[១៦៣] (រាជហង្សឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​ពោលថា) ម្នាលហង្ស​ឈ្មោះ​សុមុខៈ​ ពួកបក្សី កាលមិន​គយ​គន់មើល ហើរចេញទៅ អ្នកចូរ​ទៅចុះ កុំប្រាថ្នា (នៅក្នុង​ទីនេះ​ឡើយ ព្រោះ​ថា) ភាព​នៃអ្នក​ជា​សំឡាញ់​នឹងយើង​ដែលជាប់​ចំណង មិនមានទេ។

[១៦៤] (ហង្សសេនាបតីឈ្មោះ​សុមុខៈ ក្រាបបង្គំ​ទូលថា) ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ទៅក្តី មិន​ទៅក្តី ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​មិនមែន​មិនស្លាប់​ដោយការ​ទៅ ឬការ​មិនទៅ​នោះទេ ទូលព្រះ​បង្គំ​ជាខ្ញុំ​ចូលទៅ​រកព្រះអង្គ​ដែលដល់​នូវសេចក្តី​សុខហើយ នឹងលះ​ព្រះអង្គ​ដែលដល់​នូវ​សេចក្តី​ទុក្ខ​ដូចម្តេច​កើត។ សេចក្តី​ស្លាប់ជា​មួយនឹង​ព្រះអង្គ​ក្តី ការរស់​នៅវៀរចាក​ព្រះអង្គ​ក្តី សេចក្តី​ស្លាប់នោះ​ប្រសើរ​ជាង ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​តែវៀរចាក​ព្រះអង្គ​ហើយ រស់​នៅ មិន​ប្រសើរ​សោះ​ឡើយ។ បពិត្រ​មហារាជ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​លះចោល​ព្រះអង្គ​ដែល​ដល់ (នូវ​សេចក្តី​ទុក្ខ) យ៉ាងនេះ ដោយ​សភាវៈ​ណា សភាវៈនោះ មិនមែន​ជាធម៌ទេ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំ​លើបក្សី ដំណើរ​ណា របស់​ព្រះអង្គ ដំណើរនោះ​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ក៏គាប់​ចិត្តដែរ។

[១៦៥] (រាជហង្ស…) ដំណើរដូចម្តេចរបស់ខ្ញុំ ដែលជាប់​អន្ទាក់ហើយ ដទៃអំពី​រោងគ្រួ ដំណើរនោះ ទៅជា​ពេញចិត្ត​ដល់អ្នក​ដែលមាន​ប្រាជ្ញា ជាអ្នក​ផុតអំពី​អន្ទាក់ដូច​ម្តេច។ ម្នាល​អ្នកជា​បក្សី កាលបើ​យើងទាំងពីរ​នាក់អស់​ជីវិតហើយ អ្នក​ឃើញនូវ​ប្រយោជន៍​ដូចម្តេច​របស់ខ្ញុំ​ផង របស់​អ្នកផង របស់​ពួកញាតិ​ដ៏សេស​ផង។ ម្នាលអ្នក​មាន​ស្លាប​ទាំងពីរ​ដូចជា​មាស ការលះបង់​នូវជីវិត​របស់អ្នក​ណា ការលះបង់​នូវជីវិត​របស់អ្នក​នោះ ហាក់ដូច​ជាធ្វើក្នុង​ទីងងឹត​ដោយ​សេចក្តី​ល្ងិតល្ងង់ អ្នកកាល​លះបង់​នូវ​ជីវិត ព្រោះ​គុណ​ដែលមិន​ជាក់ច្បាស់​ដូច្នោះ តើព្រោះ​ឆ្លុះឃើញ​នូវ​ប្រយោជន៍អ្វី។

[១៦៦] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះអង្គដ៏ប្រសើរផុត ព្រះអង្គ​មិនជ្រាប​នូវ​ប្រយោជន៍​ដែល​ធ្លាក់ចុះ​ក្នុងធម៌​ដូចម្តេច ដ្បិតធម៌​ដែលពួក​សត្វគោរព​ហើយ រមែង​បង្ហាញ​នូវ​សេចក្តី​ចំរើន​ដល់សត្វ​ទាំងឡាយ។ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំនោះ កាល​ឃើញនូវ​ធម៌​ផង នូវប្រយោជន៍​ដែលកើត​អំពីធម៌​ផង ពិចារណា​ឃើញនូវ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ចំពោះ​ព្រះអង្គ​ផង បានជា​មិនប្រាថ្នា​ជីវិតទេ។ មិត្តណា កាលរឭក​ឃើញនូវធម៌ ហើយមិន​លះបង់​មិត្រក្នុង​កាលដែល​មាន​សេចក្តី​អន្តរាយ ព្រោះហេតុ​នៃជីវិត ធម៌របស់​មិត្រនោះ ឈ្មោះ​ថា ជាធម៌របស់​សប្បុរស​ទាំងឡាយ​ដោយពិត។

[១៦៧] (រាជហង្ស…) ធម៌នោះ អ្នកបានសន្សំហើយ ទាំងសេចក្តី​ស្រឡាញ់​ចំពោះ​យើង ៗ ក៏បាន​ដឹងច្បាស់​ហើយ អ្នកចូរ​ធ្វើតាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នារបស់​យើងនុ៎ះ អ្នក គឺយើង​បាន​អនុញ្ញាត​ហើយ ចូរទៅចុះ។ ម្នាលអ្នក​បរិបូណ៌​ដោយប្រាជ្ញា មួយទៀត ការបែក​បាក់​នៃ​ពួកញាតិ​ណា ដែលយើង​បានបិទបាំង​ហើយ ក្នុងកាល​ដែលប្រព្រឹត្ត​ទៅយ៉ាងនេះ ការ​បែក​បាក់នៃ​ពួកញាតិ​នោះ អ្នកគួរ​បិទបាំង​ទុកឲ្យល្អចុះ។

[១៦៨] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) កាលដែលអរិយហង្សទាំងឡាយ ជាសត្វ​មានការ​ប្រព្រឹត្តិ​ដ៏ប្រសើរ កំពុង​តែប្រឹក្សា​គ្នាយ៉ាងនេះ ស្រាប់តែ​នាយនេសាទ​មកប្រាកដ​ដូចជា​សេចក្តី​ស្លាប់ ដែលប្រាកដ​ដល់បុគ្គល​ឈឺ។ ហង្ស​ទាំងពីរនោះ មានប្រយោជន៍ (ដល់គ្នា​នឹងគ្នា) យូរ​អង្វែង​ហើយ បានឃើញ​ច្បាស់នូវ​សត្រូវ ក៏ទំនៅ​ស្ងៀមទាំង​ពីរនាក់ មិន​កក្រើក​ចាក​ទ្រនំ​ឡើយ។ ព្រានព្រៃ​ជាសត្រូវ​នៃសត្វស្លាប បានឃើញ​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ និង​រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​ជាស្តេច​នៃបក្សី កាលខិត​ចូលមក​រកគ្នា​អំពី​ទីនោះ ៗ ក៏ស្ទុះទៅ​ដោយ​ប្រញាប់។ លុះនាយ​នេសាទ​នោះ​ស្ទុះដោយ​ប្រញាប់ ទៅជិត​ពួកបក្សី​ប្រសើរ​ហើយ ក៏គិត​ថា សត្វហង្ស​ទាំងពីរ​នេះជាប់​ហើយ ញាប់ញ័រ។ ក៏នាយ​នេសាទ បានឃើញ​សត្វហង្ស​មួយ ជាប់អន្ទាក់​ហើយទំនៅ និង​សត្វហង្ស​មួយទៀត ដែល​មិនជាប់​អន្ទាក់ ចូល​មករក​សត្វហង្ស​ដែលជាប់​អន្ទាក់​ហើយទំនៅ សំឡឹង​មើលនូវ​ហង្សដែល​មាន​ទោស។ លំដាប់​អំពី​នោះទៅ នាយនេសាទ​នោះ មានសេចក្តី​សង្ស័យ ក៏បានសួរ​នូវសត្វហង្ស​មានពណ៌ស មាន​កាយដ៏ធំ ជា​អធិបតី​លើហ្វូងនៃ​បក្សីថា សត្វហង្ស​ដែល​ជាប់​អន្ទាក់ដ៏​ធំដល់ម៉្លោះ មិន​ធ្វើនូវទិស (ដើម្បី​ហើរទៅ) ដោយ​ហេតុណា (ហេតុនោះ គួរ​ហើយ) ម្នាល​សត្វស្លាប ចុះអ្នក មិនជាប់​អន្ទាក់ទេ ជាសត្វ​មានកំឡាំង ហេតុអ្វី​ក៏មិន​ហើរទៅ។ សត្វបក្សី​នេះ ត្រូវជា​អ្វីនឹង​អ្នក អ្នករួច (អំពី​អន្ទាក់​ហើយ) ចូលមក​រកបក្សី ដែល​ជាប់អន្ទាក់​វិញ បក្សី​ទាំងឡាយ​នាំគ្នា​ហើរចោល​ទៅអស់​ហើយ ថ្វីក៏អ្នក​ក្រាញនៅ​តែ​ម្នាក់ឯង។

[១៦៩] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រនាយនេសាទ​ជាសត្រូវនៃ​សត្វបក្សី ឯហង្ស​នោះ ជា​ព្រះរាជា​នៃខ្ញុំផង ជាសំឡាញ់​ស្មើដោយ​ជីវិតនៃ​ខ្ញុំផង ខ្ញុំនឹង​មិនលះបង់​នូវហង្សនោះ ដរាប​ដល់សេចក្តី​ស្លាប់មកដល់។

[១៧០] (នាយនេសាទ…) ចុះហេតុអ្វី ហង្សនេះ​ក៏មិនឃើញ​នូវអន្ទាក់​ដែលគេ​ដាក់ហើយ ដំណើរ​នេះហើយ ដែល​ជាដំណើរ​សម្រាប់​ពួកសត្វធំៗ ពួក​សត្វធំៗ គួរដឹង​នូវសេចក្តី​អន្តរាយ។

[១៧១] (ហង្សសេនាបតី…) កាលណាដែលសត្វជាអ្នកមានសេចក្តីវិនាស ក្នុង​កាល​ជា​ទីអស់ទៅនៃ​ជីវិត កាលនោះ សត្វនោះ សូម្បីចូល​មកជិត​ដល់​សំណាញ់ និង​អន្ទាក់ ក៏នៅ​តែ​មិនដឹង​ឡើយ។

[១៧២] (នាយនេសាទ…) ម្នាលសត្វមានប្រាជ្ញាច្រើន មែនហើយ អន្ទាក់ទាំង​ឡាយ យើងបាន​ដាក់ហើយ​ជាច្រើន កាលបើ​សត្វមាន​ជីវិត​អស់ទៅ​យ៉ាងនេះ សត្វស្លាប​ទាំងឡាយ តែង​ចូលមក​ជាប់នឹង​អន្ទាក់ដ៏​កំបាំង។

[១៧៣] (ហង្សសេនាបតី…) សូមឲ្យការនៅរួមជាមួយ​នឹងអ្នកនេះ មាន​សុខជា​កម្រៃ សូមអ្នក​អនុញ្ញាត​យើងខ្ញុំ សូមអ្នក​ឲ្យជីវិត​ដល់យើងខ្ញុំ។

[១៧៤] (នាយនេសាទ…) ឯងមិនជាប់ (អន្ទាក់) អញទេ ទាំងអញ​ទៀតសោត ក៏​មិន​ប្រាថ្នា​សម្លាប់​ឯងដែរ ចូរឯង​ទៅអំពី​ទីនេះតាម​ប្រាថ្នា​យ៉ាងឆាប់ ហើយរស់​នៅមិនមាន​ទុក្ខ​អស់កាល​ជាអង្វែង​ចុះ។

[១៧៥] (ហង្សសេនាបតី…) ខ្ញុំប្រាសចាកជីវិតនៃបក្សី​នោះហើយ មិនប្រាថ្នា​ជីវិត​ទេ។ បើអ្នក​ត្រេកអរ​ដោយហង្ស​មួយ ចូរអ្នក​លែងនូវ​ហង្សនេះទៅ ចូរ​បរិភោគ​នូវ​ខ្ញុំ​វិញចុះ។ យើងទាំង​ពីរអ្នកនោះ មានកំពស់ ទំហំ និងវ័យ​ស្មើៗ គ្នា អ្នក​មិនមែន​សាប​សូន្យ​ចាក​លាភទេ សូមអ្នក​ប្តូរយកខ្ញុំ​ដោយ​ហង្សនេះ។ ចូរអ្នក​សង្កេតមើល​ដំណើរ​នេះ​ចុះ សេចក្តី​ជាប់ចិត្ត​របស់អ្នក​ចំពោះ​យើង​ទាំងឡាយ សូមលើក​ទុកសិន ចូរអ្នក​យក​អន្ទាក់​ចងខ្ញុំ​មុនសិន​ចុះ រួចសឹម​លែង​ស្តេចបក្សី​ជាខាង​ក្រោយ។ លាភ​របស់អ្នក​ក៏​នៅដដែលផង សេចក្តី​អង្វរនេះ​ក៏ឈ្មោះថា អ្នកបាន​ធ្វើតាមផង សេចក្តី​រាប់អាន​ដោយ​រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ គប្បីមាន​ដល់អ្នក ដរាប​ដល់អស់​ជីវិតផង។

[១៧៦] (នាយនេសាទ…) ពួកសត្វបក្សីជាច្រើន ដែលជា​មិត្រអាមាត្យ​ក្តី មាតា​បិតា​ក្តី កូនប្រពន្ធ​ក្តី ជាផៅពង្ស​ក្តី ចូរចួបនូវ​រាជហង្ស​នេះ ដែលរួច​ហើយ​ព្រោះ​អ្នក ហើរ​ទៅអំពី​ទីនេះ។ ពួកមិត្រ​របស់ពួក​សត្វដទៃ​ជាច្រើន ដែល​ប្រហែល​គ្នានឹង​មិត្រ​របស់អ្នក ដូច​អ្នកជា​សំឡាញ់​ស្មើជីវិត​នឹង​រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​នេះ មិនមាន​ក្នុងទីនេះទេ។ ខ្ញុំ​នោះ បានលែង​នូវ​រាជហង្ស​ជាសំឡាញ់​របស់អ្នក ព្រះរាជា​របស់អ្នក ចូរទៅតាម​អ្នកចុះ អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរហើរ​ទៅអំពី​ទីនេះ​តាមប្រាថ្នា​ជាឆាប់ ហើយរុងរឿង​ក្នុងកណ្តាល​ពួក​ញាតិចុះ។

[១៧៧] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ​នោះ មានចិត្ត​ត្រេកអរ ព្រោះ​ម្ចាស់ផុត​ចាក​ចំណង ជាសត្វ​គោរពម្ចាស់ កាលពោល​នូវវាចា​ដ៏ស្រួល​ដល់​ត្រចៀក ទើប​ពោលថា បពិត្រ​នាយនេសាទ យើង​ត្រេកអរ​ព្រោះបាន​ឃើញនូវ​សេ្តចបក្សី ដែល​រួចចាក​អន្ទាក់​ក្នុងថ្ងៃនេះ យ៉ាងណា លោកចូរ​ត្រេកអរ​ជាមួយ​នឹងពួក​ញាតិទាំង​អស់យ៉ាងនោះ​ចុះ។

[១៧៨] លោកចូរមកនេះ ខ្ញុំប្រៀនប្រដៅលោកឲ្យបានលាភ រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​នេះ ឥតឃើញ​សេចក្តី​អាក្រក់​របស់លោក​តិចតួចទេ។ លោកចូរ (នាំ​យើងខ្ញុំ) ទៅ​ក្នុង​រាជបូរី​ជាឆាប់ ហើយ​បង្ហាញ​ចំពោះ​ព្រះរាជា នូវយើងខ្ញុំ​ទាំងពីរ​នាក់ ដែល​មិនជាប់​ចំណង មាន​សភាព​ជាប្រក្រតីឋិត​នៅលើ​អម្រែក​ទាំងពីរខាង។ (លោក​ក្រាបទូលថា) បពិត្រ​មហារាជ ហង្សទាំង​ពីរនេះ កើតក្នុង​ត្រកូល​ធតរដ្ឋៈ ជា​អធិបតី​លើពួក​ហង្ស ឯ​ហង្សនេះ ជា​ព្រះរាជា​របស់ហង្ស​ទាំងឡាយ ហង្សមួយ​ទៀតនេះ ជា​សេនាបតី។ ព្រះរាជា ជា​អធិបតី​លើពួក​ជន ទ្រង់បាន​ទតឃើញ​រាជហង្ស​នេះហើយ មុខជា​ទ្រង់មាន​ព្រះរាជ​ហឫទ័យ​ត្រេកអរ​រីករាយ នឹងប្រទាន​នូវទ្រព្យ​ជាច្រើន​ដល់អ្នក ឥតសង្ស័យ។

[១៧៩] នាយនេសាទ លុះបានស្តាប់ពាក្យហង្ស​ឈ្មោះ​សុមុខៈ​នោះហើយ ក៏​បង្ហើយ​កិច្ចការ រួច (នាំហង្ស​ទាំងពីរ) ទៅខាង​ក្នុងបុរី​យ៉ាងឆាប់ ហើយ​បង្ហាញ​ចំពោះ​ព្រះរាជា នូវហង្ស​ទាំងពីរ​ដែលមិន​ជាប់អន្ទាក់ មាន​សភាព​តាម​ប្រក្រតី ឋិតនៅ​លើ​អម្រែក​ទាំង​ពីរខាង​ថា បពិត្រ​មហារាជ ហង្សទាំង​ពីរនេះ កើតក្នុង​ត្រកូល​ធតរដ្ឋៈ ជា​អធិបតី​លើពួក​ហង្ស ឯហង្ស​នេះ ជាព្រះរាជា​របស់ហង្ស​ទាំងឡាយ ហង្ស​មួយទៀត​នេះ ជា​សេនាបតី។

[១៨០] (ព្រះរាជា…) ហង្សទាំងនេះ មកឋិតនៅក្នុង​កណ្តាប់ដៃ​របស់អ្នក តើ​ដោយ​ហេតុ​ដូចម្តេច អ្នកជា​នាយព្រាន បានដល់​នូវភាព​ជាធំជាង​សត្វហង្ស​ដ៏ធំៗ ទាំងឡាយ ក្នុង​ទីនេះ ដោយហេតុ​ដូចម្តេច។

[១៨១] (ព្រានព្រៃ…) បពិត្រព្រះអង្គជាធំជាងជន ទូលព្រះបង្គំជា​ខ្ញុំ ស្គាល់នូវ​កន្លែង​ជាទី​ប្រជុំនៃ​ពួកសត្វ​ស្លាបណាៗ ជាទី​ធ្វើឲ្យអស់​ទៅនៃជីវិត​នៃពួក​សត្វស្លាប ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បានដាក់​អន្ទាក់​ទាំងនេះ​លើភក់​ទាំងឡាយ (ក្នុង​កន្លែងនោះៗ)។ រាជហង្ស បានមក​ជាប់អន្ទាក់​ប្រាកដ​ដូច្នោះ ចំណែក​ហង្សជា​សេនាបតី​នេះ មិនជាប់​អន្ទាក់ទេ តែ​ចូលទៅ​ទំជិត​នឹង​រាជហង្សនោះ​ ហើយបាន​និយាយនឹង​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ។ ហង្សជា​សេនាបតី​នេះ (បានធ្វើ) នូវអំពើ​ដែលពួក​ជនមិន​មែនជា​អរិយៈ​ធ្វើបាន​ដោយក្រ ជាសត្វ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ សង្វាត​ក្នុង​ប្រយោជន៍​របស់ម្ចាស់ បាន​ប្រកាស​នូវភាព​នៃខ្លួន​ជាសត្វ​ដ៏ឧត្តម។ ហង្សជា​សេនាបតី​នេះ ជាសត្វគួរ​នឹងរស់នៅ តែ​ស៊ូលះបង់​នូវជីវិត​នៃខ្លួន កាល​សរសើរ (នូវគុណ​នៃម្ចាស់) ហើយ​ទំនៅ បានសុំ​នូវ​ជីវិតម្ចាស់។ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បាន​ស្តាប់​ពាក្យនោះ​របស់​ហង្ស​សេនាបតី​នោះហើយ ទើបដល់​នូវសេចក្តី​ជ្រះថ្លា លំដាប់​នោះ ទូលព្រះបង្គំ​បានដោះ​រាជហង្ស​នោះ​ចាកអន្ទាក់ ទាំងបាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យទៅ​ដោយស្រួល។ ហង្សជា​សេនាបតី​នោះ ក៏មាន​ចិត្តរីករាយ ព្រោះម្ចាស់​បានរួច​ហើយ ជាសត្វគោរព​ម្ចាស់​ កាល​នឹងពោល​វាចាដ៏ស្រួល​ដល់ត្រចៀក បាន​ពោល​យ៉ាងនេះថា​ បពិត្រ​ព្រាន​ព្រៃ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំរីករាយ ព្រោះបាន​ឃើញស្តេច​បក្សីដែល​រួចហើយ​យ៉ាងណា សូមឲ្យ​លោក​រីករាយ ជាមួយ​នឹងពួក​ញាតិទាំង​អស់​យ៉ាងនោះ។ លោកចូរ​មកនេះ ខ្ញុំនឹង​ប្រៀន​ប្រដៅ​ឲ្យបាន​នូវលាភ រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​នេះ ឥតឃើញ​សេចក្តី​អាក្រក់​តិចតួច​របស់​លោកទេ។ លោកចូរ​នាំយើងខ្ញុំ​ទៅក្នុង​បុរីជាឆាប់ ហើយ​បង្ហាញ​ព្រះរាជា​នូវ​យើងខ្ញុំ​ទាំងពីរ​នាក់ ដែល​មិនជាប់​ចំណង មានសភាព​ជាប្រក្រតី ឋិតនៅ​លើអម្រែក​ទាំង​ពីរខាង។ (លោក​ក្រាប​ទូលថា) បពិត្រ​មហារាជ ហង្សទាំង​នេះ កើតនៅ​ក្នុង​ត្រកូល​ធតរដ្ឋៈ ជា​អធិបតីលើ​ពួកហង្ស ឯហង្សនេះ ជា​ព្រះរាជា​របស់​ហង្ស​ទាំងឡាយ ហង្ស​មួយ​ទៀត​នេះ ជា​សេនាបតី។ ព្រះរាជា​ជាធំលើ​ពួកជន​ បានទត​ឃើញ​រាជហង្ស​នេះ​ហើយ មុខជា​នឹងមាន​ព្រះទ័យ​ត្រេកអរ សោមនស្ស​រីករាយ និង​ព្រះរាជទាន​នូវទ្រព្យដ៏​ច្រើន ដល់​លោក​ដោយ​ពិត។ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បាននាំ​ហង្សទាំង​ពីរនេះមក តាម​ពាក្យហង្ស​ជា​សេនាបតី​នេះ​យ៉ាងនេះ ព្រោះថា ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បានបើក​លែង​ហង្សទាំងពីរ​នេះ ក្នុងទី​នោះរួច​ទៅហើយ។ សត្វបក្សី​នោះ ជាទ្វិជាត មានដំណើរ​យ៉ាងនេះ ប្រកប​ដោយធម៌​ដ៏ក្រៃលែង ព្រោះថា សត្វបក្សីនោះ បានញ៉ាំង​ចិត្តដ៏ទន់​ឲ្យកើត​ដល់​ព្រានព្រៃ ប្រាកដ​ដូចជា​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ។ បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ មិនឃើញ​ដង្វាយ​ដទៃ ក្នុង​ស្រុក​នៃព្រានបក្សី​ដ៏សមគួរ​ដល់​ព្រះអង្គ​ឡើយ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំ​ជាង​ពួកមនុស្ស សូម​ព្រះអង្គ​ទតមើល​នូវដង្វាយនោះ។

