នេះ មាន ៣។ សេចក្តី​ជ្រះ​ថ្លា​ចំពោះ​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ ៣ តើ​ដូច​ម្តេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែល​ជា​សត្វ​មិន​មាន​ជើង​ក្តី មាន​ជើង​ពីរ​ក្តី មាន​ជើង​បួន​ក្តី មាន​ជើង​ច្រើន​ក្តី មាន​រូប​ក្តី មិន​មាន​រូប​ក្តី មាន​សញ្ញា​ក្តី មិន​មាន​សញ្ញា​ក្តី មាន​សញ្ញា​ក៏​មិន​មែន មិន​មាន​សញ្ញា​ក៏​មិន​មែន គឺ​មាន​សញ្ញា​យ៉ាង​ល្អិត​ក្តី ព្រះ​តថាគត ជា​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ ប្រាកដ​ជា​ប្រសើរ​ជាង​ពួក​សត្វ​ទាំង​នោះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ណា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ ពួក​សត្វ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ កាល​បើ​ពួក​សត្វ​ជ្រះ​ថ្លា ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ មានផល​ក៏​ប្រសើរ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែល​ជា​សង្ខតធម៌ (ធម៌​ដែល​មាន​បច្ច័យ​ប្រជុំ​តាក់​តែង) ក្តី ជា​អសង្ខតធម៌ (ធម៌​ដែល​មិន​មាន​បច្ច័យ​ប្រជុំ​តាក់​តែង) ក្តី វិរាគៈ (ការ​ប្រាស​ចាក​តម្រេក) ដែល​ជា​គ្រឿង​ញាំញី​នូវ​សេចក្តី​ស្រវឹង នាំចេញ​នូវ​សេចក្តី​ស្រេក​ឃ្លាន ដក​ឡើង​នូវ​សេចក្តី​អាល័យ កាត់​ផ្តាច់​នូវ​វដ្ដៈ អស់​តណ្ហា ប្រាស​ចាក​តម្រេក រលត់​មិន​សេស​សល់ មិន​មាន​តណ្ហា​នេះ ប្រាកដ​ជា​ប្រសើរ​ជាង​ធម៌​ទាំង​នោះ​។ ទ. ១១៧ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ណា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វិរាគធម៌​ហើយ ពួក​សត្វ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ កាល​បើ​ពួក​សត្វ​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ មានផល​ក៏​ប្រសើរ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែល​ជា​សង្ខតធម៌ មគ្គ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៨ ដ៏​ប្រសើរ ក៏​ការ​ឃើញត្រូវ ១ ការ​ត្រិះ​រិះ​ត្រូវ ១ វាចា​ត្រូវ ១ ការ​ងារត្រូវ ១ ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ត្រូវ ១ ព្យាយាម​ត្រូវ ១ រលឹក​ត្រូវ ១ តាំងចិត្ត​មាំ​ត្រូវ ១ នេះ​ប្រាកដ​ជា​ប្រសើរ​ជាង​ធម៌​ទាំង​នោះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ណា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​ធម៌ គឺ​មគ្គ​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ ពួក​សត្វ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជ្រះ​ថ្លា ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ កាល​បើ​ពួក​សត្វ​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ មានផល​ក៏​ប្រសើរ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សង្ឃ​ក្តី គណៈ​ក្តី​ទាំងប៉ុន្មាន សង្ឃ​ជា​សាវ័ក​របស់​ព្រះ​តថាគត ដែល​ចាត់​ជា​គូ​នៃ​បុរស មាន ៤ គូ ចាត់​ជា​បុរស​បុគ្គល (រៀងគ្នា) មាន​ប្រាំបី​នេះ ប្រាកដ​ជា​ប្រសើរ​ជាង​សង្ឃ និង​គណៈ​ទាំង​នោះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សត្វ​ណា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​សង្ឃ​ហើយ ពួក​សត្វ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ កាល​បើ​ពួក​សត្វ​ជ្រះ​ថ្លា ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ​ហើយ មានផល​ក៏​ប្រសើរ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេចក្តី​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ មាន ៣ នេះ​ឯង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្តី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ. ១១៨ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

កាល​បើ​ពួក​សត្វ​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង (ព្រះ​រត្នត្រ័យ) ថា​ជា​របស់​ប្រសើរ ដឹង​ច្បាស់​ថា​ជា​សភាវៈ​ប្រសើរ គឺ​ថា​ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដ៏​ប្រសើរ ជា​ទក្ខិណេយ្យ​បុគ្គល​ដ៏​ឧត្តម ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​ព្រះ​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរ ជា​គ្រឿង​ប្រាស​ចាក​តម្រេក ស្ងប់​រម្ងាប់ (កិលេស) នាំមក​នូវ​សេចក្តី​សុខ ជ្រះ​ថ្លា​ក្នុង​ព្រះ​សង្ឃ​ដ៏​ប្រសើរ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​យ៉ាង​ខ្ពង់​ខ្ពស់ ឲ្យនូវ​ទាន​ក្នុង​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ បុណ្យ​ដ៏​ប្រសើរ ក៏​រមែង​ចំរើន ទាំង​អាយុ ពណ៌ យស កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ សេចក្តី​សុខ និង​កំឡាំង​ដ៏​ប្រសើរ ក៏​រមែង​ចំរើន អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជា​អ្នក​ឲ្យ (នូវ​ទេយ្យធម៌) ចំពោះ​វត្ថុ​ដ៏​ប្រសើរ ហើយ​ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ ក្នុង​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរ លុះ​កើត​ជា​ទេវតា ឬ​កើតជា​មនុស្ស សម្រេច​នូវ​សម្បត្តិ​ដ៏​ប្រសើរ រមែង​រីករាយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្តី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

ជីវិកសូត្រ (២.)

(២. ជីវិកសុត្តំ)

[៩៣] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​កិរិយា​ត្រាច់​ទៅ ដើម្បី​បិណ្ឌបាត​នេះ លាមក​ជាង​ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ទាំង​ឡាយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ថា ក្នុង​លោក រមែង​មាន​ពាក្យ​ផ្តាសា​ដូច​នេះ​ថា អ្នក​ជា​បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត​ត្រាច់​ទៅ​ដើម្បី​បិណ្ឌបាត មានតែ​បាត្រ​ក្នុង​ដៃ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ប៉ុន្តែ​ពួក​កុលបុត្រ ដែល​ចូល​ចិត្ត​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​កិរិយា​ត្រាច់​ទៅ ដើម្បី​បិណ្ឌបាត​នោះ ទ. ១១៩សុទ្ធតែ​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ក្នុង​អំណាច​នៃ​ប្រយោជន៍ ព្រោះ​អាស្រ័យ​ប្រយោជន៍ មិន​មែន​ព្រោះ​ព្រះ​រាជា​បៀត​បៀន មិន​មែន​ព្រោះ​ចោរ​បៀត​បៀន មិន​មែន​ព្រោះ​ចំពាក់​បំណុល មិន​មែន​ព្រោះ​ភ័យ​គ្រប​សង្កត់ មិន​មែន​ព្រោះ​ដុនដាប​ដោយ​ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ទេ ពិតជា​ព្រោះ​ការ​ត្រិះ​រិះ​ថា ពួក​យើង​ត្រូវ​ជាតិ ជរា មរណៈ សេចក្តី​សោក ខ្សឹកខ្សួល លំបាក​កាយ លំបាកចិត្ត និង​ចង្អៀត​ចង្អល់​ចិត្ត គ្រប​សង្កត់​ហើយ ជា​អ្នក​ត្រូវ​ទុក្ខ​រឹបជាន់ ត្រូវ​ទុក្ខ​គ្រប​សង្កត់​ហើយ ធ្វើ​ដូច​ម្តេច​ហ្ន៎ ការ​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​គំនរ​ទុក្ខ​ទាំង​អស់​នេះ​ឲ្យ​ប្រាកដ​បាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កុលបុត្រ​នេះ បាន​បួស​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏​ជា​អ្នក​ច្រើន​ដោយ​អភិជ្ឈា មានតម្រេក​ដ៏​ក្លៀវក្លា​ក្នុង​កាម មាន​ចិត្ត​ព្យាបាទ មាន​ការ​ត្រិះ​រិះ​ក្នុង​ចិត្ត​ដ៏​អាក្រក់ ភ្លេចស្មារតី មិន​ដឹង​ខ្លួន មាន​ចិត្ត​មិន​មាំមួន មាន​ចិត្ត​ភ្ញាក់​ផ្អើល មាន​ឥន្ទ្រិយ​ជាប្រក្រតី គឺ​មិន​សង្រួម។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ប្រៀប​ដូច​ជា​អង្កត់​ឧស​សម្រាប់​ដុតខ្មោច មាន​ភ្លើង​ឆេះ​ទាំងសងខាង ប្រឡាក់​លាមក​ត្រង់​កណ្តាល រមែង​មិន​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ទៅ​ដើម្បី​ជា​ឧស​ក្នុង​ស្រុក ក្នុង​ព្រៃ​បាន​ឡើយ យ៉ាង​ណា​មិញ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ពោល​នូវ​បុគ្គល​នេះ​ថា សាបសូន្យ​ចាក​ភោគៈ​របស់​គ្រហស្ថ​ផង មិន​បាន​ញុាំង​​ប្រយោជន៍​ជា​របស់​សមណៈ​ឲ្យ​បរិបូណ៌​ផង ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្តី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ. ១២០ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

(បុគ្គលទ្រុស្តសីល) រមែងសាបសូន្យ​ចាក​ភោគៈ​របស់​គ្រហស្ថ​ផង ចាក​ប្រយោជន៍​របស់​សមណៈ​ផង ជា​បុគ្គល​មាន​ចំណែក​អាក្រក់ តែង​ខ្ចាត់​ខ្ចាយ រោយរាយ វិនាស​ទៅ ដូច​ជា​ឧស​ដុតខ្មោច។ បុគ្គល បរិភោគ​ដុំ​ដែក​ក្តៅ ដូច​ជា​អណ្តាត​ភ្លើង ប្រសើរ​ជាង បុគ្គល​ទ្រុស្តសីល មិន​សង្រួម​ហើយ បរិភោគ​នូវ​បិណ្ឌបាត​របស់​អ្នក​ដែន មិន​ប្រសើរ​សោះ​ឡើយ។

សូត្រ ទី ២។

សង្ឃាដិកណ្ណសូត្រ (៣.)

(៣. សង្ឃាដិកណ្ណសុត្តំ)

[៩៤] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ទុកជា​ភិក្ខុ ចាប់​ជាយ​សង្ឃាដី (នៃ​តថាគត) ហើយ​ដើរ​តាម​អំពី​ខាងក្រោយ ៗ ដាក់​ជើង (ខ្លួន) ត្រង់​កន្លែង​ជើង (នៃ​តថាគត) តែថា​ភិក្ខុ​នោះ ជា​អ្នក​ច្រើន​ដោយ​អភិជ្ឈា មានតម្រេក​ដ៏​ក្លៀវ​ក្លា​ក្នុង​កាម មាន​ចិត្ត​ព្យាបាទ មាន​សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ក្នុង​ចិត្ត​ដ៏​អាក្រក់ ភ្លេច​ស្មារតី មិន​ដឹង​ខ្លួន មាន​ចិត្ត​មិន​មាំមួន មាន​ចិត្ត​ភ្ញាក់​ផ្អើល មាន​ឥន្ទ្រិយ​ជា​ប្រក្រតី ភិក្ខុ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​ឆ្ងាយ​អំពី​តថាគត​ដោយ​ពិត ឯ​តថាគត ក៏​ឈ្មោះ​ថា នៅ​ឆ្ងាយ​អំពី​ភិក្ខុ​នោះ​ដែរ។ ដំណើរ​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អី្វ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ថា ភិក្ខុ​នោះ មិន​ឃើញ​ធម៌ កាល​បើ​មិន​ឃើញ​ធម៌​ហើយ ឈ្មោះ​ថា មិន​ឃើញ​តថាគត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ទុក​ជា​ភិក្ខុ​នោះ នៅក្នុង​ទី​មួយ ចំនួន​រយ​យោជន៍ ទ. ១២១តែ​ភិក្ខុ​នោះ មិន​ជា​អ្នក​ច្រើន​ដោយ​អភិជ្ឈា មិន​មាន​តម្រេក​ក៏​ក្លៀវ​ក្លា​ក្នុង​កាម មិន​មាន​ចិត្ត​ព្យាបាទ មិន​មាន​សេចក្តី​ត្រិះ​រិះ​ក្នុង​ចិត្ត​ដ៏​អាក្រក់ ប្រុង​ស្មារតី ដឹង​ខ្លួន មាន​ចិត្ត​មាំមួន មាន​ចិត្ត​មូល​នឹង​ធឹង​ក្នុង​អារម្មណ៍​តែ​មួយ សង្រួម​ឥន្ទ្រិយ ភិក្ខុ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​ជិត​តថាគត​ដោយ​ពិត ទាំង​តថាគត ក៏​ឈ្មោះ​ថា នៅ​ជិត​ភិក្ខុ​នោះ​ដែរ។ ដំណើរ​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ថា ភិក្ខុ​នោះ ឃើញ​ធម៌ កាល​បើ​ឃើញ​ធម៌​ហើយ ឈ្មោះ​ថា ឃើញ​តថាគត។

អ្នក​ចូរ​មើលចុះ ភិក្ខុ​ណា ដែល​ជា​អ្នក​ប្រាថ្នា​ធំ បៀត​បៀន​គេ លុះ​អំណាច​តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​ញាប់​ញ័រ មាន​ចិត្ត​មិន​ត្រជាក់ ចំពាក់​នៅ (ក្នុង​កាម) បើ​ទុក​ជា​ភិក្ខុ​នោះ ជាប់​កៀក​នឹង​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​មិន​មាន​តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​ញាប់​ញ័រ មាន​ចិត្ត​ត្រជាក់ ឥត​ជាប់​ចំពាក់ ក៏​ឈ្មោះ​ថា នៅ​ឆ្ងាយ​ជាដរាប។ លុះ​តែ​ភិក្ខុ​ណា ជា​បណ្ឌិត បាន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌ (ដោយ​ញាតបរិញ្ញា និង​តីរណបរិញ្ញា) ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ចតុសច្ចធម៌ (ដោយ​មគ្គញ្ញាណ) មិន​មាន​តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​ញាប់​ញ័រ ស្ងប់​រម្ងាប់ ដូច​ជា​អន្លង់​ទឹក ប្រាស​ចាក​ខ្យល់ មិន​កំរើក​មាន​ចិត្ត​ត្រជាក់ មិន​ជាប់​ចំពាក់ អ្នក​ចូរ​មើលចុះ ភិក្ខុ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​ជិត​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​មិន​មាន​តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​ញាប់​ញ័រ មាន​ចិត្ត​ត្រជាក់ មិន​ជាប់​ចំពាក់​ក្នុង​កាម​ជាដរាប។

សូត្រ ទី ៣។

អគ្គិសូត្រ (៤.)


