[១] (ព្រះរាជាកោសលពោលថា) ព្រះអង្គ​សាបសូន្យចាកដែនសេះ កែវមណី និង​កុណ្ឌល សាបសូន្យ​ចាកបុត្ត និងភរិយា ដូច្នោះដែរ កាលបើ​ភោគៈទាំងអស់ មិនមាន​សេសសល់​ទេ តើហេតុអ្វី ទើបព្រះអង្គ​​មិនក្តៅក្រហាយ ក្នុងកាល​ដែលគួរ​សោក​ស្តាយ។

[២] (ព្រះរាជាពោធិសត្វពោលថា) ភោគៈទាំងទ្បាយ​លះបង់សត្វ​មុនក៏មាន​ សត្វ លះបង់​ភោគៈទាំង​នោះមុន​ក៏មាន បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់ប្រាថ្នាកាម ជនអ្នកមាន​ភោគៈ​ទាំង​ទ្បាយ មិនទៀងទេ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំមិន​សោកស្តាយ​ក្នុងកាល​ដែល​គួរ​សោក​ស្តាយ។

[៣] ព្រះចន្ទ្ររមែងរះឡើង ពេញវង់ រួចអស់ទៅ ព្រះអាទិត្យ​ក៏អស្តង្គត​ទៅដូចគ្នា បពិត្រ​សេ្តចជា​សត្រូវ ពួកលោកធម៌ ខ្ញុំឈ្នះ​ហើយ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំ​មិនសោក​ស្តាយ ក្នុង​កាលដែល​គួរសោកស្តាយ។

[៤] គ្រហស្ថអ្នកបរិភោគកាម ជាអ្នកខ្ជិលច្រអូស មិនល្អ បព្វជិត​មិនសង្រួម មិនល្អ ព្រះរាជា​មិនបាន​ពិចារណាមុន ​ហើយធ្វើ មិនល្អ បណ្ឌិត​អ្នកច្រើន​ក្រោធ មិនល្អទេ។

[៥] បពិត្រព្រះអង្គជា​ម្ចាស់នៃទិស ក្សត្រិយ៍​គប្បីពិចារណា​ហើយសឹមធ្វើ មិន​គប្បី​ធើ្វ​ទាំង​មិនបាន​ពិចារណាទេ យសក្តី កិត្តិគុណក្តី រមែង​ចំរើនដល់​ព្រះរាជា ដែល​ពិចារណា​ហើយទើបធ្វើ។

[៦] (បិតារបស់ពោធិសត្វ ពោលថា) អ្នករលះរលាំងទៅច្រូតស្មៅស្រស់ ហើយ​និយាយ​នឹង​គោចាស់ ដែលមាន​ជីវិតបាត់បង់​ទៅ​ហើយថា ឯងស៊ីទៅ ឯងស៊ីទៅ ដូចម្តេចកើត គោ​ស្លាប់​ហើយ មិនគប្បី​ក្រោកឡើងបាន​ ព្រោះគ្រឿងស៊ី ​និងគ្រឿង​ផឹកទេ អ្នករវើរវាយ​ទទេ ដូចជា​មនុស្ស​ល្ងង់ខ្លៅ។

[៧] (សុជាតមាណពជាបុត្រ ពោលថា) ក្បាលក៏តាំងនៅដដែល ដៃជើង កន្ទុយ និងត្រចៀក ក៏តាំងនៅ​ដដែលដែរ ខ្ញុំសំគាល់ថា គោនៅក្រោក​ឡើងបាន​ ត្រង់ក្បាល​ដៃ​ជើងរបស់​ជីតា មិនប្រាកដ​ទេ ឪពុកយំ​ទួញជិតស្តូប​ដែលធ្វើដោយ​ដីស្អិត មិនមែនជា​អ្នក​ល្ងង់ខ្លៅ​ទេឬ។

[៨] (បិតាពោលថា) អ្នកបានស្រោចស្រប់នូវខ្ញុំ ដែលភ្លើង គឺសេចក្តីសោក​កំពុង​​ឆេះ ឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ ញុំាងសេចក្តី​ក្រវល់ក្រវាយ​ទាំងអស់​ឲ្យរលត់ ដូចបុគ្គល​ស្រោច​ភ្លើង​ដែលឆេះ​ឆ្នាំងខ្លាញ់​ដោយទឹក សរ គឺសេចក្តីសោក ដែលអាស្រ័យ​នូវ​ហឫទ័យ​របស់​យើង អ្នក​ដក​ចេញ​ហើយ អ្នកបាន​បន្ទោបង់​នូវសេចក្តី​សោក​ក្នុងបិតា​នៃយើង ដែល​មាន​សេចក្តីសោក​បៀត​បៀន​ហើយ។

[៩] ខ្ញុំនោះមានសរដកចេញហើយ ជាអ្នកប្រាសចាក​សេចក្តីសោក មានចិត្តមិន​ល្អក់ ម្នាល​មាណព ខ្ញុំលែង​សោក លែងយំ ព្រោះបាន​ស្តាប់ពាក្យ​របស់អ្នក។

[១០] ពួកជនណា ប្រកបដោយប្រាជ្ញា ជាអ្នកអនុគ្រោះ (ដោះទុក្ខ) រមែង​ធ្វើ​យ៉ាង​នេះ រមែង​ដោះ (បុគ្គលដទៃ) ចេញចាក​សេចក្តីសោក ដូច​សុជាត​មាណព ​ដោះបិតា​ចាកសេចក្តី​ទុក្ខសោក។

[១១] (អាចារ្យទិសាបាមោក្ខពោធិសត្វ ពោលថា) ម្នាលព្រហ្មទត្តកុមារ សេចក្តី​កេ្សមក្សាន្ត​ក្តី ភិក្ខាដ៏សម្បូរក្តី សេចក្តីសុខ​ក្នុងកាយក្តី នេះ មិនគប្បីមាន​ជានិច្ចទេ (កាល​បើ​ឥស្សរភាព​វិនាស) ក្នុងកាលជា​ទីកន្លង​នៃប្រយោជន៍ អ្នកកុំ​វងេ្វងជ្រប់ ដូចបុគ្គល​ដែល​បែក​ធ្លាយ​នាវា ក្នុងកណ្តាល​សាគរ។

[១២] បុរសធ្វើនូវអំពើទាំងឡាយណា រមែង​ឃើញនូវ​អំពើនោះ​ចំពោះ​ខ្លួនវិញ បុរស​អ្នក​ធ្វើល្អ រមែង​បាន​ផងល្អ អ្នកធ្វើអាក្រក់ រមែង​បាន​ផលអាក្រក់ បុរសអ្នកសាប​ព្រោះពូជ​បែប​ណា ផលបែបនោះ ក៏រមែង​ដុះឡើង។

[១៣] (សេ្តចព្រហ្មទត្ត ពោលថា) អាចារ្យបារាចរិយគោត្រ បាន​ពោលនូវ​ពាក្យ​ណា នេះ​ជា​ពាក្យរបស់​អាចារ្យនោះថា បាបណា ដែលអ្នកធ្វើ​ហើយ គប្បីក្តៅ​ក្រហាយ​ក្នុង​កាលជា​ខាងក្រោយ អ្នកកុំធ្វើ​បាបនោះឡើយ។

[១៤] ខ្ញុំ និងបិងិ្គយបុរោហិត សម្លាប់នូវពួកក្សត្រិយ៍​មួយពាន់នាក់ ដែល​ប្រដាប់​លាប​ដោយ​ខ្លឹមចន្ទន៍ ទៀបដើម​ឈើណា ដើមឈើ​នេះឯង ជាដើម​ជ្រៃ មានមែក​ត្រសាយ​ត្រសុំ (មិនអាច​ជួយអញបាន) សេចកី្តទុក្ខ​នោះឯង ត្រឡប់មក​ត្រូវខ្ញុំវិញ។

[១៥] (អគ្គមហេសីរបស់ខ្ញុំ) ឈ្មោះនាងឧព្វរី មានខ្លួនលាប​ដោយខ្លឹមចន្ទន៍ មាន​សម្បុរ​ដូច​មាស ស្រលួតស្រឡៅ ដូចជា​លំពង់​ឈើម្រំ ត្រូវខ្យល់​បក់ល្អ ខ្ញុំមិនបាន​ឃើញ​នាងឧព្វរី នឹង​ធ្វើ​មរណកាល ការមិនបាន​ឃើញនាង​ឧព្វរីនោះ ជាទុក្ខដ៏​លើស​លុប​ដល់ខ្ញុំ ជាងទុក្ខ​ព្រោះសេចក្តី​ស្លាប់នេះ​ទៅទៀត។