[១៨២] រាជហង្សបានឃើញព្រះរាជា ទ្រង់គង់នៅលើតាំងជាវិការៈ​នៃមាស​ដ៏​ស្អាត កាលនឹង​ពោលនូវ​វាចាឲ្យ​ស្រួលដល់​ត្រចៀក បានពោលថា ព្រះអង្គ​បាន​សេចក្តី​សុខ​ស្រួល​ទេឬ ព្រះអង្គ​មិនមាន​ជម្ងឺអ្វីទេឬ មួយទៀត ព្រះអង្គ​គ្រប់គ្រង​ដែនដ៏ធំ​ទូលាយ​នេះ តាម​ធម៌ដែរឬ។

[១៨៣] (ព្រះរាជា…) ម្នាលហង្ស យើងមានសេចក្តី​សុខស្រួល​ទេ ម្នាលហង្ស យើង​មិន​មានជម្ងឺ​អ្វីទេ ម្យ៉ាងទៀត យើងគ្រប់​គ្រងដែន​ដ៏ធំទូលាយ​នេះ តាមធម៌​ហើយ។

[១៨៤] (រាជហង្ស…) កំហុសបន្តិចបន្តួចរបស់ព្រះអង្គ មិនមាន​ក្នុងពួក​អាមាត្យ​ទេឬ ពួក​អាមាត្យ​ទាំងនោះ មិនអាល័យ​ជីវិត​ព្រោះ​ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ​របស់ព្រះអង្គ​ទេឬ។

[១៨៥] (ព្រះរាជា…) កំហុសបន្តិចបន្តួចរបស់យើង មិនមាន​ក្នុងពួក​អាមាត្យទេ អាមាត្យ​ទាំងនោះ មិន​អាល័យ​ជីវិត​ព្រោះ​ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ​របស់យើង​ទេ។

[១៨៦] (រាជហង្ស…) អគ្គមហេសីរបស់ព្រះអង្គដែលមានជាតិ​ស្មើគ្នា ជាស្រី​ស្តាប់​បង្គាប់ ពោលពាក្យ​ជាទី​ស្រឡាញ់ ប្រកប​ដោយបុត្រ រូប និងយស លុះ​អំណាច​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​ព្រះអង្គ​ដែរឬ។

[១៨៧] (ព្រះរាជា…) អគ្គមហេសីរបស់យើង ដែលមានជាតិស្មើគ្នា ជាស្រីស្តាប់​បង្គាប់ ពោលនូវ​ពាក្យជាទី​ស្រឡាញ់ ប្រកប​ដោយបុត្រ រូប និងយស លុះ​អំណាច​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់យើង។

[១៨៨] អ្នកដ៏ចំរើន លុះក្នុងកណ្តាប់​ដៃសត្រូវ​ដ៏ធំ ដល់នូវ​សេចក្តី​ទុក្ខដ៏ធំ ក្នុង​អន្តរាយ​ទីមួយ​នោះដែរឬ។ ព្រានព្រៃ​បានស្ទុះ​ចូលទៅ​សំពងអ្នក​ដោយ​ដម្បង​ដែរឬ ដ្បិតអំពើ​យ៉ាងនេះ តែងមាន​ជាធម្មតា ដល់ពួក​អ្នកធ្វើ​អំពើអាក្រក់​ក្នុងខណៈ​នោះ។

[១៨៩] (រាជហង្ស…) បពិត្រមហារាជ ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ​បាន​សេចក្តី​ក្សេមក្សាន្ត​ទេ កាលបើ​មានហេតុ​យ៉ាងនេះ ព្រានព្រៃនេះ មិនដល់ (នូវភាព​នៃខ្លួន) ដូចជា​សត្រូវ​ចំពោះ​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​តិចតួច​ឡើយ។ ព្រានព្រៃនេះ ថយបន្តិចៗ ក៏បាន​សាកសួរ​ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាមុន គ្រានោះ ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ ជាបណ្ឌិត​បាននិយាយ​តបវិញ។ ព្រានព្រៃ​បាន​ស្តាប់ពាក្យ​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ​នោះហើយ ក៏បាន​ដល់នូវ​សេចក្តី​ជ្រះថ្លា លំដាប់នោះ ព្រានព្រៃ​បានដោះ​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​អំពីអន្ទាក់ ទាំងបាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យទៅ​ដោយស្រួល​ផង។ ដំណើរ​មកក្នុងសំណាក់​នៃព្រះអង្គ​នេះ គឺ​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ ចង់បាន​ទ្រព្យ​ដល់​ព្រានព្រៃ​នុ៎ះ បាន​គិត​ហើយ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ព្រានព្រៃនុ៎ះ។

[១៩០] (ព្រះរាជា…) ដំណើរមករបស់អ្នកដ៏ចំរើនទាំងឡាយ ជាការ​ស្រួល​ណាស់​ហើយ យើងមាន​ចិត្តត្រេកអរ​ព្រោះការ​បាន​ឃើញអ្នក ឯ​ព្រានព្រៃ​នេះ ចូរបាន​ទ្រព្យ​ជាច្រើន​ដរាប​ទល់អស់​ចំណង់ចុះ។

[១៩១] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ព្រះរាជាជាធំជាងមនុស្ស បានញ៉ាំង​នាយនេសាទ​ឲ្យ​ឆ្អែត​ស្កប់ស្កល់​ដោយភោគៈ​តាមដំណើរ​ដែល​សត្វបក្សីហង្ស​និយាយ​នូវពាក្យ​ដ៏សុខស្រួល​ដល់ត្រចៀក បានពោល​ហើយ។

[១៩២] (ព្រះរាជា…) អំណាច (របស់យើង) ប្រព្រឹត្តទៅ​អស់ទី​ជាទីទ្រង់ទុក​នូវ​ធម៌​ (ច្បាប់) ណា អ្នកដ៏ចំរើន ចូរជាធំ​ក្នុងទីទាំង​អស់នោះ សូម្បី​តិចតួច ចូរគ្រប់​គ្រងនូវ​ទីជាទី​ប្រាថ្នា​ចុះ។ ម្យ៉ាងទៀត ទ្រព្យណា ដទៃអាច​សម្រេច​ដើម្បី​នឹងឲ្យទាន ឬជា​គ្រឿង​ប្រើ​ប្រាស់ យើងឲ្យ​នូវទ្រព្យ​នោះដល់អ្នក យើងនឹង​លះនូវ​ភាវៈជា​ធំដល់អ្នក។

[១៩៣] ប្រសិនបើហង្សឈ្មោះសុមុខៈ ជាបណ្ឌិត បរិបូណ៌​ដោយប្រាជ្ញា​នេះ ពោល​នូវ​ពាក្យដល់​យើងតាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ពាក្យនោះ ជាទី​ស្រឡាញ់​របស់យើង​ក្រៃពេក។

[១៩៤] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះមហារាជ ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ដូចជា​នាគរាជ (ចូលទៅ) កាន់ចន្លោះ (នៃភ្នំ) មិនអាច​នឹងក្រាប​ទូលតប​បានទេ ដ្បិត​ការក្រាបទូល​តបនោះ មិនមែន​ជាច្បាប់​សម្រាប់​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំឡើយ។ រាជហង្ស​ប្រសើរ​បំផុតជាង​ពួក​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំនោះ​ផង ព្រះអង្គ​ជាសត្វ​ដ៏ឧត្តម រក្សាផែនដី​ជាធំ​ជាង​មនុស្សផង គួរ​ទូល​ព្រះបង្គំជាខ្ញុំ​​ បូជាដោយ​ហេតុ​ដ៏ច្រើន។ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំ​ជាងមនុស្ស កាលដែល​ការ​វិនិច្ឆ័យ​កំពុង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ អាមាត្យជា​អ្នកបំរើ មិនគប្បី​ក្រាបទូល​ក្នុងចន្លោះ​នៃព្រះអង្គ​ទាំងពីរ​កំពុង​មាន​ព្រះបន្ទូល​នោះឡើយ។

[១៩៥] (ព្រះរាជា…) បានឮថា នាយព្រាន បានសរសើរ​អ្នកដោយ​ធម៌ថា អ្នកជា​បក្សី​បណ្ឌិត ​ប្រាជ្ញា​បែបនេះ មិនគប្បី​មានដល់​សត្វដែល​មានអត្តភាព​មិនទាន់​សម្រេច។ អ្នក​មាន​ប្រក្រតី​ដ៏ប្រសើរ​យ៉ាងនេះ ជាសត្វ​ខ្ពង់ខ្ពស់​យ៉ាងនេះ សត្វ​ទាំងឡាយ​ទាំងប៉ុន្មាន​ដែល​យើងបាន​ឃើញហើយ យើងមិន​ដែលឃើញ​នូវសត្វ​ដទៃ​បែបនេះ។ យើង​ត្រេកអរ​ដោយ​បានឃើញ​អ្នកទាំងពីរ​ជាដំបូង​ផង ដោយពាក្យ​ដ៏ពីរោះផង នុ៎ះជា​សេចក្តី​ពេញចិត្ត​របស់​យើង យើង​គប្បីចួប​នូវអ្នក​ទាំងពីរ​អស់កាល​ជាអង្វែង។

[១៩៦] (រាជហង្ស…) អំពើណា ដែលត្រូវធ្វើ​ចំពោះមិត្ត​ដ៏ប្រសើរ អំពើនោះ ​ព្រះអង្គ​បានធ្វើ​ហើយ​ចំពោះ​ទូលព្រះបង្គំ​ទាំងពីរ សេចក្តី​រាប់អាន​ណា របស់​ព្រះអង្គ​ចំពោះ​ទូលព្រះ​បង្គំ​ទាំងពីរ ទូល​ព្រះបង្គំ​ទាំងពីរ​ឃ្លាតហើយ​ចាកព្រះអង្គ ដោយឥត​សង្ស័យ។ សេចក្តី​ទុក្ខឯណោះ បានកើត​ឡើងហើយ​ក្នុង​បក្សីជា​ច្រើន ព្រោះមិន​ឃើញ​នូវទូល​ព្រះ​បង្គំជាខ្ញុំ​ទាំងពីរ​ក្នុងចន្លោះ​នៃពួក​ញាតិជា​ច្រើន​ដោយពិត។ យើងទាំង​ពីរដែល​ព្រះអង្គ​​អនុញ្ញាត​ហើយ ដើម្បី​កំចាត់បង់​នូវសេចក្តី​សោក​របស់បក្សី​ទាំងនោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គជា​អ្នក​ទូន្មាន​នូវសត្រូវ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ទាំងពីរ សូមធ្វើ​ប្រទក្សិណ​ព្រះអង្គ ហើយ​ទៅចួប​នឹង​ពួកញាតិ។ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បាន​សេចក្តី​ត្រេកអរ​ដ៏ធំទូលាយ ព្រោះបាន​ជួបព្រះអង្គ​ដោយ​ពិត ម្យ៉ាងទៀត ប្រយោជន៍​ធំនេះ កើតមាន​ព្រោះតែ​សេចក្តី​ស្និទ្ធស្នាល​ចំពោះ​ញាតិ។

[១៩៧] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) លុះរាជហង្សឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ (និងហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ) បាន​ពោល​ពាក្យនេះ ចំពោះ​ព្រះរាជា​ជាធំ​លើជន​រួចហើយ ក៏ហើរ​សំដៅទៅ​រកពួកញាតិ អាស្រ័យ​នូវសន្ទុះ​ដ៏ឧត្តម។ សត្វហង្ស​ទាំងឡាយ បានឃើញ​នូវហង្ស​ដ៏ឧត្តម​ទាំងពីរនោះ​មិន​មានរោគ​មកដល់​ហើយ ក៏បាន​ធ្វើនូវ​សម្លេងថា កេកា ៗ សូរសំឡេង​យ៉ាងខ្លាំង ក៏​កើតមាន​ឡើង។ បក្សី​ទាំងនោះ មាន​សេចក្តី​ត្រេកអរ ព្រោះម្ចាស់​រួចហើយ ជាសត្វ​គោរព​ចំពោះ​ម្ចាស់ ជាសត្វ​បាននូវ​ទីពឹង ហើយហើរ​ក្រឡឹង​ជុំវិញ។

[១៩៨] ប្រយោជន៍ទាំងអស់ របស់ពួកជនអ្នក​មានមិត្ត រមែង​សម្រេច​សេចក្តី​សុខយ៉ាង​នេះ ដូចជា​ហង្សឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ និងហង្ស​ឈ្មោះ​សុមុខៈ បានហើរ​ចូលទៅ​រកពួក​ញាតិ​ដូច្នោះ។

[១៩៩] (រាជហង្សពោលថា) ហង្សទាំងឡាយនេះ ត្រូវភ័យ​គំរាម​ហើយ នាំគ្នា​ហើរទៅ ម្នាល​សុមុខៈ អ្នកមាន​ស្បែកដូចមាស មាន​សម្បុរ​ដូចមាស អ្នកចូរ​ហើរទៅ​តាម​ប្រាថ្នាចុះ។ ពួកបក្សី​ជាញាតិ​បានលះ​ចោលនូវ​យើង ដែលលុះ​អំណាច​នៃអន្ទាក់​តែ​ម្នាក់ឯង មិនអាល័យ​ហើរទៅ អ្នកក្រាញ​នៅតែម្នាក់​ឯង​ដូចម្តេច។ ម្នាល​អ្នកដ៏​ប្រសើរ​ជាង​ពួកបក្សី អ្នកចូរ​ហើរទៅ​ចុះ ព្រោះថា ភាពជា​សំឡាញ់​នឹងយើង​ដែលជាប់​ចំណង មិន​មានទេ អ្នកកុំ​ធ្វើខ្លួន​ឲ្យសាបសូន្យ​ចាកសេចក្តី​សុខឡើយ ម្នាល​សុមុខៈ អ្នកចូរ​ហើរទៅ​តាម​ប្រាថ្នាចុះ។

[២០០] (ហង្សសេនាបតីឈ្មោះសុមុខៈពោលថា) បពិត្រព្រះបាទ​ធតរដ្ឋៈ ទូល​ព្រះបង្គំ​ជា​ខ្ញុំ សូម្បី​សេចក្តី​ទុក្ខគ្រប​សង្កត់​ហើយ ក៏មិន​គប្បីលះចោល​ព្រះអង្គ ជីវិត ឬ​សេចក្តី​ស្លាប់​របស់​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ នឹងមាន​ជាមួយ​ព្រះអង្គ។ បពិត្រ​ព្រះបាទ​ធតរដ្ឋៈ ទូល​ព្រះ​បង្គំជាខ្ញុំ សូម្បី​សេចក្តី​ទុក្ខគ្រប​សង្កត់​ហើយ ក៏មិន​គប្បីលះ​ចោលព្រះអង្គ ទាំង​ព្រះអង្គ ក៏មិន​គួរប្រកប​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ក្នុង​អំពើមិន​ប្រសើរទេ។ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ជាកុមារ​មាន​វ័យស្មើគ្នា ជាសំឡាញ់​នឹងព្រះអង្គ ឋិតនៅក្នុង​អំណាច​ចិត្ត​របស់ព្រះអង្គ ដែល​ជាចិត្ត​ប្រព្រឹត្ត​ទៅដោយ​ប្រពៃ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏ប្រសើរ​ខ្ពង់ខ្ពស់​ជាងពួក​នៃហង្ស ទូលព្រះ​បង្គំ​ជាខ្ញុំ ប្រាកដ​ជាសេនាបតី​របស់​ព្រះអង្គ លុះទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ហើរទៅ​អំពីទីនេះ នឹង​ថ្លែង​សេចក្តី​ក្នុង​កណ្តាល​ញាតិ​ដោយប្រការ​ដូចម្តេច បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏ប្រសើរ​ជាងពួកបក្សី ទូលព្រះ​បង្គំ​លះចោល​ព្រះអង្គ ហើយទៅ​អំពីទីនេះ នឹងប្រាប់ (ដំណឹង) របស់​ព្រះអង្គ​ដូចម្តេច ទូល​ព្រះបង្គំ​នឹងលះបង់​ជីវិតក្នុង​ទីនេះ មិនអាច​នឹងធ្វើ​អំពើ​មិនប្រសើរទេ។

[២០១] (រាជហង្ស…) ម្នាលសុមុខៈ នុ៎ះជាធម៌ (របស់​បោរាណកបណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ) ព្រោះថា អ្នកឋិតនៅ​ក្នុងគន្លង​របស់ជន​ដ៏ប្រសើរ មិនអាច​លះបង់​នូវយើង​ដែល​ជា​ម្ចាស់ផង ជា​សំឡាញ់​ផង។ ដ្បិតថា កាលយើង​សំឡឹង​មើលអ្នក សេចក្តី​ភ័យ​ក៏មិន​កើត​សោះទេ អ្នកបាន​ញ៉ាំងយើង ដែលមាន​សភាព​យ៉ាងនេះ ឲ្យបាន​នូវជីវិត។

[២០២] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) កាលដែលហង្ស​ដ៏ប្រសើរ (ពីរ) មានការប្រព្រឹត្តិ​ដ៏​ប្រសើរ កំពុង​ប្រឹក្សាគ្នា យ៉ាងនេះ​ដូច្នេះ នាយនេសាទ​កាន់ដម្បង​ប្រញាប់​មកដល់ភ្លាម។​ ហង្ស​ឈ្មោះ​សុមុខៈ លុះបាន​ឃើញ​នាយនេសាទ​នោះ​មកដល់ ក៏ឋិតនៅ​ខាង​មុខរាជហង្ស ហើយ​លួងលោម​រាជហង្ស​ដែល​កំពុងភ័យ រួចបាន​ស្រែកថា បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏​ប្រសើរ​ជាង​សត្វស្លាប ព្រះអង្គ​កុំភ័យឡើយ ព្រោះថា​បក្សី​ទាំងឡាយ​ប្រហែល​ព្រះអង្គ រមែង​មិន​ភ័យទេ ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ នឹងប្រកប​សេចក្តី​ព្យាយាម​ដ៏សមគួរ ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​ធម៌ ព្រះអង្គ​នឹងរួច​ចាកអន្ទាក់​ជាឆាប់ ដោយ​សេចក្តី​ព្យាយាម​នោះមិនខាន។

[២០៣] នាយនេសាទ​ បានឮសុភាសិត​របស់ហង្ស​ឈ្មោះ​សុមុខៈ​នោះហើយ ក៏​ព្រឺរោម បង្អោននូវ​អញ្ជលី ចំពោះ​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ​នោះថា អ្នកជា​បក្សីពោល​នូវភាសា​របស់​មនុស្ស ពោលពាក្យ​ដ៏ប្រសើរ បញ្ចេញ​នូវវាចា​ជារបស់​មនុស្ស ដែលអញ​មិន​ធ្លាប់​ឮ មិនធ្លាប់​ឃើញ។ បក្សីនេះ​ត្រូវជាអ្វី​នឹងអ្នក អ្នកជា​សត្វរួចហើយ​ ចូលមករក​សត្វជាប់ ពួកបក្សី​ហើរចោល​អស់ទៅ​ហើយ ម្តេចក៏​អ្នកក្រាញ​នៅតែ​ម្នាក់ឯង។

[២០៤] (ហង្សសេនាបតី…) ឱព្រានព្រៃជាសត្រូវនឹងបក្សី ឯរាជហង្ស​នោះជា​ព្រះរាជា​របស់ខ្ញុំ ខ្ញុំជា​សេនាបតី​របស់​រាជហង្ស​នោះ ខ្ញុំមិន​អាចលះ​ចោល​ស្តេចបក្សី​នោះ ក្នុងកាល​មានសេចក្តី​អន្តរាយ​ទេ។ ព្រះរាជា​របស់ខ្ញុំ​នេះ ជាម្ចាស់​នៃពួក​ហង្សដ៏ច្រើន កុំ​ដល់នូវ​សេចក្តី​វិនាស​តែម្នាក់​ឯងឡើយ បពិត្រ​នាយនេសាទ​ជាសំឡាញ់​ ព្រោះថា រាជ​ហង្សនេះ​ជាម្ចាស់ ខ្ញុំតែង​ត្រេកអរ​រីករាយ (ក្នុងសំណាក់​រាជហង្ស​នោះ)។

[២០៥] (ព្រានព្រៃ…) ម្នាលសត្វហង្ស អ្នកណា​ បានគោរព​ដុំអាហារ (ដែលបាន​អំពីម្ចាស់) អ្នកនោះ​ឈ្មោះថា ប្រព្រឹត្តធម៌​ដ៏ប្រសើរ យើងនឹង​លែងនូវម្ចាស់​របស់អ្នក​នោះ អ្នកទាំង​ពីរ ចូរទៅតាម​ស្រួលចុះ។

[២០៦] (ហង្សសេនាបតី…) នែសំឡាញ់ បើលោកដាក់​អន្ទាក់ពួក​ហង្ស និងបក្សី​ដ៏សេស ដោយ​សេចក្តី​ព្យាយាម​របស់ខ្លួន យើងខ្ញុំ​នឹងទទួល​នូវ​អភយទាន​នេះ របស់​លោក បើ​លោក​មិនដាក់​អន្ទាក់​ពួកហង្ស និង​បក្សី​ដ៏សេស ដោយ​សេចក្តី​ព្យាយាម​របស់​ខ្លួនទេ បពិត្រ​នាយនេសាទ លោក​មិនមែន​ជាធំ កាល​លែងនូវ​យើងខ្ញុំ ឈ្មោះថា ធ្វើនូវការ​លួច។

[២០៧] លោកជាបុគ្គលស៊ីឈ្នួលរបស់ព្រះរាជាណា លោកចូរ​នាំយើងខ្ញុំ ឲ្យ​ដល់​​ទៅ​ព្រះរាជា​នោះតាម​ប្រាថ្នាចុះ ព្រះរាជា​ព្រះនាម​សំយមៈ នឹងធ្វើ​តាមគាប់​ព្រះទ័យ​ក្នុង​ព្រះរាជ​និវេសន៍​នោះ។

[២០៨] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) លុះហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ​ និយាយ​យ៉ាងនេះ​ហើយ នាយ​នេសាទ ក៏យក​ដៃស្ទួយ​នូវ​ហង្សទាំងពីរ ដែលមាន​សម្បុរ និងស្បែក​ដូចមាស ហើយ​ដាក់ទៅ​ក្នុងទ្រុង។ ព្រានព្រៃ​បាននាំ​យកបក្សី​ឈ្មោះ​សុមុខៈ ១ ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ ១ ទាំងពីរ មានសម្បុរ​ដ៏ភ្លឺផ្លេក ទំនៅ​ក្នុងទ្រុង​នោះហើយ​ចៀសចេញទៅ។