ទ. ១២២

(៤. អគ្គិសុត្តំ)

[៩៥] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភ្លើង​នេះ មាន ៣ យ៉ាង។ ភ្លើង ៣ យ៉ាង ​តើ​ដូច​ម្តេច។ ភ្លើង គឺ​រាគៈ ១ ភ្លើង គឺ​ទោសៈ ១ ភ្លើង គឺ​មោហៈ ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភ្លើង​មាន ៣ យ៉ាង​នេះ​ឯង។

ភ្លើង គឺ​រាគៈ រមែង​ដុត​ពួក​សត្វ ដែលត្រេកត្រអាល​ជ្រប់​នៅ​ក្នុង​កាម ចំណែក​ភ្លើង គឺ​ទោសៈ រមែង​ដុត​ពួក​ជន ដែល​មាន​ចិត្ត​ព្យាបាទ ជា​អ្នក​សម្លាប់​សត្វ ឯ​ភ្លើង គឺ​មោហៈ រមែង​ដុត​ពួក​សត្វ​ដែល​វង្វេង មិន​ឈ្លាស​វៃ​ក្នុង​អរិយធម៌។ ពួក​សត្វ​ដែល​មិន​ស្គាល់​ភ្លើង​ទាំង​នេះ ជា​អ្នក​ត្រេកត្រអាល​ក្នុង​សក្កាយ (ឧបាទានក្ខន្ធ ៥) រមែង​ញ៉ាំង​ភ្លើង​ទាំង​នោះ​ឲ្យ​ចំរើន ទាំង​ញ៉ាំង​នរក តិរច្ឆាន​កំណើត អសុរកាយ និង​បិត្តិវិស័យ​ឲ្យ​ចំរើន មិន​ផុត​ចាក ចំណង​មារ​បាន​ឡើយ។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ​ណា ប្រកប (ដោយ​ភាវនា) ក្នុង​សាសនា​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទាំងយប់​ទាំង​ថ្ងៃ បុគ្គល​ទាំង​នោះ មាន​សេចក្ដី​សំគាល់​ថា មិន​ស្អាត​ជានិច្ច ទើប​ញ៉ាំង​ភ្លើង គឺ​រាគៈ ឲ្យ​រលត់​បាន ជា​សត្វ​ខ្ពង់​ខ្ពស់​ជាង​ជន ទើប​ញ៉ាំង​ភ្លើង គឺ​ទោសៈ​ឲ្យ​រលត់ ដោយ​មេត្តាភាវនា​បាន ទាំងញ៉ាំង​ភ្លើង គឺ​មោហៈ ឲ្យ​រលត់ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ជា​គ្រឿង​ទំលុះ​ទំលាយ​កិលេស។ ទ. ១២៣លុះ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ មាន​ប្រាជ្ញា​ជា​គ្រឿង​រក្សាខ្លួន មិន​ខ្ជិល​ច្រអូស ទាំង​យប់​ទាំង​ថ្ងៃ រំលត់​ភ្លើង​កិលេស​បាន​ហើយ រមែង​រលត់​ទាំង​ខន្ធ មិន​មាន​សេស​សល់ កន្លង​ផុត​នូវ​ទុក្ខ មិន​មាន​សេស​សល់​។ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ ជា​អ្នក​ឃើញ​នូវ​អរិយធម៌ (និព្វាន និង​សច្ចៈ ៤) ដល់​នូវ​វេទ ព្រោះ​ដឹង​ដោយ​ប្រពៃ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​អស់​ជាតិ រមែង​មិន​វិល​មក​កាន់​ភព​ទៀត​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៤។

ឧបបរិក្ខសូត្រ (៥.)

(៥. ឧបបរិក្ខសុត្តំ)

[៩៦] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​ពិចារណា​យ៉ាងណាៗ ហើយ វិញ្ញាណ មិន​រាយមាយ មិន​រវើរវាយ​ទៅ​ខាង​ក្រៅ ទាំង​មិន​ឋិត​នៅ​ខាង​ក្នុង មិន​តក់​ស្លុត ព្រោះ​មិន​ប្រកាន់​មាំ ភិក្ខុ​គួរ​ពិចារណា​យ៉ាង​នោះ​ៗ ទើប​ហេតុ​ជា​គ្រឿង​បង្ក​ឲ្យ​កើត​នៃ​ជាតិទុក្ខ ជរាទុក្ខ និង​មរណទុក្ខ មិន​មាន​តទៅ។

ភិក្ខុ​ដែល​បាន​លះ​បង់​នូវ​គ្រឿង​ជាប់​ចំពាក់ ៧ យ៉ាង កាត់​ផ្ដាច់​នូវ​តណ្ហា សម្រាប់​នាំទៅ​កាន់​ភព រមែង​អស់​ការ​ត្រាច់​រង្គាត់​ទៅ​កាន់​ជាតិ ភព​ថ្មី​របស់​ភិក្ខុ​នោះ មិន​មាន​ទៀត​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៥។

កាមូបបត្តិសូត្រ (៦.)


ទ. ១២៤

(៦. កាមូបបត្តិសុត្តំ)

[៩៧] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​កាម​នេះ មាន ៣។ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​កាម ៣ តើ​ដូច​ម្ដេច។ គឺ​ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​កាម​តាំង​ឡើង​ចំពោះ ១ ពួក​សត្វ​ដែល​កើត​ក្នុង​ឋាន​និម្មានរតី (ត្រេកអរ​ចំពោះ​កាម​ដែល​និម្មិត​ដោយ​ខ្លួន​ឯង) ១ ពួក​សត្វ​ដែល​កើត​ក្នុង​ឋានបរនិម្មិតវសវត្តិ (ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​អំណាច​នៃ​កាម​ដែល​អ្នក​ដទៃ​និម្មិត​ឲ្យ) ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​កាម មាន ៣ នេះ​ឯង។

ពួក​សត្វ​ដែល​មាន​កាម​តាំង​ឡើង​ចំពោះ​ក្ដី ពួក​ទេវតា​ណា ដែល​កើត​ក្នុង​ឋាន​បរនិម្មិតវសវត្តិក្ដី ពួក​ទេវតា​ណា ដែល​កើត​ក្នុង​ឋាន​និម្មានរតីក្តី និង​ពួក​សត្វ​ណា​ដទៃ​ក្រៅ​អំពី​នេះ ដែល​ជា​អ្នក​បរិភោគ​នូវ​កាម​ក្ដី (ពួក​សត្វ​ទាំង​អស់​នោះ​) មិន​ឆ្លង​នូវ​ការ​បាន​បែប​នេះ ហើយ​ប្រែ​ទៅ​ជា​ដទៃ ព្រោះ​ការ​បរិភោគ​កាម​បាន​ឡើយ (ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​) កាម​ទាំង​ឡាយ​ណា ជា​របស់​ទិព្វ​ក្ដី កាម​ទាំង​ឡាយ​ណា ជា​របស់​មនុស្ស​ក្ដី អ្នក​ប្រាជ្ញ​លះ​បង់​នូវ​កាម​ទាំង​អស់​នោះ កាត់​ផ្ដាច់​នូវ​ខ្សែ គឺ​តណ្ហា ជា​គ្រឿង​ជាប់​ចំពាក់ ដោយ​សេចក្ដី​រីករាយ ក្នុង​រូប​ជា​ទីស្រឡាញ់ ដែល​ពួក​សត្វ​ឆ្លង​បាន​ដោយ​ក្រ ហើយ​រលត់​មិន​មាន​សេស​សល់ កន្លង​នូវ​ទុក្ខ មិន​មាន​សេស​សល់ ពួក​អ្នក​ប្រាជ្ញ ជា​អ្នក​ឃើញ​នូវ​អរិយធម៌ ដល់​នូវ​វេទ ព្រោះ​ដឹង​ដោយ​ប្រពៃ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ជា​គ្រឿង​អស់​ជាតិ រមែង​មិន​វិល​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៦។

កាមយោគសូត្រ (៧.)


ទ. ១២៥

(៧. កាមយោគសុត្តំ)

[៩៨] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាម​យោគៈ (កិលេស​ជា​គ្រឿង​ប្រកប គឺ​តម្រេក​ក្នុង​បញ្ចកាមគុណ) ប្រកប​ដោយ​ភវយោគៈ (កិលេស​ជា​គ្រឿង​ប្រកប គឺ​តម្រេក​ក្នុង​រូបភព និង​អរូបភព) ឈ្មោះ​ថា អាគាមិបុគ្គល ព្រោះ​មក​កាន់​អត្តភាព​ជា​មនុស្ស​នេះ​វិញ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ដែល​ប្រាស​ចាក​កាម​យោគៈ តែ​ប្រកប​ដោយ​ភវយោគៈ ឈ្មោះ​ថា អនាគាមិបុគ្គល ព្រោះ​មិន​មក​កាន់​អត្តភាព​ជា​មនុស្ស​ទៀត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បុគ្គល​ដែល​ប្រាស​ចាក​កាម​យោគៈ ប្រាស​ចាក​ភវយោគៈ ឈ្មោះ​ថា អរហន្ត អស់​អាសវៈ​ហើយ។

ពួក​សត្វ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាម​យោគៈ និង​ភវយោគៈ​ទាំង​ពីរ ជា​សត្វ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ជាតិ និង​មរណៈ រមែង​អន្ទោល​ទៅ​កាន់​សង្សារ។ ចំណែក​ពួក​សត្វ​ណា បាន​លះ​បង់​នូវ​កាម​ទាំង​ឡាយ តែ​មិន​ទាន់​ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ នៅ​ប្រកប​ដោយ​ភវយោគៈ​នៅ​ឡើយ ពួក​សត្វ​នោះ ហៅ​ថា អនាគាមិ​បុគ្គល។ លុះ​តែ​ពួក​សត្វ​ណា បាន​កាត់​នូវ​សេចក្ដី​សង្ស័យ អស់​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ក្នុង​ភព​ថ្មី​ហើយ ឬ​ពួក​សត្វ​ណា ដែល​បាន​ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ក្នុង​លោក ពួក​សត្វ​នោះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ គឺ​ព្រះ​និព្វាន។

សូត្រ ទី ៧។

កល្យាណសីលសូត្រ (៨.)