[១៦] (ព្រាហ្មណ៍ពោធិសត្វ ពោលថា) កូនរបស់ខ្ញុំ លះបង់​នូវសរីរៈ​ហើយទៅ ដូចជា​ពស់លះបង់​នូវ​សំណកចាស់ កាលបើ​សរីរៈប្រើប្រាស់​មិនបាន​ ធ្វើកាល​កិរិយា ទៅកាន់​លោក​ខាង​មុខយ៉ាងនេះ រាងកាយ​កាលត្រូវគេដុត រមែង​មិនដឹងនូវ​សេចក្តី​ខ្សឹក​ខ្សួលនៃញាតិ​ទាំងឡាយ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំ​មិនសោកស្តាយ ចំពោះ​កូន​នុ៎ះ គតិណា​ជារបស់គេ គេក៏ទៅកាន់​គតិនោះ។

[១៧] (នាងព្រាហ្មណី ពោលថា) កូន (របស់ខ្ញុំ) ដែលមកអំពី​បរលោក ខ្ញុំក៏មិន​បាន​អង្វរ គេ​ទៅអំពី​លោកនេះ ក៏ខ្ញុំមិន​អនុញ្ញាត គេមក​យ៉ាងណា គេក៏ទៅយ៉ាង​នោះ ខ្សឹកខ្សួលធ្វើអ្វី ព្រោះ​ការ​ដែលគេ​ទៅនោះ រាងកាយកាល​ត្រូវគេដុត រមែង​មិនដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ខ្សឹកខ្សួល​នៃញាតិ​ទាំងឡាយ​ទេ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំ​មិនសោក​នឹង​កូននុ៎ះ គតិ​ណាជា​របស់គេ គេក៏ទៅ​កាន់គតិ​នោះ។

[១៨] (នាងព្រាហ្មណីជាប្អូន ពោលថា) បើខ្ញុំយំទួញ ខ្ញុំនឹងស្គាំងស្គម កាលខ្ញុំនោះ​យំ​ទួញ នឹងមាន​ផលដូចម្តេច សេចក្តី​មិនត្រេកអរ​របស់ពួក​ញាតិមិត្រ និងសំឡាញ់​របស់​យើង គប្បីមាន​ដោយក្រៃលែង រាងកាយ​កាលត្រូវគេដុត រមែង​មិនដឹងនូវ​សេចក្តី​​ខ្សឹកខ្សួល នៃ​ញាតិ​ទាំងឡាយទេ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំមិនសោក​នឹងបងនោះ គតិណាជា​របស់គេ គេក៏ទៅកាន់​គតិនោះ។

[១៩] (ភរិយាពោលថា) ទារកយំទារព្រះចន្ទ្រ​ដែលកំពុងចរទៅ យ៉ាងណា បុគ្គល​ដែលសោក​រកអ្នកស្លាប់​ទៅកាន់លោក​ខាងមុខ​នេះឯង ជាគ្រឿង​ប្រៀបធៀប យ៉ាង​នោះដែរ រាងកាយ​កាលត្រូវ​គេដុត រមែង​មិនដឹងនូវ​សេចក្តីខ្សឹកខ្សួល​នៃពួក​ញាតិ​ទេ ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំមិន​សោកនឹង​ប្តីនុ៎ះ គតិណា​ជារបស់គេ គេក៏ទៅ​កាន់​គតិនោះ។

[២០] (ទាសីពោលថា) ក្អមទឹកដែល​បែកធ្លាយ តវិញ​មិនជាប់​យ៉ាងណា បុគ្គល​សោកស្តាយ​នឹងអ្នកស្លាប់ ទៅកាន់​លោកខាងមុខ នេះឯង​ជាគ្រឿង​ធៀប ក៏យ៉ាង​នោះដែរ រាងកាយ​កាលត្រូវ​គេដុត រមែង​មិនដឹងនូវ​សេចក្តី​ខ្សឹកខ្សួល​នៃញាតិ​ទាំង​ឡាយ​ទេ ព្រោះ​ហេតុនោះ ទើបខ្ញុំមិន​សោកនឹងម្ចាស់​នុ៎ះ គតិណា​ជារបស់គេ គេក៏​ទៅកាន់​គតិនោះ។

[២១] (សេ្តចធង្កៈ សួរព្រះរាជាពោធិសត្វថា) ពួកជនឯទៀត តែងសោក​យំទួញ ពួកជន​ឯទៀត មានមុខ​ជោកដោយ​ទឹកភ្នែក ម្នាល​ឃដកុមារ អ្នកមាន​សម្បុរមុខ​ស្រស់​បស់ អ្នកមិន​សោកសៅ​ព្រោះហេតុអ្វី។

[២២] (ពោធិសត្វ ឆ្លើយថា) សេចក្តីសោក នាំមកនូវ​សេចក្តីសុខ ដែលកន្លងទៅ​ហើយ​មិនបាន​ទេ នាំមកនូវ​សេចក្តីសុខ​ដែលមិនទាន់​មក មិនបាន​ទេ បពិត្រ​ស្តេចធង្កៈ ព្រោះ​ហេតុនោះ ទើបខ្ញុំ​មិនសោក ភាពជា​សំឡាញ់​ក្នុងសេចក្តីសោក មិនមានទេ។

[២៣] បុគ្គលកាលសោក រមែង​ជាអ្នកមាន​រោគលឿង ស្គាំងស្គម ទាំងបាយ រមែង​មិនពេញ​ចិត្តដល់​បុគ្គលនោះ បុគ្គល​ដែលត្រូវ​សរ គឺសេចក្តី​សោកមុត​ហើយ ក៏ទុក្ខ​ព្រួយ ពួកជន​ជាសត្រូវ រមែង​មានចិត្ត​ត្រេកអរ។

[២៤] សេចក្តីវិនាសនឹងមករកខ្ញុំ ដែលឋិត​នៅក្នុងស្រុក ឬក្នុងព្រៃ ក្នុងទីទាប ឬទី​ទួល មិនបាន​ទេ (ព្រោះ) ខ្ញុំឃើញច្បាស់​ផ្លូវធម៌​យ៉ាងនេះ​ហើយ។

[២៥] បុគ្គលណា មានខ្លួនតែមួយ មិនអាចជា​អ្នកនាំយកនូវ​រសនៃសេចក្តី​ប្រាថ្នា គឺ​សុខក្នុង​ឈានទាំងពួង​បាន​ សូម្បីផែនដី​ទាំងមូល ក៏មិនអាច​នាំមកនូវ​សេចក្តីសុខ ដល់​បុគ្គល​នោះបាន។

[២៦] (អាចារ្យសួរថា) អ្នកតែម្នាក់ឯង រលះរលាំងលើកដុំថ្មធំ ៗ បោះទៅក្នុង​ជ្រោះ​ភ្នំ ក្នុង​ព្រៃរឿយ ៗ ម្នាល​ការន្ទិយៈ អ្នកមាន​ប្រយោជន៍​ដូចម្តេច​ក្នុងជ្រោះនេះ។

[២៧] (ពោធិសត្វឆ្លើយថា) ខ្ញុំនឹងធ្វើនូវផែនដីនេះ ដែលមាន​សាគរជា​ទីបំផុត ឲ្យ​ស្មើ​​ដូចជា​ផ្ទៃបាតដៃ ព្រោះហេតុ​នោះ បាន​ជាខ្ញុំពង្រាប​ភ្នំដី និងភ្នំថ្ម ​ហើយបោះថ្ម​ទៅក្នុង​ជ្រោះ។

[២៨] (អាចារ្យពោលថា) មនុស្សម្នាក់ មិនគួរដើម្បីធ្វើផែនដីធំនេះ ឲ្យរាប​ស្មើ​ ដូចបាតដៃ​បាន​ទេ ម្នាល​ការន្ទិយៈ ខ្ញុំសំគាល់នូវអ្នក ដែលស្វែងរក​ថ្មភ្នំនេះឯង (ដើម្បី​បំពេញ​ជ្រោះ) អ្នកនឹង​លះបង់នូវ​ជីវលោក (ស្លាប់ខ្លួន)។