[២០៩] រាជហង្សឈ្មោះធតរដ្ឋៈ ដែលព្រានព្រៃ​កំពុងនាំទៅ បាន​ពោលពាក្យ​នេះ នឹង​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈថា ម្នាលសុមុខៈ​ ខ្ញុំខ្លាច (សេចក្តីស្លាប់) នែនាង​បក្សីឈ្មោះ​សុហេមា ដែលមាន​សម្បុរ​ដូចមាស មានភ្លៅ​ប្រកប​ដោយលក្ខណៈ​ខ្លាំងណាស់ តែនាង​សុហេមា​បានដឹង​ថា គេសម្លាប់​នូវយើង​ទាំងពីរ​ហើយ មុខជា​នឹងសម្លាប់​នូវខ្លួន​ដែរ។ ម្នាល​សុមុខៈ នាងបក្សី​ឈ្មោះ​សុហេមា ជាធីតា​នៃ​បាកហង្ស ដែលមាន​ស្បែកល្អ​ដូចមាស ជាសត្វ​កំព្រា ទួញយំ​ដោយពិត ដូចជា​ក្រៀលញី ទួញយំ​ប្រប​ឆ្នេរសមុទ្រ​ដូច្នោះ។

[២១០] (ហង្សសេនាបតី…) ព្រះអង្គជាធំជាងហង្ស មានគុណ​ប្រមាណ​មិនបាន ជាម្ចាស់​នៃហ្វូង​ហង្ស​ជាច្រើន​យ៉ាងនេះ​ហើយ សោកស្តាយ​នូវមេហង្ស​មួយ ការយំនេះ ហាក់ដូច​ជាមិន​សមគួរ​ដល់ព្រះអង្គ​ដែលមាន​ប្រាជ្ញា​ឡើយ។ ព្រះអង្គ​សោកស្តាយ ព្រោះ​តែស្រ្តី​ទាំងឡាយ ធម្មតា ស្រ្តីទាំងឡាយ​ដូចជា​ខ្យល់កួច​យក​នូវក្លិន​ទាំងល្អ ទាំង​អាក្រក់​ទាំង​ពីរ ឬដូច​ជាក្មេង​ល្ងង់ ចាប់យក​ផ្លែឈើ​ទាំងខ្ចី​ទាំងទុំ ពុំនោះ​សោត ដូចមនុស្ស​ខ្វាក់ ជា​អ្នក​ស្រេកឃ្លាន កាន់​យក​អាមិសៈ (ទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់)។ ព្រះអង្គ​មិនដឹង​នូវការ​វិនិច្ឆ័យ​ក្នុង​ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ ដូចជា​មនុស្ស​ល្ងង់ ប្រាកដ​ដល់​ទូលព្រះបង្គំ លុះ​ដល់​កាល​ជាទីស្លាប់ នៅតែ​មិនដឹង​អំពើ​ដែលគួរ​ធ្វើ និងមិន​គួរធ្វើ​ឡើយ។ ព្រះអង្គ​ជាបុគ្គល​ឆ្កួត​ពាក់​កណ្តាល និយាយ​ផ្តេសផ្តាស ព្រោះថា ព្រះអង្គ​សំគាល់​នូវស្រី្ត​ទាំងឡាយ​ថា​ប្រសើរបំផុត ព្រោះថា ស្ត្រីទាំងនេះ​ជាសាធារណៈ​ដល់​ជនច្រើន ដូចជា​រោងសុរា ជា​សាធា​រណៈ​ដល់ពួក​អ្នកលេង។ មួយទៀត ស្ត្រីទាំងនេះ មាន​មាយា​ដូចជា​ថ្ងៃបណ្តើរ​កូន ជាទី​សោយ​សោក ជាទីកើត​នៃរាគ ជាទី​ឧបទ្រព ស្រ្តីទាំងនេះ មាន​អធ្យាស្រ័យ​ដ៏រឹងរូស ជាចំណង​សម្រាប់​ចង ជាអន្ទាក់​នៃសេចក្តី​ស្លាប់ ជាគុហា​សម្រាប់នៅ (របស់​មច្ចុរាជ) បុរសណា ទុកចិត្ត​ក្នុងស្រ្តី​ទាំងនោះ បណ្តា​បុរស​ទាំងឡាយ បុរស​នោះ​ឈ្មោះថា បុរស​ថោកទាប។

[២១១] (រាជហង្ស…) (វត្ថុ គឺស្រី្ត) ណា ដែលពួក​ជនអ្នកចំរើន​ដោយបា្រជ្ញា បញ្ញត្ត​ហើយ បុគ្គលណា គួរ​តិះដៀល​នូវស្រ្តី​នោះបាន ធម្មតា ស្រ្តីទាំងឡាយ​មានគុណ​ច្រើន ហើយ​កើតឡើង​ក្នុងលោក (មុនគេ)។ ល្បែង​គេតាំង​ទុក​ក្នុងស្រ្តីទាំង​នោះ​ សេចក្តី​ត្រេកអរ​ក៏តាំង​នៅក្នុង​ស្រ្តីទាំង​នោះដែរ ពូជទាំងឡាយ​រមែង​លូតលាស់​ឡើង​ក្នុង​ស្រ្តីទាំងនោះ គឺ​ពួកសត្វ​ទាំងអស់ តែងកើត (ត្រូវអាស្រ័យ​ស្ត្រីទាំងនោះ) បុរស​ដូចម្តេច ប្តូរ​ជីវិតដោយ​ជីវិត​ហើយ គប្បី​នឿយណាយ​ក្នុងស្រី្ត​ទាំងនោះ។ ម្នាល​សុមុខៈ អ្នកឯង​ហ្នឹងហើយ មិន​មែនជា​អ្នកដទៃ រមែង​ប្រកប​ក្នុងប្រយោជន៍​ចំពោះ​ពួកស្រ្តី ភ័យ​កើត​ឡើង​ដល់អ្នក​ក្នុងថ្ងៃនេះ គំនិត​របស់អ្នក​ក៏កើតឡើង​ដោយ​សេចក្តី​ភ័យ។ ជន​ទាំងអស់ ដល់​នូវសេចក្តី​សង្ស័យ ក្នុងជីវិត ហើយជា​អ្នករន្ធត់ ប្រឹងអត់​ទ្រាំនូវ​សេចក្តីខ្លាច ចំណែក​ពួកបណ្ឌិត ជាអ្នក​ឋិតនៅ​ក្នុងទី​ដ៏ប្រសើរ តែងប្រកប​ក្នុងប្រយោជន៍​ដែលគេ​ប្រកប​បាន​ដោយក្រ។ ព្រះរាជា​ទាំងឡាយ តែងប្រាថ្នា​នូវមន្ត្រី​ដែលមាន​សេចក្តី​ក្លៀវក្លា ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ការពារ​នូវ​អន្តរាយ​នេះ ព្រោះមន្ត្រី​ដែលក្លៀវក្លា រមែង​ឃាត់នូវ​សេចក្តី​អន្តរាយ និង​ការពារ​នូវខ្លួន​បាន។ ពួកពិសេស​របស់​ព្រះរាជា កុំវះនូវ​យើងក្នុង​រោងគ្រួ ក្នុងថ្ងៃនេះ យ៉ាងណា (អ្នក​ចូរធ្វើ) យ៉ាង​នោះចុះ ដ្បិត​សម្បុរស្លាប​សម្លាប់អ្នក (និង) យើង ដូច​ផ្លែឫស្សី​សម្លាប់​នូវដើម​ឫស្សី។ អ្នករួច (ជាមួយ​នឹងយើង) ហើយ​មិន​ចង់ហើរ​ទៅ ចូលមក​រកចំណង​ដោយខ្លួន​ឯងវិញ​ ថ្ងៃនេះ អ្នកនោះ​ដល់នូវ​សេចក្តី​សង្ស័យ (ក្នុង​ជីវិត) អ្នកចូរ​កាន់យក​នូវ​ប្រយោជន៍​ចុះ កុំបានតែ​មាត់ឡើយ។

[២១២] អ្នកនោះ ចូរប្រកបព្យាយាមដ៏សមគួរ ប្រកប​ដោយធម៌ ប្រព្រឹត្ត​នូវការ​ស្វែងរក​នូវជីវិត​ឲ្យដល់យើង ដោយ​ព្យាយាម​របស់​អ្នកចុះ។

[២១៣] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះអង្គដ៏ប្រសើរជាង​សត្វស្លាប ព្រះអង្គ​កុំខ្លាច​ឡើយ ដ្បិត​សត្វទាំងឡាយ​ប្រហែល​ព្រះអង្គ រមែង​មិនខ្លាច ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំនឹង​ប្រកបនូវ​ព្យាយាម​ដ៏សមគួរ ប្រកប​ដោយធម៌ ព្រះអង្គ​នឹងរួច​ចាកអន្ទាក់​យ៉ាងឆាប់​ដោយ​ព្យាយាម​របស់​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ។

[២១៤] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ព្រានព្រៃនោះ បានចូលទៅកាន់​ទ្វារព្រះរាជ​វាំងទាំង​អម្រែក​ ហង្ស (ពោលថា) អ្នកទាំងឡាយ ចូរក្រាប​ទូល​ព្រះរាជា​ថា ខ្ញុំជា​រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​​នេះមក​ហើយ។

[២១៥] ព្រះរាជា ព្រះនាមសំយមៈ ទតឃើញហង្ស​ទាំងពីរ​នោះ ប្រាកដ​ស្មើដោយ​បុណ្យ​ដែល​សន្មតថា មាន​លក្ខណៈ​ល្អ ទ្រង់ត្រាស់​ទៅ​នឹងពួក​អាមាត្យ​ថា អ្នកទាំងឡាយ ចូរ​ឲ្យសំពត់ បាយ ទឹក និងភោជន ដល់នាយ​ពា្រន ចូរបំពេញ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ដោយ​ប្រាក់​ដែល​ព្រាននេះ​ប្រាថ្នាចុះ។

[២១៦] ព្រះរាជាក្នុងដែនកាសី ទ្រង់បានទតឃើញព្រានព្រៃ​មានចិត្ត​រីករាយ ទ្រង់​ត្រាស់​យ៉ាងនេះ​ថា ម្នាល​ខេមកៈ​ជាសំឡាញ់ បើ​ស្រះបោក្ខរណី​ពេញពាស​ដោយពួក​ហង្ស។ អ្នកមានដៃ​កាន់អន្ទាក់ ចូលទៅ​រកហង្ស​ដែលឋិត​នៅក្នុង​កណ្តាល​នៃពួកហង្ស​ដ៏រុង​រឿង ដោយ​ប្រការ​ដូចម្តេច អ្នក​ចាប់ហង្ស​ដ៏ឧត្តម​ដែលនៅ​លាយឡំ​ដោយ​ពួកហង្ស​ជាញាតិ ដោយ​ប្រការ​ដូចម្តេច។

[២១៧] (ព្រានព្រៃ…) កាលទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ចូលទៅ​កាន់ទី​ជាទី​កាន់យក​នូវ​ចំណី (របស់ហង្ស) ថ្ងៃនេះ ជារាត្រីគំរប់ ៧ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ស្វែងរក​នូវស្នាមជើង​នៃហង្ស​នោះ ឥតមាន​ធ្វេសប្រហែស អាស្រ័យ​នៅតែ​ក្នុងពាង។ លុះទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បាន​ឃើញស្នាម​ជើងនៃ​រាជហង្ស​នោះ ត្រាច់ស្វែង​រកទី​ជាទីកាន់​យកចំណី​ហើយ ទើបទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ បាន​ដាក់អន្ទាក់​ក្នុងទីនោះ រួច​ចាប់យក​រាជហង្ស​នោះ ដោយ​ឧបាយ​យ៉ាងនេះ។

[២១៨] (ព្រះរាជា…) ម្នាលនាយព្រាន បក្សីនេះ ចុះហេតុអ្វី​ក៏បានជា​អ្នកពោលថា បក្សី​មួយ ចិត្តរបស់​អ្នក​ប្រែប្រួល​ឬ ឬមួយ​អ្នកប្រាថ្នា​ដូចម្តេច​វិញ។

[២១៩] (ព្រានព្រៃ…) ឆ្នូតក្រហមល្អ ភ្លឺរុងរឿង ឋិតនៅ​ផ្ទាល់នឹង​ទ្រូង​នៃហង្ស​ណា ហង្សនោះ បានចូល​មកជាប់​អន្ទាក់​របស់ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ចំណែក​បក្សី​ដែល​ភ្លឺផ្លេកនេះ មិនបាន​ជាប់​អន្ទាក់ទេ ចំរើននូវ​អរិយធម៌ បានឈរ​និយាយ​វាចាជា​របស់​មនុស្ស​នឹងបក្សី​ដែល​ជាប់ចំណង​កំពុងតែ​ក្តៅក្រហាយ (ដោយទុក្ខ)។

[២២០] (ព្រះរាជា…) ម្នាលសុមុខៈ ឥឡូវនេះ អ្នកឈរ​ទល់ចង្កា (បិតមាត់) តើ​ព្រោះ​ហេតុអ្វី ឬក៏អ្នក​មកកណ្តាល​បរិស័ទ​របស់​យើងហើយ មាន​សេចក្តី​ភ័យខ្លាច ទើប​មិនពោល។

[២២១] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះអង្គ ជាធំក្នុងដែនកាសី ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ មិនមែន​ខ្លាច ព្រោះ​តែចូល​មកកាន់​បរិស័ទ​របស់​ព្រះអង្គទេ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ មិនមែន​ជា​នឹងមិន​និយាយ​ព្រោះខ្លាចទេ កាលបើ​មានហេតុ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ​ហើយ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ មុខជា​នឹង (បញ្ចេញ) នូវវាចា។

[២២២] (ព្រះរាជា…) យើងមិនឃើញទាហាន មិនឃើញ​ពលរថ មិនឃើញ​ពល​ថ្មើរជើង មិនឃើញ​ខែល មិនឃើញ​ជនអ្នក​កាន់អម្បែង មិនឃើញ​ជនអ្នក​ពាក់អាវក្រោះ មិនឃើញ​អ្នកកាន់​ធ្នូ​របស់អ្នក​ឡើយ។ ម្នាលសុមុខៈ យើងមិន​ឃើញប្រាក់ ឬមាស ឬ​នគរ ដែលគេ​សាងល្អ​ហើយ ជានគរ​មានគូ​ដ៏ដេរដាស មិនងាយ​ទៅមកបាន ជានគរ​មាន​ប៉ម និងក្លោងទ្វារ​ដ៏មាំទេ ជាកន្លែង​ដែលអ្នក​ចូលទៅ​ហើយ មិនខ្លាច​នូវហេតុ​ដែល​គេគួរខ្លាច។

[២២៣] (ហង្សសេនាបតី…) ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ មិនត្រូវ​ការដោយ​ទាហាន ដោយ​នគរ ឬ​ដោយ​ទ្រព្យទេ ពួកទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ តែងទៅ​កាន់ផ្លូវ​តាមផ្លូវ មិនមែន​ជាផ្លូវដែល​ព្រះអង្គ​ទៅបាន​ទេ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ត្រាច់ទៅ​ឰដ៏អាកាស។ ព្រះអង្គ​បានទ្រង់​ឮហើយថា ពួកទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ជាបណ្ឌិត មានប្រាជ្ញា​ដ៏ល្អិត ជាអ្នក​គិតនូវ​អាថ៌កំបាំង បើព្រះអង្គ​ប្រតិស្ថាន​ក្នុងសច្ចៈ ពួកទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​នឹងពោល​នូវវាចា​ដែលមាន​ប្រយោជន៍។ ឯវាចា​ជា​​សុភាសិត ដែល​ព្រះអង្គ​មិនមាន​សច្ចៈ ជាបុគ្គល​មិនប្រសើរ​បានពោល​ដល់​ព្រានព្រៃ ជា​អ្នក​ល្មោភ​និយាយ​កុហកដែរ នឹងធ្វើ​ដូចម្តេច។

[២២៤] ព្រះអង្គបានឲ្យគេធ្វើស្រះបោក្ខរណីឈ្មោះ​ខេមានោះ តាម​សំដីនៃ​ពួក​ព្រាហ្មណ៍ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះអង្គ​ឲ្យគេ​ឃោសនា​នូវអភ័យ​គ្រប់ទិស​ទាំង ១០ នេះ។ ថាបើក​ឲ្យសត្វ​បក្សីចុះកាន់​ស្រះបោក្ខរណី​ដែលមាន​ទឹកដ៏​ថ្លាស្អាត​ចុះ ដ្បិតមានវត្ថុ​សម្រាប់​ទំពាស៊ី ក្នុង​ស្រះនោះ​ជាច្រើន ទាំងមិន​មានការ​បៀតបៀន​នូវពួក​សត្វបក្សី​ក្នុងស្រះ​នោះទេ។ ពួកទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​បានឮ​នូវអភ័យ​នេះ ដែលព្រះអង្គ​ឲ្យ​ឃោសនា​ហើយ បានជា​មកក្នុង​សំណាក់​នៃព្រះអង្គ ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ទាំងនោះ ជាប់​ដោយ​អន្ទាក់​របស់​ព្រះអង្គ នេះហើយ​ជាសំដី​កុហក​របស់​ព្រះអង្គ។ បុគ្គល​ធ្វើនូវ​មុសាវាទ​ផង នូវសេចក្តី​លោភ គឺសេចក្តី​ប្រាថ្នាដ៏​លាមក​ផង ឲ្យជាប្រធាន​ រមែង​កន្លងនូវ​បដិសន្ធិ​ក្នុងលោក​ទាំងពីរ ហើយចូល​ទៅកាន់​ទីមិនមាន​សេចក្តី​ត្រេកអរ (នរក)។

[២២៥] (ព្រះរាជា…) ម្នាលសុមុខៈ យើងមិនមែនប្រទូស្ត​អ្នកទេ យើង​មិនមែន​ចាប់អ្នក ព្រោះសេចក្តី​លោភទេ យើងបាន​ឮថា អ្នកទាំងឡាយ ជាបណ្ឌិត មានប្រាជ្ញាដ៏​ល្អិត ជា​អ្នកគិតនូវ​អាថ៌កំបាំង។ ធ្វើម្តេចហ្ន៎ ហង្សទាំង​ឡាយបាន​មកក្នុង​ទីនេះ ពោលនូវ​វាចា​មានប្រយោជន៍ ម្នាល​សុមុខៈ​ជាសំឡាញ់ ព្រោះហេតុនោះ បានជា​យើងប្រាប់នាយ​នេសាទ​នេះ ឲ្យចាប់ (អ្នក)។

[២២៦] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះអង្គជាធំក្នុងដែនកាសី យើងទាំងឡាយ ជាសត្វ កាលបើ​ជីវិតចូល​ទៅរក (សេចក្តីស្លាប់) ហើយ ដល់​នូវកាល​កំណត់​ដែល​ត្រូវ​ស្លាប់​​ហើយ ពោលនូវ​ពាក្យដែល​មាន​ប្រយោជន៍​មិនបានទេ។ បុគ្គលណា សម្លាប់​ម្រឹគដោយ​ម្រឹគ ឬបក្សី​ដោយបក្សី ម្យ៉ាងទៀត បៀតបៀន​នូវបុគ្គល​ដែលមាន​ឈ្មោះល្បី ដោយរបស់​ដែលមាន​ឈ្មោះល្បី អំពើអ្វី​ដែលអាក្រក់​ជាងអំពើ​របស់បុគ្គល​នោះទៅ​ទៀត។ បុគ្គល​ណា និយាយ​សំដីដ៏​ប្រសើរ ប៉ុន្តែជា​បុគ្គលមិន​ប្រព្រឹត្តធម៌​ដ៏ប្រសើរ បុគ្គលនោះ រមែង​ឃ្លាតចាក​លោកទាំង​ពីរ គឺលោកនេះ និង​លោកខាង​មុខ។ បុគ្គល​ដែលបាន​​នូវយស មិនគួរ​ស្រវឹង ដល់នូវ​ការសង្ស័យ​ក្នុងជីវិត មិនគួរ​ទុក្ខលំបាក​ឡើយ គួរព្យាយាម​ក្នុង​កិច្ច​ទាំងឡាយ​ផង គួរបិទ​នូវប្រហោង គឺ (ទោស) ទាំងឡាយ​ផង។ ពួកបុគ្គល​ណា ចំរើនដោយ​គុណ ដល់កាល​កំណត់​ដែលត្រូវ​ស្លាប់ មិនល្មើស​ធម៌ ទាំងបាន​ប្រព្រឹត្តធម៌ ក្នុងលោកនេះ ពួកបុគ្គល​នោះ រមែងទៅកើត​ក្នុងត្រៃត្រឹង្ស​យ៉ាងនេះ។​ បពិត្រ​ព្រះអង្គជា​ធំក្នុង​ដែនកាសី ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ព្រះសណ្តាប់​នូវពាក្យ​នេះហើយ សូមរក្សា​នូវធម៌​ក្នុងព្រះអង្គ​ចុះ ម្យ៉ាងទៀត សូមព្រះអង្គ​ទ្រង់ដោះលែង​នូវរាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ ដ៏ប្រសើរ​លើស​ជាងពួក​ហង្ស។

[២២៧] (ព្រះរាជា…)​ ពួកអ្នកបំរើ ចូរនាំមកនូវទឹក (សម្រាប់​លាងជើង) ផង នូវប្រេង​សម្រាប់​លាបជើងផង នូវអាសនៈ​ដែលមាន​ថ្លៃច្រើនផង យើងនឹង​ដោះនូវរាជ​ហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​ដ៏មានយស​ចេញអំពី​ទ្រុង។ ម្យ៉ាងទៀត ហង្សណា កាលបើ​ព្រះរាជា​បាន​សេចក្តីសុខ ខ្លួនក៏​បានសេចក្តី​សុខដែរ ព្រះរាជា​បានសេចក្តី​ទុក្ខ ខ្លួនក៏បាន​សេចក្តីទុក្ខ​ដែរ យើងនឹង​លែងនូវ​ហង្សនោះ ជា​សេនាបតី ជាអ្នក​ប្រាជ្ញ មានប្រាជ្ញា​ល្អិត អ្នកគិត​នូវ​អាថ៌កំបាំង។ បុគ្គល​បែបនេះ ទើបគួរ​បរិភោគ​ដុំបាយ​របស់ម្ចាស់​បាន ដូចជាហង្ស​សេនា​បតី​ឈ្មោះ​សុមុខៈ​នេះ ជាសំឡាញ់​មានជីវិត​ស្មើនឹង​ស្តេច។

[២២៨] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) រាជហង្សឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ បានចូល​ទៅទំ​លើតាំង ជាវិការៈ​នៃ​មាសសុទ្ធ​មានជើងប្រាំ ជាទី​រីករាយ​នៃចិត្ត ជាតាំង​ដ៏រលីង ក្រាលដោយ​សំពត់​អ្នក​ដែនកាសី។ ចំណែក​ហង្សសេនាបតី ឈ្មោះ​សុមុខៈ បានចូល​ទៅទំ​លើ​កៅអី​ជាវិការៈ​នៃ​មាសសុទ្ធ ដែលពាស​ដោយស្បែក​ខ្លា ក្នុងទីជា​លំដាប់​នៃ​រាជហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ។ ពួកអ្នក​ដែនកាសី​ជាច្រើន បាននាំយក​នូវភោជន​មានរស​ដ៏ប្រសើរ ដែលគេ​បញ្ជូន​ទៅថ្វាយ​ព្រះរាជា ដោយ​ភាជន៍​ជាវិការៈ​នៃមាស​ទាំងឡាយ ហើយក៏​បង្អោនទៅ​ដល់​ហង្សទាំង​នោះ។