ទ. ១២៦

(កល្យាណសីលសុត្តំ)

[៩៩] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​សីល​ល្អ មាន​ធម៌​ល្អ មាន​ប្រាជ្ញា​ល្អ បាន​ប្រព្រឹត្ត​មគ្គ​ព្រហ្មចរិយៈ​ចប់​សព្វ​គ្រប់​ហើយ ហៅ​ថា​ជា​បុរស​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពស់ ក្នុង​ធម្មវិន័យ​នេះ​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​សីល​ល្អ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អ្នក​មាន​សីល បាន​សង្រួម​ដោយ​ការ​សង្រួម​ក្នុង​បាតិមោក្ខ បរិបូណ៌​ដោយ​អាចារ និង​គោចរៈ ឃើញ​ភ័យ​ក្នុង​ទោស​បន្តិច​បន្តួច សមាទាន​សិក្សា​ក្នុង​សិក្ខាបទ​ទាំង​ឡាយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​សីល​ល្អ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ដូច​នេះ ហៅ​ថា ភិក្ខុ​មាន​សីល​ល្អ។ ភិក្ខុ​មាន​ធម៌​ល្អ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អ្នក​ប្រកប​រឿយៗ នូវ​ការ​ចំរើន​នូវ​ពោធិបក្ខិយធម៌ ៣៧ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​ធម៌​ល្អ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ដូច​នេះ ហៅ​ថា ភិក្ខុ​មាន​សីល​ល្អ មាន​ធម៌​ល្អ។ ភិក្ខុ​មាន​ប្រាជ្ញា​ល្អ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ សម្រេច​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញាវិមុត្តិ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​មាន​ប្រាជ្ញា​ល្អ យ៉ាង​នេះ​ឯង។ ទ. ១២៧ភិក្ខុ​ដែល​មាន​សីល​ល្អ មាន​ធម៌​ល្អ មាន​ប្រាជ្ញា​ល្អ បាន​ប្រព្រឹត្ត​មគ្គ​ព្រហ្មចរិយៈ​ចប់​សព្វ​គ្រប់​ហើយ ហៅ​ថា ឧត្តមបុរស ក្នុងធម្មវិន័យ​នេះ ដូច​នេះ​។

ភិក្ខុ​ណា មិន​មានអំពើ​អាក្រក់ ដោយ​កាយ ដោយ​វាចា ដោយ​ចិត្ត អ្នក​ប្រាជ្ញ​ហៅ​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មាន​សេចក្ដី​ខ្មាស​បាប ថា​ជា​អ្នក​មាន​សីល​ល្អ ដោយ​ពិត។ ធម៌​ទាំង​ឡាយ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​សម្រេច​សម្ពោធិញ្ញាណ ដែល​ភិក្ខុ​ណា​បាន​ចំរើន​ដោយ​ល្អ​ហើយ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ហៅ​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មិន​មាន​កិលេស​ក្រាស់ ថា​ជា​អ្នក​មាន​ធម៌​ល្អ​ដោយ​ពិត។ ភិក្ខុ​ណា ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ជា​គ្រឿង​អស់​ទៅ​នៃ​ទុក្ខ​របស់​ខ្លួន ក្នុង​លោក​នេះ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ហៅ​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ថា​ជា​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា​ល្អ​ដោយ​ពិត អ្នក​ប្រាជ្ញ​ពោល​នូវ​ភិក្ខុ​ដែល​បរិបូណ៌​ដោយ​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​នោះ ជា​អ្នក​មិន​មានទុក្ខ អស់​សេចក្ដី​សង្ស័យ លះ​បង់​នូវ​កិលេស​ទាំង​ពួង ថា​ជា​អ្នក​មិន​អាស្រ័យ​ដោយ​តណ្ហា និង​ទិដ្ឋិ ក្នុង​លោក​ទាំង​ពួង។

សូត្រ ទី ៨។

ទានសូត្រ (៩.)


ទ. ១២៨

(៩. ទានសុត្តំ)

[១០០] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទាន​នេះ មាន ២ យ៉ាង គឺ​អាមិសទាន ១ ធម្មទាន ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ដា​ទាន​ទាំង ២ យ៉ាង​នេះ ធម្មទាន ប្រសើរ​ជាង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ចែក​នេះ មាន ២ យ៉ាង គឺ​ការ​ចែក​អាមិសៈ ១ ការ​ចែក​ធម៌ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ដា​ការ​ចែក​ទាំង ២ នេះ ការ​ចែក​ធម៌ ប្រសើរ​ជាង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​នេះ មាន ២ យ៉ាង គឺ​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​ដោយ​អាមិសៈ ១ សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​ដោយ​ធម៌ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្ដា​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​ទាំង ២ យ៉ាង​នេះ សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​ដោយ​ធម៌ ប្រសើរ​ជាង។

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ពោល​សរសើរ​នូវ​ទាន​ណា ថា​ជា​ទាន​ឧត្តម ប្រសើរ​លើស ត្រាស់​សរសើរ​នូវ​ការ​ចែក​ណា (ថា​ជា​របស់​ឧត្តម ប្រសើរ​លើស) អ្នក​ប្រាជ្ញ មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា ចំពោះ​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏​ប្រសើរ កាល​បើ​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ នរណា នឹង​មិន​បូជា ក្នុង​កាល​ដែល​គួរ។ ពួក​សត្វ​ណា សំដែង​ផង ស្ដាប់​ផង ទាំង​ពីរ​ពួក មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា ក្នុង​សាសនា​ព្រះ​សុគត (មួយ​ទៀត) ពួក​សត្វ​ណា មិន​ធ្វេស​ប្រហែស​ក្នុង​សាសនា​ព្រះ​សុគត ប្រយោជន៍​ដ៏​សំខាន់​នោះ របស់​ពួក​ទាំង​នោះ រមែង​បរិសុទ្ធ។

សូត្រ ទី ៩។

តេវិជ្ជសូត្រ (១០.)


ទ. ១២៩

(១០. តេវិជ្ជសុត្តំ)

[១០១] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​បាន​ត្រៃវិជ្ជា​ដោយ​ធម៌ ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ មិន​បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​ដទៃ​ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ដោយ​គ្រាន់​តែ​ពាក្យ​ពោល និង​បង្ហាញ​នូវ​មន្ត​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​បាន​ត្រៃវិជ្ជា ដោយ​ធម៌ ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ មិន​បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​ដទៃ ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ដោយ​គ្រាន់​តែ​ពាក្យ​ពោល និង​បង្ហាញ​នូវ​មន្ត​ប៉ុណ្ណោះ តើ​ដូច​ម្ដេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ រលឹក​ជាតិ​ដែល​បាន​អាស្រ័យ​នៅក្នុង​កាលមុន​ជា​ច្រើន​ប្រការ គឺ​រលឹក​បាន ១ ​ជាតិ​ខ្លះ ២ ​ជាតិ​ខ្លះ ៣ ​ជាតិ​ខ្លះ ៤​ ជាតិ​ខ្លះ ៥​ ជាតិ​ខ្លះ ១០ ​ជាតិ​ខ្លះ ២០​ ជាតិ​ខ្លះ ៣០​ ជាតិ​ខ្លះ ៤០ ​ជាតិ​ខ្លះ ៥០ ​ជាតិ​ខ្លះ ១០០​ ជាតិ​ខ្លះ ១០០០​ ជាតិ​ខ្លះ ១ ​សែន​ជាតិ​ខ្លះ រលឹក​បាន​ច្រើន​សំ​វដ្ដ​កប្ប​ខ្លះ ច្រើន​វិវដ្ដ​កប្ប​ខ្លះ ច្រើន​សំ​វដ្ដ​វិវដ្ដ​កប្ប​ខ្លះ​ថា អាត្មា​អញ បាន​កើត​ក្នុង​ភព​ឯណោះ មានឈ្មោះ យ៉ាង​នេះ មាន​គោត្រ​យ៉ាង​នេះ មាន​សម្បុរ​យ៉ាង​នេះ មាន​អាហារ​យ៉ាង​នេះ ទទួល​សុខទុក្ខ​យ៉ាង​នេះ មាន​កំណត់​អាយុ​ប៉ុណ្ណេះ លុះ​អាត្មា​អញ​ច្យុត​ចាក​អត្តភាព​នោះ​ហើយ បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​ភព​ឯណោះ ដែល​ទៅ​កើត​ក្នុង​ភព​នោះ មានឈ្មោះ​យ៉ាង​នេះ មាន​គោត្រ​យ៉ាង​នេះ មាន​សម្បុរ​យ៉ាង​នេះ មាន​អាហារ​យ៉ាង​នេះ ទទួល​សុខទុក្ខ​យ៉ាង​នេះ មាន​កំណត់​អាយុ​ប៉ុណ្ណេះ លុះ​អាត្មា​អញ ច្យុត​ចាក​អត្តភាព​នោះ​ហើយ ក៏បាន​មក​កើត​ក្នុង​ភព​នេះ ភិក្ខុ​នោះ រលឹក​តាម​នូវ​ជាតិ​ដែល​អាស្រ័យ​នៅក្នុង​កាលមុន​បាន​ជា​ច្រើន​ប្រការ ព្រម​ទាំង​អាការៈ ព្រម​ទាំង​ឧទ្ទេស​យ៉ាង​នេះ​។ ទ. ១៣០​នេះ​ជា​វិជ្ជា​ទី ១ ដែល​ភិក្ខុ​នោះ​បាន​ហើយ អវិជ្ជា ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ វិជ្ជា ក៏​កើត​ឡើង ងងឹត​ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ ពន្លឺ​ក៏​កើត​ឡើង ដល់​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មិន​ធ្វេសប្រហែស ខំព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​ចិត្ត​មូល​ស្លុង (ឥតមាន​នឹកនា​ដល់​កាយ និង​ជីវិត​ឡើយ)។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​ទៀត ភិក្ខុ​មាន​ចក្ខុ​ទិព្វ​បរិសុទ្ធ កន្លង​បង់​ចក្ខុ​ជា​របស់​មនុស្ស ពិចារណា​ឃើញ​នូវ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​កំពុង​ច្យុត កំពុង​កើត ទាបថោក និង​ឧត្តម មាន​សម្បុរ​ល្អ មាន​សម្បុរ​អាក្រក់ មាន​គតិ​ល្អ មាន​គតិ​អាក្រក់ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​អន្ទោល​ទៅ​តាម​កម្ម​ថា អើហ្ន៎ សត្វ​ទាំង​អម្បាល​នេះ ប្រកប​ដោយ​កាយ​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​វចី​ទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោ​ទុច្ចរិត ជា​អ្នក​តិះ​ដៀល​ព្រះ​អរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ ប្រកាន់​មាំ​នូវ​កម្ម​ជា​មិច្ឆាទិដ្ឋិ លុះ​សត្វ​ទាំង​នោះ បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ឯ​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក អើហ្ន៎ ចំណែក​សត្វ​ទាំង​អម្បាល​នេះ ប្រកប​ដោយ​កាយសុចរិត ប្រកប​ដោយ​វចីសុចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោសុចរិត មិន​តិះ​ដៀល​ព្រះ​អរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជា​សម្មាទិដ្ឋិ ប្រកាន់​មាំ​នូវ​កម្ម​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ លុះ​សត្វ​ទាំង​នោះ បែក​ធ្លាយ​រាង​កាយ​ស្លាប់​ទៅ បាន​ទៅ​កើត​ឯ​សុគតិ សួគ៌ ទេវលោក ភិក្ខុ​នោះ មាន​ចក្ខុ​ទិព្វ​បរិសុទ្ធ កន្លង​បង់​ចក្ខុ​ជា​របស់​មនុស្ស​ធម្មតា។បេ។ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​អន្ទោល​ទៅ​តាមកម្ម ដោយ​បការៈ​ដូច​នេះ​។ ទ. ១៣១​នេះ​ជា​វិជ្ជា​ទី ២ ដែល​ភិក្ខុ​នោះ​បាន​ហើយ អវិជ្ជា ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ វិជ្ជា ក៏​កើត​ឡើង ងងឹត​ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ ពន្លឺ​ក៏​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មិន​ប្រហែស​ធ្វេស ខំព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​ចិត្ត​មូលស្លុង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មួយ​វិញទៀត ភិក្ខុបាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ សម្រេច​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញាវិមុត្តិ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ។ នេះ​ជា​វិជ្ជា​ទី ៣ ដែល​ភិក្ខុ​នោះ​បាន​ហើយ អវិជ្ជា​ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ វិជ្ជា​ក៏​កើត​ឡើង ងងឹត​ខ្ចាត់​បាត់​ទៅ ពន្លឺ ក៏​កើត​ឡើង ដល់​ភិក្ខុ​នោះ ដែល​មិន​ប្រហែស​ធ្វេស ខំព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​ចិត្ត​មូលស្លុង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​បាន​ត្រៃវិជ្ជា​ដោយ​ធម៌ ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ មិន​បញ្ញត្ត​នូវ​បុគ្គល​ដទៃ​ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ដោយ​គ្រាន់​តែ​ពាក្យ​ពោល និង​បង្ហាញ​នូវ​មន្ត​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ យ៉ាង​នេះ​ឯង។

បុគ្គល​ណា បាន​ដឹង​នូវ​ខន្ធ​សន្តាន ដែល​អាស្រ័យ​នៅក្នុង​កាលមុន ទាំង​ឃើញ​នូវ​ឋានសួគ៌ និង​អបាយ ទាំង​បាន​ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​ជាតិ ជា​ខាង​ក្រោយ បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា អ្នក​ប្រាជ្ញ បាន​ញ៉ាំង​កិច្ចឲ្យ​សម្រេច ព្រោះ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ចតុសច្ចធម៌។ ព្រាហ្មណ៍ (ណា) ជា​អ្នក​បាន​ត្រៃវិជ្ជា ដោយ​វិជ្ជា ៣ នុ៎ះ ទ. ១៣២តថាគត​ហៅ​នូវ​ព្រាហ្មណ៍ អ្នក​បាន​ត្រៃវិជ្ជា​នោះ ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ មិន​ហៅ​នូវ​បុគ្គល​ដទៃ ដែល​ជា​អ្នក​ពោល និង​បង្ហាញ​នូវ​មន្ត ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្ដី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១០។

ចប់ បញ្ចមវគ្គ។

ឧទ្ទាននៃបញ្ចមវគ្គ​នោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​សេចក្ដី​ជ្រះ​ថ្លា ១ ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ១ សង្ឃាដី ១ ភ្លើង ១ ការពិចារណា ១ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​កាម ១ កាម​យោគៈ ១ សីល​ល្អ ១ ទាន ១ ព្រាហ្មណ៍​ដោយ​ធម៌ ១ ត្រូវជា ១០។

ចប់ តិកនិបាត។​

ចតុក្កនិបាត (៤.)