[២៩] (ពោធិសត្វពោលថា) បើមនុស្សម្នាក់នេះ មិនអាចដើម្បី​ធ្វើនូវផែនដី​ធំនេះ ឲ្យរាបស្មើ​បាន​ទេ យ៉ាងណា ម្នាលព្រាហ្មណ៍ អ្នកនឹងដឹក​នាំពួកមនុស្ស​ទាំងនេះ ដែល​មាន​ទិដ្ឋិផេ្សង ៗ គ្នា មិនបាន​ ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។

[៣០] (អាចារ្យពោលថា) ម្នាលការន្ទិយៈ អ្នកដ៏ចំរើន​ពោលនូវពាក្យនេះ​ដោយ​សងេ្ខប ជាពាក្យ​មានប្រយោជន៍​ដល់ខ្ញុំ​យ៉ាងនេះ ផែនដីនេះ គេមិនអាច​ធ្វើឲ្យរាបស្មើ យ៉ាងណា ពួក​មនុស្ស ក៏មនុស្ស​មិនអាចធ្វើបាន យ៉ាងនោះដែរ។

[៣១] (ចាបចៀបកប្បាស ពោលនឹង​ដំរីពោធិសត្វ​ថា) ខ្ញុំសូមថ្វាយ​បង្គំលោក ជា​ដំរីមាន​កំឡាំងខ្សោយ ក្នុងកាលមានអាយុ ៦០ ជាអ្នកនៅ​ក្នុងព្រៃ ជាម្ចាស់ហ្វូង មាន​យស ខ្ញុំសូមធ្វើនូវ​អព្ជាលិកម្ម​ចំពោះលោក ដោយស្លាប​ទាំងឡាយ សូមកុំឲ្យ​លោក​សម្លាប់​កូន​របស់ខ្ញុំ ជាសត្វមាន​កំឡាំង​ខ្សោយ។

[៣២] (ចាបចៀបកប្បាស ពោលនឹង​ដំរីទេវទត្ត​ថា) ខ្ញុំសូមថ្វាយ​បង្គំលោក ជាដំរី​ត្រាច់ទៅ​តែម្នាក់ឯង ជាអ្នកនៅ​ក្នុងព្រៃ ដើរទៅតាម​ញកភ្នំ ខ្ញុំសូមធ្វើ​អព្ជាលិកម្ម ដោយ​ស្លាប​ទាំងឡាយ សូមលោក​កុំសម្លាប់​កូនខ្ញុំ ជាសត្វ​មានកំឡាំង​ខ្សោយ។

[៣៣] (ដំរីទេវទត្តពោលថា) នែមេចាបចៀបកប្បាស អញនឹងសម្លាប់​នូវកូននាង នាង​ជាសត្វ​មានកំឡាំង​ខ្សោយ នឹងធ្វើអ្វី​ដល់អញ អញនឹង​ជាន់នូវចាប សូម្បី​មួយសែន ប្រហែល​នឹងនាង​ឯង ដោយជើង​ឆ្វេង។

[៣៤] (ចាបចៀបកប្បាសពោលថា) កិច្ចដោយកំឡាំងកាយ មិនមែន​ប្រើបាន​គ្រប់​កន្លែង​ទេ ព្រោះកំឡាំងកាយ សម្លាប់បាន​តែអ្នកល្ងង់ទេ នែសេ្តចដំរី អ្នកណា​សម្លាប់​កូន​របស់ខ្ញុំ ជាសត្វមាន​កំឡាំងថយ ខ្ញុំនឹងធ្វើនូវ​សេចក្តីវិនាស​ដល់អ្នក​នោះវិញ។

[៣៥] (ព្រះសាស្តា ទ្រង់ត្រាស់ថា) អ្នកចូរមើលនូវក្អែក ចាបចៀបកប្បាស កង្កែប និង​រុយខៀវ សត្វទាំងនុ៎ះ សម្លាប់នូវ​ដំរីបាន​ អ្នកចូរមើល (នូវគតិ) នៃពៀររបស់​ពួក​សត្វមានពៀរ ព្រោះ​ហេតុនោះ អ្នកទាំងឡាយ កុំធ្វើនូវពៀរ​នឹងជនណាមួយ សូម្បីមិន​ជាទី​ស្រឡាញ់​ឡើយ។

[៣៦] (ព្រះនាងចន្ទាទេវី ពោលថា) ខ្ញុំម្ចាស់ជាស្រីប្រទូស្ត ជាអ្នកបំផ្លាញនូវ​សេចក្តី​ចំរើន ដល់​សេ្តចឈ្មោះ​មហាបតាបៈ បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព សូម​លែងនូវ​ធម្មបាល (ជាកូនខ្ញុំ) នេះចេញ សូមកាត់នូវ​ដៃទាំងឡាយ​របស់ខ្ញុំម្ចាស់​វិញចុះ។

[៣៧] ខ្ញុំម្ចាស់ជាស្រីប្រទូស្ត ជាអ្នកបំផ្លាញនូវសេចក្តីចំរើន​ដល់សេ្តចឈ្មោះ​មហា​បតាបៈ បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព សូមព្រះអង្គ​​លែងនូវធម្មបាល​នេះចេញ សូមកាត់​នូវ​ជើង​ទាំងឡាយ​របស់ខ្ញុំវិញចុះ។

[៣៨] ខ្ញុំម្ចាស់ជាស្រីប្រទូស្ត ជាអ្នកបំផ្លាញនូវសេចក្តីចំរើន​ដល់សេ្តចឈ្មោះ​មហា​បតាបៈ បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព សូមព្រះអង្គ​លែងនូវធម្មបាល​នេះចេញ សូមកាត់​នូវក្បាល​របស់ខ្ញុំម្ចាស់វិញចុះ។

[៣៩] ពួកមិត្តអាមាត្យ និងជនអ្នកមានហឫទ័យល្អ​របស់សេ្តចនេះ មិនមានទេឬ បាន​ជាមិន​និយាយឃាត់​សេ្តចថា សូមព្រះអង្គ​ កុំសម្លាប់បុត្តជាឱរស។

[៤០] ពួកមិត្ត ញាតិ និងជនអ្នកមានហឫទ័យល្អ​របស់សេ្តចនេះ មិនមានទេឬ បាន​ជាមិន​និយាយឃាត់​សេ្តចថា សូមព្រះអង្គ​កុំសម្លាប់បុត្ត​ដែលកើតអំពីខ្លួន។

[៤១] ដើមដៃទាំងឡាយ ដែលលាបដោយខ្លឹមចន្ទន៍​របស់ធម្មបាល អ្នកជាទាយាទ​ផែនដីដាច់ បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព ជីវិតរបស់ខ្ញុំម្ចាស់​នឹងរលត់។

[៤២] (ម្រឹគញីជាប្រពន្ធពោលថា) បពិត្រ​មហាម្រឹគ អ្នកចូរខំប្រឹង បពិត្រ​ម្រឹគ​មាន​ជើងដូចមាស អ្នកចូរខំប្រឹង ចូរកាត់នូវអន្ទាក់​ដែលធ្វើដោយ​ព្រ័ត្រ ខ្ញុំជាម្រឹគ​ញីម្នាក់ឯង មិនអាច​ត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃបាន​ទេ។

[៤៣] (ម្រឹគពោធិសត្វជាប្តី ពោលថា) អញខំប្រឹងមិនរួចទេ អញនឹងកកាយ​ផែនដី ដោយ​កំឡាំង អន្ទាក់ដែលគេធ្វើ​ដោយព្រ័ត្រ ជាប់មាំមួន រឹតកួត​ជើងរបស់អញ។

[៤៤] (ម្រឹគញីពោលថា) បពិត្រ​អ្នកព្រាន អ្នកចូរក្រាលនូវ​ស្លឹកឈើ អ្នកចូរហូត​ដាវ (អំពីស្រោម) អ្នកសម្លាប់ខ្ញុំមុន ​ហើយសឹមសម្លាប់​មហាម្រឹគ ជាខាងក្រោយ។