[២២៩] រាជហង្សឈ្លាសវៃក្នុងបដិសណ្ឋារធម៌ លុះបានឃើញ​ទឹក និង​ភោជន​ដ៏​ប្រសើរ​ដែលគេ​នាំមក ដែល​ព្រះរាជា​ក្នុងដែន​កាសី​ទ្រង់បញ្ជូន​មកហើយ សួរក្នុង​កាល​ជា​លំដាប់​នោះថា ព្រះអង្គ​ទ្រង់បាន​សេចក្តីសុខ​ស្រួលដែរឬ ព្រះអង្គ​មិនមាន​ជម្ងឺដម្កាត់​អ្វី​ទេឬ ព្រះអង្គ​គ្រប់គ្រង​ដែនដ៏​ធំទូលាយ​នេះ ដោយ​ធម៌ដែរឬ។

[២៣០] (ព្រះរាជា…) ម្នាលហង្ស យើងមានសេចក្តីសុខ​ស្រួលដែរ ម្នាលហង្ស យើង​មិនមាន​ជម្ងឺដម្កាត់អ្វីទេ យើងគ្រប់គ្រង​ដែនដ៏ធំ​ទូលាយ​នេះ​ត្រឹមត្រូវ​ដោយធម៌​ហើយ។

[២៣១] (រាជហង្ស…) ទោសតិចតួចរបស់ព្រះអង្គ​មិនមាន​ក្នុងពួក​អាមាត្យទេ​ឬ អាមាត្យ​ទាំងនោះ មិនអាល័យ​ក្នុងជីវិត​ចំពោះ​ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ​របស់ព្រះអង្គ​ទេឬ។

[២៣២] (ព្រះរាជា…) ទោសតិចតួចរបស់យើង មិនមាន​ក្នុងពួក​អាមាត្យទេ អាមាត្យ​ទាំងនោះ មិនអាល័យ​ក្នុងជីវិត​ចំពោះ​ប្រយោជន៍​ទាំងឡាយ​របស់​យើងទេ។

[២៣៣] (រាជហង្ស…) អគ្គមហេសីដែលមានជាតិស្មើនឹង​ព្រះអង្គ ជាស្រ្តី​ស្តាប់​បង្គាប់ ពោលនូវ​ពាក្យជាទី​ស្រឡាញ់ ប្រកប​ដោយបុត្ត រូប និងយស ជាស្រ្តី​លុះ​អំណាច​សេចក្តី​ប្រាថ្នារបស់​ព្រះអង្គទេឬ។

[២៣៤] (ព្រះរាជា…) អគ្គមហេសីដែលមានជាតិស្មើនឹងយើង ជាស្រ្តីស្តាប់​បង្គាប់ ពោល​នូវពាក្យ​ជាទី​ស្រឡាញ់ បានប្រកប​ដោយបុត្ត រូប និងយស ជាស្រ្តី​លុះ​អំណាច​សេចក្តី​ប្រាថ្នារបស់​យើង។

[២៣៥] (រាជហង្ស…) ព្រះអង្គមិនបៀតបៀនអ្នកដែន ដែលមិនមាន​ឧបទ្រព​អំពី​ទីណា គ្រប់គ្រង​ដោយ​អាការ​មិនរួសរាន់​តាមធម៌​ដ៏ស្មើទេឬ។

[២៣៦] (ព្រះរាជា…) យើងមិនបានបៀតបៀនអ្នកដែន ដែលមិន​មាន​ឧបទ្រព​អំពី​ទីណា គ្រប់គ្រង​ដោយការ​មិនរួសរាន់​តាមធម៌​ដ៏ស្មើ។

[២៣៧] (រាជហង្ស…) ព្រះអង្គទ្រង់បានគោរពពួកសប្បុរស វៀរបង់​ពួក​អសប្បុរស មិន​លះបង់​នូវធម៌ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​នូវអធម៌​ទេឬ។

[២៣៨] (ព្រះរាជា…) យើងបានគោរពនូវពួកសប្បុរស វៀរបង់​នូវពួក​អសប្បុរស យើងបាន​លះបង់​នូវអធម៌ ហើយ​ប្រព្រឹត្តតាម​ធម៌តែម្យ៉ាង។

[២៣៩] (រាជហង្ស…) បពិត្រក្សត្រ ព្រះអង្គទ្រង់រំពឹង​នូវកាល​ជា​អនាគត​ដ៏វែង​ដែរឬ ព្រះអង្គ​ស្រវឹង​ក្នុងអារម្មណ៍ ជាទីតាំង​នៃសេចក្តី​ស្រវឹងហើយ មិនតក់​ស្លុតនឹង​បរលោក​ទេឬ។

[២៤០] (ព្រះរាជា…) ម្នាលបក្សី យើងតែងប្រមើលមើល​នូវកាល​អនាគត​ដ៏វែង យើង​ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ ១០ ប្រការ មិនតក់ស្លុត​នឹងបរលោក​ឡើយ។ (ធម៌ ១០ ប្រការ គឺ) ទាន ១ សីល ១ បរិច្ចាគ ១ ភាពនៃចិត្តត្រង់ ១ ភាពនៃចិត្តទន់ ១ តបៈ គឺឧបោសថសីល ១ ការមិនក្រោធ ១ ការមិនបៀតបៀន ១ ខន្តី ១ កិរិយាមិនភា្លត់ ១។ យើងឃើញ​នូវ​កុសលធម៌​ទាំងនេះ ឋិតនៅ​ក្នុងខ្លួន លំដាប់នោះ បីតិ និង​សោមនស្ស​ជាច្រើន កើត​ឡើងដល់​យើង ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ។ ឯបក្សី​ឈ្មោះសុមុខៈ មិនបានគិត ហើយ​បញ្ចេញ​នូវវាចា​ដ៏​ទ្រគោះ ព្រោះ​តែមិនបាន​ដឹងច្បាស់​នូវការប្រទូស្ត​ក្នុងចិត្ត​របស់យើង។ បក្សីនោះ លុះខឹង​ហើយ ក៏បញ្ចេញ​នូវវាចា​ដ៏ទ្រគោះ ដោយ​ឥតគំនិត (ពោល) នូវទោស​ទាំងឡាយ​ដែល​មិនមាន​ក្នុងពួក​យើង ពាក្យនេះ​មិនមែនដូច​ពាក្យនៃ​បុគ្គល​មានប្រាជ្ញា (ពោលហើយ) ទេ។

[២៤១] (ហង្សសេនាបតី…) បពិត្រព្រះអង្គជាធំជាងពួកមនុស្ស ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ មាន​សេចក្តី​ភ្លាំងភ្លាត់​នោះ ព្រោះពោល​ពាក្យដោយ​រួសរាន់ពេក ដ្បិតកាល​ដែល​រាជហង្ស ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ ជាប់ចំណង ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​មានសេចក្តី​ទុក្ខដ៏ធំ។ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជា​រាជកុញ្ជរ ព្រះអង្គ (ជាទីពឹង) នៃពួក​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ ដូចជាបិតា (ជាទីពឹង) នៃកូន ឬដូច​ធរណី (ជាទីពឹង) នៃ​ពួកភូត សូមព្រះអង្គ​អត់ទោស​ដល់ទូល​ព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ទាំងឡាយ ដែល​ត្រូវសេចក្តី​ខុសគ្រប​សង្កត់។

[២៤២] (ព្រះរាជា…) យើងរីករាយចំពោះអ្នកយ៉ាងនេះ ព្រោះថា អ្នកមិនលាក់​នូវភាវៈ​នៃចិត្ត​ដ៏កំបាំង​របស់ខ្លួន ម្នាលបក្សី អ្នកបាន​ទំលាយ​ចោលនូវ​ចិត្តរឹងត្អឹង ម្នាល​បក្សី អ្នក​ជាសត្វមាន​ចិត្តត្រង់។

[២៤៣] រតនៈណាមួយ គឺប្រាក់ មាស កែវមុក្តា កែវពៃទូរ្យ​ជាច្រើន មាននៅ​ក្នុង​ព្រះរាជ​និវេសន៍​ក្នុងដែនកាសី។ មួយទៀត កែវមណី ស័ង្ខ (ជា​ទក្ខិណាវដ្ត) កែវមុក្តា (មាន​សណ្ឋាន​មូលដូច​ផ្លែកន្ទួតព្រៃ) សំពត់​ខ្លឹមចន្ទន៍​ក្រហម ស្បែកខ្លាឃ្មុំ ភណ្ឌៈ​ជាវិការៈ​នៃភ្លុក លោហៈក្រហម និង​លោហៈខ្មៅ​ដ៏ច្រើន យើងឲ្យ​នូវទ្រព្យ​ទាំងនេះ​ដល់អ្នក យើង​នឹង​លះបង់​នូវភាវៈ​ជាធំដល់​អ្នក។

[២៤៤] (រាជហង្ស…) បពិត្រព្រះអង្គដ៏ប្រសើរក្នុងរថ ព្រះអង្គ​បានគោរព ធ្វើ​សក្ការៈ (ដល់យើង​ទាំងឡាយ) ដោយពិត សូមព្រះអង្គ​ជាអាចារ្យ​របស់យើង ដែលជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ក្នុងធម៌​ទាំងឡាយ។ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាអាចារ្យ ព្រះអង្គ​បាន​អនុញ្ញាត បើក​យើងទាំង​ឡាយឲ្យ​ទៅដោយ​ស្រួលហើយ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាអ្នក​ទូន្មាននូវ​សត្រូវ យើង​ទាំង​ឡាយ សូមធ្វើ​ប្រទក្សិណ​នូវព្រះអង្គ ហើយទៅ​ជួបនឹង​ពួកញាតិ។

[២៤៥] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ព្រះរាជាក្នុងដែនកាសី ទ្រង់បានគិត បានប្រឹក្សា​នូវ​ហេតុដ៏​គួរតាម​ពិត ពេញ​មួយរាត្រី ហើយទ្រង់​អនុញ្ញាត​ឲ្យរាជហង្ស​ដ៏ប្រសើរ​ខ្ពង់ខ្ពស់​ជាង​ពួកហង្ស​ហើរទៅ។

[២៤៦] លំដាប់នោះ កាលដែលរាត្រីនោះអស់ហើយ ព្រះអាទិត្យ​ក៏រះឡើង កាល​ព្រះរាជា​ក្នុងដែនកាសី ទ្រង់កំពុង​ទតមើល សត្វហង្ស​ទាំងពីរ​ក៏ហើរ​ចេញទៅ​អំពី​ទីនៅ​របស់​ព្រះរាជា។

[២៤៧] ហង្សទាំងឡាយ លុះបានឃើញបក្សីហង្ស​ដ៏ប្រសើរ​ទាំងពីរនោះ មិនមាន​រោគ មកដល់​ហើយ ក៏ធ្វើនូវ​សម្លេងថា កេកាៗ ដូច្នេះ សូរសព្ទ​រំពងក៏​កើតឡើង។ បក្សី​ហង្សជា​អណ្ឌជាតិ​ទាំងនោះ មានចិត្ត​រីករាយ ព្រោះម្ចាស់​រួចហើយ ជាសត្វ​គោរព​ម្ចាស់ ជា​សត្វបាននូវ​ទីពឹង ក៏ចោមរោម​ម្ចាស់ដោយ​ជុំវិញ។

[២៤៨] ប្រយោជន៍គ្រប់យ៉ាងរបស់ពួកជនអ្នកមានមិត្តល្អ រមែង​ជា​ប្រយោជន៍​គួរ​ចំរើន ដូចហង្ស​ឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ និង​ហង្សឈ្មោះ​សុមុខៈ បានចូល​ទៅចួបនឹង​ពួកញាតិ។

[២៤៩] (កោសិយសេដ្ឋី ពោលថា) ខ្ញុំមិនមែនទិញ មិនមែន​លក់ទេ មួយទៀត ការសន្សំ​ទុករបស់​ខ្ញុំ ក៏មិនមាន​ក្នុងទី​នេះដែរ របស់នេះ មាន​ប្រមាណតិច មាន​សភាព​ដ៏ក្រ​ណាស់ បាយចំនួន​អង្ករមួយ​នាឡិនេះ មិនល្មម​ដល់ជន​ពីរនាក់ទេ។

[២៥០] (សក្កទេវរាជ ពោលថា) បុគ្គលគប្បីឲ្យវត្ថុតិច​អំពីវត្ថុតិច គួរឲ្យ​វត្ថុពាក់​កណ្តាល​អំពីវត្ថុ​ពាក់កណ្តាល គួរឲ្យ​វត្ថុច្រើន​អំពីវត្ថុ​ច្រើន ការមិនឲ្យ មិន​កើតទេ។ ម្នាល​កោសិយៈ ព្រោះហេតុ​នោះ យើងនិយាយ​នឹងអ្នក ចូរអ្នក​ឲ្យនូវ​ទានផង ចូរ​បរិភោគ​ផង អ្នកចូរ​ឡើងកាន់​អរិយមគ្គ ព្រោះថា បុគ្គល​អ្នកបរិភោគ​ម្នាក់ឯង មិនបាន​សេចក្តី​សុខទេ។

[២៥១] (ចន្ទទេវបុត្រ…) បុគ្គលណា កាលបើភ្ញៀវ​អង្គុយហើយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ម្នាក់ឯង ការបូជា​របស់​បុគ្គលនោះ ជាការ​ឥតអំពើ ទាំងការ​ព្យាយាម​ជាហេតុ​ឲ្យកើត​ទ្រព្យ (របស់​បុគ្គលនោះ) ក៏ឥត​អំពើដែរ។ ម្នាល​កោសិយៈ ព្រោះ​ហេតុនោះ យើង​និយាយ​នឹងអ្នក ចូរអ្នក​ឲ្យទាន​ផង ចូរបរិភោគ​ផង ចូរឡើង​កាន់​អរិយមគ្គ ព្រោះថា បុគ្គល​អ្នកបរិភោគ​ម្នាកឯង មិនបាន​សេចក្តី​សុខទេ។

[២៥២] (សុរិយទេវបុត្ត…) បុគ្គលណា កាលបើភ្ញៀវអង្គុយ​ហើយ មិន​បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ម្នាក់ឯង ការបូជា​របស់បុគ្គល​នោះ ជាការ​បូជា​ពិតមែន ទាំងការ​ព្យាយាម​ជា​ហេតុឲ្យ​កើតទ្រព្យ (របស់​បុគ្គលនោះ) ក៏ជា​ការព្យាយាម​ពិតមែន។ ម្នាល​កោសិយៈ ព្រោះ​ហេតុនោះ​ យើងនិយាយ​នឹងអ្នក ចូរអ្នក​ឲ្យទាន​ផង ចូរបរិភោគ​ផង ចូរឡើង​កាន់​អរិយមគ្គ ព្រោះថា បុគ្គល​អ្នកបរិភោគ​ម្នាក់ឯង មិនបាន​សេចក្តី​សុខទេ។

[២៥៣] (មាតលិទេវបុត្រ…) បុរសបូជាស្រះក្តី ទន្លេឈ្មោះ​ពហុកា ឬ​ស្រះបោក្ខរណី​ឈ្មោះ​គយាក្តី កំពង់ឈ្មោះ​ទោណៈ ឬកំពង់​ឈ្មោះ​តិម្ពរុក្តី ទន្លេដ៏​ធំមាន​ខ្សែទឹក​ដ៏រហ័ស​ក្តី។ ការបូជា​របស់បុរស​នោះក្នុង​ទីនោះ រមែងមាន (ផល) ទាំងការ​ព្យាយាម​ជា​ហេតុ​ឲ្យកើត​ទ្រព្យរបស់​បុរសនោះ ក្នុងទី​ទាំងនោះ ក៏មាន​ផលដែរ ព្រោះថា បុរស​នោះ កាល​បើភ្ញៀវ​អង្គុយ​នៅហើយ មិនគួរ​បរិភោគ​ភោជន​ម្នាក់ឯងទេ។ ម្នាល​កោសិយៈ ព្រោះ​ហេតុនោះ យើងនិយាយ​នឹងអ្នក ចូរអ្នក​ឲ្យទានផង បរិភោគ​ផង ចូរឡើង​កាន់​អរិយមគ្គ ព្រោះថា បុគ្គល​អ្នកបរិភោគ​ភោជន​ម្នាក់ឯង មិនបាន​សេចក្តី​សុខទេ។

[២៥៤] (បញ្ចសិក្ខទេវបុត្ត…) បុគ្គលណា កាលបើភ្ញៀវអង្គុយនៅហើយ បរិភោគ​ភោជន​ម្នាក់ឯង បុគ្គលនោះ​ឈ្មោះថា​លេបសន្ទូច​ដែលមាន​ខ្សែដ៏វែង ព្រមទាំង​ចំណង។ ម្នាល​កោសិយៈ ព្រោះ​ហេតុនោះ យើងនិយាយ​នឹងអ្នក ចូរអ្នក​ឲ្យទាន​ផង ចូរ​បរិភោគ​ផង ចូរឡើង​កាន់​អរិយមគ្គ ព្រោះថា បុគ្គល​អ្នកបរិភោគ​ម្នាក់ឯង មិនបាន​សុខទេ។

[២៥៥] (កោសិយសេដ្ឋី…) អើហ្ន៎ ព្រាហ្មណ៍ទាំងនេះ ពេញជា​មាន​សម្បុរល្អ​លើសលុប ចុះឆ្កែនេះ​របស់ពួកអ្នក ក្លែងខ្លួន​ឲ្យមាន​ពណ៌រុង​រឿងប្លែកៗ ព្រោះ​ហេតុអ្វី ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ អ្នកទាំង​ឡាយ​ចូរប្រាប់​យើង អ្នកទាំងឡាយ​ជាអ្វី។

[២៥៦] (ព្រះឥន្ទ្រ…) ព្រាហ្មណ៍ទាំងពីរនាក់ដែលមកក្នុងទីនេះ គឺ​ចន្ទទេវបុត្ត និង​សុរិយ​ទេវបុត្ត ចំណែក​ព្រាហ្មណ៍​នេះ គឺ​មាតលិទេវបុត្ត ដែលជា​ទេវសារថី ឯយើង​ជា​សក្កៈ ជាធំជាង​ពួកទេវតា​ក្នុងជាន់​តាវត្តឹង្ស ឯព្រាហ្មណ៍​នេះ គេហៅ​ថា​បញ្ចសិខៈ។

[២៥៧] ល្បែងទះដៃក្តី ស្គរសំភោរក្តី ស្គរតូច និងស្គរធំក្តី តែងញ៉ាំង​បញ្ចសិខ​ទេវបុត្ត​នេះ​ដែលដេក​លក់ ឲ្យភ្ញាក់​ឡើងបាន លុះ​បញ្ចសិខទេវបុត្ត​នោះ​ភ្ញាក់ឡើង​ហើយ រមែង​រីករាយ។

[២៥៨] ពួកជនណានីមួយ មានសេចក្តីកំណាញ់​ស្វិតស្វាញ ជាអ្នក​ប្រទេច​ផ្តាសានូវ​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ពួកជននោះ ដាក់ចុះ​នូវរាងកាយ គឺសរីរៈ​ក្នុង​លោកនេះ លុះ​បែក​ធ្លាយរាង​កាយហើយ រមែង​ទៅកើត​ក្នុងនរក។ ពួកជន​ណានីមួយ កាល​ប្រាថ្នានូវ​សុគតិ ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ គឺការ​សង្រួម និងការ​ចែករំលែក​នូវទាន ពួកជននោះ ដាក់ចុះ​នូវ​រាងកាយ គឺសរីរៈ​ក្នុងលោក​នេះ លុះបែក​ធ្លាយរាង​កាយ រមែងទៅ​កាន់សុគតិ។

[២៥៩] អ្នកជាញាតិរបស់យើងក្នុងជាតិមុន អ្នកនោះ​ឈ្មោះ​កោសិយៈ ជាបុគ្គល​កំណាញ់ មានធម៌​ដ៏លាមក យើងមក​ក្នុងទីនេះ ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់អ្នក​តែម្យ៉ាងថា ញាតិ​របស់យើង​ដែលមាន​ធម៌ដ៏​លាមក កុំទៅកាន់​នរក​ឡើយ។​

[២៦០] (កោសិយៈសេដ្ឋី…) អ្នកទាំងឡាយនោះ ជាអ្នកប្រាថ្នានូវ​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្ញុំដោយ​ពិត ព្រោះថា អ្នកទាំងឡាយ​បានប្រៀន​ប្រដៅ​ខ្ញុំដោយ​ល្អ ខ្ញុំនោះ​នឹងធ្វើ​តាមពាក្យ​ទាំង​អស់ ដែលអ្នក​ទាំងឡាយ​ជាអ្នក​ស្វែងរក​ប្រយោជន៍ បាន​ពោលហើយ​ដូច្នោះ។ ខ្ញុំនោះ​វៀរចាក​សេចក្តី​កំណាញ់ ក្នុងថ្ងៃ​នេះឯង ខ្ញុំមិន​ធ្វើអំពើ​អាក្រក់​តិចតួច ខ្ញុំមិន​មែន​ជាមិនឲ្យ​វត្ថុតិច​តួចទេ បើខ្ញុំមិន​ទាន់បាន​ឲ្យ​ទានទឹក មិនផឹក​នូវទឹកទេ។ បពិត្រ​ព្រះវាសវៈ កាលខ្ញុំ​ឲ្យទាន​សព្វកាល​យ៉ាងនេះ ភោគៈ​ទាំងឡាយ​របស់ខ្ញុំ មុខជា​នឹង​អស់ទៅ បពិត្រ​សក្កៈ តអំពី​នេះទៅ ខ្ញុំនឹង​លះនូវ​កាម​ទាំងឡាយ តាមចំណែក ហើយ​បួស។

[២៦១] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ពួកទេវធីតានោះ ដែលទេវរាជ​រក្សាហើយ ក៏រីករាយ​លើភ្នំ​គន្ធមាទន៍​ដ៏ប្រសើរ ដែលជា​ភ្នំខ្ពង់ខ្ពស់ គ្រានោះ ឥសីដ៏​ប្រសើរ ជាអ្នក​អាចទៅកាន់​លោក​ទាំងអស់ បានកាន់យក​នូវផ្កា​ទុមវរសាខា ដែល​រីកស្គុះស្គាយ និមន្តមក។ ផ្កានោះ ជាផ្កា​ស្អាត មានក្លិន​ក្រអូប ដែលពួក​ទេវតាក្នុង​ជាន់​ត្រៃត្រឹង្ស​ធ្វើសក្ការៈ​ហើយ ជាផ្កាដ៏​ឧត្តម ដែលពួក​ទេវតាដ៏​ប្រសើរ​សេពហើយ ពួកមនុស្ស​ដទៃក្តី ពួក​អសុរក្តី វៀរលែងតែ​ពួកទេវតា មិនដែល​បានឡើយ ព្រោះថា ផ្កានោះ ជាប្រយោជន៍​ដ៏សមគួរ​ដល់ (ពួកទេវតា​ទាំងនោះ)។ លំដាប់នោះ នារីទាំងបួន ដែលជា​ធំលើស​អស់ពួកស្រី មានស្បែក​ភ្លឺដូច​មាស ឈ្មោះ​អាសា ១ សទ្ធា ១ សិរី ១ ហិរី ១ បាន​ក្រោកឡើង ហើយទូល​សួរនារទ​តាបស ជាអ្នក​ប្រាជ្ញ ទាំងជា​ព្រាហ្មណ៍​ដ៏ប្រសើរ​ដូច្នេះថា បពិត្រ​មហាមុនី​ដ៏ប្រសើរ បើផ្កា​បរិច្ឆត្តព្រឹក្ស​នេះ លោកមិន​ឧទ្ទិស (អ្នកណាទេ) សូមលោក​ឲ្យដល់​ពួកយើង គតិ (នៃចិត្ត) ទាំងពួង សូម​សម្រេច​ដល់លោក ទោះបី​លោក ក៏សូម (ឲ្យមាន​មេត្តា) ចំពោះ​ពួកយើង ដូចជា​ព្រះវាសវៈ​ដែរ។ នារទតាបស បានឃើញ​ពួកនារី​មកសុំ​នូវផ្កានោះ ក៏ពោលថា នាងនិយាយ​នូវពាក្យ​នាំឲ្យ​បង្កជំលោះ ប្រយោជន៍​តិចតួច​ដោយផ្កាឈើ​ទាំងនេះ មិន​មាន​ដល់យើង​ទេ នាងណា ដែល​ចម្បងជាង​នាងទាំងឡាយ នាងនោះ ចូរប្រដាប់​ផ្កានេះ​ចុះ។