ទ. ១៣៣

ឥតិវុត្តកៈ ចតុក្កនិបាត

ព្រាហ្មណធម្មយាគសូត្រ (១.)

(១. ព្រាហ្មណធម្មយាគសុត្តំ)

[១០២] ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ជា​ព្រាហ្មណ៍ គួរ​គេ​សូម​បាន មានដៃ​លាង​ស្អាត​គ្រប់​កាល ទ្រទ្រង់​នូវ​អត្តភាព​ជា​ទី​បំផុត ជា​ពេទ្យ​វះ​កាត់​យ៉ាង​ប្រសើរ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​បុត្ត ជា​ឱរស កើត​អំពី​មាត់​តថាគត កើត​អំពី​ធម៌ មាន​ធម៌​តាក់​តែង​ហើយ មាន​ធម៌​ជា​មត៌ក មិន​មាន​អាមិសៈ​ជា​មត៌ក​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទាន​នេះ​មាន ២ គឺ​អាមិសទាន ១ ធម្មទាន ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ទាន​ទាំង ២ នេះ ធម្មទាន​ប្រសើរ​ជាង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​ចែក​នេះ​មាន ២ គឺ​ការ​ចែក​អាមិសៈ ១ ការ​ចែក​ធម៌ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ការ​ចែក​ទាំង ២ នេះ ការ​ចែក​ធម៌​ប្រសើរ​ជាង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អនុគ្រោះ​នេះ មាន ២ គឺ​ការ​អនុគ្រោះ​ដោយ​អាមិសៈ ១ ការ​អនុគ្រោះ​ដោយ​ធម៌ ១ ​ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ការ​អនុគ្រោះ ទាំង ២ នេះ ការ​អនុគ្រោះ​ដោយ​ធម៌ ប្រសើរ​ជាង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​បូជា​នេះ មាន ២ គឺ​ការ​បូជា​ដោយ​អាមិស ១ ការ​បូជា​ដោយ​ធម៌ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ការ​បូជា​ទាំង ២ នេះ ការ​បូជា​ដោយ​ធម៌ ប្រសើរ​ជាង។

លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្តី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា ទ. ១៣៤

ព្រះ​តថាគត​អង្គ​ណា មិន​មាន​ព្រះ​ទ័យ​កំណាញ់ មាន​ការ​អនុគ្រោះ​ដល់​សព្វ​សត្វ បាន​ប្រោស​ប្រទាន​ធម៌ សត្វ​ទាំង​ឡាយ តែង​នមស្ការ​ព្រះ​តថាគត​នោះ ប្រាកដ​ដូ​ច្នោះ ព្រះ​អង្គ​ប្រសើរ​ជាង​ទេវតា និង​មនុស្ស ទ្រង់​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ភព។

ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្តី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១។

សុលភសូត្រ (២.)

(២. សុលភសុត្តំ)

[១០៣] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វត្ថុ​ដែល​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង វត្ថុ​ទាំង​នោះ មិន​មាន​ទោស​ផង​នេះ មាន ៤។ វត្ថុ​ទាំង ៤ តើ​ដូចម្តេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ចីវរ​ទាំង​ឡាយ បំសុកូល​ចីវរ ជា​របស់​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង ចីវរ​នោះ ជា​របស់​មិន​មាន​ទោស​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ភោជន​ទាំង​ឡាយ បិណ្ឌិយាលោបភោជន11) ជា​របស់​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង ភោជន​នោះ ជា​របស់​មិន​មាន​ទោស​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​សេនាសនៈ​ទាំង​ឡាយ រុក្ខមូលសេនាសនៈ ជា​របស់​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង សេនាសនៈ​នោះ ជា​របស់​មិន​មាន​ទោស​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បណ្តា​ភេសជ្ជៈ​ទាំង​ឡាយ ទឹក​មូត្រ​ស្អុយ ជា​របស់​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង ទឹកមូត្រ​នោះ ជា​របស់​មិន​មាន​ទោស​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វត្ថុ ៤ នេះ​ឯង ជា​របស់​តិចតួច​ផង ទ. ១៣៥ងាយ​បាន​ផង វត្ថុ​ទាំង​នោះ ជា​របស់​មិន​មាន​ទោស​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ វេលា​ណា ភិក្ខុ​ត្រេកអរ​ដោយ​របស់​តិចតួច​ផង ងាយ​បាន​ផង មិន​មាន​ទោស​ផង តថាគត ពោល​នូវ​គុណ​ណាមួយ របស់​ភិក្ខុ​នេះ ថា​ជា​អង្គ​នៃ​សមណភាព។

កាល​បើ​ភិក្ខុ​ត្រេកអរ​ដោយ​វត្ថុ​មិន​មាន​ទោស ជា​របស់​តិចតួច ជា​របស់​ងាយ​បាន​ហើយ រមែង​មាន​ចិត្ត​មិន​ចង្អៀត​ចង្អល់ ព្រោះ​ប្រារព្ធ​នូវ​សេនាសនៈ ចីវរ ទឹក និង​ភោជន​ឡើយ ភិក្ខុ​នោះ មិន​ទើសទាល់​ក្នុង​ទិស​ទាំង​ឡាយ​ឡើយ។ ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ណា ដែល​តថាគត​ពោល​ទុក​ហើយ ថា​ជា​ធម៌​សមគួរ​ដល់​សមណភាព ធម៌​ទាំង​នោះ ភិក្ខុ​អ្នក​សន្តោស មិន​ប្រហែស​ធ្វេស បាន​ហើយ។

សូត្រ ទី ២។

អាសវក្ខយសូត្រ (៣.)

(៣. អាសវក្ខយសុត្តំ)

[១០៤] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ថា មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង អ្នក​ឃើញ មិន​ពោល​ថា មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​មិន​ដឹង មិន​ឃើញ​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង តើ​ដូចម្តេច អ្នក​ឃើញ តើ​ដូចម្តេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង អ្នក​ឃើញថា នេះ​ជា​ទុក្ខ។ ទ. ១៣៦ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង អ្នក​ឃើញថា នេះ​ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​កើតទុក្ខ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង អ្នក​ឃើញ​ថា នេះ​ជា​ការ​រលត់​ទុក្ខ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​ដឹង អ្នក​ឃើញថា នេះ​ជា​បដិបទា ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទុក្ខ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ រមែង​មាន​ដល់​ភិក្ខុ អ្នក​ដឹង​យ៉ាង​នេះ អ្នក​ឃើញ​យ៉ាង​នេះ​ឯង។

កាល​បើ​សេក្ខបុគ្គល កំពុង​សិក្សា ត្រាច់​ទៅ​តាមផ្លូវ​ដ៏​ត្រង់ ញាណ​ទី ១ ក្នុង​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ (ក៏​កើត​មាន) ត​អំពី​នោះ​ទៅ អរហត្ត​មគ្គញ្ញាណ​ដ៏​ប្រសើរ (ក៏​កើត​ឡើង)។ កាល​ភិក្ខុ​មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ ចាក​អាសវៈ ដោយសារ​អរហត្ត​មគ្គញ្ញាណ​នោះ​ហើយ វិមុត្តិញ្ញាណ​ដ៏​ឧត្តម ក៏​កើត​ឡើង សេចក្តី​ដឹង​ក្នុង​ការ​អស់​ទៅ​ថា សំយោជនៈ​ទាំង​ឡាយ អស់​ហើយ​ដូច​នេះ ឯ​ព្រះ​និព្វាន ជា​គ្រឿង​ដោះ​ចាក​គ្រឿង​ចំពាក់​ទាំង​ពួង​នេះ បុគ្គល​ខ្ជិល ល្ងង់ មិន​ដឹង​ច្បាស់ មិន​គប្បី​បាន​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៣។

សមណព្រាហ្មណសូត្រ (៤.)


ទ. ១៣៧

(៤. សមណព្រាហ្មណសុត្តំ)

[១០៥] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ណាមួយ មិន​ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ទុក្ខ មិន​ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​កើតទុក្ខ មិន​ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ទី​រលត់​ទុក្ខ មិន​ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​បដិបទា ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទុក្ខ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង​នោះ តថាគត​មិន​សន្មត​ថា ជា​សមណៈ ក្នុង​ពួក​សមណៈ មិន​សន្មត​ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ក្នុង​ពួក​ព្រាហ្មណ៍​ឡើយ មួយ​ទៀត លោក​ដ៏​មាន​អាយុ​ទាំង​នោះ រមែង​មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ សម្រេច​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន នូវ​សាមញ្ញ​ប្រយោជន៍ គឺ​អរិយមគ្គ ៤ និង​ព្រហ្មញ្ញ​ប្រយោជន៍ គឺ​អរិយផល ៤ បាន​ឡើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​តែ​ពួក​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ណាមួយ ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ទុក្ខ ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​កើតទុក្ខ ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​ទី​រលត់​ទុក្ខ ដឹង​ច្បាស់​តាម​ពិត​ថា នេះ​ជា​បដិបទា ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទុក្ខ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង​នោះ ទើប​តថាគត​សន្មត​ថា​ជា​សមណៈ ក្នុង​ពួក​សមណៈ សន្មត​ថា​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ក្នុង​ពួក​ព្រាហ្មណ៍​បាន មួយ​វិញទៀត លោក​ដ៏​មាន​អាយុ​ទាំង​នោះ រមែង​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ សម្រេច​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន នូវ​សាមញ្ញ​ប្រយោជន៍ និង​ព្រហ្មញ្ញប្រយោជន៍​បាន។ ទ. ១៣៨

ពួក​បុគ្គល​ណា មិន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទុក្ខ​ផង នូវ​ហេតុ​នាំឲ្យ​កើត​ទុក្ខ​ផង នូវ​ទី​រលត់​ទុក្ខ សព្វ​គ្រប់ ឥតមាន​សេស​សល់​ផង មិន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ផ្លូវ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​ស្ងប់​រម្ងាប់​ទុក្ខ​នោះ​ផង ពួក​បុគ្គល​នោះ រមែង​សាបសូន្យ ចាក​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញាវិមុត្តិ ពួក​បុគ្គល​នោះ មិន​គួរ​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន​ឡើយ ពួក​បុគ្គល​នោះ ចូល​ទៅ​កាន់​ជាតិ និង​ជរា​ដោយ​ពិត។ លុះ​តែ​ពួក​បុគ្គល​ណា ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទុក្ខ​ផង នូវ​ហេតុ​នាំឲ្យ​កើត​ទុក្ខ​ផង នូវ​ទី​រលត់​ទុក្ខ​សព្វ​គ្រប់ ឥតមាន​សេស​សល់​ផង ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ផ្លូវ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​ស្ងប់​រម្ងាប់​ទុក្ខ​នោះ​ផង ទើប​បរិបូណ៌​ដោយ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញាវិមុត្តិ ពួក​បុគ្គល​នោះ គួរ​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន ពួក​បុគ្គល​នោះ មិន​ចូល​ទៅ​កាន់​ជាតិ និង​ជរា​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៤។

សីលសម្បន្នសូត្រ (៥.)