[៤៥] (ព្រាន ពោលថា) អញមិនដែលឮ ឬឃើញមេម្រឹគ ចេះនិយាយភាសា​មនុស្ស​ទេ ម្នាលមេម្រឹគ​ដ៏ចំរើន នាងឯងចូរ​នៅជាសុខចុះ ទាំង​មហាម្រឹគនុ៎ះ ក៏សូមឲ្យ​នៅ​ជាសុខចុះ។

[៤៦] (ម្រឹគញី ពោលថា) បពិត្រ​អ្នកព្រាន ខ្ញុំត្រេកអរ ព្រោះឃើញនូវ​មហាម្រឹគ ដែលរួច (ចាកអន្ទាក់) ក្នុងថៃ្ងនេះ យ៉ាងណា សូមអ្នក​ត្រេកអរ ជាមួយនឹង​ពួកញាតិ​ទាំងអស់ យ៉ាងនោះដែរ។

[៤៧] (អ្នករបាំឈ្មោះអគ្គៈ ពោលថា) ក្លិននៃផ្កាតិមិរព្រឹក្ស¹⁾ រមែង​ផ្សាយទៅ សមុទ្រ​ដែលពេញ​ដោយទឹក មានសំឡេង​គឹកកង បពិត្រ​ស្តេចតម្ពៈ ព្រោះថា នាងសុសនី្ធ (នៅ) ក្នុងទីឆ្ងាយ​ពីនគរ​នេះ កាមទាំងឡាយ តែងចាក់​ដោតខ្ញុំ។

[៤៨] (សេ្តចគ្រុឌ ពោលថា) អ្នកឆ្លងសមុទ្របាន​ ដោយប្រការដូចម្តេច អ្នកឃើញ​កោះឈ្មោះ​សេរុម ដោយប្រការ​ដូចម្តេច ម្នាលអគ្គៈ ការជួប​ប្រសព្វ​នាងសុសន្ធី​ និង​អ្នក បាន​មាន​មកដោយ​ប្រការដូចម្តេច។

[៤៩] (អ្នករបាំឈ្មោះអគ្គៈ ពោលថា) នាវារបស់ពួកឈ្មួញ អ្នកស្វែង​រកទ្រព្យ ចេញទៅ​អំពី​កំពង់​ភរុកច្ឆា បែកធ្លាយ​ដោយមង្ករ ខ្ញុំក៏ឆ្លង​សមុទ្រ​ដោយផែនក្តារ។

[៥០] នាងសុសនី្ធនោះ ជាស្រ្តីមានវាចា​ទន់ពីរោះ មានក្លិន​ដូចខ្លឹមចន្ទន៍ អស់កាល​ជា​និច្ច ជាស្រ្តីចំរើន ស្រង់ខ្ញុំដោយ​អវយវៈ ដូចមាតា​ត្រកងនូវបុត្ត​ដែលកើត​អំពីទ្រូង។

[៥១] នាងជាស្រ្តីមានភ្នែកទន់ បាន​ផ្គត់ផ្គង់ខ្ញុំ​ដោយបាយ ទឹក សំពត់ និងទីដេក ព្រមទាំង​ខ្លួន បពិត្រ​ស្តេចតម្ពៈ សូមព្រះអង្គ​ជ្រាបយ៉ាង​នេះចុះ។

និយាយអំពីដែន និងកែវមណីដ៏ប្រសើរ​ដែលសាបសូន្យ ១ អ្នកច្រូតស្មៅ យកស្មៅខ្ចី (ឲ្យគោស្លាប់) ១ បុគ្គលវងេ្វង ដូចបុគ្គល​ធ្លាយសំពៅ ១ បុគ្គល​លះបង់សរីរៈ ដូចពស់​លះបង់ សំណក ១ ព្រះរាជា​ឈ្មោះ​ឃដកុមារ ១ ជ្រោះភ្នំ ១ កុញ្ជរ ១ មហេសី​អ្នកបំផ្លាញ​នូវសេចក្តី​ចំរើន ១ ម្រឹគ ១ ការត្រកង​នូវកូន ១ រួមជា ១០។

[៥២] (ខ្លាឈ្មោះសុពាហុ ពោលថា) អ្នកឈ្មោះ​សុទាឋៈ និយាយថា ខ្លាឈ្មោះ​សុពាហុ មិនប្រសើរ​ជាងអញ ដោយទំហំ កំពស់ ជាតិ កំឡាំងកាយ និងសេចក្តី​ព្យាយាម ដូច្នេះឬទេ។

[៥៣] (សីហៈឈ្មោះសុទាឋៈ ពោលថា) អ្នកឈ្មោះ​សុពាហុ និយាយថា សីហៈ​ឈ្មោះ​សុទាឋៈ មិនប្រសើរ​ជាងអញ ដោយទំហំ កំពស់ ជាតិ កំឡាំងកាយ និងសេចក្តី​ព្យាយាម ដូច្នេះ​ឬទេ។

[៥៤] ម្នាលសុពាហុសំឡាញ់ បើអ្នកប្រទូស្តចំពោះខ្ញុំ​ដែលកំពុង​នៅយ៉ាងនេះ ឥឡូវនេះ ខ្ញុំមិន​ពេញចិត្ត​ចំពោះការនៅ​រួមជាមួយ​អ្នកទេ។

[៥៥] អ្នកណាជឿនូវពាក្យនៃជនដទៃ​ដ៏ផេ្តសផ្តាស អ្នកនោះ គប្បីបែក​ធ្លាយចាកមិត្ត ឆាប់​រហ័ស ទាំងបាន​នូវពៀរជាច្រើន។

[៥៦] មិត្តណាជាអ្នកប្រយ័ត្ន រង្កៀសក្នុងការ​បែកធ្លាយ (ចំពោះមិត្ត) ឃើញ​តែ​ទោស​សព្វកាល អ្នកនោះ មិនឈ្មោះថា​មិត្តឡើយ មួយទៀត បុគ្គលណា​ដែលពួក​ជនដទៃ​បំបែក​មិនបាន រមែង​ដេកនៅរួម ដូចជាកូន​ដែលកើតអំពី​ទ្រូង បុគ្គលនោះឯង ទើប​ឈ្មោះថាមិត្ត។

[៥៧] (ព្រាហ្មណ៍ពោធិសត្វ ពោលថា) ខ្ញុំមានសេចក្តីសង្ស័យ​ថា សីលជា​របស់​ប្រសើរ ឬសុតៈ​ជារបស់​ប្រសើរ សីល (មារយាទ) ជារបស់​ប្រសើរជាងសុតៈ (ការចេះដឹង) ខ្ញុំមិនមាន​សេចក្តីសង្ស័យ ដូច្នោះឡើយ។

[៥៨] ជាតិ និងវណ្ណៈ ឥតអំពើ សីលហ្នឹងឯង ទើបឧត្តម បុគ្គល​កាលបើប្រាស​ចាកសីល​ហើយ ប្រយោជន៍​ដោយសុតៈ មិនមានទេ។

[៥៩] ក្សត្រិយ៍មិនឋិតនៅក្នុងធម៌ (ច្បាប់) វេស្សៈ មិនអាស្រ័យធម៌ ពួកជន​ទំាងនោះ រមែង​លះបង់លោក​ទាំងពីរ ទៅកាន់​ទុគ្គតិ។

[៦០] ពួកក្សត្រិយ៍ ព្រាហ្មណ៍ វេស្សៈ សុទ្ទៈ ចណ្ឌាល និងបុក្កុសជន ប្រព្រឹត្តធម៌​ក្នុង​លោកនេះ រមែង​ស្មើគ្នា ក្នុងទេវលោក។

[៦១] វេទ ក៏មិនមែនឲ្យសុខ​ក្នុងបរលោក ជាតិ ក៏មិនមែន​ឲ្យសុខ​ក្នុងបរលោក ផៅពង្ស ក៏មិន​មែនឲ្យសុខ​ក្នុងបរលោក មានតែសីល​ដ៏បរិសុទ្ធ​របស់ខ្លួន ទើបនាំមកនូវ​សេចក្តីសុខ ក្នុងបរលោក។

[៦២] (ពារាណសីសេដ្ឋី ពោលថា) បណ្ឌិត​គប្បីដឹងច្បាស់​នូវបុគ្គល​ដែលលះបង់​នូវសេចក្តី​ខ្មាស គួរខ្ពើមរអើម (ដោយមេត្តាភាវនា) ដែលគ្រាន់​តែពោលថា ខ្ញុំ (ជាមិត្ត) របស់អ្នក តែមិនកាន់​យកនូវអំពើ​ដ៏ប្រសើរថា អ្នកនុ៎ះ មិនមែន​ជាមិត្ត​របស់​អញ។