[២៦២] (ពួកទេវធីតា…) បពិត្រនារទតាបស​ដ៏ឧត្តម សូមលោក​រមិលមើល​នូវពួក​យើងចុះ បើលោក​ប្រាថ្នានឹង​ឲ្យដល់​នាងណា សូមលោក​បោះផ្កា​នោះសំដៅ​ទៅ​នាងនោះ បពិត្រ​នារទតាបស ព្រោះថា​ បណ្តាពួកយើង បើលោក​ឲ្យដល់​នាងណា នាង​នោះឯង យើង​សន្មតថា ប្រសើរ​បំផុត​ជាងគេ។

[២៦៣] (នារទតាបស…) នែនាងមានខ្លួនដ៏ល្អ សំដីនេះ​មិនគួរទេ បុគ្គល​ដូចម្តេច ដែល​ហៅថា​ព្រាហ្មណ៍ បុគ្គល​ដូចម្តេច គួរពោល​ពាក្យដែល​នាំបង្ក​ជំលោះ បើនាងទាំង​ឡាយ​មិនដឹង​ធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់​ក្នុងលោក​នេះទេ ចូរទៅ​សួរព្រះឥន្ទ្រ ដែលជា​ធំជាងពួក​ទេវតា​ចុះ។

[២៦៤] ពួកទេវធីតាទាំងនោះ ដែលនារទតាបស​បានពោល​យ៉ាងនេះ​ហើយ ក៏មាន​ចិត្តក្រេវក្រោធ​យ៉ាង​ក្រៃលែង ជាស្រ្តីស្រវឹង​ដោយសេចក្តី​ស្រវឹង​នឹងសម្បុរ ហើយ​បាន​ទៅកាន់សំណាក់​ព្រះឥន្ទ្រ ជា​សហស្សចក្ខុ រួចសួរនូវ​ព្រះឥន្ទ្រ​ដែលជា​ធំជាងពួក​ទេវតាថា (បណ្តាពួកយើង) នាងណា​ប្រសើរ​ជាងគេ។

[២៦៥] ព្រះឥន្ទ្រដ៏ប្រសើរជាងពួកទេវតា ដែលពួកទេវតា​តែង​ប្រណម្យ​អញ្ជលី លុះ​បានឃើញ​នូវពួក​ទេវធីតា​ទាំងនោះ មានចិត្ត​ខ្វល់ខ្វាយ ក៏បាន​ពោលតប​ដូច្នេះថា នែនាង​មានជោគ​ល្អ នាងទាំង​អស់​ប្រហែលៗ គ្នាទេ ម្នាលនាង​ដ៏ចំរើន ចុះបុគ្គល​ណា​ហ្ន៎ បាន​ពោលពាក្យ​ដែលនាំ​បង្កជំលោះ។

[២៦៦] (ពួកទេវធីតា…) នារទតាបសណា ជាមហាមុនី អាចត្រាច់​ទៅក្នុង​លោកទាំង​អស់បាន ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ មានព្យាយាម​ដ៏ទៀងទាត់ នារទ​តាបស​នោះ បាន​ពោលនឹង​ពួកយើង​លើភ្នំដ៏​ប្រសើរ ឈ្មោះ​គន្ធមាទន៍​ថា បើនាងទាំង​ឡាយ មិនដឹង​នូវធម៌​ដ៏ឧត្តម​ក្នុងលោក​នេះទេ ចូរទៅ​សួរព្រះឥន្ទ្រ ដែលជា​ធំជាង​ពួកទេវតា​ចុះ។

[២៦៧] (ព្រះឥន្ទ្រ…) ម្នាលនាងមានខ្លួនដ៏ប្រសើរ តាបស​ឯណោះ ជា​មហាមុនី ជាអ្នក​ត្រាច់ទៅ​ក្នុងព្រៃធំ បើមិន​ទាន់ឲ្យ​ទាន មិនបរិភោគ​នូវភត្តទេ កោសិយ​តាបសនោះ ពិចារណា​ហើយ ទើបឲ្យ​នូវទាន​ទាំងឡាយ ព្រោះថា តាបសនោះ នឹងឲ្យផ្កា​ដល់នាង​ណា នាងនោះ​ឯង ពេញជា​ប្រសើរ​ជាងគេ។

[២៦៨] តាបសឯណោះនោះ គង់នៅក្នុងទិសខាងត្បូង​នៃភ្នំ​ហិមវ័ន្ត ប្របឆ្នេរ​ទន្លេគង្គា កោសិយតាបស​នោះ បានទឹក និងភោជន​ដោយកម្រ ម្នាល​មាតលិទេវបុត្ត ជា​ទេវសារថិ អ្នកចូរ​ញ៉ាំង​សុធាភោជន ឲ្យសម្រេច​ដល់​កោសិយតាបស​ចុះ។

[២៦៩] មាតលិទេវបុត្តនោះ លុះព្រះឥន្ទ្រប្រសើរជាង​ទេវតា​ប្រើហើយ ក៏ឡើងជិះ​ទេវរថ ដែល​ទឹមដោយ​សេះមួយពាន់ ហើយ​ចូលទៅកាន់​អាស្រម​យ៉ាងរហ័ស មិន​បង្ហាញ​កាយឲ្យ​ឃើញ ស្រាប់តែ​ប្រគេននូវ​សុធាភោជន ដល់​តាបសជា​អ្នកប្រាជ្ញ។

[២៧០] (កោសិយតាបស…) កាលដែលអាត្មាអញបំរើ​នូវការ​បូជាភ្លើង និង​ព្រះអាទិត្យ​ដ៏ឧត្តម ដែល​បន្ទោបង់​នូវងងឹត​ក្នុងលោក​ អ្នកណាហ្ន៎ ដូចព្រះវាសវៈ កន្លង​នូវពួក​ទេវតា​ទាំងអស់ ដាក់​សុធាភោជន​លើដៃទាំង​ពីររបស់​អញឬ។ សុធាភោជន​នោះ ដ៏ស​ដូចជា​ស័ង្ខ គួររមិល​មើល រកអ្វី​ប្រៀបគ្មាន ជា​ភោជន​ស្អាត មានក្លិន​ក្រអូប មាន​សភាព​គួរពេញ​ចិត្ត​យ៉ាងចំឡែក ភ្នែក​របស់អញ​តាំងអំពី​កើតមក មិនដែល​ឃើញ​សោះ​ឡើយ ទេវតា​ណាហ្ន៎ ដាក់នូវ​សុធាភោជន​លើដៃ​ទាំងពីរ​របស់អញឬ។

[២៧១] (មាតលិទេវបុត្ត…) បពិត្រលោកជាមហាមុនី អ្នកស្វែង​រកនូវ​គុណដ៏ធំ ខ្ញុំដែល​ព្រះឥន្ទ្រ​ជាធំ​បានប្រើមក ខ្ញុំក៏​បាននាំ​សុធាភោជន​យ៉ាងរួសរាន់ លោក​បានស្គាល់​នូវខ្ញុំ​ថាឈ្មោះ​មាតលិទេវបុត្ត ជា​ទេវសារថិ សូមលោក​ឆាន់នូវ​ភត្តដ៏ឧត្តម​ចុះ លោកកុំ​ប្រកែក​រារាំងឡើយ។ ឯ​សុធាភោជន​នោះ​ លុះលោក​បរិភោគ​ហើយ រមែង​កំចាត់បង់​បាបធម៌ ១២ យ៉ាងបាន គឺ​សេចក្តីឃ្លាន ១ ការស្រេក ១ សេចក្តីអផ្សុក ១ ក្រវល់ក្រវាយ កាយ ១ លំបាកកាយ ១ ក្រោធ ១ ចងសេចក្តី​ក្រោធក្នុងចិត្ត ១ ឈ្លោះប្រកែក ១ ញុះញង់ ១ ត្រជាក់ ១ ក្តៅ ១ ខ្ជិល ១ ដ្បិតភោជន​នេះ មានរស​ដ៏ឧត្តម។

[២៧២] (កោសិយៈ…) ម្នាលទេវបុត្តឈ្មោះ​មាតលិ ការដែល​អាត្មាមិន​បានឲ្យ​ទានជា​មុន​សិន ហើយបរិភោគ មិនគួរទេ ព្រោះ​វត្ថុនេះ ជាវត្ថុ​ឧត្តម​របស់អាត្មា ឯការ​បរិភោគ​តែម្នាក់​ឯង ជាអំពើ​ដែល​ព្រះអរិយៈ​មិនបូជា​ឡើយ មួយទៀត បុគ្គល​អ្នកមិន​បានចែក​រំលែក រមែង​មិនបាន​នូវសេចក្តី​សុខទេ។

[២៧៣] ពួកជនណាមួយ ជាអ្នកសម្លាប់ស្រ្តី ជាអ្នកប្រព្រឹត្ត​បរទារកកម្ម ឬក៏ពួក​ជនណា ជាអ្នក​ប្រទូស្តមិត្ត ជេរប្រទេច​ពួកបុគ្គល​អ្នកមាន​វត្តល្អ ជនទាំង​អស់នោះ សុទ្ធ​តែមាន​សេចក្តី​កំណាញ់​ដ៏ថោកទាប​ជាគំរប់​ប្រាំ ព្រោះ​ហេតុនោះ អាត្មា​បើមិន​បានឲ្យ សូម្បី​នូវ​ទឹក ក៏មិន​បរិភោគ​ទេ។ មួយទៀត អាត្មានោះ ត្រូវតែ​ឲ្យទាន​ដែលអ្នក​ប្រាជ្ញ​សរសើរ​ហើយ ដល់ស្រ្តី ឬបុរស ដ្បិតបុគ្គល​អ្នកមាន​សទ្ធា អ្នកដឹង​នូវពាក្យស្មូម ប្រាស​ចាក​សេចក្តី​កំណាញ់​ទាំងនុ៎ះ លោកសន្មត​ថា ជាអ្នក​មានសច្ចៈ​ដ៏ស្អាត​ក្នុងលោក​នេះ។

[២៧៤] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) លំដាប់នោះ នាងកញ្ញាទាំង ៤ នាក់ ដែល​មានស្បែក​ដូចជា​មាសឈ្មោះ អាសា ១ សទ្ធា ១ សិរី ១ ហិរី ១ ដែល​ព្រះឥន្ទ្រ​ប្រសើរ​ជាងទេវតា បាន​​យល់​ព្រមប្រើ​ទៅហើយ នាងក៏​មកកាន់​អាស្រម​ជាទីនៅ​នៃ​កោសិយតាបស​នោះ។ កោសិយ​តាបស បានឃើញ​នាងកញ្ញា​ទាំង ៤ នោះ ដែល​មានចិត្ត​ត្រេកអរ​យ៉ាងលើស​លុប​​ទាំងអស់គ្នា មានវណ្ណៈ​ដ៏ល្អដូច​អណ្តាតភ្លើង​ឋិតនៅ​ក្នុងទិស​ទាំងបួន ហើយបាន​ពោល​​ដូច្នេះ​ក្នុងទី​ចំពោះ​មុខនៃ​មាតលិទេវបុត្ត​ថា ម្នាល​ទេវតា នាងជាអ្វី មានកាយ​ប្រដាប់​ហើយ បានញ៉ាំង​ទិសខាង​កើតឲ្យភ្លឺ ដូចជា​ផ្កាយព្រឹក​ដ៏ប្រសើរ ម្នាល​នាងមាន​រាងកាយ​ដូចជា​រូបប្រៀប ជាវិការៈ​នៃមាស អាត្មា​សូមសួរ​នាង ចូរនាង​ប្រាប់អាត្មា នាងជា​ទេវតា​ឈ្មោះអ្វី។

[២៧៥] (នាងសិរី…) ខ្ញុំជាទេវធីតាឈ្មោះ​សិរី ដែលគេ​បូជាក្នុង​ពួកមនុស្ស មិនចូល​ទៅ​គប់រកនូវ​សត្រូវ​លាមក​គ្រប់កាល មកកាន់​សំណាក់​លោក ព្រោះ​ទាស់ទែង​គ្នាអំពី​សុធាភោជន បពិត្រ​លោកមាន​ប្រាជ្ញា​ដ៏ប្រសើរ ព្រោះ​ហេតុនោះ សូមលោក​ចែក​នូវ​សុធាភោជន​ដល់ខ្ញុំ។ បពិត្រ​លោកជា​មហាមុនី ខ្ញុំប្រាថ្នា​សុធាភោជន​របស់​ជនណា ជននោះ​ឯង រមែងរីករាយ​ដោយកាម​គ្រប់យ៉ាង បពិត្រ​លោកដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់​ជាងពួក​ជនអ្នក​បូជាភ្លើង សូមលោក​ដឹងនូវខ្ញុំ​ថាជា​ទេវធីតា​ឈ្មោះសិរី បពិត្រ​លោកអ្នក​មានប្រាជ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ ព្រោះ​ហេតុនោះ សូមលោក​ចែកនូវ​សុធាភោជន​ដល់ខ្ញុំ។

[២៧៦] (កោសិយៈ…) ពួកជនដែលប្រកបដោយសិល្បៈវិជ្ជាសរណៈ និងប្រាជ្ញា ជាអ្នក​ស្ទាត់ជំនាញ​ដោយអំពើ​របស់ខ្លួន ត្រឡប់​ជាថោកទាប​ជាងនាង​វិញ មិនបានយស ឬ​សេចក្តី​សុខនោះ​តិចតួច​សោះឡើយ អំពើណា ដែលនាង​បានធ្វើហើយ អំពើនោះ មិន​ប្រពៃទេ។ អាត្មាបាន​ឃើញនូវ​ជនខ្ជិល​ច្រអូស បរិភោគ​ច្រើន ទាំងមាន​ត្រកូល​ថោកទាប មានរូប​អាក្រក់ បុរសនោះ ដែលនាង​បានរក្សា​ហើយ ក៏បែរ​ទៅជា​អ្នកមាន​សិរី អាចប្រើ​នូវជន​ដែលមាន​ជាតិខ្ពស់ ដូចជន​អ្នកមាន​ភោគៈ មាន​សេចក្តីសុខ ប្រើនូវ​ខ្ញុំកំដរ។ ព្រោះ​ហេតុនោះ យើងដឹង​នូវនាងជា​ស្រីមិន​មានសច្ចៈ គប់រក​ឥតរើសមុខ ជាស្រី​ល្ងង់ បៀត​បៀនអ្នក​ប្រាជ្ញ ស្រីប្រហែល​ដូចនាង មិនគួរ​ទទួល​អាសនៈ និងទឹកទេ សុធាភោជន នឹង​មាន​ពីណា នាងចូរ​ទៅចុះ អាត្មាមិន​ពេញចិត្ត​នឹងនាងទេ។

[២៧៧] នាងជាអ្វី មានចង្កូមស ពាក់កុណ្ឌល មានគ្រឿង​ប្រដាប់ដើម​ដៃដ៏វិចិត្រ ទ្រទ្រង់​គ្រឿងប្រដាប់​មាសដ៏​រលីងស្អាត ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់មាន​ពណ៌ដូច​ទនៃទឹក ដែល​គេស្រោច​ចុះ សៀត​ត្រួយឈើ មានពណ៌​ក្រហម​ដូចភ្លើង​ឆេះស្បូវ ល្អរុងរឿង។ នាងដូច​មេម្រឹគ​ដែលព្រាន​ព្រៃបាញ់​ខុសហើយ ក៏ភ្ញាក់ផ្អើល​ក្រឡេក​មើលភ្លៀកៗ ដូច្នោះ​មា្នលនាង​មានភ្នែក​ស្រទន់ បុគ្គលណា​ជាគំរប់​ពីរនឹងនាង ក្នុងទីនេះ នាង​តែម្នាក់ឯង នៅក្នុង​ព្រៃធំ មិនខ្លាច​ទេឬ។

[២៧៨] (នាងអាសា…) បពិត្រកោសិយតាបស ក្នុងទីនេះ មិនមាន​បុគ្គល​ជាគំរប់​ពីរនឹង​ខ្ញុំទេ ខ្ញុំជា​ទេវតា​ឈ្មោះ​អាសា កើតក្នុង​ភពតាវត្តឹង្ស មកកាន់​សំណាក់​លោកដោយ (សេចក្តី​ប៉ុនប៉ង) នូវ​សុធាភោជន បពិត្រ​លោកអ្នក​មានប្រាជ្ញា​ដ៏ប្រសើរ ព្រោះ​ហេតុនោះ សូមលោក​ចែកនូវ​សុធាភោជន​ដល់ខ្ញុំ។

[២៧៩] (កោសិយៈ…) ពួកពាណិជអ្នកស្វែងរកទ្រព្យ ឡើងសំពៅ​ទៅក្នុង​សមុទ្រ ព្រោះ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ពាណិជ​ទាំងនោះ ជួនកាល​លិចចុះ​ក្នុងសមុទ្រ​នោះ ជួន​កាល សាបសូន្យ​ចាកទ្រព្យ បាត់ទាំង​ដើមទុន។ ពួកភ្ជួររាស់​បានភ្ជួរស្រែ​ទាំងឡាយ ព្រោះ​នូវពូជ​ទាំងឡាយ ធ្វើ (កិច្ចនោះៗ) ដោយឧបាយ ក៏មិន​បាននូវ​ផលិតផល​បន្តិច​បន្តួចអំពី​សន្ទូង​នោះ ដោយ​សេចក្តី​អន្តរាយ ឬគ្មានភ្លៀង ព្រោះតែ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា។ ពួកជនអ្នក​ស្វែងរក​សេចក្តី​សុខ បានធ្វើ​នូវសេចក្តី​ប្រាថ្នាជា​ប្រធាន ទើបធ្វើ​នូវសេចក្តី​ព្យាយាម​ក្នុងទី​យុទ្ធភូមិ ដើម្បី​ម្ចាស់ ជនទាំងនោះ​ធ្វើនូវ​ប្រយោជន៍​ដល់ម្ចាស់ ត្រូវពួក​បច្ចាមិត្ត​បៀតបៀន​យ៉ាងខ្លាំង មិន​បាននូវ​ឥស្សរិយយស​នោះ​តិចតួច ក៏រត់ទៅ​កាន់ទិស​ទាំងឡាយ។ ពួកជន​អ្នកចង់ទៅ​កាន់​ឋានសួគ៌ ស្វែងរក​សេចក្តី​សុខ ក៏លះបង់​នូវស្រូវ ​ទ្រព្យ និងពួកញាតិ ហើយ​ដុតកំដៅ​នូវតបៈ​ដ៏សៅហ្មង​អស់កាល​យូរអង្វែង តែបែរ​ជាឡើងកាន់​ផ្លូវខុស ត្រឡប់​ទៅកាន់​ទុគ្គតិ ព្រោះតែ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា។ នែនាង​អាសា នាងឯង​ដែលឈ្មោះ​ថា អាសា គេ​សន្មតថា​ជាស្រី​បោកប្រាស់​នូវជន​ទាំងនេះ (ហេតុនោះ) នាងចូរ​បន្ទោបង់​នូវ​សុធាភោជន ចំពោះ​ខ្លួនឯង​ចុះ ស្រីប្រហែល​នាង មិនគួរ​ទទួល​អាសនៈ និងទឹកទេ សុធាភោជន នឹង​មានអំពីណា នាងចូរ​ទៅចុះ អាត្មាមិន​ពេញចិត្ត​នឹងនាងទេ។

[២៨០] នាងជាស្រីមានយស រុងរឿង​ដោយយស ជាធំ​ក្នុងទិស គេហៅ​ដោយ​ឈ្មោះ​ថោកទាប ម្នាលនាង​មានរាង​កាយដូច​រូបប្រៀប ជាវិការ​នៃមាស អាត្មា​សួរនាង នាង​ចូរប្រាប់​ដល់អាត្មា នាងជា​ទេវតា​ឈ្មោះអ្វី។

[២៨១] (នាងសទ្ធា…) ខ្ញុំជានាងទេវីឈ្មោះសទ្ធា ដែលគេបូជា​ក្នុងពួកមនុស្ស មិន​សេព​គប់នូវ​សត្វដ៏លាមក​សព្វៗកាល មកកាន់​សំណាក់​លោកដោយ​ការឈ្លោះ​ប្រកែក ព្រោះ​សុធាភោជន បពិត្រ​លោកអ្នក​មានប្រាជ្ញា​ដ៏ប្រសើ ព្រោះ​ហេតុនោះ សូមលោក​ចែក​រំលែក​នូវសុធាភោជន​ដល់ខ្ញុំ។

[២៨២] (កោសិយៈ…) ជួនកាល មនុស្សទាំងឡាយ​ពឹងផ្អែក​លើសទ្ធា ទើបធ្វើ​នូវ​ទាន នូវ​ការទូន្មាន​ឥន្ទ្រិយ នូវការ​បរិច្ចាគ និងការ​សង្រួម​ក៏មាន មនុស្ស​ពួកខ្លះ ដែលឃ្លាត​អំពីនាង (សទ្ធា) វិញ ក៏ធ្វើ​នូវការលួច កុហក បន្លំ និងញុះញង់​ក៏មាន។ បុរសអ្នក​ប្រាថ្នា​ក្នុង​ភរិយា​ទាំងឡាយ ដែល​មានគុណ​សម្បតិ្តស្មើគ្នា ជាស្រី​បរិបូណ៌​ដោយសីល មានវត្ត​ចំពោះ​ប្តី តែលះបង់​នូវសេចក្តី​ប្រាថ្នា​ក្នុងពួកស្រី​ដែលមាន​ត្រកូលល្អ ហើយធ្វើ​នូវ​ការ​ជឿចំពោះ​កុម្ភទាសី​វិញក៏មាន។ ម្នាល​នាងសទ្ធា នាងឯង​គប់រកនូវ​ប្រពន្ធ​របស់ជន​ដទៃ ហើយធ្វើ​នូវអំពើ​ដ៏លាមក លះចោល​នូវកុសល ស្រីប្រហែល​នាង មិនគួរ​ទទួលនូវ​អាសនៈ និងទឹក​ទេ សុធាភោជន​នឹងមាន​អំពីណា នាងចូរ​ទៅចុះ អាត្មា​មិនពេញ​ចិត្តនឹង​នាង​ទេ។