(៥. សីលសម្បន្នសុត្តំ)

[១០៦] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​ភិក្ខុ​ណា បរិបូណ៌​ដោយ​សីល បរិបូណ៌​ដោយ​សមាធិ បរិបូណ៌​ដោយ​បញ្ញា បរិបូណ៌​ដោយ​វិមុត្តិ បរិបូណ៌​ដោយ​វិមុត្តិញ្ញាណទស្សនៈ ជា​អ្នក​ទូន្មាន ពន្យល់​ឲ្យដឹង សំដែង​បញ្ជាក់​ឲ្យ​ឃើញ​ងាយ ណែនាំ ធ្វើ​ឲ្យ​អង់​អាច ធ្វើ​ឲ្យ​រីករាយ (ក្នុង​កុសល​ធម៌) អាច​សំដែង​នូវ​ព្រះ​សទ្ធម្ម​បាន។ ទ. ១៣៩ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​ជួប​ប្រទះ​នូវ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ថា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​ស្តាប់ នូវ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ថា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​ចូល​ទៅ​រក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ថា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​ជិត​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ថា​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​រលឹក​នូវ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ថា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​នូវ​ការ​បួស​កាម​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ថា​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន​ផង។ ដំណើរ​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​បុគ្គល​សេព​គប់ ចូល​ទៅ​អង្គុយ​ជិត​ពួក​ភិក្ខុ​បែប​នោះ​ហើយ សីលក្ខន្ធ​ដែល​មិន​ទាន់​បរិបូណ៌ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​ភាវនា​ផង សមាធិក្ខន្ធ ដែល​មិន​ទាន់​បរិបូណ៌ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​ភាវនា​ផង បញ្ញាក្ខន្ធ ដែល​មិន​ទាន់​បរិបូណ៌ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​ភាវនា​ផង វិមុត្តិក្ខន្ធ ដែល​មិន​ទាន់​បរិបូណ៌ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​ភាវនា​ផង វិមុត្តិញ្ញាណទស្សនក្ខន្ធ ដែល​មិន​ទាន់​បរិបូណ៌ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​ភាវនា​ផង។ ទ. ១៤០ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​ភិក្ខុ​បែប​នោះ ហៅ​ថា សាស្តា​ក៏​បាន ហៅ​ថា អ្នក​នាំ​ទៅ​នូវ​ពួក​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​លះ​បង់​សត្រូវ ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​បន្ទោបង់​ងងឹត​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​ធ្វើ​ពន្លឺ​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​ធ្វើ​ឲ្យ​ភ្លឺ​ស្វាង​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​ធ្វើ​ប្រទីប​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​ធ្វើ​រស្មីក៏​បាន ហៅ​ថា អ្នក​ទ្រោល​បំភ្លឺ​ដោយ​គប់​ភ្លើង​ក៏បាន ហៅ​ថា អរិយៈ​ក៏បាន ហៅ​ថា អ្នក​មាន​ចក្ខុ​ក៏​បាន​។

ការដែល​បាន​ជួបប្រទះ​ជា​ដើម នូវ​ពួក​អរិយៈ ជា​អ្នក​ដឹង​ច្បាស់ បាន​ចំរើន​ចិត្ត ចិញ្ចឹម​ជីវិត​តាម​ធម៌​នុ៎ះ​ឯង ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បាមោជ្ជៈ។ ពួក​អរិយៈ​នោះ តែង​បំភ្លឺ សំដែង​នូវ​ព្រះ​សទ្ធម្ម អ្នក​ធ្វើ​រស្មី ធ្វើ​ពន្លឺ អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា មាន​ចក្ខុ លះ​បង់​នូវ​សឹក​សត្រូវ គឺ​កិលេស។ ពួក​អ្នក​ប្រាជ្ញ បាន​ស្តាប់​នូវ​ពាក្យ​ប្រដៅ​របស់​ពួក​អរិយៈ​ទាំង​នោះ​ហើយ រមែង​ដឹង​ច្បាស់​ដោយ​ប្រពៃ ស្គាល់​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ជា​គ្រឿង​អស់​ទៅ​នៃ​ជាតិ ហើយ​មិន​ត្រឡប់​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត​ឡើយ។

សូត្រ ទី ៥។

តណ្ហុប្បាទសូត្រ (៦.)

(៦. តណ្ហុប្បាទសុត្តំ)

[១០៧] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា​កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​វត្ថុ​ជា​ទី​កើត​នៃ​តណ្ហា​នេះ មាន ៤។ វត្ថុ​ជា​ទី​កើត​នៃ​តណ្ហា ៤ តើ​ដូច​ម្តេច។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​ហេតុ​ចីវរ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​ហេតុ​បិណ្ឌបាត ១ ទ. ១៤១ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​សេនាសនៈ ១ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​សេចក្តី​ចំរើន និង​វិនាស ១។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តណ្ហា កាល​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ រមែង​កើត​ឡើង ព្រោះ​វត្ថុ​ជា​ទី​កើត​នៃ​តណ្ហា ៤ នេះ​ឯង។

បុរស​ដែល​មាន​តណ្ហា​ជាគ្នា តែង​រង្គាត់​ទៅ អស់​កាល​ជា​យូរ​អង្វែង មិន​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​នូវ​សង្សារ ដែល​មាន​ការប្រែប្រួល​ឥត​ឈប់​បាន។ ភិក្ខុ​បាន​ដឹង​ច្បាស់ នូវ​តណ្ហា ថា​ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​កើតទុក្ខ ថា​មាន​ទោស​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គួរ​ជា​អ្នក​មិន​មាន​តណ្ហា មិន​មាន​ការ​ប្រកាន់​ស្អិត មាន​ស្មារតី ហើយ​គេច​ចេញ (ចាក​ខន្ធ)។

សូត្រ ទី ៦។

សព្រហ្មកសូត្រ (៧.)

(៧. សព្រហ្មកសុត្តំ)

[១០៨] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​ណា ដែល​កូន​បូជា​មាតាបិតា ក្នុងផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​រួម​ជា​មួយ​នឹង​ព្រហ្ម។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​ណា ដែល​កូន​បូជា​មាតាបិតា ក្នុងផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​រួម​ជា​មួយ​នឹង​បុព្វទេវតា (ទេវតា​ដើម)។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​ណា ដែល​កូន​បូជា​មាតាបិតា​ក្នុងផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​រួម​ជា​មួយ​នឹង​បុព្វាចារ្យ (អាចារ្យ​ដើម)។ ទ. ១៤២ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​ណា ដែល​កូន​បូជា​មាតា​បិតា​ក្នុង​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា នៅ​រួម​ជា​មួយ​នឹង​អាហុនេយ្យបុគ្គល (បុគ្គល​គួរ​បូជា)។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ព្រហ្ម​នុ៎ះ ជា​ឈ្មោះ​របស់​មាតាបិតា។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា បុព្វទេវតា​នុ៎ះ ជា​ឈ្មោះ​របស់​មាតាបិតា។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា បុព្វាចារ្យ​នុ៎ះ ជា​ឈ្មោះ​របស់​មាតាបិតា។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា អាហុនេយ្យៈ​នុ៎ះ ជា​ឈ្មោះ​របស់​មាតាបិតា។ ដំណើរ​នោះ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ (ព្រោះ​) មាតាបិតា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន ជា​អ្នក​បីបាច់ (ឲ្យ​គង់​ជីវិត) ជា​អ្នក​ចិញ្ចឹម (ឲ្យ​បៅ​ទឹក​ដោះ​) ទាំង​ជា​អ្នក​បង្ហាញ​នូវ​លោក​នេះ ដល់​កូន​ទាំង​ឡាយ។

មាតាបិតា​ទាំង​ឡាយ ដែល​ហៅ​ថា ព្រហ្ម​ក្តី បុព្វាចារ្យ​ក្តី អាហុនេយ្យៈ​ក្តី (សុទ្ធតែ) ជា​អ្នក​អនុគ្រោះ​ដល់​ពួក​សត្វ គឺ​កូន។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ឯង អ្នក​ប្រាជ្ញ គួរ​នមស្ការ គួរ​ធ្វើ​សក្ការៈ​ដល់​មាតាបិតា​ទាំង​នោះ ដោយ​បាយ ទឹក សំពត់ គ្រឿង​ដេក គ្រឿង​អប់ គ្រឿង​ផ្ងូត​ទឹក និង​ទឹក​សម្រាប់​លាង​ជើង។ ព្រោះ​ការដែល​បាន​ទំនុក​បំរុង​មាតាបិតា​នោះ​ហើយ បាន​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ សរសើរ​នូវ​បុគ្គល​នោះ ក្នុង​លោក​នេះ​ឯង បុគ្គល​នោះ លុះ​លះ​លោក​នេះ​ទៅ​ហើយ រមែង​រីករាយ​ក្នុង​ឋានសួគ៌។

សូត្រ ទី ៧។

ពហុការសូត្រ (៨.)


ទ. ១៤៣

(៨. ពហុការសុត្តំ)

[១០៩] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​ព្រាហ្មណ៍ និងគហបតី​ណា បាន​ទំនុក​បំរុង​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ដោយ​ចីវរ បិណ្ឌបាត សេនាសនៈ និង​គិលានប្បច្ចយ​ភេសជ្ជបរិក្ខារ ព្រាហ្មណ៍ និង​គហបតី​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា មាន​ឧបការៈ​ច្រើន ដល់​អ្នក​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ឯ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ក៏​ឈ្មោះ​ថា​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន ដល់​ពួក​ព្រាហ្មណ៍ និងគហបតី​ដែរ ព្រោះ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ សំដែងធម៌ មាន​លំអ​បទ​ដើម លំអ​បទ​កណ្តាល លំអ​បទ​ចុង ប្រកាស​នូវ​ព្រហ្មចរិយធម៌ ព្រម​ទាំង​អត្ថ និង​ព្យព្ជានៈ​ដ៏​បរិបូណ៌ បរិសុទ្ធ​ទាំង​អស់​។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ព្រហ្មចរិយធម៌​នេះ ដែល​បុគ្គល​ប្រព្រឹត្ត ដើម្បី​ប្រយោជន៍​រើចេញ​ចាក​ឱឃៈ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ផុត​ទុក្ខ​ដោយ​ប្រពៃ​បាន ក៏​ព្រោះ​តែ​អាស្រ័យ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅមក យ៉ាង​នេះ​ឯង។

ពួក​គ្រហស្ថ និង​បព្វជិត​ទាំង​ពីរ​ពួក អាស្រ័យ​គ្នា​ទៅវិញ​ទៅមក ទើប​ញុាំង​​ព្រះ​សទ្ធម្ម ដែល​ជា​ទី​ក្សេម​ចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ ឲ្យ​សម្រេច​បាន ឯពួក​បព្វជិត តែង​ទទួល​ចីវរប្បច្ច័យ បិណ្ឌបាតប្បច្ច័យ សេនាសនប្បច្ច័យ និង​ភេសជ្ជប្បច្ច័យ ជា​គ្រឿង​បន្ទោបង់​សេចក្តី​អន្តរាយ អំពី​ពួក​គ្រហស្ថ។ ទ. ១៤៤ឯពួក​គ្រហស្ថ អ្នក​ស្វែង​រក​ប្រយោជន៍​ក្នុងផ្ទះ បាន​អាស្រ័យ​សង្ឃ​ជា​សាវ័ក​នៃ​ព្រះ​សុគត​ហើយ ជឿ (សេចក្តី​ប្រតិបត្តិ និង​ពាក្យ) របស់​ព្រះ​អរហន្ត​ទាំង​ឡាយ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ ជា​អ្នក​ពិនិត្យ បាន​ប្រព្រឹត្ត​ធម៌ ក្នុង​សាសនា​នេះ ដែល​ជា​ផ្លូវ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​សុគតិ រមែង​ជា​អ្នក​មាន​អំណរ រីករាយ​ក្នុង​ទេវលោក បាន​សម្រេច​តាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា។

សូត្រ ទី ៨។

កុហសូត្រ (៩.)

(៩. កុហសុត្តំ)

[១១០] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពួក​ភិក្ខុ​ណាមួយ ជា​អ្នក​ញុាំង​​គេ​ឲ្យ​ស្ងើច រឹងរូស រាក់​ទាក់ មាន​វាចា​ដូច​ស្នែង លើក​កំពស់ មាន​ចិត្ត​មិន​នឹង​នួន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា មិនរាប់​អាន​តថាគត​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា ប្រាស​ចាក​ធម្មវិន័យ​នេះ​ផង ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ មិន​ដល់​នូវ​សេចក្តី​ចំរើន លូតលាស់​ទូលំទូលាយ ក្នុងធម្មវិន័យ​នេះ​ផង។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​តែ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា មិន​ជា​អ្នក​ញុាំង​​គេ​ឲ្យ​ស្ងើច មិន​រាក់​ទាក់ មាន​ប្រាជ្ញា មិន​រឹងរូស មាន​ចិត្ត​នឹង​នួន​ល្អ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ឯង ទើប​ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​រាប់​អាន​តថាគត​ផង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា មិន​បា្រស​ចាក​ធម្មវិន័យ​នេះ​ផង ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ រមែង​ដល់​នូវ​សេចក្តី​ចំរើន​លូត​លាស់ ទូលំទូលាយ ក្នុង​ធម្មវិន័យ​នេះ​ផង។ ទ. ១៤៥

ពួក​ភិក្ខុ​ណា ដែល​ជា​អ្នក​ញុាំង​​គេ​ឲ្យ​ស្ងើច រឹងរូស រាក់​ទាក់ មាន​វាចា​ដូច​ស្នែង លើក​កំពស់ មាន​ចិត្ត​មិន​នឹង​នួន ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ មិនលូតលាស់​ក្នុង​ធម៌ ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​ឡើយ។ លុះ​តែ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា មិន​ជា​អ្នក​ញុាំង​​គេ​ឲ្យ​ស្ងើច មិន​រាក់​ទាក់ មាន​ប្រាជ្ញា មិន​រឹងរូស មាន​ចិត្ត​នឹងនួន ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ទើប​លូតលាស់ ក្នុង​ធម៌​ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​សំដែង​បាន។

សូត្រ ទី ៩។

នទីសោតសូត្រ (១០.)