[៦៣] ពិតណាស់ បុគ្គលធ្វើនូវអំពើណា គួរនិយាយចំពោះ​អំពើនោះ បុគ្គល​មិនធ្វើ​នូវអំពើ​ណា មិនគួរនិយាយ​ចំពោះអំពើនោះ ពួកបណ្ឌិត​តែងស្គាល់​ច្បាស់នូវ​បុគ្គល​ដែល​មិន​ធ្វើ គ្រាន់តែ​និយាយ។

[៦៤] បុគ្គលណា ជាអ្នកប្រយ័ត្ន​ក្នុងកាលទាំងពួង រង្កៀសក្នុង​ការបែកធ្លាយ (ចំពោះ​មិត្ត) សំឡឹងរំពៃ​រកទោសតែម្យ៉ាង អស់កាល​ជានិច្ច អ្នកនោះ មិនឈ្មោះថា​មិត្ត​ឡើយ មួយទៀត បុគ្គលណា ដែលពួក​ជនដទៃ​បំបែកមិនបាន​ រមែង​ដេកនៅរួម ដូចជា​កូន​ដែល​កើត​អំពីទ្រូង បុគ្គលនោះ ទើបឈ្មោះថា មិត្តដោយពិត។

[៦៥] កុលបុត្តអ្នកមានផលានិសង្ស កាលនាំទៅនូវធុរៈ²⁾ ជារបស់​បុរស រមែង​ចំរើន​នូវហេតុ​ជាគ្រឿង​ធ្វើនូវ​បាមោជ្ជៈ ជាគ្រឿងនាំ​មកនូវសេចក្តី​សរសើរ​ជាសុខ។

[៦៦] បុគ្គលផឹកនូវរសនៃវិវេកធម៌ផង នូវរសនៃ​សេចក្តី​ស្ងប់រម្ងាប់ផង ផឹកនូវរស​នៃ​ធម្មបីតិផង ទើបជាអ្នក​មិនមានកង្វល់ មិនមានបាប។

[៦៧] (ទេវតាពោលថា) នរណាហ្ន៎ កាលបើពន្លឺមាន ត្រាច់ទៅ​ស្វែងរកភ្លើង បាន​ឃើញនូវ​អំពិលអំពែក​ក្នុងវេលាយប់ ក៏សំគាល់ថាភ្លើង។

[៦៨] បុរសនោះ ក៏ច្របាច់ឈ្លី​នូវលំអិតនៃ​អាចម៍គោ និងស្មៅ ដោយសេចក្តី​សំគាល់​ខុស មិនអាច​នឹងបង្កាត់ភ្លើង​ឲ្យឆេះឡើងបាន​ទេ។

[៦៩] បុគ្គលកាលរូតទឹកដោះមេគោ អំពីស្នែង រមែង​មិនបាន​នូវទឹកដោះ យ៉ាងណា​បុគ្គល​អន្ធពាល ក៏មិនបាន​នូវប្រយោជន៍ ដោយហេតុ​មិនមែនឧបាយ យ៉ាងនោះដែរ។

[៧០] ជនទាំងឡាយ តែងបាន​នូវប្រយោជន៍ ដោយឧបាយ​ទាំងឡាយ​ផ្សេង ៗ គឺការ​ផ្ទញ់ផ្ទាល់​សត្រូវទាំងឡាយ​ផង គឺការ​ទំនុកបម្រុង​ចំពោះមិត្ត​ទាំងឡាយ​ផង។

[៧១] ពួកអ្នករក្សាផែនដី រមែង​គ្រប់គ្រង​នូវផែនដី​ដែលទ្រទ្រង់​នូវទ្រព្យសម្បត្តិ ដោយ​ការបំពេញ​បាន​ ចំពោះសេនា​ជាប្រធានផង ដោយការ​ណែនំា​របស់ពួកមន្រ្តី​ដែល​ជា​អ្នកស្និទ្ធ​ស្នាលផង។

[៧២] (អហិតុណ្ឌិកបុរស​អ្នកចាប់ពស់ និយាយនឹងស្វាថា) ម្នាលសម្លាញ់​មានមុខល្អ ខ្ញុំជាអ្នក​លេងលែ្បង ចាញ់ហើយ​ដោយលែ្បងភ្នាល់ អ្នកចូរ​ទំលាក់​នូវផ្លែ​ស្វាយទុំ យើងស៊ី​ដោយសារ​សេចក្តី​ព្យាយាម​របស់អ្នក។

[៧៣] (ស្វានិយាយថា) ម្នាលសម្លាញ់ ពាក្យនេះ ពេញជាកុហក អ្នកសរសើរខ្ញុំ ដោយពាក្យ​មិនពិត ស្វាណាឈ្មោះថា មានមុខល្អ ដែលអ្នក​ធ្លាប់ឮ ឬធ្លាប់​ឃើញ។

[៧៤] ម្នាលអហិតុណ្ឌិកៈ អ្នក (ធ្វើ) នូវអំពើណា ចំពោះខ្ញុំ អំពើនោះ (មាន) ក្នុងចិត្ត​អញ ក្នុងថៃ្ងនេះឯង អ្នកចូរទៅឯផ្សារ​លក់ស្រូវ ជាអ្នកស្រវឹង ​ហើយវាយខ្ញុំ​ដែល​កំពុង​ស្រេកឃា្លន។

[៧៥] ខ្ញុំកាលនឹកឃើញហេតុនោះ ដេកជាទុក្ខ ទោះបីអ្នក​ឲ្យខ្ញុំសោយរាជ្យ ហើយ​អ្នក​សុំស្វាយ​ខ្ញុំ ខ្ញុំក៏មិនឲ្យ ព្រោះខ្ញុំត្រូវ​ភ័យគំរាម​ហើយ។

[៧៦] អ្នកប្រាជ្ញស្គាល់នូវបុគ្គលណា ដែលកើតក្នុងត្រកូល ជាអ្នកឆ្អែត​ស្កប់ស្កល់​ក្នុងគភ៌ ជាអ្នក​មិនកំណាញ់ គួរចងសម្លាញ់ ចងមិត្ត​នឹងបុគ្គលនោះ។

[៧៧] (ព្រះសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ពោលថា) ថ្នាំពិស មានពណ៌ល្អ មានរសឆ្ងាញ់ មានក្លិនក្រអូប យក្ខឈ្មោះគុម្ភិយៈ ស្វែងរក​អាហារ បាន​ដាក់ថ្នាំពិស (ទុកនៅ) ក្នុងព្រៃ។

[៧៨] ជនទាំងឡាយណា សំគាល់ថ្នាំពិស ថាជាវត្ថុផ្អែម ក៏លិទ្ធភ្លក្ស​នូវថ្នាំពិស​នោះ ជនទាំង​ឡាយនោះ ក៏ពុលដល់​នូវសេចក្តីស្លាប់​ដោយថ្នាំ​ពិស​នោះ។

[៧៩] ជនទំាងឡាយណា ពិចារណាឃើញច្បាស់ ថាជាថ្នាំពិស ​ហើយវៀរចេញ ជន​ទាំងឡាយ​នោះ ដល់នូវ​សេចក្តីសុខ​ក្នុងពួកជន​កំពុងក្តៅ​ក្រហាយ ជាអ្នក​ត្រជាក់ចិត្ត ក្នុងពួក​ជនកំពុង​ក្តៅរោលរាល។

[៨០] ថ្នាំពិស តែងប្រជុំចុះទៀបផ្លូវធំ យ៉ាងណាមិញ កាមទាំងឡាយ ​ដូចជាពិស​ តែង​ប្រជុំចុះ​ក្នុងពួកមនុស្ស ក៏យ៉ាងនោះដែរ កាមគុណនេះ ជានុយ ជាចំណង ជាអំណាចនៃ​មច្ចុ ​ជាគូហា ជាទីអាស្រ័យ​នៅនៃមច្ចុ។