[២៨៣] ទិសខាងកើតឯណា មានសម្បុររូប​ដ៏ឧត្តម ប្រាកដ​ច្បាស់​ក្នុងវេលា​អរុណរះ​ឡើង ក្នុងទី​បំផុត​នៃរាត្រី ម្នាលនាង​ទេវធីតា នាងប្រាកដ​ច្បាស់​ដល់អាត្មា ដូច​ជាទិស​ខាងកើត​នោះដែរ នាងចូរ​ប្រាប់អាត្មា នាងជា​ស្រីអប្សរ​អ្វី។ នាងឈ្មោះអ្វី ដូច​ជាវល្លិ៍​ប្រេង ដែលត្រូវ​ខ្យល់ មាន​របៀបនៃ​ស្លឹកដ៏ក្រហម​ក្នុង​និទាឃរដូវ ឬដូចជា​អណ្តាត​ភ្លើង ពុំនោះសោត ដូច​ម្រឹគស្ទាវ កាលក្រឡេក​មើល នាង​ហាក់ដូច​ជាមាន​ប្រាថ្នា​នឹង​និយាយ តែមិន​បញ្ចេញនូវ​វាចា​ទៅវិញ។

[២៨៤] (នាងហិរី…) ខ្ញុំជានាងទេវីឈ្មោះ​ហិរី ដែលគេបូជា​ក្នុងពួកមនុស្ស ជាស្រី​មិនសេព​គប់នូវសត្វ​ដ៏លាមក​សព្វៗកាល មកកាន់​សំណាក់លោក​ដោយការ​ឈ្លោះ​ប្រកែក ព្រោះ​សុធាភោជន តែខ្ញុំនោះ​មិនអាច​នឹងសុំ​នូវ​សុធាភោជន​ទេ ធម្មតា​ការសុំ​គេនៃស្រី ដូចជា​ការបើក​បង្ហាញ​កេរ្តិ៍ខ្មាស។

[២៨៥] (កោសិយៈ…) ម្នាលនាងមានរាងកាយល្អ នាងនឹងបាន (នូវសុធាភោជន) តាម​សភាព​តាមហេតុ នេះពិត​ជាធម៌​ហើយ ដ្បិតថា សុធាភោជន គេមិន​បាន​ព្រោះការ​សុំទេ ព្រោះ​ហេតុនោះ អាត្មា​នឹងអញ្ជើញ​នាងដែល​មិនសុំ នាង​ប្រាថ្នា​នូវ​សុធាភោជន​ណាៗ អាត្មានឹង​ឲ្យនូវ​សុធាភោជន​នោះៗ ដល់នាង។ ម្នាលនាង​មានរាង​កាយដូច​រូបប្រៀប ជាវិការៈ​នៃមាស នាងនោះ​អាត្មានឹង​អញ្ជើញ​ទៅក្នុង​អាស្រម​របស់​អាត្មា​ក្នុង​ថ្ងៃនេះ នាងជា​ស្រីគួរ​អាត្មា​បូជាដោយ​វត្ថុមាន​រសគ្រប់យ៉ាង អាត្មា​លុះបូជា​នាងហើយ ទើបនឹង​បរិភោគ​នូវ​សុធាភោជន​ដែរ។

[២៨៦] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) នាងហិរីនោះ ជាស្រីមិនសេពគប់​នូវសត្វ​លាមក​សព្វៗកាល ដែល​កោសិយតាបស​មានអានុភាព​ដ៏រុងរឿង​អនុញ្ញាត​ហើយ ក៏ចូលទៅ​កាន់​អាស្រម ជាទី​រីករាយ ជាអាស្រម​មានទឹក មានផ្លែឈើ ដែលពួក​អរិយជន​បូជា​ហើយ។ ជិត​អាស្រមនោះ មានព្រៃឈើ​ស៊ុមទ្រុម​ដ៏ច្រើន មានផ្កា​រីកហើយ ដើមស្វាយ ដើមទ្រយឹង ដើមខ្នុរ ដើមចារ ដើមម្រុម ដើមលោទ ដើមភ្លៅកង្កែប ដើមលំចេក ដើមចន្ទន៍ ដើម​ត្រមួច មានផ្កា​រីកហើយ។ ជិត​អាស្រម​នោះ មានដើមឈើ​ច្រើន គឺ​ដើមរាំង ដើមថា្លន់ ដើមព្រីង ដើមពោធិ៍បាយ ដើមជ្រៃ ដើមស្រគំ មានមែក​ទោរទន់​ចុះ និង​ដើមរាជព្រឹក្ស ដើម​ច្រនៀង ដើមជ្រៃពួរ ដើម​រាំងអន្លក់ និងដើម​លំចេក មានក្លិន​ផ្សព្វផ្សាយ​គួរគាប់​ចិត្ត។ ជិត​អាស្រម​នោះ មាន​អបរណ្ណជាតិ អំពៅខ្មៅ សណ្តែកព្រៃ ដើមទន្លាប់ ស្រងែ និង​គែលលក សណ្តែក​រាជមាស ចេក​មានគ្រាប់ និង​ស្រូវស ស្រូវក្រហម​ជាច្រើន ផ្លែចេញ​ជាអង្ករ​គួរបរិភោគ​បាន។ នៅខាងជើង​នៃទី​អាស្រម​នោះ មាន​ជាតស្រះ​បោក្ខរណី​ដ៏ក្សេម មិនមាន​វត្ថុអាក្រក់ មានកំពង់​មិនចោទ ជា​ស្រះដ៏ស្អាត​ប្រកប​ដោយ​ទឹក​មានក្លិន​មិនគួរខ្ពើម។ ក្នុងស្រះនោះ មានពួក​ត្រី ត្រេក​ត្រអាល ជាសត្វ​មានសេចក្តី​ក្សេម មានគ្រឿង​បរិភោគ​ដ៏ច្រើន គឺត្រីផ្ទក់ ត្រីខ្ជឹង ត្រីក្រាយ បង្កង ត្រីឆ្ពិន ត្រីស្លាត និង​ត្រីក្អែក ក៏​ហែបហែល​ទៅមក​ដេរដាស។ ក្នុងស្រះនោះ មានពួក​សត្វស្លាប​ត្រេក​ត្រអាល ជាសត្វ​មាន​សេចក្តីក្សេម មានគ្រឿង​បរិភោគ​ដ៏ច្រើន គឺហង្ស ក្រៀល ក្ងោក ចាកក្រពាក អក តាវ៉ៅ ក្ងោកមាស ទោម ព្រហីត ដ៏ច្រើន។ មានពួក​សត្វ គឺហ្វូងនៃ​ម្រឹគផ្សេងៗ ជាច្រើន គឺ​សីហៈ ខ្លាធំ ខ្លាឃ្មុំ ឆ្កែព្រៃ ខ្លារខិន រមាស គោព្រៃ ក្របី រមាំង ប្រើស ទ្រាយ ជ្រូកព្រៃ ក្តាន់ និង​ជ្រូកស្រុក មកប្រជុំ​គ្នាក្បែរ​ស្រះនោះ។ មាន​ឈ្លូស ឆ្មា ទន្សាយ និង​ខ្ទីង​ជាច្រើន ផែនដី និង​ភ្នំ ពេញពាស​ដោយ​ផ្កាដ៏វិចិត្រ កងរំពង​ដោយ​សម្លេង​នៃសត្វ​បក្សី មាន​ហ្វូងបក្សី​គប់រក​ជានិច្ច​ក្បែរ​ស្រះនោះ។

[២៨៧] នាងហិរីនោះ មានស្បែកដ៏ល្អ តោងដើមឈើ​មាន​ពណ៌ដ៏ខៀវ បាន​ចូលទៅ (កាន់អាស្រម) ហាក់ដូច​ជាផ្លេកបន្ទោរ​របស់​មហាមេឃ កោសិយតាបស បាន​រៀបចំ​កៅអី ដែលមាន​បណ្តាញ​ប្រទាក់​គ្នាដ៏ល្អ ជាវិការៈ​នៃស្បូវភ្លាំង​ដ៏ស្អាត មានក្លិន​ដ៏ល្អ ពាស​ដោយ​ស្បែកខ្លាឃ្មុំ បម្រុង​នាងហិរីនោះ បានពោល​ពាក្យនេះ​នឹងនាង​ហិរីថា ម្នាល​នាង​មានលំអ នាងចូរ​អង្គុយ​ឲ្យស្រួលចុះ នេះជា​អាសនៈ។ កាល​ដែលនាង​ហិរី​នោះ​ឋិតនៅ​លើកៅអី ប្រាថ្នានូវ​សុធាភោជន​ណា គ្រានោះ កោសិយតាបស អ្នកទ្រទ្រង់​នូវផ្នួង​សក់​ដ៏រុងរឿង ជា​មហាមុនី ប្រញាប់​ប្រញាល់ បាន​នាំមកនូវ​សុធាភោជន​នោះ ព្រម​ទាំង​ទឹក​ដោយស្លឹក​ឈូកថ្មីៗ ដោយខ្លួន​ឯង។ នាងហិរីនោះ មានចិត្ត​ត្រេកអរ បានទទួល​នូវ​សុធាភោជន​នោះ ដោយដៃ​ទាំងពីរ ហើយពោល​នឹង​កោសិយតាបស អ្នក​ទ្រទ្រង់នូវ​ផ្នួង​សក់​ដូច្នេះថា បពិត្រ​ព្រហ្ម ឥឡូវនេះ ខ្ញុំដែល​លោក​បូជាហើយ ជាបុគ្គល​មានជ័យ​ជំនះ សូមទៅ​កាន់ភព​ត្រៃត្រឹង្ស​វិញ។ នាង​ហិរីនោះ ដែល​កោសិយតាបស​មានអានុភាព​ដ៏រុងរឿង បាន​អនុញ្ញាត​ហើយ ជាស្រី​ស្រវឹងដោយ​ការស្រវឹង​នឹងវណ្ណៈ ក៏ទៅ​ក្នុងសំណាក់​ព្រះឥន្ទ្រ​ជា​សហស្សចក្ខុ រួចក្រាប​ទូលថា បពិត្រ​ព្រះវាសវៈ នេះជា​សុធាភោជន សូម​ព្រះអង្គ​ទ្រង់ប្រទាន​នូវជ័យ​ជំនះ​ដល់ខ្ញុំ។ នាងហិរីនោះ ដែលពួក​ទេវតា និង​មនុស្សផ្គង​អញ្ជលី​បូជាហើយ ក៏ចូលទៅ​អង្គុយលើ​កៅអី​ដ៏ថ្មីក្នុង​កាលណា ព្រះឥន្ទ្រ ព្រមទាំងពួក​ទេវតា ក៏បូជា​នាងហិរី​នោះ ជាទេវធីតា​ដ៏ឧត្តម​ក្នុងកាលនោះ។

[២៨៨] សហស្សនេត្ត ជាធំជាងពួកទេវតាជាន់​ត្រៃត្រឹង្ស ទ្រង់បាន​ត្រាស់នឹង​មាតលិ​ទេវបុត្ត​នោះម្តង​ទៀតថា អ្នកចូរ​ទៅសួរ​កោសិយតាបស តាមពាក្យ​របស់​យើងថា បពិត្រ​កោសិយៈ នាងហិរី ដទៃអំពី​នាងអាសា នាងសទ្ធា នាងសិរី បាននូវ​សុធាភោជន ដោយ​ហេតុអ្វី។

[២៨៩] មាតលិទេវបុត្ត បានឡើងជិះរថនោះ អណ្តែត​ទៅដោយ​ស្រួល​ដ៏រុងរឿង​ប្រហែល​នឹងគ្រឿ​ឧបករណ៍ មានចន្ទោល​ជាវិការៈ​នៃមាស​ជម្ពូនទ ភ្លឺដូចជា​អណ្តាត​ភ្លើង ដែល​បុញ្ញឫទ្ធិ​ប្រដាប់​ស្រស់ល្អ ប្រកប​ដោយ​កម្រាល​ជាវិការៈ​នៃមាស វិចិត្រ​ដោយកែវ ៧ ប្រការ។ ក្នុងរថ​នុ៎ះ មានរូប​ព្រះចន្ទ​ជាវិការៈ​នៃមាស រូបដំរី គោ សេះ កិន្នរ ខ្លាធំ ខ្លា​ដម្បង ទ្រាយ​ជាច្រើន​ក្នុងរថនោះ មានរូប​បក្សីជាវិការៈ​នៃកែវផ្សេងៗ ក្នុង​រថនោះ មានទាំង​រូបម្រឹគ​ប្រកប​ដោយហ្វូង​ជាវិការៈ​នៃកែវពៃទូរ្យ​ក្នុងរថនោះ។ ពួក​ទេវតា បានទឹម​នូវស្តេច​សេះ មាន​សម្បុរលឿង​មួយពាន់​ក្នុងរថ​នោះ ជាសេះ​មាន​សម្បុរដូច​មាស ប្រហែល​នឹង​ដំរីស្ទាវ ប្រដាប់​ដោយគ្រឿង​អលង្ការ មានគ្រឿង​ប្រដាប់ទ្រូង​ជា​វិការៈនៃ​បណ្តាញមាស មាន​គ្រឿងប្រដាប់​ពាក់ត្រចៀក ស្ទុះទៅ​ដោយ​គ្រាន់តែឮ​សម្លេង ជាសេះ​មាន​សន្ទុះដ៏​លឿន។ មាតលិទេវបុត្ត​បានឡើង​ជិះរថនោះ ជាយាន​ដ៏​ប្រសើរ ហើយញ៉ាំង​ទិសទាំង ១០ នេះ ឲ្យគឹក​កងរំពង ទាំងញ៉ាំង​អាកាសភ្នំ ឈើម្ចាស់ព្រៃ សាគរ និងផែនដី​ឲ្យរំភើប​ញាប់​ញ័រ។ មាតលិទេវបុត្ត​នោះ ចូលទៅ​កាន់អាស្រម​ជាឆាប់ ពានា​សំពត់​ទិព្វជា​ស្រេច រួច​ផ្គងអញ្ជលី​ពោលទៅ​នឹង​កោសិយ​តាបស ជាទេវ​ព្រាហ្មណ៍ ដែលជា​ពហុស្សូត ជាអ្នក​ចំរើន​ដោយគុណ មាន​អាចរិយវត្ត​ទូន្មាន​ហើយ ដូច្នេះថា បពិត្រ​កោសិយៈ សូមលោក​ស្តាប់ពាក្យ​ព្រះឥន្ទ្រ ខ្ញុំឯង​ជាទូត​ព្រះឥន្ទ្រ សូមសួរ​លោក​ថា បពិត្រ​កោសិយៈ ចុះនាង​ហិរី ដទៃអំពី​នាងអាសា នាងសទ្ធា និងនាង​សិរី តើ​បាននូវ​សុធាភោជន​ដោយ​ហេតុអ្វី។

[២៩០] (កោសិយ…) ម្នាលមាតលិ ជាទេវសារថី នាងសិរី​ប្រាកដ​ច្បាស់ដល់​អាត្មា ថា​ជាស្រ្តី​ស្តុកស្តម្ភ​ស្រាប់ហើយ ចំណែក​នាងសទ្ធា ប្រាកដ​ដល់អាត្មា​ថាជាស្រ្តី មិនទៀង នាង​អាសា ក៏ប្រាកដ​ដល់អាត្មា ថាជា​ស្រីដែល​គេសន្មត ថាជា​ស្រ្តី​បោកប្រាស់ ឯនាង​ហិរី តាំងនៅ​ស៊ប់ក្នុងគុណ​ដ៏ប្រសើរ។

[២៩១] ពួកនាងកុមារីណា ដែលត្រកូល​រក្សា​ហើយក្តី ពួកស្រី្ត​ចាស់ៗ (ស្រ្តីមេម៉ាយ) ណាក្តី ពួកស្ត្រីណា ដែលមាន​ប្តីក្តី ស្រ្តី​ទាំងនោះ (ដឹងច្បាស់) នូវ​ឆន្ទរាគ​ដែល​កើតឡើង​ក្នុង​ពួកបុរស ហើយ​រារាំងនូវ​ចិត្តរបស់​ខ្លួនដោយ​ហិរិ។ កាលជន​ទាំងឡាយ បរាជ័យ ក្នុងប្រធាន​នៃសង្គា្រម ដែល​ប្រកប​ដោយព្រួញ និង​លំពែង ស្ទុះរត់​ទៅ ជនទាំង​នោះ បានលះ​បង់នូវ​ជីវិត ក៏ត្រឡប់​វិលវិញ​ដោយហិរិ មានចិត្ត​ប្រកប​ដោយហិរិ ទទួល​យក (ម្ចាស់) វិញ។ ច្រាំងជា​គ្រឿងរារាំង​នូវកំឡាំង​នៃរលក​ទឹក​ក្នុងសមុទ្រ​យ៉ាងណា ហិរិនេះ ក៏ឃាត់​នូវជន​ចាកបាប យ៉ាង​នោះដែរ។ ម្នាល​ទេវសារថី ព្រោះ​ហេតុនោះ អ្នកចូរ​ក្រាបទូល​ព្រះឥន្ទ្រ​ថា ហិរិនោះ ត្រូវ​អរិយជន​បូជាហើយ​ក្នុងលោក​ទាំងពួង។

[២៩២] (មាតលិទេវបុត្ត…) បពិត្រកោសិយៈ បុគ្គលណា​ជាព្រហ្ម ឬព្រះឥន្ទ្រ ឬបជាបតិ ប្រកាន់​តាមសេចក្តី​យល់របស់​លោកនេះថា ធីតា​របស់​ព្រះឥន្ទ្រ ជាស្ត្រី​ស្វែងរក​នូវគុណ​ដ៏ប្រសើរ ដែល​គេសន្មត​ថាជាស្រ្តី​ប្រសើរ​បំផុតក្នុង​ពួកទេវតា ព្រោះ​តែ​ហិរិ។

[២៩៣] បើដូចនោះ ឥឡូវនេះ សូមលោកមក សូមលោក​ទៅកាន់​ឋាន​ត្រៃត្រឹង្ស សូម​លោកឡើង​ជិះរថ ដែលជា​ទីគាប់​ចិត្តនេះ បពិត្រ​លោកអ្នក​មានគោត្រ​ស្មើដោយ​ព្រះឥន្ទ្រ ព្រះឥន្ទ្រ​ទន្ទឹងលោក សូមលោក​ទៅនៅ​រួមជាមួយ​នឹងព្រះឥន្ទ្រ​ក្នុងថ្ងៃនេះ។

[២៩៤] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ពួកសត្វអ្នកមិនធ្វើនូវអំពើបាប រមែង​បរិសុទ្ធ​យ៉ាងនេះ មួយ​ទៀត ផលនៃ​កុសល ដែលបុគ្គល​បានសន្សំ​ល្អហើយ រមែង​មិន​សាបសូន្យ​ទេ ពួក​សត្វណា​មួយ បានឃើញ​នូវ​សុធាភោជន (ក្នុង​កាលនោះ) សត្វទាំង​អស់នោះ​ឯង រមែង​ដល់​នូវការ​នៅរួម​ជាមួយ​នឹង​ព្រះឥន្ទ្រ។

[២៩៥] នាងហិរីទេវធីតា គឺនាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី កោសិយតាបស គឺ​ភិក្ខុជា​ម្ចាស់​ទាន បញ្ចសិខទេវបុត្ត គឺ​អនុរុទ្ធភិក្ខុ មាតលិទេវបុត្ត គឺ​អានន្ទ សុរិយទេវបុត្ត គឺ​កស្សបភិក្ខុ ចន្ទទេវបុត្ត គឺ​មោគ្គល្លាន នារទតាបស គឺ​សារីបុត្ត ឯព្រះវាសៈ គឺតថាគត​ជា​ព្រះសម្ពុទ្ធ។

