[១០២] (ទីឃាវុកុមារ ពោលថា) បពិត្រ​ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​ធ្លាក់មកក្នុងអំណាច​របស់ខ្ញុំ យ៉ាងនេះ បរិយាយណា ញុំាងព្រះអង្គ​ឲ្យរួចចាកទុក្ខ បរិយាយណា​មួយនោះ មានដែរឬ។

[១០៣] (ព្រះរាជា ពោលថា) ម្នាលអ្នក ខ្ញុំធ្លាក់មកក្នុង​អំណាច​របស់អ្នក ប្រាកដ​យ៉ាង​នេះ បរិយាយណា ញុំាងខ្ញុំ​ឲ្យរួចចាកទុក្ខ បរិយាយ​ណាមួយនោះ របស់យើង​មិនមាន​ទេ។

[១០៤] (ទីឃាវុកុមារ ពោលថា) បពិត្រ​ព្រះរាជា គុណជាតដទៃ​អំពីសុចរិត ទីពឹង​មិនបាន​​ទេ បពិត្រ​ព្រះរាជា គុណជាត​ដទៃអំពី​សុភាសិត ទីពឹង​មិនបាន​ទេ ទ្រព្យ​ក្រៅ​ពីនេះ ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។

[១០៥] បុគ្គលទាំងឡាយណា ចងនូវពៀរនោះ (ដោយគិតថា) អ្នកឯណោះ បាន​ជេរ​អញ បាន​វាយអញ បាន​ផ្ចាញ់អញ បាន​លួចយក (ទ្រព្យ) របស់អញ ពៀររបស់​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​នោះ រមែង​មិនរម្ងាប់ទេ លុះតែបុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា មិនចង​នូវ​ពៀរ​នោះ (ដោយគិតថា) អ្នកឯណោះ បាន​ជេរអញ បាន​វាយអញ បាន​ផ្ចាញ់អញ បាន​លួចយក (ទ្រព្យ) របស់អញ ពៀររបស់បុគ្គល​ទាំងឡាយនោះ ទើប​រម្ងាប់បាន។

[១០៦] តំាងពីកាលណាមក ពៀរទាំងឡាយ​ក្នុងលោកនេះ រមែង​មិនរម្ងាប់ដោយ​ពៀរទេ ពៀរទាំងឡាយ រមែង​រម្ងាប់បាន​ដោយមិនមាន​ពៀរ នេះជា​បុរាណធម៌។

[១០៧] (ព្រះឥន្រ្ទពោលថា) លោកចេញចាកផ្ទះ ជាបុគ្គលមិន​មានផ្ទះ ជាសមណៈ លោកសោក​ស្តាយចំពោះសត្វ​ដែលទៅកាន់​លោកខាងមុខណា សេចក្តី​សោកស្តាយ​នោះ មិន​ប្រពៃទេ។

[១០៨] (តាបស តបថា) បពិត្រសក្កៈ សេចក្តីស្រឡាញ់ រមែង​កើតឡើង​ក្នុង​ហឫទ័យ ដោយការ​នៅរួមរបស់​មនុស្ស ឬរបស់ម្រឹគ ខ្ញុំមិនអាច​មិនសោយសោក​នឹង​ម្រឹគនោះ​បាន​ទេ។

[១០៩] (សក្កទេវរាជ ពោលថា) ពួកជនណា យំនឹងបុគ្គល​ដែលស្លាប់ទៅ​ហើយ ឬនឹង​ស្លាប់ បុគ្គលនោះ រមែង​យំ រមែង​រវើរវាយ (ឥតឈប់) បពិត្រឥសី ព្រោះហេតុនោះ លោកកុំ​យំឡើយ ព្រោះថា ពួកសប្បុរស បាន​ពោលនូវការយំ ថាជាការឥតអំពើ។