(១០. នទីសោតសុត្តំ)

[១១១] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ដូច​ជា​បុរស​ត្រូវ​ខ្សែ​ទឹក​ស្ទឹង បន្សាត់​ទៅ​ដោយ​ទាំង​វត្ថុ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ និង​វត្ថុ​ជា​ទី​ត្រេកអរ12) បុរស​មាន​ចក្ខុ ឈរ​នៅ​ទៀប​ឆ្នេរ បាន​ឃើញ​បុរស​នោះ​ហើយ ក៏​និយាយ​យ៉ាង​នេះ​ថា នែ​បុរស​ដ៏​ចំរើន អ្នក​ត្រូវ​ខ្សែទឹក​ស្ទឹង​បន្សាត់​ទៅ ដោយ​ទាំង​វត្ថុ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ និង​វត្ថុ​ជា​ទី​ត្រេកអរ ក៏​ពិត​មែនហើយ តែថា ក្នុង​ស្ទឹង​នេះ មាន​អន្លង់​នៅ​ខាង​ក្រោម​ដ៏​ប្រកប​ដោយ​រលក និង​ទឹក​កួចវឹល មាន​សត្វ​សាហាវ និង​អារក្សទឹក (នៅចាំ) នែ​បុរស​ដ៏​ចំរើន លុះ​អ្នក​អណ្ដែត​ដល់​អន្លង់​នោះ​ហើយ មុខជា​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្លាប់ ឬ​នូវ​ទុក្ខ​ស្ទើរ​ស្លាប់​មិនខាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លុះ​បុរស​នោះ បាន​ឮ​សំឡេង​បុរស​នោះ​ហើយ ក៏​ព្យាយាម​ហែល​ដោយដៃ ដោយ​ជើង ច្រាសទឹក​មកវិញ យ៉ាង​ណា​មិញ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ សេចក្ដី​ឧបមា​នេះ​ឯង តថាគត​ធ្វើ ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ដឹង​ច្បាស់​នូវ​សេចក្ដី​។ ទ. ១៤៦សេចក្ដី​អធិប្បាយ​នេះ ក្នុង​ពាក្យ​ឧបមា​នុ៎ះ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ខ្សែទឹក​ស្ទឹង​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​តណ្ហា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា វត្ថុ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ និង​វត្ថុ​ជា​ទី​ត្រេកអរ​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​អាយតនៈ​ខាង​ក្នុង ៦ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា អន្លង់​នៅ​ខាងក្រោម​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​សំយោជនៈ ជា​ចំណែក​ខាងក្រោម ៥ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ប្រកប​ដោយ​រលក​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​សេចក្ដី​ក្រោធ និង​សេចក្ដី​ចង្អៀត​ចង្អល់​ចិត្ត ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ប្រកប​ដោយ​ទឹក​កួច​វឹល​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​កាមគុណ ៥ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ប្រកប​ដោយ​សត្វ​សាហាវ និង​អារក្សទឹក​នេះ ជា​ឈ្មោះ នៃ​មាតុ​គ្រាម ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ហែល​ច្រាសទឹក​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​នេក្ខម្មៈ13) ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា ព្យាយាម​ហែល​ដោយ​ដៃ ដោយ​ជើង​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​ការ​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ពាក្យ​ថា បុរស​មាន​ចក្ខុ ឈរ​នៅ​ទៀប​ឆ្នេរ​នេះ ជា​ឈ្មោះ​នៃ​ព្រះ​តថាគត ជា​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ។

បុគ្គល​ណា កាល​ប្រាថ្នា​នូវ​ការក្សេម​ចាក​យោគៈ ទៅ​ខាង​មុខ ត្រូវ​លះ​បង់​នូវ​កាម​ទាំង​ឡាយ ព្រម​ទាំង​សេចក្ដី​ទុក្ខ ជា​អ្នក​មាន​សេចក្តី​ដឹង​ខ្លួន មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ ដោយ​ប្រពៃ​ហើយ ទ. ១៤៧បាន​នូវ​វិមុត្តិ ក្នុង​អារម្មណ៍​នោះ​ៗ បុគ្គល​នោះ តថាគត​ហៅ​ថា អ្នក​ដល់​នូវ​វេទ គឺ​មគ្គញ្ញាណ ហៅ​ថា អ្នក​មាន​ព្រហ្មចរិយធម៌​ប្រព្រឹត្ត​រួច​ហើយ ហៅ​ថា អ្នក​ដល់​នូវ​ទី​បំផុត​នៃ​លោក ហៅ​ថា អ្នក​ដល់​នូវ​ត្រើយ គឺ​ព្រះ​និព្វាន។

សូត្រ ទី ១០។

ចរសូត្រ (១១.)

(១១. ចរសុត្តំ)

[១១២] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរ​ទៅ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង បើ​ភិក្ខុ​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ មិន​លះ​បង់ មិន​បន្ទោបង់ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរ​ក៏​ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មិន​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ខ្ជិលច្រអូស​ជានិច្ចកាល មិន​មាន​ព្យាយាម។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ឈរ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង បើ​ភិក្ខុ​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ មិន​លះ​បង់ មិនបន្ទោបង់ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ឈរ​ក៏ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មិន​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ខ្ជិលច្រអូស​ជានិច្ចកាល មិន​មាន​ព្យាយាម។ ទ. ១៤៨ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​អង្គុយ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង បើ​ភិក្ខុ​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ មិន​លះ​បង់ មិន​បន្ទោបង់ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​អង្គុយ​ក៏ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មិន​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ខ្ជិលច្រអូស​ជានិច្ចកាល មិន​មាន​ព្យាយាម។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ដេក កំពុង​ភ្ញាក់ (ដឹង​ខ្លួន) បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង បើ​ភិក្ខុ​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ មិន​លះ​បង់ មិន​បន្ទោបង់ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ទេ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ដេក ភ្ញាក់ ក៏ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មិន​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស មិន​ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ខ្ជិលច្រអូស​ជានិច្ចកាល មិន​មាន​ព្យាយាម។

[១១៣] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរ​ទៅ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទវិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង​ហើយ បើ​ភិក្ខុ​មិន​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ​ទេ បាន​លះ​បង់ បន្ទោបង់ ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរទៅ​ក៏ដោយ ទ. ១៤៩តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ឈរ បើ​មាន​កាម​វិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង​ហើយ បើ​ភិក្ខុ​មិន​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ​ទេ បាន​លះ​បង់ បន្ទោបង់ ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ឈរ​ក៏​ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​អង្គុយ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បើ​ភិក្ខុ​មិន​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ​ទេ បាន​លះ​បង់ បន្ទោបង់ ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាប​សូន្យ​ហើយ ទ. ១៥០ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុក​ជា​ភិក្ខុ​កំពុង​អង្គុយ​ក៏ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ច​កាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ដេក ភ្ញាក់ បើ​មាន​កាមវិតក្កៈ​ក្ដី ព្យាបាទ​វិតក្កៈ​ក្ដី វិហឹសា​វិតក្កៈ​ក្ដី កើត​ឡើង​ហើយ បើ​ភិក្ខុ​មិន​ទទួល​នូវ​វិតក្កៈ​នោះ​ទេ បាន​លះ​បង់ បន្ទោបង់ ​ធ្វើ​ឲ្យ​វិនាស ធ្វើ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ការ​សាបសូន្យ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទុកជា​ភិក្ខុ​កំពុង​ដេក កំពុង​ភ្ញាក់​ក៏​ដោយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ជា​អ្នក​ក្ដៅ​នឹង​បាប ជា​អ្នក​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។

ភិក្ខុ​ណា កំពុងដើរក្តី ឈរ​ក្តី អង្គុយ​ក្តី ដេក​ក្តី ត្រិះ​រិះ​នូវ​វិតក្កៈ​ដ៏​លាមក ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​ផ្ទះ គឺ​តណ្ហា ភិក្ខុ​បែប​នោះ​ឯង​ហៅ​ថា ដើរ​ទៅ​រក​ផ្លូវខុស ជ្រប់​នៅក្នុង (អារម្មណ៍ មាន​រូប​ជា​ដើម) ជា​ទី​តាំង​នៃ​សេចក្តី​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៃ​មោហៈ មិន​គួរ​បាន​នូវ​សម្ពោធិញ្ញាណ​ដ៏​ឧត្តម​ឡើយ។ ភិក្ខុ​ណា កំពុង​ដើរ​ក្តី ឈរ​ក្តី អង្គុយ​ក្តី ដេក​ក្តី បាន​ញុាំង​​អកុសល​វិតក្កៈ​ឲ្យ​ស្ងប់​រម្ងាប់ ត្រេកអរ​ក្នុង​កិរិយា​រម្ងាប់​នូវ​វិតក្កៈ ភិក្ខុ​បែប​នោះ​ឯង គួរ​បាន​នូវ​សម្ពោធិញ្ញាណ​ដ៏​ឧត្តម។

សូត្រ ទី ១១។

សម្បន្នសីលសូត្រ (១២.)

(១២. សម្បន្នសីលសុត្តំ)

[១១៤] ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ជា​បុគ្គល​បរិបូណ៌​ដោយ​សីល បរិបូណ៌​ដោយ​បាតិមោក្ខ សង្រួម​ដោយ​ការ​សង្រួម​ក្នុង​បាតិមោក្ខ បរិបូណ៌​ដោយ​អាចារៈ និង​គោចរៈ ឃើញ​ភ័យ​ក្នុង​ទោស​ទាំង​ឡាយ សូម្បី​បន្តិចបន្តួច សមាទាន​សិក្សា ក្នុង​សិក្ខាបទ​ទាំង​ឡាយ។ ទ. ១៥០ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ជា​បុគ្គល​បរិបូណ៌​ដោយ​សីល បរិបូណ៌​ដោយ​បាតិមោក្ខ សង្រួម​ដោយ​ការ​សង្រួម​ក្នុង​បាតិមោក្ខ បរិបូណ៌​ដោយ​អាចារៈ និង​គោចរៈ ឃើញ​ភ័យ​ក្នុង​ទោស​ទាំង​ឡាយ សូម្បី​បន្តិចបន្តួច សមាទាន​សិក្សា ក្នុង​សិក្ខាបទ​ទាំង​ឡាយ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ អ្នក​ទាំង​ឡាយ គួរ​ធ្វើ​ដូចម្តេច​តទៅទៀត ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរ​ទៅ​ក្តី បើ​ប្រាស​ចាក​អភិជ្ឈា ប្រាស​ចាក​ព្យាបាទ ប្រាស​ចាក​ថីនមិទ្ធៈ ប្រាស​ចាក​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ លះ​បង់​វិចិកិច្ឆា ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​មិន​ធូរ​ថយ ប្រុង​ស្មារតី​មិន​ភ្លេចភ្លាំង មាន​កាយ​ស្ងប់​រម្ងាប់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ មូល​នឹង​នួន​ក្នុង​អារម្មណ៍​តែ ១ ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​បើ​ទុកជា​កំពុង​ដើរ​ទៅ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម ដុត​កំដៅ​កិលេស ក្តៅ​នឹង​បាប ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ឈរ​ក្តី បើ​ប្រាស​ចាក​អភិជ្ឈា ប្រាស​ចាក​ព្យាបាទ ប្រាស​ចាក​ថីនមិទ្ធៈ ប្រាស​ចាក​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ លះ​បង់​វិចិកិច្ឆា ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​មិន​ធូរ​ថយ ប្រុង​ស្មារតី​មិន​ភ្លេច​ភ្លាំង មាន​កាយ​ស្ងប់​រម្ងាប់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ មូល​នឹង​នួន​ក្នុង​អារម្មណ៍​តែ ១ ហើយ ទ. ១៥១ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទុក​ជា​កំពុង​ឈរ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ក្តៅ​នឹង​បាប ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​អង្គុយ​ក្តី បើ​ប្រាស​ចាក​អភិជ្ឈា ប្រាស​ចាក​ព្យាបាទ ប្រាស​ចាក​ថីនមិទ្ធៈ ប្រាស​ចាក​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ លះ​បង់​វិចិកិច្ឆា ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​មិន​ធូរ​ថយ ប្រុង​ស្មារតី​មិន​ភ្លេចភ្លាំង មាន​កាយ​ស្ងប់​រម្ងាប់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំមួន នឹងនួន​ក្នុង​អារម្មណ៍​តែ​មួយ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទុក​ជា​កំពុង​អង្គុយ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិលេស ក្តៅ​នឹង​បាប ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កាល​ភិក្ខុ​កំពុង​ដេក​ក្តី កំពុង​ភ្ញាក់​ក្តី បើ​ប្រាស​ចាក​អភិជ្ឈា ប្រាស​ចាក​ព្យាបាទ ប្រាស​ចាក​ថីនមិទ្ធៈ ប្រាស​ចាក​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ លះ​បង់​វិចិកិច្ឆា ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​មិន​ធូរ​ថយ ប្រុង​ស្មារតី​មិន​ភ្លេច​ភ្លាំង មាន​កាយ​ស្ងប់​រម្ងាប់ មិន​ក្រវល់​ក្រវាយ មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ មូល​នឹង​នួន ក្នុង​អារម្មណ៍​តែ​មួយ​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ​ភិក្ខុ​ទុក​ជា​កំពុង​ដេក កំពុង​ភ្ញាក់ តែ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ហៅ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម ដុត​កំដៅ​កិលេស ក្តៅ​នឹង​បាប ប្រារព្ធ​ព្យាយាម​ជានិច្ចកាល មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។ ទ. ១៥៣

ភិក្ខុ គួរ​ដើរ​ទៅ​ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម (រារាំង​បាប) គួរ​ឈរ​ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម គួរ​អង្គុយ​ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម គួរ​ដេក​ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម គួរ​បត់​ចូល (នូវ​អវយវៈ) ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម គួរ​លា​ចេញ (នូវ​អវយវៈ) ឲ្យ​មាន​ព្យាយាម ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​នៃ​លោក ក្នុង​ខាងលើ ក្នុង​ទីជុំ​វិញ ក្នុង​ទិស​ខាងក្រោម​ត្រឹមណា ភិក្ខុ​គួរ​ជា​អ្នក​ពិចារណា​នូវ​ការ​កើត និង​ការ​រលត់​នៃ​ខន្ធ​ទាំង​ឡាយ ដែល​មាន​ការ​សាប​សូន្យ​ជា​ធម្មតា ត្រឹម​ណោះ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ បាន​សរសើរ ​នូវ​ភិក្ខុ​អ្នក​សម្រេច​សម្រាន្ត​នៅ​យ៉ាង​នេះ មាន​ព្យាយាម​ដុត​កំដៅ​កិ​លេស មាន​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ស្ងប់​រម្ងាប់ មាន​ចិត្ត​មិន​រាយមាយ សិក្សា​ឲ្យ​សមគួរ​ដល់​ធម៌​ជា​គ្រឿង​ស្ងប់​ចិត្ត មានស្មារតី​គ្រប់​កាល​បែប​នោះ ថា​ជា​បុគ្គល​មាន​ចិត្ត​ស្លុងទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន។

សូត្រ ទី១២។

លោកសូត្រ (១៣.)