[២៩៦] ហេមវន្តប្រទេស ដែលគេតែងពោល​យ៉ាងនេះ តែងឮ​យ៉ាងនេះ មាន​សេចក្តី​តំណាល​ថា បក្សីកុណាល (តាវ៉ៅ) មានសម្បុរ​ដ៏វិចិត្រ​ក្រៃលែង មាន​ស្លាបជា​គ្រឿង​បិទបាំង​ដ៏វិចិត្រ​ក្រៃលែង តែង​នៅអាស្រ័យ​ក្នុងដង​ព្រៃជាទី​រីករាយ មានសភាព​យ៉ាង​នេះ ជាប្រទេស​ទ្រទ្រង់​នូវធរណី ប្រកប​ដោយឱសធ​គ្រប់យ៉ាង រយោងរយាន​ដោយ​ចង្កោម​ផ្កាជាច្រើន ជាប្រទេស​ជាទីចរ​ទៅមក​រឿយៗ នៃដំរី គោ ក្របី ប្រើសមាស ចាមរី ក្តាន់ រមាស ខ្ទីង សីហៈ ខ្លាធំ ខ្លាដម្បង ខ្លាឃ្មុំ ឆ្កែព្រៃ ខ្លារខិន ភេ ឈ្លូស ខ្លាត្រី ទន្សាយ រមាំង ជាទីអាស្រ័យ​នៅនៃហ្វូង​ដំរីតូចៗ និង​ដំរីធំ និងមេដំរី​ក្នុង​នាគត្រកូល ដ៏ដេរ​ដាស ជាទី​អាស្រ័យ​នៅនៃ​ខ្លាឃ្មុំ ស្វាសរភៈ ម្រឹគ ទ្រាយ ក្តាន់បុរិសាលុ (យក្ខិនី​មានមុខ​ដូចសេះ) កិន្នរ យក្ស អារក្សទឹក ជាព្រៃ​ដ៏ដេរដាស​ដោយពួក​ឈើជាច្រើន​យ៉ាង គឺ​ឈើ​មានផ្កាក្រពុំ ឈើមាន​ត្រួយលាស់​រហង់ សឹងដ៏​ខ្ញៀវខ្ញារ​ដោយហ្វូង​បក្សីជា​ច្រើន គឺសត្វ​អក លលក​ទ្រាំង ហត្ថិលិង្គ ក្ងោក ទីទុយ ប៉ោលតោក ចាប កុកក្រក សម្បកត្រពាំង ករវិក ជាប្រទេស​ដ៏ប្រដាប់​ដោយវត្ថុ​ជាទី​ត្រេកអរ​ច្រើនយ៉ាង គឺ​ថ្មមនោសិលា​មានពណ៌​ខៀវ​ដូចផ្កាអញ្ជ័ន ជាតិហិង្គុល មាស ប្រាក់ មាសស្រួយ និងលោហ​ធាតុជា​ច្រើនយ៉ាង។ បក្សី​តាវ៉ៅនោះ​ឯង មាន​បក្សីញី​ចំនួន ៣៥០០ សុទ្ធតែ​បក្សីជំទង់​ចាំបំរើ។ មានសេចក្តី​ដំណាលថា គ្រានោះ បក្សីញី​ជំទង់ពីរ ពាំមែកឈើ​ដោយចំពុះ ឲ្យ​បក្សីតាវ៉ៅ​ឈ្មោល​នោះទំ​ត្រង់កណ្តាល​មែកឈើ ហើរឡើង​ទៅដោយ​គិតថា សូមកុំ​ឲ្យមាន​សេចក្តី​លំបាក​ក្នុងផ្លូវឆ្ងាយ​បៀតបៀន​បក្សីតាវ៉ៅ​ឈ្មោលនោះ​ឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០០ ក៏ហើរ​ពីខាង​ក្រោមៗ ដោយ​គិតថា បើបក្សីតាវ៉ៅ​នេះធ្លាក់​ពីបង្គង យើងនឹង​ទទួលបក្សី​តាវ៉ៅនោះ​ដោយស្លាប​ទាំង​ឡាយ។ ពួកបក្សីកញ្ញា​ចំនួន ៥០០ ហើរ អំពី​ខាងលើៗ ដោយ​គិតថា សូមកុំ​ឲ្យកំដៅ​ក្តៅដល់​បក្សីតាវ៉ៅ​ឈ្មោលនោះ​ឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០០ ម្ខាងៗ ហើរអម​អំពីខាង​ទាំងពីរ ដោយ​គិតថា សូមកុំឲ្យ​ត្រជាក់ ក្តៅ ស្មៅធូលី ខ្យល់ ឬទឹកសន្សើម​ប៉ះពាល់​ត្រូវបក្សី​តាវ៉ៅឈ្មោល​នោះឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០០ ហើរទៅ​អំពីខាង​មុខៗ ដោយ​គិតថា សូមកុំឲ្យ​គង្វាលគោ គង្វាល​សត្វចិញ្ចឹម អ្នក​នាំស្មៅ អ្នកនាំឧស អ្នកធ្វើ​ការងារ​ក្នុងព្រៃ ប្រហារ​នូវបក្សី​តាវ៉ៅឈ្មោល​នោះ ដោយ​កំណាត់ឈើ ដោយអម្បែង ដោយដៃ (ដោយដុំថ្ម) ដោយដុំដី ដោយ​ដម្បង ដោយ​សាស្ត្រាវុធ ឬដោយ​ដុំក្រួស​ទាំងឡាយ​ឡើយ សូមកុំ​ឲ្យបក្សី​តាវ៉ៅ​នោះប៉ះទង្គិចនឹង​គុម្ពឈើ វល្លិ៍ ដើមឈើ មែកឈើ សសរ ថ្មភ្នំ ឬពួកបក្សី​មានកម្លាំងឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០០ ហើរអម​អំពីខាង​ក្រោយៗ និយាយ​ឆ្លើយឆ្លង​គ្នា ដោយ​ពាក្យស្រទន់​ផូរ​ផង់ពីរោះ​ផ្អែមល្ហែម ដោយគិតថា សូមកុំ​ឲ្យបក្សី​តាវ៉ៅនេះ អផ្សុក​នៅលើ​ទ្រនំឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០០ ហើរទៅ​គ្រប់ទិស នាំយក​ផ្លែឈើ​ផ្សេងៗ ចំឡែក​ជាច្រើន ដោយគិតថា សូមកុំ​ឲ្យបក្សី​តាវ៉ៅនេះ លំបាក​ដោយការ​ស្រេក ឃ្លានឡើយ។ គ្រានោះ ពួកហ្វូង​បក្សីកញ្ញា​ទាំងនោះ ហើរនាំ​បក្សីតាវ៉ៅ​នោះអំពី​សួន​ច្បារទៅកាន់​សួនច្បារ អំពី​ឧទ្យាន ទៅកាន់​ឧទ្យាន អំពី​កំពង់​ស្ទឹងទៅ​កាន់កំពង់​ស្ទឹង អំពីកំពូល​ភ្នំទៅកាន់​កំពូលភ្នំ អំពីព្រៃ​ស្វាយទៅ​កាន់ព្រៃស្វាយ អំពី​ព្រៃព្រីង​ទៅកាន់​ព្រៃព្រីង អំពី​ព្រៃខ្នុរ​សម្លទៅ​កាន់ព្រៃ​ខ្នុរសម្ល អំពី​ព្រៃដូង​ទៅកាន់​ព្រៃដូង ដើម្បីសេចក្តី​សប្បាយ​រីករាយ​ដោយ​ឆាប់រហ័ស។ គ្រានោះឯង បក្សីតាវ៉ៅ​នោះ ដែលពួក​បក្សីកញ្ញា​ទាំងនោះ​ចោមរោម​ហើយ​ពេញមួយថ្ងៃ ក៏បណ្តេញ​យ៉ាងនេះថា នែ​មេចង្រៃ ហងឯង​ទាំងឡាយ ចូរចៀស​ចេញទៅ នែមេចង្រៃ​ជាចោរ ជាស្រី​អ្នកលេង​ហីនហោច មានចិត្ត​ស្រាល មិនធ្វើ​តបចំពោះ​ឧបការគុណ​ដែល​គេធ្វើហើយ ជាអ្នក​រហើរហាច​ក្នុងកាម​ដូចជា​ខ្យល់ ហងឯង​ទាំងឡាយ​ចូរវិនាសទៅ។

[២៩៧] មានសេចក្តីដំណាលថា ក្នុងភាគទិស​ខាងកើត​នៃស្តេចភ្នំ​ហិមវន្ត​នោះឯង មាន​ស្ទឹងហូរ​នាំយក​នូវស្មៅ​ខៀវខ្ចី​អំពីភ្នំ​ដែលមាន​ទឹកដ៏ល្អ​សុខុម​ថ្លាឈ្វេង។ មានសេចក្តី​ដំណាល​ថា តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ មានសម្លេង​ដ៏ពីរោះ​ក្រលួច មានភ្នែក​ក្រឡែត ដូចភ្នែក​អ្នកស្រវឹង តែងអាស្រ័យ​នៅក្នុង​ដងព្រៃ​ជាទី​សប្បាយ​រីករាយ មាន​សភាព​យ៉ាងនេះ គឺប្រទេស​ជាទីពេញ​ចិត្តរីករាយ​ដោយ​ផ្កាឧប្បល ឈូកក្រហម​ កុមុទ ឈូកស ឈូកមាន​ស្រទាប់​ជាច្រើន ចង្កុល្លណី​មានក្លិន​ក្រអូប​ឈ្ងុយឈ្ងប់ ទើបនឹងដុះ​ឡើងថ្មីៗ ជា​ព្រៃដេរដាស​ដោយ​កុរវកព្រឹក្ស រាំងអន្លក់ ​កេតកព្រឹក្ស ​វេទិសព្រឹក្ស ដើមជ្រៃ ដើមបុន្នាគ ពកុល ទ្រមួច ទ្រមូង ក្ទម្ព ធ្នង់រាំងភ្នំ ស្រឡៅ ចម្បក អសោកព្រឹក្ស ខ្ទឹង ស្មាច់ លោទ្ទ និង​ចន្ទក្រហម​ ជា​ព្រៃញាតស្បាត​ដោយ​ដើមឈើខ្មៅ បិយង្គុ​មានពណ៌​ក្រហម ទេពទារូ ចេកមានគ្រាប់ ជាព្រៃទ្រទ្រង់​នូវ​ដើមថ្ងាន់ ខ្លែងគង់ ព្រូស ម៉ៃសាក់ កណិការ ដើមច្បារ ដើមប្រមោយដំរី ដើមរលួសផ្អុង ដើមចារ ដើមយុថ្កា និងចង្កោម​ផ្កាម្លិះព្រៃ ក្តាំងងា ចម្បា ចម្បី នួនស្រី ជាព្រៃ​ដ៏ដេរដាស​ដោយ​ម្លិះរួត ចេកទេស ច្រនៀង ដើមទ្រាំង ក្រឹស្នា ស្បូវភ្លាំង និងគុម្ពឈើ​ជាពួកៗ ជាប្រទេស​ដ៏​ប្រដាប់​ដោយ​ដើមឈើ​ដ៏ដេរដាស គឺ​ដើមរំដួល និងវល្លិ៍​មានផ្កាដ៏ល្អ ជាព្រៃ​ឮសូរ​សម្រែកនៃ​សត្វ​ហង្ស ទុង ប្រវឹក ក្អែកទឹក ជាទី​ដែលពួក​វិទ្យាធរ សមណៈ និង​តាបសឥសី​ស័ក្តសិទ្ធ នៅ​អាស្រ័យ​ ជាប្រទេស​ដែលនរជន ទេវតា យក្ស អារក្សទឹក អសុរ គន្ធព្វ និងកិន្នរ​អាស្រ័យ​នៅជា​ច្រើន។ មាន​សេចក្តី​ដំណាល​ថា សត្វតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះឯង មាន​បក្សីកញ្ញា​ចំនួន ៣៥០ ជាអ្នក​បម្រើ។ មានសេចក្តី​ដំណាលថា គ្រានោះឯង មាន​បក្សីកញ្ញាពីរ ពាំមែកឈើ​ដោយមាត់ ហើយឲ្យ​សត្វតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះទុំ​ត្រង់​កណ្តាល ហើរទៅ​ដោយគិតថា កុំឲ្យ​មានសេចក្តី​លំបាក​ក្នុងផ្លូវ​ឆ្ងាយ​ប៉ះពាល់​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះឡើយ។ ពួក​បក្សីកញ្ញាចំនួន ៥០ ក៏ហើរ​ពីខាង​ក្រោមៗ ដោយ​គិតថា បើតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នេះ នឹង​ធ្លាក់អំពី​បង្គង ពួកយើង​នឹងទទួល​តាវ៉ៅស​នោះ ដោយ​​ស្លាប​ទាំងឡាយ។ ពួក​បក្សីកញ្ញា​ចំនួន ៥០ ​ក៏ហើរ​អំពី​ខាងលើៗ ដោយគិតថា សូមកុំ​ឲ្យកំដៅ​ក្តៅដល់​តាវ៉ៅ​សឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០ (ម្ខាង) ក៏ហើរអម​អំពីខាង​ទាំងពីរ ដោយ​គិតថា សូមកុំឲ្យ​ត្រជាក់​ ក្តៅ ស្មៅ ធូលី ខ្យល់ ឬទឹកសន្សើម ប៉ះពាល់​ត្រូវតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះឡើយ។ ពួក​បក្សីកញ្ញា​ចំនួន ៥០ ហើរទៅ​អំពី​ខាងមុខៗ ដោយ​គិតថា សូមកុំឲ្យ​គង្វាលគោ គង្វាល​សត្វចិញ្ចឹម អ្នក​នាំស្មៅ អ្នកនាំ​ឧស អ្នកធ្វើ​ការងារ​ក្នុងព្រៃ ប្រហារ​ស្តេចសត្វ​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះ​ដោយកំណាត់​ឈើ ដោយ​អម្បែង ដោយដៃ (ដោយដុំថ្ម) ដោយដុំដី ដោយដម្បង ដោយ​សាស្ត្រាវុធ ដោយដុំក្រួស​ទាំង​ឡាយ សូមកុំ​ឲ្យតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នេះ ប៉ះទង្គិច​នឹង​គុម្ពឈើ វល្លិ៍ ដើមឈើ​ មែកឈើ សសរ ដុំថ្មភ្នំ ឬក៏ពួកបក្សី​មានកម្លាំង​ឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០ ហើរអំពី​ខាង​ក្រោយៗ និយាយ​ឆ្លើយឆ្លង​គ្នា​ដោយ​ពាក្យដ៏ស្រទន់​ផូរផង់​ពីរោះ​ផ្អែមល្ហែម ដោយ​គិតថា សូមកុំ​ឲ្យតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ អផ្សុកលើ​ទ្រនំឡើយ។ ពួកបក្សី​កញ្ញាចំនួន ៥០ ហើរទៅ​គ្រប់ទិស នាំ​យកផ្លែឈើ​ផ្សេងៗ ចំឡែក​ជាច្រើន​យ៉ាង ដោយគិតថា សូមកុំ​ឲ្យតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នេះ លំបាក​ដោយ​ការស្រេកឃ្លាន​ឡើយ។ គ្រានោះ ពួកហ្វូង​បក្សីកញ្ញា​ទាំង​នោះ ហើរនាំ​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​អំពី​សួនច្បារ ទៅកាន់​សួនច្បារ​ អំពី​ឧទ្យាន​ទៅ​កាន់ឧទ្យាន អំពី​កំពង់ស្ទឹង ទៅ​កាន់កំពង់​ស្ទឹង អំពី​កំពូលភ្នំ ទៅកាន់​កំពូលភ្នំ អំពីព្រៃ​ស្វាយ ទៅកាន់​ព្រៃស្វាយ អំពីព្រៃ​ព្រីង ទៅកាន់​ព្រៃព្រឹង អំពី​ព្រៃខ្នុរសម្ល ទៅកាន់​ព្រៃខ្នុរសម្ល អំពី​ព្រៃដូង ទៅកាន់​ព្រៃដូង ដើម្បី​សេចក្តី​សប្បាយ​រីករាយ​ដោយ​ឆាប់រហ័ស។ គ្រានោះឯង តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ ដែលពួកបក្សី​កញ្ញា​ទាំងនោះ បំរើឈូឆរអស់​ថ្ងៃមួយ សរសើរយ៉ាង​នេះថា ម្នាលនាង​ទាំងឡាយ ប្រពៃណាស់ៗ នាង​ទាំងឡាយ បំរើ​ប្តីដោយ​ហេតុណា ម្នាលនាង​ទាំងឡាយ ហេតុនោះ​ឯង ជាកិច្ច​ដ៏សមគួរ​ដល់នាង​ទាំង​ឡាយ ជាធីតា​ក្នុងត្រកូល​ហើយ។

[២៩៨] គ្រានោះ តាវ៉ៅសឈ្មោះបុណ្ណមុខៈ ចូលទៅ​រក​កុណាលសកុណៈ (តាវ៉ៅខ្មៅ)។ បក្សីកញ្ញាជាអ្នកបំរើ​កុណាលសកុណៈ បានឃើញ​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះមក​ពី​ចម្ងាយ លុះឃើញ​ហើយ នាំចូល​ទៅរក​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ លុះចូល​ទៅដល់​ហើយ និយាយពាក្យ​នេះនឹង​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះថា បពិត្រ​បុណ្ណមុខៈ​សម្លាញ់ កុណាលសកុណៈ​នេះ អាក្រក់​ក្រៃលែង មានសំដី​អាក្រក់​ក្រៃលែង ពួកយើង​សូមពឹង​ផ្អែកនូវ​លោក ក្រែងបាន​វាចាជា​ទីស្រឡាញ់ (អំពីកុណាលៈ)។ តាវ៉ៅស ឆ្លើយ​តបថា ឱប្អូន​ស្រីទាំងឡាយ យ៉ាងនោះឬ ហើយ​ក៏ចូលទៅ​រកកុណាល​សកុណៈ លុះចូល​ទៅ​ដល់ហើយ ក៏និយាយ​សំណេះ​សំណាល ជាមួយ​នឹងកុណាល​សកុណៈ ហើយ​ទំក្នុង​ទីដ៏សម​គួរ។ លុះតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ ទំក្នុងទី​ដ៏សមគួ​រ​ហើយ និយាយ​ពាក្យនេះ​នឹង​កុណាល​សកុណៈ​នោះថា នែកុណាលៈ​សម្លាញ់ ហេតុអ្វី អ្នកប្រតិបត្តិ​ខុសចំពោះ​តាវ៉ៅញី ដែលមាន​ជាតិល្អ ជាធីតា​ក្នុងត្រកូល ជាអ្នក​ប្រតិបត្តិល្អ នែកុណាលៈ​សម្លាញ់ ឮថា អ្នកគួរ​និយាយ​សំដី​ជាទី​ពេញចិត្ត ទៅរកពួក​តាវ៉ៅញី សូម្បីនិយាយ​សំដីមិន​ជាទី​គាប់ចិត្ត នឹងបាច់​និយាយថ្វី​ដល់ពួក​តាវ៉ៅញី ជាសត្វ​និយាយ​សំដីជាទី​ពេញចិត្ត។ កាលបើ​តាវ៉ៅស​និយាយ​យ៉ាងនេះ​ហើយ កុណាល​សកុណៈ ក៏បណ្តេញ​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះថា នែ​សំឡាញ់ ជាសត្វ​អាក្រក់ចង្រៃ អ្នកចូរ​ចៀស​ចេញ នែសឡាញ់​ជាសត្វ​អាក្រក់ចង្រៃ អ្នកចូរ​វិនាសទៅ នរណា​ឡើយ ជាអ្នក​ឈ្លាសវៃ​ជាងអ្នក ជាអ្នក​ចាញ់ស្រី។ ចំណែក​ខាងតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ ត្រូវ​កុណាល​សកុណៈ បណ្តេញ​យ៉ាងនេះហើយ ក៏ត្រឡប់​មកអំពី​ទីនោះ​វិញ។

[២៩៩] គ្រានោះឯង លុះសម័យខាងក្រោយមក កន្លងទៅ​មិន​យូរប៉ុន្មាន តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ មានជម្ងឺ​ជាទម្ងន់។ មានវេទនា​យ៉ាងខ្លាំង គឺរោគ​ធ្លាក់ឈាម រៀប​ដល់​នូវ​មរណៈ។ គ្រានោះ ពួកបក្សីកញ្ញា ជាអ្នក​បំរើតាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ មាន​សេចក្តី​ត្រិះរិះ​យ៉ាង​នេះថា តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នេះ មាន​ជម្ងឺជាខ្លាំង ធ្វើ​ដូចម្តេច លោកនឹង​បានសះ​ស្បើយ​ចាកជម្ងឺនេះ។ ពួកបក្សី​កញ្ញា​បោះបង់​តាវ៉ៅស​នោះ ឲ្យនៅ​តែម្នាក់ឯង មិនឲ្យ​មានគ្នា​ជាគំរប់ពីរ ហើយនាំ​គ្នាចូលទៅ​រកកុណាល​សកុណៈ។ កុណាល​សកុណៈ​នោះ បានឃើញ​ពួកបក្សី​កញ្ញា​ទាំងនោះ កំពុង​មកពីចម្ងាយ លុះ​ឃើញ​ហើយ និយាយ​ពាក្យនេះ​នឹងពួកបក្សី​កញ្ញានោះ​ថា នែមេចង្រៃ​រាល់គ្នា ចុះប្តីរបស់​ហងឯង ទៅក្នុង​ទីណា។ ពួកបក្សី​កញ្ញាទាំង​នោះតបថា បពិត្រ​កុណាលៈ​ជាម្ចាស់ តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ មាន​ជម្ងឺជាខ្លាំង ធ្វើដូចម្តេច​លោកនឹង​បានសះស្បើយ​ចាកជម្ងឺនោះ។ កាលពួក​បក្សីកញ្ញា​ឆ្លើយតប​យ៉ាងនេះ​ហើយ កុណាលសកុណៈ ក៏បណ្តេញ​ពួកបក្សី​កញ្ញា​ទាំងនោះ​យ៉ាងនេះថា នែពួក​មេចង្រៃ ហងឯង​ចូរចៀស​ចេញទៅ នែមេ​ចង្រៃជា​ចោរ ជាស្រី​អ្នកលេង ហីនហោច មានចិត្តស្រាល មិនធ្វើ​តបចំពោះ​ឧបការ​គុណ​ដែលគេ​ធ្វើហើយ ជាអ្នក​រហើរហាច​ក្នុងកាម​ដូចជាខ្យល់ ហងឯង​ទាំងឡាយ ចូរវិនាស​ទៅ លុះពោល​ដូច្នេះហើយ ក៏ចូល​ទៅរក​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ លុះចូលទៅ​ដល់ហើយ ទើប​និយាយពាក្យ​នេះនឹង​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះថា នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ម្តេច​ទៅហ៏។ តាវ៉ៅស​ឆ្លើយថា ឱកុណាលៈ​សំឡាញ់។ គ្រានោះ កុណាល​សកុណៈ​ជួយ​គ្រាហ៍​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះ ដោយស្លាប​ទាំងឡាយ​ផង ដោយ​ចំពុះផង ឲ្យ​ក្រោកឡើង ទើបឲ្យ​ផឹកថ្នាំ​ផ្សេងៗ។ គ្រានោះ ជម្ងឺរបស់​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ​នោះ ក៏ជាសះ​ស្បើយ។

[៣០០] គ្រានោះ កុណាលសកុណៈ បាននិយាយពាក្យ​នេះនឹង​តាវ៉ៅស​ឈ្មោះ​បុណ្ណមុខៈ ដែលសះ​ស្បើយ​ចាកជម្ងឺ ដែលស្រាក​ស្រាន្តចាក​ភាពនៃ​ខ្លួនជា​អ្នកឈឺ មិនយូរ​ប៉ុន្មានថា នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ កុមារីឈ្មោះ​នាង​កណ្ហា មានបិតាពីរ មានប្តី ៥ នាក់ ជាប់​ចំពាក់​ចិត្តក្នុង​បុរសទី ៦ គឺក្នុង​បុរសខ្វិនគម (ដូចខ្មោចកំបុតក) ក៏ខ្ញុំ​បានឃើញ​ហើយ។ ពាក្យក្នុង​រឿងនោះ មានដូច​តទៅនេះ

ស្ត្រីប្រព្រឹត្តកន្លងប្តីទាំង ៥ នាក់នុ៎ះគឺ អជ្ជុនរាជកុមារ ១ នកុលរាជកុមារ ១ ភីមសេនរាជកុមា ១ យុធិដ្ឋិលរាជកុមារ ១ សហទេវរាជកុមារ ១ ធ្វើនូវ​អំពើដ៏​លាមក​គឺ សេពមេថុនធម្ម​ជាមួយ​បុរស​គម​ទាបតឿ។

នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ នាងសមណីឈ្មោះ​បញ្ចតបាវី កាលនៅ​កណ្តាល​ព្រៃស្មសាន រំលងចោល​នូវបាយ ៤ ដង បានធ្វើ​នូវ​អំពើ​ដ៏លាមក​ជាមួយ​នឹងអ្នក​លេង​សុរា ខ្ញុំបាន​ឃើញ​ហើយ។ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ នាងទេវីឈ្មោះ​កាកវតី កាលនៅ​កណ្តាល​សមុទ្រ ជា​ភរិយារបស់​វេនតេយ្យ បាន​ធ្វើនូវអំពើ​ដ៏លាមក ជាមួយ​នឹងបុរស​ឈ្មោះ​នដកុវេរៈ ខ្ញុំក៏បាន​ឃើញហើយ។ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ព្រះអគ្គមហេសី​មានព្រះ​លោមា​ល្អ ព្រះនាម​កុរុង្គទេវី កាលចង់​បាន​ឯឡកកុមារ ធ្វើនូវ​អំពើដ៏​លាមក​ជាមួយ​នឹង​បុរស​អ្នកនៅ​ដោយ​ទ្រព្យ (របស់ខ្ញុំគេ) ឈ្មោះ​ឆឡង្គកុមារ ខ្ញុំក៏បាន​ឃើញហើយ។ សេចក្តី​ពិត រឿងដូច​គ្នានេះ ខ្ញុំដឹងហើយ​យ៉ាងនេះថា ព្រះវរមាតា​របស់​ព្រះបាទ​ព្រហ្មទត្ត លះបង់​ព្រះបាទ​កោសល ទៅធ្វើ​អំពើដ៏​លាមក​ជាមួយនឹង​ព្រាហ្មណកុមារ​ឈ្មោះ​បញ្ចាលចណ្ឌៈ។