[១១០] បពិត្រព្រហ្ម ប្រសិនបើបុគ្គលដែលស្លាប់​ លះលោកនេះទៅ​ហើយ គប្បី​ក្រោក​ឡើងបាន​ ដោយការយំ យើងទាំងអស់ ចូរប្រជុំគ្នាយំនឹងពួកញាតិ​នៃគ្នានឹងគ្នា។

[១១១] (តាបស ពោលថា) អ្នកបាន​ស្រោចស្រប់នូវខ្ញុំ ដែលភ្លើង គឺសេចក្តីសោក​កំពុង​ឆេះ ឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ ញុំាសេចក្តី​ក្រវល់ក្រវាយ​ទាំងអស់​ឲ្យរលត់ ដូចបុគ្គល​ស្រោច​នូវភ្លើង​ដែលឆេះ​ឆ្នាំងខ្លាញ់​ដោយទឹក សរ គឺសេចក្តី​សោកណា ដែល​អាស្រ័យក្នុង​ហឫទ័យ សរ គឺ​សេចក្តី​សោកនោះ ខ្ញុំបាន​ដកចេញ​ហើយ អ្នកណា​បាន​បន្ទោបង់សេចក្តី​សោក ព្រោះបុត្ត​ដល់ខ្ញុំ ដែលត្រូវ​សេចក្ដី​សោកបៀតបៀន ​ខ្ញុំ​នោះ ជាអ្នកមាន​សរ គឺ​សេចក្តី​​សោកដកចេញ​ហើយ ជាអ្នកប្រាសចាក​សេចក្តីសោក មានចិត្ត​មិនល្អក់ មា្នលវាសវៈ ខ្ញុំលែង​សោកស្តាយ លែង​យំទួញ ព្រោះបាន​ស្តាប់​ពាក្យរបស់​អ្នក (នោះ)។

[១១២] (ព្រះរាជាពោលថា) អ្នកផងនិយាយរវើរវាយថា នាង​មូសិកាទាសី​ទៅ​ឯណា ទៅក្នុង​ទីណា អញតែមា្នក់​ឯងដឹងថា នាង​មូសិកាទាសី ត្រូវគេសម្លាប់ (ទម្លាក់ទៅ) ក្នុងស្រះ។

[១១៣] (ព្រះរាជា ពោលថា) អ្នកគិតរកនូវឱកាស​នៃការប្រហារ​ដូច្នេះ បែរងីកងាក ដូច​សត្វលា ព្រោះហេតុ​ណា ហេតុនោះ អ្នកសម្លាប់​នូវនាង​មូសិកាទាសី (ទម្លាក់ទៅ) ក្នុងស្រះ ប្រាថា្ន​ដើម្បីស៊ី​នូវបាយ​ដំណើបឬ។

[១១៤] (ព្រះរាជា ពោលតទៅទៀតថា) មា្នលអ្នកឥតប្រាជ្ញា អ្នកជា​បុគ្គលនៅ​ក្មេងតូច តំាងនៅ​ក្នុងបឋមវ័យ កាន់យក​នូវគ្រឿង​ប្រហារ មានដង​ដ៏វែងនេះ យើងមិន​ឲ្យ​ជីវិត​ដល់​អ្នក​ទេ។

[១១៥] (ព្រះរាជា ពោលគាថាដ៏ពិសេសថា) អញមិនមែនរួច (អំពីសេចក្តីស្លាប់) ព្រោះ​វិមាន​លើអាកាស ឬព្រោះបុត្រ​ប្រាកដស្មើ​ដោយអវយវៈ​បាន​ទេ ព្រោះថា​អញត្រូវ​កូនប្រាថា្ន (នឹងសម្លាប់) បាន​រួចខ្លួន ព្រោះគាថា​ទាំងឡាយ។