[៨១] ជនទាំងឡាយ ជាអ្នកក្តៅក្រហាយ លះវៀរនូវ​កាមទំាងនេះ ដែលជា​គ្រឿង​ប្រើប្រាស់ អស់កាល​ទាំងពួង ជនទាំងឡាយ​នោះ ក៏រមែង​កន្លងនូវ​កិលេស ជា​គ្រឿងជាប់​ក្នុង​លោកបាន។

[៨២] (ពោធិសត្វពោលថា) បុរសណា ឲ្យគេចាប់នូវពស់វែក ដោយ​បញ្ឆោតថា កូន​សាលិកា បុរសអ្នក​ប្រៀនប្រដៅ​អាក្រក់នេះ ត្រូវពស់នោះ​ចឹកស្លាប់​ហើយ។

[៨៣] ជនណាប្រាថ្នាដើម្បីសម្លាប់នូវបុគ្គល ប៉ុនែ្ត​មិនបាន​ប្រហារ មិនបាន​សម្លាប់​វិញ ជននោះ ក៏ត្រូវដេកស្លាប់ យ៉ាងនេះ ដូចជាបុរស​ដែលស្លាប់នេះ។

[៨៤] ជនណាប្រាថ្នាដើម្បីសម្លាប់នូវបុគ្គល អ្នកមិនបាន​បៀតបៀន មិនបាន​សម្លាប់​វិញ ជននោះ ក៏ត្រូវដេកស្លាប់ យ៉ាងនេះ ដូចជា​បុរសដែល​ស្លាប់នេះ។

[៨៥] បុរសអ្នកក្តាប់នូវអាចម៍ដី បាចទៅកាន់ទី​ច្រាសខ្យល់ ធុលីនោះ រមែង​វិលមក ប៉ះបុរស​នោះវិញ ដូចជា​បុរសដែល​ស្លាប់នេះ។

[៨៦] បុគ្គលពាលណា ប្រទូស្តចំពោះជន​ដែលមិនបាន​ប្រទូស្ត​តបវិញ ជាបុគ្គល​បរិសុទ្ធ មិនមាន​ទីទួល គឺកិលេស បាបរមែង​វិលត្រឡប់​មករកបុគ្គល​ពាលនោះវិញ ដូចជា​ធុលី​ដ៏ល្អិត ដែលបុគ្គល​បាចទៅកាន់ទី​ច្រាសខ្យល់។

[៨៧] (ស្តេចព្រហ្មទត្ត សួរថា) អ្នកទាំងឡាយ នៅក្នុងកណ្តាប់​ដៃសត្រូវ ជាប់​ដោយ​ឃ្នាងឫស្សី តែនៅមាន​សម្បុរមុខ​ស្រស់បស់ ព្រោះហេតុអ្វី ទើបអ្នក​ទំាងឡាយ មិន​សោយសោក។

[៨៨] ពោធិសត្វ ទូលតបថា សេចក្តីចម្រើន សូម្បីមានប្រមាណតិច ក៏គេមិន​ដែលបាន​ ព្រោះសេចក្តី​សោកខ្សឹកខ្សួលទេ ជនជា​សត្រូវទំាងឡាយ ដឹងច្បាស់​នូវបុរសនេះ ដែលកំពុង​សោក ដល់នូវទុក្ខ​ហើយ រមែង​ជាអ្នកមាន​ចិត្តត្រេកអរ។

[៨៩] កាលណា បណ្ឌិត​អ្នកឈ្លាស ក្នុងការវិនិច្ឆ័យ​នូវប្រយោជន៍ មិនញាប់ញ័រ ក្នុង​អន្តរាយ​ទាំងឡាយ កាលនោះ បុគ្គលជា​សត្រូវជាទុក្ខ ព្រោះឃើញ​នូវមុខរបស់​បណ្ឌិត​នោះ មិនប្រែប្រួល នៅដូច​អំពីដើម។

[៩០] បុគ្គលបាននូវប្រយោជន៍ ព្រោះការរាយមន្តក្តី ការប្រឹក្សាក្តី ពោលពាក្យពីរោះ​កី្ត ការឲ្យ​សំណូកក្តី ប្រវេណីក្តី ក្នុងទីណា​យ៉ាងណា ៗ ត្រូវប្រឹងប្រែង​ក្នុងទីនោះ យ៉ាងនោះ ៗ។

[៩១] កាលណាបុគ្គលដឹងថា ប្រយោជន៍នុ៎ះ ទោះបីអញ ឬបុគ្គលដទៃ មិនគប្បីបាន​ បណ្ឌិត​មិនសោកស្តាយ ត្រូវអត់ធន់ ដោយគិតថា កម្មមានកំឡាំងមាំ ឥឡូវនេះ អាត្មាអញ​នឹងធ្វើ​ដូចមេ្តច។

[៩២] (មិត្តវិន្ទុកៈ ពោលថា) ខ្ញុំបានធ្វើអំពើដូចមេ្តច ដល់ពួកទេវតា ខ្ញុំបាន​ធ្វើបាប​ដូច​ម្តេច ទើបចក្រ​សង្កត់​លើក្បាល វិលកិន​អំបែងក្បាល​របស់ខ្ញុំ ដោយ​បាបណា (បាបនោះ ដូចមេ្តច​ខ្លះ)។

[៩៣] (ទេវបុត្រពោធិសត្វ ពោលថា) អ្នកឯងកន្លង​ផុតនូវប្រាសាទ​កែវផលិក ប្រាសាទប្រាក់ ប្រាសាទកែវមណី ប្រាសាទមាស ហើយមក​ក្នុងទីនេះ ដោយ​ហេតុអ្វី។

[៩៤] (មិត្តវិន្ទុកៈ ពោលថា) អ្នកចូរមើលខ្ញុំ​ដល់នូវសេចក្តីវិនាស ដោយសេចក្តី​សំគាល់​នេះថា ភោគៈ​ទាំងឡាយ​ច្រើនជាងភោគៈ​ទាំងឡាយក្នុងទីនេះ ប្រហែលជា​នឹងមាន​ក្នុង​ទីនោះ។

[៩៥] (ពោធិសត្វពោលថា អ្នកចេញ) អំពីវេមានិកប្រេត ៤ នាក់ទៅ ក៏បាន​នូវ​វេមានិកប្រេត ៨ នាក់ (ចេញ) អំពីវេមានិកប្រេត ៨ នាក់ទៅ ក៏បាន​នូវវេមានិកប្រេត ១៦ នាក់ (ចេញ) អំពីវេមានិកប្រេត ១៦ នាក់ទៅ ក៏បាន​នូវវេមានិកប្រេត ៣២ នាក់ អ្នក​កាល​ប្រាថ្នា​ខ្លាំងពេក ទើបមក​ប្រទះនឹងចក្រ ចំណែកខាង​ចក្រ ក៏​វិលកិនអម្បែងក្បាល​របស់​សត្វ ដែលត្រូវ​សេចក្តី​ច្រណែន​បៀតបៀន។

[៩៦] តណ្ហា ជាធម្មជាតិដ៏ទូលាយក្នុងខាងលើ ដែលសត្វ​បំពេញបាន​ដោយក្រ ជាដំណើរ​ដ៏រវះរវាម ដោយអំណាច​នៃសេចក្តី​ប្រាថ្នា ពួកជន​ណាជាប់​ចំពាក់​ដោយ​តណ្ហា​នោះ ពួកជននោះ រមែង​ទ្រទ្រង់នូវចក្រ។

[៩៧] (ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ សំដែងថា) សេ្តចហង្ស បាន​និយាយនឹង​បលាសទេវតា (ថា) មា្នល​សំឡាញ់ ដើមជ្រៃដុះ ដើមជ្រៃនោះ ដូចសត្រូវ​អង្គុយលើ​ភ្លៅរបស់អ្នក នឹង​កាត់​បង់​នូវជីវិត​សង្ខារ​របស់អ្នក។

[៩៨] (បលាសទេវតា និយាយថា) ខ្ញុំជាទីពឹង​របស់ដើមជ្រៃនុ៎ះ ដូចជា​មាតាបិតា ដើមជ្រៃនុ៎ះ​នឹងជាទីពឹង (របស់ខ្ញុំ) ក្នុងកាល​ដែលវា​ចំរើនឡើង យ៉ាងនោះ​ដែរ។