(១៣. លោកសុត្តំ)

[១១៥] ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ថា ពាក្យ​នុ៎ះ ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​ហើយ ព្រះ​អរហន្ត​សំដែង​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ លោក (ទាំងមូល) តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ តថាគត ជា​បុគ្គល​ប្រាស​ចាក​លោក ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ជា​គ្រឿង​បណ្តាល​ឲ្យ​កើត​លោក តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ ធម៌​ជា​គ្រឿង​បណ្តាល​ឲ្យ​កើត​លោក តថាគត បាន​លះ​បង់​ហើយ ទ. ១៥៤ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ធម៌​ជា​គ្រឿង​រលត់​ទៅ​នៃ​លោក តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ ធម៌​ជា​គ្រឿង​រលត់​ទៅ​នៃ​លោក តថាគត បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ហើយ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ បដិ​ទា​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទៅ​នៃ​លោក តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ បដិ​ទា​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​កាន់​ទី​រលត់​ទៅ​នៃ​លោក តថាគត បាន​អប់​រំ​ហើយ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ របស់​ណា ដែល​លោក ព្រម​ទាំង​ទេវតា មារ និង​ព្រហ្ម ពួក​សត្វ ព្រម​ទាំង​សមណព្រាហ្មណ៍ ទាំង​មនុស្ស​ជា​សម្មតិទេព និង​មនុស្ស​ដ៏​សេស បាន​ឃើញ បានឮ បាន​ប៉ះ​ពាល់ បានដឹង បាន​ដល់ បាន​ស្វះ​ស្វែង​រក បាន​រាវរក ដោយ​ចិត្ត​ហើយ របស់​នោះ តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ ព្រោះ​ហេតុ​ណា ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ហៅ​ថា ព្រះ​តថាគត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ត្រាស់​ដឹង​នូវ​អនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ក្នុង​រាត្រី​ណា​ផង បរិនិព្វាន​ទៅ​ដោយ​អនុបាទិសេស​និព្វាន​ធាតុ ក្នុង​រាត្រី​ណា​ផង សំដែង​ចរចា​ពន្យល់​នូវ​សត្ថុសាសនា​ណា ក្នុង​ចន្លោះ​រាត្រី​ទាំង​ពីរ​នុ៎ះ សត្ថុសាសនា​ទាំង​អស់​នោះ ក៏​នៅ​ជា​យ៉ាង​នោះ​ដដែល មិន​ប្រែ​ទៅ​ជា​យ៉ាង​ដទៃ​ឡើយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ​បាន​ជា​ហៅ​ថា ព្រះ​តថាគត។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត ពោល​យ៉ាង​ណា ធ្វើ​យ៉ាង​នោះ ធ្វើ​យ៉ាង​ណា ពោល​យ៉ាង​នោះ​ឯង ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ហៅ​ថា ព្រះ​តថាគត។ ទ. ១៥៥ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ក្នុង​លោក ព្រម​ទាំង​ទេវ​លោក មារ​លោក ព្រហ្មលោក ក្នុង​ពួក​សត្វ ព្រម​ទាំង​សមណៈ និង​ព្រាហ្មណ៍ ទាំង​មនុស្ស​ជា​សម្មតិទេព និង​មនុស្ស​ដ៏​សេស តថាគត ជា​អ្នក​គ្រប​សង្កត់​លើ​សត្វ​ឯ​ទៀត (ដោយ​គុណ) សត្វ​ឯ​ទៀត​គ្រប​សង្កត់ (តថាគត​វិញ) មិន​បាន ជា​អ្នក​ឃើញ​ហេតុ​សព្វ​គ្រប់ ធ្វើ​អំណាច​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ហៅ​ថា ព្រះ​តថាគត។ លុះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​សំដែង​សេចក្តី​នុ៎ះ​ហើយ។ ទ្រង់​ត្រាស់​គាថា​ព័ន្ធ​នេះ ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា

អ្នក​ប្រាជ្ញ បាន​ដឹង​ច្បាស់ នូវ​លោក​ទាំង​ពួង ក្នុង​លោក​ទាំង​ពួង​ដោយ​ពិត ជា​អ្នក​ប្រាស​ចាក​លោក​ទាំង​ពួង ក្នុង​លោក​ទាំង​ពួង មិន​មាន​នរណា14) ប្រៀប​បាន ជា​អ្នក​គ្រប​សង្កត់​លោក​ទាំង​អស់ (ដោយ​គុណ) ជា​អ្នក​ញុាំង​​លោក​ទាំង​អស់ ឲ្យ​ផុត​ចាក​គ្រឿង​ចំពាក់​ទាំង​ពួង ព្រះ​និព្វាន ជា​ទី​ស្ងប់​រម្ងាប់​យ៉ាង​ក្រៃ​លែង មិន​មាន​ភ័យ​អំពី​ទីណា ៗ ដល់​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ដែល​បាន​ហើយ អ្នក​ប្រាជ្ញ​នុ៎ះ ជា​ព្រះ​ខីណាស្រព ត្រាស់​ដឹង​នូវ​សច្ចៈ ៤ ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​ទុក្ខ បាន​កាត់​ផ្តាច់​នូវ​សេចក្តី​សង្ស័យ ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​កម្ម​ទាំង​ពួង មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ ក្នុង​ធម៌​ជា​គ្រឿង​អស់​ទៅ​នៃ​កិលេស ទ. ១៥៦អ្នក​ប្រាជ្ញ​នុ៎ះ ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ លែង​វិល​មក​កាន់​ភព​ថ្មី​ទៀត អ្នក​ប្រាជ្ញ​នុ៎ះ ជា​សីហៈ (អ្នក​កំចាត់​នូវ​កិលេស) ដ៏​ប្រសើរ ញុាំង​​ចក្រ​ដ៏​ប្រសើរ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដល់​លោក ព្រម​ទាំង​ទេវលោក។ ពួក​ទេវតា និង​មនុស្ស​ណា បាន​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ទី​រលឹក ទេវតា និង​មនុស្ស​ទាំង​នោះ ក៏​មក​ប្រជុំ​នមស្ការ​ចំពោះ​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ក្លៀវក្លា​ដ៏​ប្រសើរ​នោះ​។ ព្រះ​ពុទ្ធ ព្រះ​អង្គ​ទូន្មាន​ខ្លួន​ដ៏​ប្រសើរ ជាង​ពួក​ជន​អ្នក​ទូន្មាន​ខ្លួន ព្រះ​អង្គ​ស្ងប់​រម្ងាប់​ដ៏​ប្រសើរ ជាង​ពួក​ជន​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់ ព្រះ​អង្គ​ស្វែង​រក​នូវ​គុណ មាន​សីលគុណ​ជា​ដើម ព្រះ​អង្គ​មាន​ចិត្ត​រួច​ស្រឡះ​ដ៏​ប្រសើរ ជាង​ពួក​ជន​អ្នក​មាន​ចិត្ត​រួច​ស្រឡះ ព្រះ​អង្គ​ឆ្លងផុត​ដ៏​ប្រសើរ​ជាង​ជន​អ្នក​ឆ្លង​ទាំង​ឡាយ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ឯង ទើប​ពួក​ទេវតា និង​មនុស្ស តែង​នមស្ការ​ចំពោះ​ព្រះ​ពុទ្ធ ដែល​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ក្លៀវក្លា​ដ៏​ប្រសើរ​អង្គ​នុ៎ះ​។ ក្នុង​លោក ព្រម​ទាំង​ទេវលោក ឥតមាន​បុគ្គល​ណា ប្រៀបផ្ទឹម​នឹង​ព្រះ​អង្គ​បាន​ឡើយ។

ខ្ញុំ​បាន​ស្តាប់​មក​ហើយ​ថា សេចក្តី​នេះ​ឯង ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ បាន​ត្រាស់​ទុក​ហើយ។

សូត្រ ទី ១៣។

ចប់ ចតុក្កនិបាត។ ទ. ១៥៧ ឧទ្ទាននៃចតុក្កនិបាតនោះ​គឺ

និយាយ​អំពី​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ជា​ព្រាហ្មណ៍ ១ វត្ថុ​ងាយ​បាន ៤ យ៉ាង ១ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ របស់​បុគ្គល​អ្នក​ដឹង ១ ពួក​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ១ ពួក​ភិក្ខុ​មាន​សីល ១ តណ្ហា ១ ត្រកូល​ដែល​នៅ​រួម​នឹង​ព្រហ្ម​ជា​ដើម ១ ពួក​ព្រាហ្មណ៍ និង​គហបតី​មាន​ឧបការៈ​ច្រើន ១ ពួក​ភិក្ខុ​អ្នក​ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​ស្ញើប​ជា​ដើម ១ បុរស​ត្រូវ​ទឹក​ស្ទឹង​កួច ១ អកុសល​វិតក្កៈ​កើត​ដល់​ភិក្ខុ​កំពុង​ដើរទៅ​ជា​ដើម ១ ភិក្ខុ​មាន​សីលបរិបូណ៌​ជា​ដើម ១ ព្រះ​តថាគត​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​លោក ១ រួម​ជា ១៣ រឿង។

ក្នុង​ឥតិវុត្តកៈ មាន​សូត្រ ១១២។

ចប់ ភាគ៥៣។

សុត្តន្តបិដក

ខុទ្ទកនិកាយ ឥតិវុត្តកៈ

ទុតិយភាគ

សន្លឹត​ប្រាប់​ពាក្យ​ទុស​ត្រូវ

ទ. ១៥៨ ពាក្យ​ទុស​ត្រូវ​បាន​កែដំរូវ​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​។ ការកែតម្រូវបន្ថែមបង្ហាញជាពណ៌បៃតង។

ទ. ១៥៩ (ទំព័រ១៥៩ដែល​បាត់​ក្នុង​សៀវ​ភៅ​បោះ​ពុម្ព​ឬ​ទំព័រ​ខុសលេ។ សូម​មើល​នៅ​ទី​នេះ​។​)

ទ. ១៦០ (ទំព័រ ១៦០ ដែល​បាត់​ក្នុង​សៀវភៅ​បោះពុម្ព​ឬ​ទំព័រខុសលេ។ សូម​មើល​នៅ​ទី​នេះ​។)