[១១៦] បុគ្គលគប្បីសិក្សានូវសុតៈទាំងពួង ទោះបី​ថោកទាប ឧក្រិដ្ឋ ឬយ៉ាង​កណ្តាល គប្បីដឹង​នូវប្រយោជន៍​នៃសុតៈ​ទាំងអស់ តែមិនគប្បី​ប្រកបនូវ​សុតៈទាំង​អស់ទេ សុតៈ​នាំមក​នូវ​ប្រយោជន៍​ក្នុងកាលណា កាលប្រាកដ​ដូច្នោះ រមែង​មានប្រាកដ។

[១១៧] (ស្រ្តីនោះនិយាយថា) មា្នលព្រាហ្មណ៍ អ្នកនាំយក​ទ្រព្យទាំងអស់ ឆ្លងទៅកាន់​ត្រើយនាយ ម្នាលអ្នក​ដ៏ចំរើន អ្នកចូរត្រឡប់​មកវិញយ៉ាង​ឆាប់រួសរាន់ សូមអ្នក​ចម្លងខ្ញុំ​ឥឡូវ​នេះផង។

[១១៨] (ចោរនិយាយថា) នាងផ្លាស់ប្តូរយកអញ អ្នកមិនស្និទស្នាល ដោយប្តី​ដែល​ស្និទស្នាល​អស់កាល​យូរ ផ្លាស់ប្តូរ​យកអញដែល​មិនមែនជា​ប្តីទៀងទាត់ ដោយ​ប្តីទៀង​ទាត់ នាងនឹង​ផ្លាស់ប្តូរ​យកប្រុស​ឯទៀតនឹង​អញមិនខាន អញនឹង​ទៅកាន់​ទី​ឆ្ងាយជាង​ទីនេះ។

[១១៩] (ចចក និយាយថា) ស្រ្តីនេះជាអ្វី ទើបធ្វើនូវ​សំណើចយ៉ាង​ខ្លាំងទៀប​គុម្ពរៃទឹក ការរាំក្តី ច្រៀងក្តី ប្រគំក្តី ដែលគេតាំង​ទុកដោយល្អ​ក្នុងទីនេះ មិនមានទេ ម្នាលស្ត្រី មាន​ទ្រគាកល្អ មានរូបល្អ ហេតុដូចម្តេច ទើបនាង​សើចក្អាកក្អាយ​ក្នុងកាល​គួរយំ។

[១២០] (នាងនោះ និយាយថា) ម្នាលចចកជម្ពុកៈ​ពាលឥតប្រាជ្ញា ឯងជាសត្វគ្មាន​ប្រាជ្ញា ឯងសាបសូន្យ​ចាកត្រី និងដុំសាច់ សព្ជាប់​សញ្ជឹងដូច​សត្វកំព្រា។

[១២១] (ចចក និយាយថា) ទោសរបស់ជនទាំងឡាយ​ឯទៀត ឃើញបាន​ដោយ​ងាយ ចំណែក​ខាងទោស​របស់ខ្លួន ឃើញបាន​ដោយក្រណាស់ នាងឯង​ជាស្រ្តី​សាបសូន្យ​ចាកប្តី និង​សហាយ សព្ជាប់​សញ្ជឹង​ជាងអញទៅទៀត។

[១២២] (នាងនោះ និយាយថា) មា្នលសេ្តចម្រឹគ​ជម្ពុកៈ អ្នកនិយាយ​យ៉ាងណា ពាក្យនុ៎ះ យ៉ាងហឹ្នង​ហើយ ខ្ញុំនោះ​ទៅអំពីទីនេះ នឹងលុះ​អំណាចប្តី​ដោយពិត។

[១២៣] (សក្កទេវរាជ ពោលថា) អ្នកណាហ៊ានលួច​ភាជន៍ដី អ្នកនោះ គង់ហ៊ាន​លួច​ភាជន៍​សម្រិទ្ធិទៀត បាបដែល​នាងបាន​ធ្វើរួច​ហើយ នាងនឹងធ្វើ​យ៉ាងនេះទៀត​មិន​លែង​ឡើយ។