[៩៩] (ស្តេចហង្ស និយាយថា) អ្នកបណ្តុះនូវ​ឈើមានជ័រ ដូចទឹកដោះ ​ជ្រៃដែល​គួរខ្លាច ដូចសត្រូវ​នៅលើភ្លៅ ដោយហេតុណា ហេតុនោះ ទើបយើង​ប្រាប់អ្នក​ហើយនឹងទៅ ការចំរើន​ឡើងនៃដើមជ្រៃ​នោះ មិនពេញចិត្ត (ខ្ញុំ) ទេ។

[១០០] (បលាសទេវតា និយាយថា) ឥឡូវនេះ ដើមជ្រៃញុំាង​អញឲ្យភ័យ ភ័យ​ដ៏ធំមក​ដល់អញ ព្រោះមិនយល់​ពាក្យនៃស្តេចហង្ស ជាពាក្យដូច​ជាភ្នំសិនេរុ​ដ៏ធំ។

[១០១] (ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ សំដែងថា) អន្តរាយណា កាលចំរើន​ឡើង រមែង​បំផ្លាញ​នូវទីពឹង សេចក្តីចំរើន​នៃអន្តរាយនោះ ជនអ្នក​ឈ្លាសវៃ មិនសរសើរ​ឡើយ អ្នកប្រាជ្ញ​កាលរង្កៀស​នឹងសេចក្តី​វិនាស រមែង​ព្យាយាម ដើម្បីសម្លាប់​នូវមូលហេតុ នៃ​សេចក្តី​អន្តរាយ​នោះ។

[១០២] (ទីឃាវុកុមារ ពោលថា) បពិត្រ​ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​ធ្លាក់មកក្នុងអំណាច​របស់ខ្ញុំ យ៉ាងនេះ បរិយាយណា ញុំាងព្រះអង្គ​ឲ្យរួចចាកទុក្ខ បរិយាយណា​មួយនោះ មានដែរឬ។

[១០៣] (ព្រះរាជា ពោលថា) ម្នាលអ្នក ខ្ញុំធ្លាក់មកក្នុង​អំណាច​របស់អ្នក ប្រាកដ​យ៉ាង​នេះ បរិយាយណា ញុំាងខ្ញុំ​ឲ្យរួចចាកទុក្ខ បរិយាយ​ណាមួយនោះ របស់យើង​មិនមាន​ទេ។

[១០៤] (ទីឃាវុកុមារ ពោលថា) បពិត្រ​ព្រះរាជា គុណជាតដទៃ​អំពីសុចរិត ទីពឹង​មិនបាន​​ទេ បពិត្រ​ព្រះរាជា គុណជាត​ដទៃអំពី​សុភាសិត ទីពឹង​មិនបាន​ទេ ទ្រព្យ​ក្រៅ​ពីនេះ ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។

[១០៥] បុគ្គលទាំងឡាយណា ចងនូវពៀរនោះ (ដោយគិតថា) អ្នកឯណោះ បាន​ជេរ​អញ បាន​វាយអញ បាន​ផ្ចាញ់អញ បាន​លួចយក (ទ្រព្យ) របស់អញ ពៀររបស់​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​នោះ រមែង​មិនរម្ងាប់ទេ លុះតែបុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា មិនចង​នូវ​ពៀរ​នោះ (ដោយគិតថា) អ្នកឯណោះ បាន​ជេរអញ បាន​វាយអញ បាន​ផ្ចាញ់អញ បាន​លួចយក (ទ្រព្យ) របស់អញ ពៀររបស់បុគ្គល​ទាំងឡាយនោះ ទើប​រម្ងាប់បាន។

[១០៦] តំាងពីកាលណាមក ពៀរទាំងឡាយ​ក្នុងលោកនេះ រមែង​មិនរម្ងាប់ដោយ​ពៀរទេ ពៀរទាំងឡាយ រមែង​រម្ងាប់បាន​ដោយមិនមាន​ពៀរ នេះជា​បុរាណធម៌។

[១០៧] (ព្រះឥន្រ្ទពោលថា) លោកចេញចាកផ្ទះ ជាបុគ្គលមិន​មានផ្ទះ ជាសមណៈ លោកសោក​ស្តាយចំពោះសត្វ​ដែលទៅកាន់​លោកខាងមុខណា សេចក្តី​សោកស្តាយ​នោះ មិន​ប្រពៃទេ។

[១០៨] (តាបស តបថា) បពិត្រសក្កៈ សេចក្តីស្រឡាញ់ រមែង​កើតឡើង​ក្នុង​ហឫទ័យ ដោយការ​នៅរួមរបស់​មនុស្ស ឬរបស់ម្រឹគ ខ្ញុំមិនអាច​មិនសោយសោក​នឹង​ម្រឹគនោះ​បាន​ទេ។

[១០៩] (សក្កទេវរាជ ពោលថា) ពួកជនណា យំនឹងបុគ្គល​ដែលស្លាប់ទៅ​ហើយ ឬនឹង​ស្លាប់ បុគ្គលនោះ រមែង​យំ រមែង​រវើរវាយ (ឥតឈប់) បពិត្រឥសី ព្រោះហេតុនោះ លោកកុំ​យំឡើយ ព្រោះថា ពួកសប្បុរស បាន​ពោលនូវការយំ ថាជាការឥតអំពើ។

[១១០] បពិត្រព្រហ្ម ប្រសិនបើបុគ្គលដែលស្លាប់​ លះលោកនេះទៅ​ហើយ គប្បី​ក្រោក​ឡើងបាន​ ដោយការយំ យើងទាំងអស់ ចូរប្រជុំគ្នាយំនឹងពួកញាតិ​នៃគ្នានឹងគ្នា។

[១១១] (តាបស ពោលថា) អ្នកបាន​ស្រោចស្រប់នូវខ្ញុំ ដែលភ្លើង គឺសេចក្តីសោក​កំពុង​ឆេះ ឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ ញុំាសេចក្តី​ក្រវល់ក្រវាយ​ទាំងអស់​ឲ្យរលត់ ដូចបុគ្គល​ស្រោច​នូវភ្លើង​ដែលឆេះ​ឆ្នាំងខ្លាញ់​ដោយទឹក សរ គឺសេចក្តី​សោកណា ដែល​អាស្រ័យក្នុង​ហឫទ័យ សរ គឺ​សេចក្តី​សោកនោះ ខ្ញុំបាន​ដកចេញ​ហើយ អ្នកណា​បាន​បន្ទោបង់សេចក្តី​សោក ព្រោះបុត្ត​ដល់ខ្ញុំ ដែលត្រូវ​សេចក្ដី​សោកបៀតបៀន ​ខ្ញុំ​នោះ ជាអ្នកមាន​សរ គឺ​សេចក្តី​​សោកដកចេញ​ហើយ ជាអ្នកប្រាសចាក​សេចក្តីសោក មានចិត្ត​មិនល្អក់ មា្នលវាសវៈ ខ្ញុំលែង​សោកស្តាយ លែង​យំទួញ ព្រោះបាន​ស្តាប់​ពាក្យរបស់​អ្នក (នោះ)។

[១១២] (ព្រះរាជាពោលថា) អ្នកផងនិយាយរវើរវាយថា នាង​មូសិកាទាសី​ទៅ​ឯណា ទៅក្នុង​ទីណា អញតែមា្នក់​ឯងដឹងថា នាង​មូសិកាទាសី ត្រូវគេសម្លាប់ (ទម្លាក់ទៅ) ក្នុងស្រះ។

[១១៣] (ព្រះរាជា ពោលថា) អ្នកគិតរកនូវឱកាស​នៃការប្រហារ​ដូច្នេះ បែរងីកងាក ដូច​សត្វលា ព្រោះហេតុ​ណា ហេតុនោះ អ្នកសម្លាប់​នូវនាង​មូសិកាទាសី (ទម្លាក់ទៅ) ក្នុងស្រះ ប្រាថា្ន​ដើម្បីស៊ី​នូវបាយ​ដំណើបឬ។

[១១៤] (ព្រះរាជា ពោលតទៅទៀតថា) មា្នលអ្នកឥតប្រាជ្ញា អ្នកជា​បុគ្គលនៅ​ក្មេងតូច តំាងនៅ​ក្នុងបឋមវ័យ កាន់យក​នូវគ្រឿង​ប្រហារ មានដង​ដ៏វែងនេះ យើងមិន​ឲ្យ​ជីវិត​ដល់​អ្នក​ទេ។