មាតិកា

ទ. ១៦១

លេខ ទំព័រ លេខ​សម្គាល់
ឥតិវុត្តកៈ sut.kn.iti
ឯកនិបាត sut.kn.iti.v1
បឋមវគ្គ sut.kn.iti.v1.1
លោភសូត្រ (១) sut.kn.iti.001
ទោសសូត្រ (ទី ២) sut.kn.iti.002
មោហសូត្រ (ទី ៣) sut.kn.iti.003
កោធសូត្រ (ទី ៤) sut.kn.iti.004
មក្ខសូត្រ (ទី ៥) sut.kn.iti.005
មានសូត្រ (ទី ៦) sut.kn.iti.006
សព្វបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ៧) sut.kn.iti.007
មានបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ៨) sut.kn.iti.008
លោភបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ៩) sut.kn.iti.009
ទោសបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ១0) sut.kn.iti.010
ទុតិយវគ្គ ១0 sut.kn.iti.v1.2
មោហបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ១) ១0 sut.kn.iti.011
កោធបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ២) ១0 sut.kn.iti.012 ទ. ១៦២
មក្ខបរិញ្ញាសូត្រ (ទី ៣) ១១ sut.kn.iti.013
អវិជ្ជានីវរណសូត្រ (ទី ៤) ១២ sut.kn.iti.014
តណ្ហា​សំយោជនសូត្រ (ទី ៥) ១៣ sut.kn.iti.015
បឋមសេខសូត្រ (ទី ៦) ១៤ sut.kn.iti.016
ទុតិយសេខសូត្រ (ទី ៧) ១៥ sut.kn.iti.017
សង្ឃភេទសូត្រ (ទី ៨) ១៦ sut.kn.iti.018
សង្ឃសាមគ្គីសូត្រ (ទី ៩) ១៧ sut.kn.iti.019
បទុដ្ឋចិត្តសូត្រ (ទី ១0) ១៨ sut.kn.iti.020
តតិយវគ្គ ២0 sut.kn.iti.v1.3
បសន្នចិត្តសូត្រ (ទី ១) ២0 sut.kn.iti.021
មេត្តសូត្រ (ទី ២) ២១ sut.kn.iti.022
ឧភយត្ថសូត្រ (ទី ៣) ២៣ sut.kn.iti.023
អដ្ឋិបុញ្ជសូត្រ (ទី ៤) ២៤ sut.kn.iti.024
មុសាវាទសូត្រ (ទី ៥) ២៥ sut.kn.iti.025
ទានសូត្រ (ទី ៦) ២៥ sut.kn.iti.026
មេត្តាភាវនាសូត្រ (ទី ៧) ២៧ sut.kn.iti.027
ទុកនិបាត ៣១ sut.kn.iti.v2
បឋមវគ្គ ៣១ sut.kn.iti.v2.1 ទ. ១៦២
ទុក្ខវិហារសូត្រ (ទី ១) ៣១ sut.kn.iti.028
សុខវិហារសូត្រ (ទី ២) ៣២ sut.kn.iti.029
តបនីយសូត្រ (ទី ៣) ៣៣ sut.kn.iti.030
អតបនីយសូត្រ (ទី ៤) ៣៤ sut.kn.iti.031
បឋមសីលសូត្រ (ទី ៥) ៣៥ sut.kn.iti.032
ទុតិយសីលសូត្រ (ទី ៦) ៣៦ sut.kn.iti.033
អាតាបីសូត្រ (ទី ៧) ៣៧ sut.kn.iti.034
បឋមនកុហនសូត្រ (ទី ៨) ៣៨ sut.kn.iti.035
ទុតិយនកុហនសូត្រ (ទី ៩) ៣៩ sut.kn.iti.036
សោមនស្សសូត្រ (ទី ១0) ៤0 sut.kn.iti.037
ទុតិយវគ្គ ៤២ sut.kn.iti.v2.2
វិតក្កសូត្រ (ទី ១) ៤២ sut.kn.iti.038
ទេសនាសូត្រ (ទី ២) ៤៤ sut.kn.iti.039
វិជ្ជា​សូត្រ (ទី ៣) ៤៥ sut.kn.iti.040
បញ្ញាបរិហីនសូត្រ (ទី ៤) ៤៦ sut.kn.iti.041
សុក្កធម្មសូត្រ (ទី ៥) ៤៨ sut.kn.iti.042 ទ. ១៦៤
អជាតសូត្រ (ទី ៦) ៤៩ sut.kn.iti.043
និព្វាន​ធាតុសូត្រ (ទី ៧) ៥0 sut.kn.iti.044
បដិសល្លានសូត្រ (ទី ៨) ៥២ sut.kn.iti.045
សិក្ខានិសំសសូត្រ (ទី ៩) ៥៣ sut.kn.iti.046
ជាគរិយសូត្រ (ទី ១0) ៥៤ sut.kn.iti.047
អាបាយិកសូត្រ (ទី ១១) ៥៦ sut.kn.iti.048
ទិដ្ឋិគតសូត្រ (ទី ១២) ៥៧ sut.kn.iti.049
តិកនិបាត ៦0 sut.kn.iti.v3
បឋមវគ្គ ៦0 sut.kn.iti.v3.1
មូលសូត្រ (ទី ១) ៦0 sut.kn.iti.050
ធាតុសូត្រ (ទី ២) ៦0 sut.kn.iti.051
បឋមវេទនាសូត្រ (ទី ៣) ៦១ sut.kn.iti.052
ទុតិយវេទនាសូត្រ (ទី ៤) ៦២ sut.kn.iti.053
បឋមឯសនាសូត្រ (ទី ៥) ៦៣ sut.kn.iti.054
ទុតិយឯសនាសូត្រ (ទី ៦) ៦៣ sut.kn.iti.055
បឋមអាសវសូត្រ (ទី ៧) ៦៤ sut.kn.iti.056
ទុតិយអាសវសូត្រ (ទី ៨) ៦៥ sut.kn.iti.057 ទ. ១៦៥
តណ្ហាសូត្រ (ទី ៩) ៦៦ sut.kn.iti.058
មារធេយ្យសូត្រ (ទី ១0) ៦៧ sut.kn.iti.059
ទុតិយវគ្គ ៦៩ sut.kn.iti.v3.2
បុញ្ញកិរិយវត្ថុសូត្រ (ទី ១) ៦៩ sut.kn.iti.060
ចក្ខុសូត្រ (ទី ២) ៦៩ sut.kn.iti.061
ឥន្ទ្រិយសូត្រ (ទី ៣) ៧0 sut.kn.iti.062
អទ្ធាសូត្រ (ទី ៤) ៧១ sut.kn.iti.063
ទុច្ចរិតសូត្រ (ទី ៥) ៧២ sut.kn.iti.064
សុចរិតសូត្រ (ទី ៦) ៧៣ sut.kn.iti.065
សោចេយ្យសូត្រ (ទី ៧) ៧៤ sut.kn.iti.066
មោនេយ្យសូត្រ (ទី ៨) ៧៤ sut.kn.iti.067
បឋមរាគសូត្រ (ទី ៩) ៧៦ sut.kn.iti.068
ទុតិយរាគសូត្រ (ទី ១0) ៧៧ sut.kn.iti.069
តតិយវគ្គ ៧៩ sut.kn.iti.v3.3
មិច្ឆាទិដ្ឋិកសូត្រ (ទី ១) ៧៩ sut.kn.iti.070
សម្មាទិដ្ឋិកសូត្រ (ទី ២) ៨0 sut.kn.iti.071
និស្សរណិយសូត្រ (ទី ៣) ៨២ sut.kn.iti.072 ទ. ១៦៦
សន្តតរសូត្រ (ទី ៤) ៨៣ sut.kn.iti.073
បុត្តសូត្រ (ទី ៥) ៨៤ sut.kn.iti.074
អវុដ្ឋិកសូត្រ (ទី ៦) ៨៧ sut.kn.iti.075
សុខបត្ថនាសូត្រ (ទី ៧) ៨៩ sut.kn.iti.076
ភិទុរសូត្រ (ទី ៨) ៩១ sut.kn.iti.077
ធាតុសោសំសន្ទនសូត្រ (ទី ៩) ៩២ sut.kn.iti.078
បរិហានសូត្រ (ទី ១0) ៩៤ sut.kn.iti.079
ចតុត្ថវគ្គ ៩៧ sut.kn.iti.v3.4
វិតក្កសូត្រ (ទី ១) ៩៧ sut.kn.iti.080
សក្ការសូត្រ (ទី ២) ៩៧ sut.kn.iti.081
ទេវសទ្ទសូត្រ (ទី ៣) ១00 sut.kn.iti.082
បញ្ចបុព្វនិមិត្តសូត្រ (ទី ៤) ១0២ sut.kn.iti.083
ពហុជនហិតសូត្រ (ទី ៥) ១0៤ sut.kn.iti.084
អសុភានុបស្សីសូត្រ (ទី ៦) ១0៧ sut.kn.iti.085
ធម្មានុធម្មបដិបន្នសូត្រ (ទី ៧) ១0៨ sut.kn.iti.086
អន្ធករណសូត្រ (ទី ៨) ១0៩ sut.kn.iti.087 ទ. ១៦៧
អន្តរាមលសូត្រ (ទី ៩) ១១១ sut.kn.iti.088
ទេវទត្តសូត្រ (ទី ១0) ១១៣ sut.kn.iti.089
បញ្ចមវគ្គ ១១៦ sut.kn.iti.v3.5
អគ្គប្បសាទសូត្រ (ទី ១) ១១៦ sut.kn.iti.090
ជីវិកសូត្រ (ទី ២) ១១៨ sut.kn.iti.091
សង្ឃាដិកណ្ណសូត្រ (ទី ៣) ១២0 sut.kn.iti.092
អគ្គិសូត្រ (ទី ៤) ១២២ sut.kn.iti.093
ឧបបរិក្ខសូត្រ (ទី ៥) ១២៣ sut.kn.iti.094
កាមូបបត្តិសូត្រ (ទី ៦) ១២៤ sut.kn.iti.095
កាមយោគសូត្រ (ទី ៧) ១២៥ sut.kn.iti.096
កល្យាណសីលសូត្រ (ទី ៨) ១២៦ sut.kn.iti.097
ទានសូត្រ (ទី ៩) ១២៨ sut.kn.iti.098
តេវិជ្ជសូត្រ (ទី ១0) ១២៩ sut.kn.iti.099
ចតុក្កនិបាត ១៣៣ sut.kn.iti.v4
ព្រាហ្មណធម្មយាគសូត្រ (ទី ១) ១៣៣ sut.kn.iti.100
សុលភសូត្រ (ទី ២) ១៣៤ sut.kn.iti.101
អាសវក្ខយសូត្រ (ទី ៣) ១៣៥ sut.kn.iti.102 ទ. ១៦៨
សមណព្រាហ្មណសូត្រ (ទី ៤) ១៣៧ sut.kn.iti.103
សីលសម្បន្នសូត្រ (ទី ៥) ១៣៨ sut.kn.iti.104
តណ្ហុប្បាទសូត្រ (ទី ៦) ១៤០ sut.kn.iti.105
សព្រហ្មកសូត្រ (ទី ៧) ១៤១ sut.kn.iti.106
ពហុការសូត្រ (ទី ៨) ១៤៣ sut.kn.iti.107
កុហសូត្រ (ទី ៩) ១៤៤ sut.kn.iti.108
នទីសោតសូត្រ (ទី ១០) ១៤៥ sut.kn.iti.109
ចរសូត្រ (ទី ១១) ១៤៧ sut.kn.iti.110
សម្បន្នសីលសូត្រ (ទី ១២) ១៥០ sut.kn.iti.111
លោកសូត្រ (ទី ១៣) ១៥៣ sut.kn.iti.112
1)
សុខ​ក្នុង​ទី​នេះ បាន​ដល់​សុខ​ដែល​កើត​អំពី​ឈាន​សមាបត្តិ។
2)
ឥន្ទ្រិយ​ដែល​កើត​ឡើង ដល់​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ថា អាត្មា​អញ នឹង​ដឹង​នូវ​ចតុស្សច្ចធម៌ ដែល​អាត្មា​អញ​មិន​ទាន់​ដឹង មិន​ទាន់​សម្រេច​ក្នុង​សំសារវដ្ត បាន​ដល់​សោតាបត្តិមគ្គប្បញ្ញា។
3)
ឥន្ទ្រិយ​របស់​អរិយបុគ្គល តាំង​អំពី​សោតាបត្តិផល ដល់​អរហត្តមគ្គ។
4)
ឥន្ទ្រិយ​របស់​ព្រះ​ខីណា​ស្រព ដែល​មាន​ញាណ​កិច្ច​សម្រេច​ហើយ​ក្នុង​សច្ចៈ​ទាំង ៤។
5)
ការ​លះ​នូវ​កាយ​ទុច្ចរិត ៣ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ កាយសុចរិត ៣ យ៉ាង ក៏​ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ ការ​ដឹង​អារម្មណ៍​ដោយ​កាយ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ ការកំណត់​ដឹង​ដោយ​កាយ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ មគ្គ​ប្រកប​ដោយ​ការកំណត់​ដឹង​ដោយ​កាយ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ ការ​លះ​នូវ​ឆន្ទ​រាគ​ក្នុង​កាយ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ ចតុ​ត្ថជ្ឈានសមាបត្តិ ដែល​រលត់​កាយសង្ខារ ហៅ​ថា កាយមោនេយ្យៈ។
6)
វចីមោនេយ្យៈ សេចក្តី​ដូច​គ្នា​នឹង​កាយមោនេយ្យៈ។
7)
មនោមោនេយ្យៈ សេចក្តី​ដូច​គ្នា​នឹង​កាយមោនេយ្យៈ។ អដ្ឋកថា។
8)
សំដៅយកការវាស់ ដេរ​ចីវរ ស្លោកបាត្រ​ជា​ដើម។ អដ្ឋកថា។
9)
សំឡេង​ស្រែកហៅ​ដោយ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​នៃ​ពួក​ទេវតា។
10)
ក្នុង​ឧបបត្តិទេព​ទាំង​ពួង វៀរលែង​តែ​អរូបាវចរទេវតា និង​អសញ្ញីទេវតា។ អដ្ឋកថា។
11)
ភោជន​ដែល​បាន​ដោយ​កំលាំង​នៃស្មង។
12)
វត្ថុ​ផ្សេង ៗ មាន មាសប្រាក់​ជា​ដើម ដែល​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ ត្រេកអរ​របស់​ជន ហៅ​ថា បិយ​រូប សាត​រូប។
13)
ចិត្ត​ដែល​ថយ​ចេញ​ចាក​កាម ដោយ​សេចក្តី​នឿយ​ណាយ ឬ​ការ​លះ​ឃរាវាស​សម្បត្តិ ចេញ​បួស ហៅ​ថា នេក្ខម្មៈ។
14)
ក្នុង​អដ្ឋកថា​ថា មិន​មាន​គឺ​នរ គឺ​តណ្ហា និង​ទិដ្ឋិ (អនូសយោ)។
km/tipitaka/book_053.txt · ពេលកែចុងក្រោយ: 2023/03/16 11:06 និពន្ឋដោយ Johann