[១២៤] (ក្អែក និយាយថា) ឥឡូវនេះ អញបានសុខ មិនមានរោគ មិនមាន​សត្រូវ ដូច​បន្លា (ព្រោះ) ព្រាបហើរ​ចេញទៅ​ហើយ ឥឡូវនេះ អញនឹងធ្វើ​នូវសេចក្តី​ត្រេកអរ​នៃចិត្ត ព្រោះ​ថា​សាច់ និងអន្លក់ រមែង​ញុំាងអញ​ឲ្យមានកំឡាំង។

[១២៥] (ព្រាប និយាយចំអកថា) នេះជាកុកអ្វី ជាសត្វមាន​កំប៉ោយ ជាចោរ មានពពក​ជាជីតា នែនាងកុក នាងចូរមក​ខាងអាយ ក្អែកជា​សម្លាញ់របស់​ខ្ញុំ កាច។

[១២៦] (ក្អែក និយាយថា) អ្នកមិនគួរសើចនឹងខ្ញុំ ព្រោះឃើញខ្ញុំ (ដល់នូវ​សេចក្តីទុក្ខ) យ៉ាងនេះ ដែលត្រូវ​កូនអ្នកគ្រួ ដកស្លាប​ប្រឡាក់ដោយ​ម្សៅម៉ត់។

[១២៧] (ព្រាបនិយាយថា) អ្នកមានខ្លួនងូតស្អាត ស្រលាប​ដោយល្អ ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ ដោយបាយ និងទឹក អ្នកមាន​កែវពៃទូរ្យ​ឰដ៏ក នឹងទៅកាន់​នគរកជង្គលៈឬ។

[១២៨] (ក្អែក និយាយថា) សត្វជាមិត្ត ឬជាសត្រូវ​របស់អ្នក កុំទៅកាន់​នគរ​កជង្គលៈ​ឡើយ ពួកជន​ក្នុងនគរនោះ បាន​បោចរោម​ហើយចង​ប្រឡៅត្រង់ក។

[១២៩] (ព្រាប និយាយថា) ម្នាលសម្លាញ់ អ្នកនឹងដល់នូវ​អំពើយ៉ាង​នេះទៀត ព្រោះ​មារយាទ​របស់អ្នក​តែយ៉ាងហ្នឹង ភោគៈ​ទាំងឡាយ​របស់មនុស្ស មិនមែន​សត្វស្លាប​បរិភោគ​បានទេ។

និយាយអំពីវណ្ណារោហជាតក ១ សីលវិមំសជាតក ១ ហិរិជាតក ១ ខជោ្ជបនកជាតក ដែល​បុគ្គលបាន​ប្រយោជន៍ ១ ស្វាមានមុខល្អ ១ (គុម្ភិយជាតក ១) សាលិយជាតក ១ មិត្តដ៏​ប្រសើរ ១ ចក្ក ១ បលាសជាតក ១ ព្រះរាជកុមារ (ព្រះនាមទីឃិតិ) ១ មិគបោតកជាតក ១ បាយដំណើប ១ ចចកពាល ១ កបោតកជាតក ១ រួមជា ១៥ ជាតក។

អំពីមណិកុណ្ឌលវគ្គ (និយាយអំពីបុគ្គលសាបសូន្យចាក​ដែនជាដើម) វណ្ណារោហវគ្គ អំពីវគ្គ​ខាងលើ មិនស្មើគ្នា វគ្គទំាងឡាយ ២០ ដែល​ព្រះសុគត​សំដែងទុកល្អ​ហើយ ហៅថា ជាតក ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ បាន​សំដែងនូវ​ភាពនៃ​ព្រហ្មចរិយធម៌​ដ៏ប្រសើរ របស់ព្រះគាថា​ទាំងឡាយ មានអត្ថ ព្រមទាំង​ព្យព្ជានៈ (បរិបូណ៌)។