[១១៥] (ព្រះរាជា ពោលគាថាដ៏ពិសេសថា) អញមិនមែនរួច (អំពីសេចក្តីស្លាប់) ព្រោះ​វិមាន​លើអាកាស ឬព្រោះបុត្រ​ប្រាកដស្មើ​ដោយអវយវៈ​បាន​ទេ ព្រោះថា​អញត្រូវ​កូនប្រាថា្ន (នឹងសម្លាប់) បាន​រួចខ្លួន ព្រោះគាថា​ទាំងឡាយ។

[១១៦] បុគ្គលគប្បីសិក្សានូវសុតៈទាំងពួង ទោះបី​ថោកទាប ឧក្រិដ្ឋ ឬយ៉ាង​កណ្តាល គប្បីដឹង​នូវប្រយោជន៍​នៃសុតៈ​ទាំងអស់ តែមិនគប្បី​ប្រកបនូវ​សុតៈទាំង​អស់ទេ សុតៈ​នាំមក​នូវ​ប្រយោជន៍​ក្នុងកាលណា កាលប្រាកដ​ដូច្នោះ រមែង​មានប្រាកដ។

[១១៧] (ស្រ្តីនោះនិយាយថា) មា្នលព្រាហ្មណ៍ អ្នកនាំយក​ទ្រព្យទាំងអស់ ឆ្លងទៅកាន់​ត្រើយនាយ ម្នាលអ្នក​ដ៏ចំរើន អ្នកចូរត្រឡប់​មកវិញយ៉ាង​ឆាប់រួសរាន់ សូមអ្នក​ចម្លងខ្ញុំ​ឥឡូវ​នេះផង។

[១១៨] (ចោរនិយាយថា) នាងផ្លាស់ប្តូរយកអញ អ្នកមិនស្និទស្នាល ដោយប្តី​ដែល​ស្និទស្នាល​អស់កាល​យូរ ផ្លាស់ប្តូរ​យកអញដែល​មិនមែនជា​ប្តីទៀងទាត់ ដោយ​ប្តីទៀង​ទាត់ នាងនឹង​ផ្លាស់ប្តូរ​យកប្រុស​ឯទៀតនឹង​អញមិនខាន អញនឹង​ទៅកាន់​ទី​ឆ្ងាយជាង​ទីនេះ។

[១១៩] (ចចក និយាយថា) ស្រ្តីនេះជាអ្វី ទើបធ្វើនូវ​សំណើចយ៉ាង​ខ្លាំងទៀប​គុម្ពរៃទឹក ការរាំក្តី ច្រៀងក្តី ប្រគំក្តី ដែលគេតាំង​ទុកដោយល្អ​ក្នុងទីនេះ មិនមានទេ ម្នាលស្ត្រី មាន​ទ្រគាកល្អ មានរូបល្អ ហេតុដូចម្តេច ទើបនាង​សើចក្អាកក្អាយ​ក្នុងកាល​គួរយំ។

[១២០] (នាងនោះ និយាយថា) ម្នាលចចកជម្ពុកៈ​ពាលឥតប្រាជ្ញា ឯងជាសត្វគ្មាន​ប្រាជ្ញា ឯងសាបសូន្យ​ចាកត្រី និងដុំសាច់ សព្ជាប់​សញ្ជឹងដូច​សត្វកំព្រា។

[១២១] (ចចក និយាយថា) ទោសរបស់ជនទាំងឡាយ​ឯទៀត ឃើញបាន​ដោយ​ងាយ ចំណែក​ខាងទោស​របស់ខ្លួន ឃើញបាន​ដោយក្រណាស់ នាងឯង​ជាស្រ្តី​សាបសូន្យ​ចាកប្តី និង​សហាយ សព្ជាប់​សញ្ជឹង​ជាងអញទៅទៀត។

[១២២] (នាងនោះ និយាយថា) មា្នលសេ្តចម្រឹគ​ជម្ពុកៈ អ្នកនិយាយ​យ៉ាងណា ពាក្យនុ៎ះ យ៉ាងហឹ្នង​ហើយ ខ្ញុំនោះ​ទៅអំពីទីនេះ នឹងលុះ​អំណាចប្តី​ដោយពិត។

[១២៣] (សក្កទេវរាជ ពោលថា) អ្នកណាហ៊ានលួច​ភាជន៍ដី អ្នកនោះ គង់ហ៊ាន​លួច​ភាជន៍​សម្រិទ្ធិទៀត បាបដែល​នាងបាន​ធ្វើរួច​ហើយ នាងនឹងធ្វើ​យ៉ាងនេះទៀត​មិន​លែង​ឡើយ។

[១២៤] (ក្អែក និយាយថា) ឥឡូវនេះ អញបានសុខ មិនមានរោគ មិនមាន​សត្រូវ ដូច​បន្លា (ព្រោះ) ព្រាបហើរ​ចេញទៅ​ហើយ ឥឡូវនេះ អញនឹងធ្វើ​នូវសេចក្តី​ត្រេកអរ​នៃចិត្ត ព្រោះ​ថា​សាច់ និងអន្លក់ រមែង​ញុំាងអញ​ឲ្យមានកំឡាំង។

[១២៥] (ព្រាប និយាយចំអកថា) នេះជាកុកអ្វី ជាសត្វមាន​កំប៉ោយ ជាចោរ មានពពក​ជាជីតា នែនាងកុក នាងចូរមក​ខាងអាយ ក្អែកជា​សម្លាញ់របស់​ខ្ញុំ កាច។

[១២៦] (ក្អែក និយាយថា) អ្នកមិនគួរសើចនឹងខ្ញុំ ព្រោះឃើញខ្ញុំ (ដល់នូវ​សេចក្តីទុក្ខ) យ៉ាងនេះ ដែលត្រូវ​កូនអ្នកគ្រួ ដកស្លាប​ប្រឡាក់ដោយ​ម្សៅម៉ត់។

[១២៧] (ព្រាបនិយាយថា) អ្នកមានខ្លួនងូតស្អាត ស្រលាប​ដោយល្អ ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ ដោយបាយ និងទឹក អ្នកមាន​កែវពៃទូរ្យ​ឰដ៏ក នឹងទៅកាន់​នគរកជង្គលៈឬ។

[១២៨] (ក្អែក និយាយថា) សត្វជាមិត្ត ឬជាសត្រូវ​របស់អ្នក កុំទៅកាន់​នគរ​កជង្គលៈ​ឡើយ ពួកជន​ក្នុងនគរនោះ បាន​បោចរោម​ហើយចង​ប្រឡៅត្រង់ក។

[១២៩] (ព្រាប និយាយថា) ម្នាលសម្លាញ់ អ្នកនឹងដល់នូវ​អំពើយ៉ាង​នេះទៀត ព្រោះ​មារយាទ​របស់អ្នក​តែយ៉ាងហ្នឹង ភោគៈ​ទាំងឡាយ​របស់មនុស្ស មិនមែន​សត្វស្លាប​បរិភោគ​បានទេ។

និយាយអំពីវណ្ណារោហជាតក ១ សីលវិមំសជាតក ១ ហិរិជាតក ១ ខជោ្ជបនកជាតក ដែល​បុគ្គលបាន​ប្រយោជន៍ ១ ស្វាមានមុខល្អ ១ (គុម្ភិយជាតក ១) សាលិយជាតក ១ មិត្តដ៏​ប្រសើរ ១ ចក្ក ១ បលាសជាតក ១ ព្រះរាជកុមារ (ព្រះនាមទីឃិតិ) ១ មិគបោតកជាតក ១ បាយដំណើប ១ ចចកពាល ១ កបោតកជាតក ១ រួមជា ១៥ ជាតក។

អំពីមណិកុណ្ឌលវគ្គ (និយាយអំពីបុគ្គលសាបសូន្យចាក​ដែនជាដើម) វណ្ណារោហវគ្គ អំពីវគ្គ​ខាងលើ មិនស្មើគ្នា វគ្គទំាងឡាយ ២០ ដែល​ព្រះសុគត​សំដែងទុកល្អ​ហើយ ហៅថា ជាតក ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ បាន​សំដែងនូវ​ភាពនៃ​ព្រហ្មចរិយធម៌​ដ៏ប្រសើរ របស់ព្រះគាថា​ទាំងឡាយ មានអត្ថ ព្រមទាំង​ព្យព្ជានៈ (បរិបូណ៌)។