ពួកស្រ្តីទាំងនុ៎ះក្តី ពួកស្ត្រីឯទៀតក្តី បានធ្វើនូវ​អំពើដ៏លាមក ព្រោះហេតុនោះ ទើបខ្ញុំ​មិន​ទុកចិត្ត មិន​សរសើរស្រ្តី​ទាំងឡាយទេ ពួកស្រ្តី​ដូចផែនដី ជាទីដើរ​ទៅ ជា​ទី​ទ្រទ្រង់ មាន​សេចក្តី​ត្រេកអរ​ស្មើ ជាទីតំកល់​ទុកនៃវត្ថុ​គ្រប់យ៉ាង អត់ធន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ទាំងពួង មិន​ញាប់ញ័រ មិន​កម្រើក នរជន​មិនគប្បី​ទុកចិត្ត​ស្រ្តីទាំង​នោះទេ សីហៈ​ជាម្រឹគ​សាហាវ ជាសត្វ​ស៊ីឈាម និងសាច់ មានអាវុធ ៥ សាហាវ​ក្រៃលែង ត្រេកអរ​ក្នុងការបៀត​បៀន​សត្វដទៃ កំហែង​ខាំស៊ីយ៉ាង​ណាមិញ ពួកស្ត្រី​ទាំងនោះ​ក៏ដូច្នោះ​ដែរ នរជន​មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ឡើយ។

នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ស្រីទាំងឡាយ​មិនមែន​ឈ្មោះថា​ពេស្យា ថានារី ថាជា​ទីគប់​រកទេ ស្រី​ទាំងនុ៎ះ មិនមែន​គ្រាន់តែ​ឈ្មោះថា អ្នកកោងកាច អ្នកចងទុក (នូវបុរស) ទេ ស្រី​ទាំងនុ៎ះ គឺ​ស្រីពេស្យា នារី​ជាទីគប់រក ឈ្មោះថា ស្រីសម្លាប់ (ប្តី)។ ពួកស្រី​ស្អិតស្អាង​ផ្នួងសក់​ដូចចោរ ដូចគ្រឿង​ស្រវឹង​ដែលលាយ​ដោយថ្នាំពិស បិទបាំង​ដោយវាចា ដូច​ពាណិជ មានអាការ​ប្រែប្រួល ​ដូចកុយរមាស មាន​អណ្តាតពីរ​ដូចពស់ បិទបាំង (នូវ​កាយ) ដូច​ជាគេបិទ​បាំងរណ្តៅ បំពេញ​បាន​ដោយក្រ ដូចសមុទ្រ ត្រេកអរ​បាន​ដោយក្រ ដូច​អារក្ស​ទឹក នាំទៅដោយ​ដាច់ខាត​ដូចយមបាល ស៊ីនូវ​វត្ថុគ្រប់មុខ​ដូចភ្លើង នាំយក​នូវ​វត្ថុគ្រប់​យ៉ាង​ដូចស្ទឹង ប្រព្រឹត្ត​រហើរហាច​ដូចខ្យល់ ធ្វើនូវ​វត្ថុមិន​ឲ្យប្លែកគ្នា​ដូចភ្នំនេរុ ផ្លែជានិច្ច ដូចឈើ​មានពិសពុល។ ពាក្យ​ក្នុងរឿងនេះ​ មានតទៅ​ទៀតថា

ពួកស្រីមានកលមាយាដូចចោរ មានពិសខ្លាំង​ដូចសុរា​ដែល​លាយថ្នាំពិស និយាយ​បិទ​បាំងទោស​ដូច​ពាណិជ មានអាការ​ប្រែប្រួល​ដូចកុយរមាស មានអណ្តាត​ពីរដូចពស់។ ពួកស្រី​បិទបាំង (នូវកាយ) ដូចជាគេ​បិទបាំង​រណ្តៅ បំពេញ​បានដោយ​ក្រដូច​សមុទ្រ ត្រេកអរ​បានដោយ​ក្រ​ដូចអារក្សទឹក​ នាំ​យកទៅ​ដោយ​ដាច់​ខាតដូច​យមបាល។ ពួកស្រីដូចភ្លើង នាំយកនូវ​វត្ថុគ្រប់យ៉ាង​ដូចស្ទឹង មាន​អាការ​រហើរហាច​ក្នុង​កាមដូច​ខ្យល់ មិនឲ្យមាន​ប្លែក​ដូចភ្នំនេរុ មានផ្លែជានិច្ច ដូចឈើ​មានពិសពុល​ ពួកស្រី​តែងញ៉ាំង​ភោគៈ​ក្នុងផ្ទះ​ឲ្យវិនាស ធ្វើសេចក្តី​អន្តរាយ​នូវរតនវត្ថុ​ទាំងឡាយ។

[៣០១] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ទ្រព្យណា ដែលបុគ្គល​មិនត្រូវឲ្យ​នៅក្នុង​ត្រកូល​នៃ​ជន​ដទៃ ទ្រព្យទាំង​នេះ មាន ៤ យ៉ាងគឺ គោឈ្មោល ១ មេគោ ១ យាន ១ ភរិយា ១ បណ្ឌិត​មិនត្រូវ​ញ៉ាំង​ទ្រព្យទាំង ៤ យ៉ាងនេះ ឲ្យនៅ​បា្រសចាក​ផ្ទះឡើយ។

បុគ្គលមិនគប្បីញ៉ាំងគោឈ្មោល ១ គោញី ១ យាន ១ ភរិយា ១ ឲ្យនៅក្នុង​ត្រកូល​ញាតិទេ (ព្រោះថា) ពួកបុគ្គល មិនមាន​រទេះ រមែងប្រើបា្រស់រទេះ បៀតបៀន​នូវគោ​ឈ្មោល ដោយការ​ដឹក​នាំហួស​កម្លាំង បៀតបៀន​មេគោ ដោយការ​រូតទឹកដោះ ភរិយា​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ខូច (ក្បត់ចិត្តប្តី) ក្នុងត្រកូល​នៃញាតិ។

[៣០២] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ វត្ថុ ៦ យ៉ាងនេះ រមែង​មិនបាន​ជាប្រយោជន៍​ចំពោះ​កិច្ចការ ដែលកើត​ឡើងទេ (វត្ថុ ៦ យ៉ាង) គឺ ធ្នូគ្មានបន្លោះ ១ ភរិយា (ដែលនៅ) ក្នុង​ត្រកូល​ញាតិ ១ ទូកនៅឯ​ត្រើយម្ខាង ១ រទេះ​បាក់ភ្លៅ ១ មិត្តនៅ​ក្នុងទីឆ្ងាយ ១ សំឡាញ់​ដ៏​លាមក ១ (ទាំងនេះ) រមែង​មិនបានជា​ប្រយោជន៍​ចំពោះ​កិច្ចការ​ដែល​កើត​ឡើងទេ។

[៣០៣] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ស្រីរមែងមើលងាយប្តី​ដោយហេតុ ៨ យ៉ាងគឺ សេចក្តី​ទ័លក្រ ១ សេចក្តី​ឈឺចាប់​ជានិច្ច ១ សេចក្តី​ចាស់​គ្រាំគ្រា ១ ភាពជា​អ្នកលេងផឹក​សុរា ១ ភាព​ល្ងង់ខ្លៅ ១​ សេចក្តីធ្វេស​ប្រហែស ១ ការមិន​ប្រព្រឹត្ត​ធ្វើរឿយៗ ក្នុងកិច្ចការ​ទាំង​ពួង​ ១ ការមិន​ញ៉ាំងទ្រព្យ​សម្បត្តិគ្រប់​យ៉ាងឲ្យកើត​មាន ១ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ស្រី​រមែងមើល​ងាយប្តី​ដោយហេតុ ៨ យ៉ាងនេះឯង។ ពាក្យក្នុង​រឿងនេះ មាន​តទៅទៀត

ស្រីមើលងាយប្តី (ដោយហេតុ ៨ យ៉ាង) គឺ ប្តីទ័លក្រ ១ ប្តីឈឺជានិច្ច ១ ប្តី​ចាស់​គ្រាំគ្រា ១ ប្តីជា​អ្នកលេង​ផឹកសុរា ១ ប្តីធ្វេស​ប្រហែស ១ ប្តីដល់នូវភាព​ល្ងង់ខ្លៅ ១ ប្តីខ្ជិល​ច្រអូស​ក្នុង​កិច្ចការ ១ ប្តីញ៉ាំង​សេចក្តី​ប្រាថ្នាក្នុង​វត្ថុ​ដែលគួរ​ប្រាថ្នាគ្រប់​យ៉ាង​ឲ្យវិនាស ១។

[៣០៤] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ស្រីរមែងនាំមកនូវការប្រព្រឹត្តិខូច​ដោយ​ហេតុ ៩ យ៉ាងគឺ ស្រីទៅកាន់​សួនច្បារ​រឿយៗ ១ ទៅកាន់​ឧទ្យាន​រឿយៗ ១ ទៅកាន់​កំពង់ស្ទឹង​រឿយៗ ១ ទៅកាន់​ត្រកូល​ញាតិរឿយៗ ១ ទៅកាន់​ត្រកូល​ដទៃរឿយៗ ១ ប្រកប​រឿយៗ​ ក្នុងការ​លៃលក​តែខាង​កញ្ចក់ និងសំពត់ និងគ្រឿង​ស្អិតស្អាង​ជាប្រក្រតី ១ ផឹកនូវទឹក​ស្រវឹង​ជាប្រក្រតី ១ មានការ​លបមើល​បុរស​មិនដាច់​ជាប្រក្រតី ១ ឈរបង្ហាញ​ខ្លួនទៀប​មាត់​ទ្វារជា​ប្រក្រតី ១ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ស្រីរមែង​នាំមកនូវ​ការខូចកាច​ដោយហេតុ ៩ យ៉ាងនេះឯង។ ពាក្យក្នុង​រឿងនេះ មានតទៅទៀត

ពួកស្រី តែងនាំមកនូវការខូច ដោយហេតុ ៩ យ៉ាង គឺ​ជាអ្នកទៅ​កាន់សួនច្បារ​រឿយៗ ១ ទៅកាន់​ឧទ្យាន ១ ទៅកាន់​ស្ទឹង ១ ទៅកាន់​ត្រកូលញាតិ ១ ទៅកាន់​ត្រកូល​ដទៃ ១ ប្រកប​រឿយៗ តែខាង​សំពត់ និង​គ្រឿង​ស្អិតស្អាង ១ ជាស្រី​ផឹកទឹក​ស្រវឹង ជា​ប្រក្រតី​ ១ មានការ​លបមើល​បុរសមិន​ដាច់​ជាប្រក្រតី ១ ឈរបង្ហាញ​ខ្លួនទៀប​មាត់​ទ្វារជា​ប្រក្រតី ១។

[៣០៥] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ស្រីរមែងចែចង់បុរស​ដោយហេតុ ៤០ យ៉ាងគឺ កាច់រាង ១ បន្ទន់ខ្លួន ១ កែក្រាយ ១ ក្រអិមក្រអៀម ១ យក​ក្រចក​ផ្ទាត់ក្រចក ១ យក​ជើងជាន់​ជើង ១ យកកំណាត់​ឈើគូស​ផែនដី ១ លើកកូន​ក្មេងដោយ​ខ្លួនឯង ១ ឲ្យកូន​ក្មេងលើក​ខ្លួនវិញ ១ លេងកូនក្មេង​ដោយ​ខ្លួនឯង ១ ញ៉ាំង​កូនក្មេង​ឲ្យលេង ១ ថើបកូន​ក្មេង​ដោយ​ខ្លួនឯង ១ ញ៉ាំង​កូនក្មេង​ឲ្យថើបវិញ ១ ស៊ីខ្លួនឯង ១ ញ៉ាំងកូន​ក្មេងឲ្យស៊ី ១ ឲ្យ​វត្ថុទៅ​កូនក្មេង ១ សុំលួង​លោមយក​មកវិញ ១ ធ្វើ​ត្រាប់តាម (ក្មេង) ដែល​វាធ្វើ ១ និយាយ​ខ្លាំង ១ និយាយ​តិច ១ និយាយ​បើក​ចំហមាត់ ១ និយាយ​លាក់លៀម ១ (ធ្វើនូវ​និមិត្ត) ដោយ​អាការ​រាំច្រៀង​ប្រគំ យំរាប់​រៀប​ម្ញិកម៉្ញក់​ស្អិតស្អាង ១ សើចក្អាកក្អាយ ១ សំឡឹង​សំឡក់ ១ ញាក់ចង្កេះ ១ ញ៉ាំងទ្រព្យ​កំបាំង​ឲ្យកំរើក ១ បើក​បង្ហាញភ្លៅ ១ បិទភ្លៅ​ទៅវិញ ១ បង្ហាញដោះ ១ បង្ហាញក្លៀក ១ បង្ហាញផ្ចិត ១ មិចភ្នែក ១ ញាក់ចិញ្ចើម ១ ខាំបបូរ​មាត់ ១ លៀនអណ្តាត ១ ច្បូតសំពត់ ១ ស្លៀក​សំពត់វិញ ១ រំសាយសក់ ១ បួងសក់​វិញ ១ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ស្រីរមែង​ចែចង់​បុរសដោយ​ហេតុ ៤០ យ៉ាង​នេះឯង។

[៣០៦] នែបុណ្ណមុខៈសំឡាញ់ ស្រីដែលខូច បណ្ឌិតគប្បី​ដឹងដោយ​ហេតុ ២៥ យ៉ាង គឺស្រី​សរសើរការ​នៅឃ្លាត​អំពីប្តី ១ មិនរឭកប្តី​ដែលនៅ​ឃ្លាតគ្នា ១ មិន​ត្រេកអរ​នឹងប្តី​ដែលទើប​មកដល់ ១ ពោលទោស​ប្តីនោះ ១ មិន​និយាយ​សរសើរ​គុណប្តីនោះ ១ ប្រព្រឹត្ត​នូវសេចក្តី​វិនាស​ដល់ប្តីនោះ​ ១ មិនប្រព្រឹត្ត​សេចក្តី​ចំរើនដល់​ប្តីនោះ ១ ធ្វើតែ​អំពើ​ដែល​មិនគួរធ្វើ​ដល់ប្តីនោះ ១ មិនធ្វើ​អំពើដែល​គួរធ្វើ​ដល់ប្តីនោះ ១ ស្លៀក​ជាប់មាំ​មួនដេក ១ លបដេក​កំបាំងមុខ ១ ដេកបម្រះ​ននៀល ១ បង្កជម្លោះ ១ ដកដង្ហើម​ចេញវែង (ដូចជា)​ រងទុក្ខ ១ ទៅកាន់​ទីឧច្ចារៈ បស្សាវៈ​រឿយៗ ១ ប្រព្រឹត្ត​ទទឹងទាស់ ១ ឮសម្លេង​ប្រុស​ឯទៀត ខំផ្ទៀង​ត្រចៀក​ស្តាប់ ១ ជាស្រី​បំផ្លាញ​ទ្រព្យ ១ ធ្វើនូវ​សន្ថវកិច្ច​នឹងប្រុសទាំង​ឡាយ​ដែល​ស្និទ្ធស្នាល​ ១ បានតែ​ខាងជើង​ចេញដើរ ១ ជាស្រី​ប្រព្រឹត្តដើរ​លេងរឿយៗ ក្នុង​វេលាយប់ ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ចិត្តប្តី ១ មិន​គោរពប្តី ១ មានចិត្ត​គំនិត​ខូចកាច ១ ឈរ​ទៀបមាត់​ទ្វារញយៗ ១ បង្ហាញក្លៀក រាងកាយ ដោះ ដើរទៅ​កាន់ទិស​ទាំងពួងហើយ​ក្រឡេក​មើល ១ នែបុណ្ណមុខៈ​សំឡាញ់ ស្រីដែលខូច បណ្ឌិត​គប្បីដឹង​ដោយ​ហេតុ ២៥ យ៉ាង​នេះឯង។ ពាក្យក្នុង​រឿងនុ៎ះ ដូចមាន​តទៅទៀត

ស្រីសរសើរនូវការនៅឃ្លាតអំពីប្តីនោះ ១ មិននឹក​ស្រណោះ​រកប្តី​ដែលទៅហើយ ១ ឃើញ​ប្តីមកដល់ មិនត្រេកអរ ១ មិនពោល​សរសើរគុណ​ប្តី​ក្នុង​កាល​ណាម្តង ១ ទាំង​នេះជា​លក្ខណៈ​របស់​ស្រីខូច។ ស្រីជា​អ្នកមិន​សង្រួម ប្រព្រឹត្តនូវ​សេចក្តី​វិនាស​ដល់ប្តីនោះ ១ ញ៉ាំង​ប្រយោជន៍​ឲ្យវិនាស ១ ជាអ្នកធ្វើ​នូវកិច្ចដែល​មិនគួរធ្វើ ១ ស្លៀកជាប់​មាំមួនដេក ១ ដេកក្នុង​ទីកំបាំង​មុខ ១ ទាំង​នេះជាលក្ខណៈ​របស់ស្រីខូច។ ស្រីដេកបម្រះ​ននៀល ១ បង្កជម្លោះ ១ ដក​ដង្ហើមវែង (ហាក់ដូចជា) រងទុក្ខវេទនា ១ ទៅកាន់​ទីឧច្ចារៈ បស្សាវៈ​រឿយៗ ១ ទាំងនេះ​ជាលក្ខណៈ​របស់​ស្រីខូច។ ស្រីជា​អ្នកមិន​ធ្វើការងារ តែង​ប្រព្រឹត្ត​ទទឹង​ទាស់ ១ ផ្ទៀងស្តាប់​សម្លេងរបស់​បុរសដទៃ​និយាយ ១ បំផ្លាញ​ទ្រព្យ ១ ធ្វើសន្ថវកិច្ច (នឹង​បុរស​ដទៃ) ១ ទាំងនេះ​ជាលក្ខណៈ​របស់ស្រីខូច។ បំផ្លាញ​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ដែល​ប្តីបាន​មកដោយ​ក្រ នាំមកដោយ​លំបាក បាន​មកដោយ​ទុក្ខ ១ ធ្វើ​សន្ថវកិច្ច​នឹងពួក​បុរស​អ្នក​ស្និទ្ធស្នាល ១ ទាំងនេះ​ជា​លក្ខណៈ​របស់ស្រីខូច។ ស្រីបាន​តែខាង​ជើងចេញ​ដើរ ១ ដើរ​លេង​រឿយៗ ក្នុង​វេលាយប់ ១ មានចិត្ត​ប្រទូស្ត​ចំពោះប្តី​ជានិច្ច ១ ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ចិត្តប្តី ១ ប្រាសចាក​សេចក្តី​គោរព ១ ទាំងនេះ​ជាលក្ខណៈ​របស់​ស្រីខូច។ ស្រីឈរ​​ទៀប​មាត់​ទ្វារ​ញយៗ ១ បង្ហាញដោះ និងក្លៀក ១ មានចិត្ត​ភ្ញាក់ផ្អើល ក្រឡេកមើល​ទិស​ទាំងពួង ១ ទាំង​នេះជា​លក្ខណៈ​របស់​ស្រីខូច។ ស្ទឹង​ទាំងអស់ មាន​ដំណើរវៀច ព្រៃទាំងអស់​សម្រេច​អំពី​ឈើ (យ៉ាង​ណាមិញ) ពួកស្រី​ទាំង​អស់ (វៀរលែង​តែស្រី​ដែលមាន​កិលេស​ស្តើង) កាលបើ​មានបុគ្គល​អ្នក​ខ្សឹប​ខ្សៀវ ក៏តែងធ្វើ​នូវអំពើ​លាមកបាន (យ៉ាងនោះដែរ)។ ពួកស្រី បាន​នូវឱកាស ឬទីកំបាំង ឬក៏បាននូវ​បុគ្គល​ខ្សឹបខ្សៀវ​បា្រកដ​ដូច្នោះ ពួកស្រី​ទាំង​អស់ មិន​បាន​នូវបុរសដទៃ ក៏គប្បី​ធ្វើនូវ​អំពើ​លាមក ជាមួយបុរស​ខ្វិន​បាន។ ពួក​បុរស ទោះបីធ្វើនូវ​អំណរ​ចំពោះ​នារី​ទាំងឡាយ ជាអ្នក​ធ្វើនូវសេចក្តី​ត្រេកអរ​​ដល់​ពួក​បុរស ជាស្រី​មានចិត្ត​ច្រើន ដែលគេ​ផ្ទញ់ផ្ទាល់​មិនបាន​ដោយ​ប្រការ​ទាំងពួង បុគ្គល​មិនត្រូវ​ស្និទ្ធស្នាល​ទេ ព្រោះថា ស្រីទាំងឡាយ ស្មើ​ដោយ​កំពង់ទឹក។

[៣០៧] បុគ្គលឃើញ (នូវហេតុនៃសេចក្តីនឿយណាយ) របស់​ព្រះរាជា​ព្រះនាម​កិន្នរៈ និង​ព្រះនាងកិន្នរី (គប្បី​ដឹងចុះ) ពួកស្រី​ទាំងអស់ រមែង​មិនត្រេកអរ​ក្នុងផ្ទះ (របស់​ស្វាមីទេ) ដូចជា​ភរិយា (របស់​ព្រះរាជាកិន្នរៈ) លះបង់​នូវសត្វគឺ (ស្វាមី) បែប​នោះ ព្រោះ​ឃើញនូវ​បុរស​ផ្តេសផ្តាស​ដទៃជា​បុរសខ្វិន។

[៣០៨] ភរិយារបស់ព្រះបាទពកៈ និងព្រះបាទ​ពាវរិយៈ ជាព្រះរាជា​ល្មោភកាម​ដ៏ក្រៃ​លែង បានប្រព្រឹត្ត​ក្បត់ចំពោះ​បុរស​អ្នកលុះ​ក្នុងអំណាច​ដែល​ខ្លួនប្រាថ្នា ស្រីមិន​ប្រព្រឹត្ត​កន្លងស្វាមី​នឹង​បុរសដទៃ​នោះឯណា​កើត។

[៣០៩] នាងបិង្គិយានី ជាភរិយា​ជាទីស្រឡាញ់​នៃ​ព្រះបាទព្រហ្មទត្ត ព្រះអង្គ​ជាធំ​ក្នុង​លោក​ទាំងមូល បានប្រព្រឹត្ត​ក្បត់ចំពោះ​បុរសអ្នក​លុះក្នុង​អំណាច​ដែល​ខ្លួនប្រាថ្នា នាង​បិយង្គិយានី ជាអ្នក​ល្មោភក្នុង​កាមនោះ មិនបាន​នូវបុរស​គង្វាលសេះ​នោះផង (នូវទី​អគ្គមហេសី​ផង)។

[៣១០] បុរសដែលមិនមែនខ្មោចចូល មិនគួរជឿពួក​ស្រីដែល​អាក្រក់ មានចិត្ត​រហ័ស ជាស្រី​មិនដឹងគុណ​ដែលគេ​ធ្វើដល់ខ្លួន ជាស្រី​ប្រទូស្ត (ប្តី) ទេ។ ពួកស្រី​ទាំង​នោះ មិន​ដឹងនូវ​ឧបការៈ​ដែលគេ​ធ្វើហើយ (ដល់ខ្លួន) មិនដឹង​នូវកិច្ចការ​ដែលគួរធ្វើ មិន​ស្គាល់​ម្តាយ មិនស្គាល់​ឪពុក មិនស្គាល់​បងប្អូន មិនមាន​អរិយធម៌ មានការ​ប្រព្រឹត្តិ​កន្លង​ជា​ធម្មតា តែងលុះ​អំណាច​ចិត្តរបស់ខ្លួន។ ពួកស្រី​តែងលះបង់​ប្តីជាទី​ស្រឡាញ់ ជាទី​ពេញចិត្ត ជាអ្នក​អនុគ្រោះ​ស្មើដោយ​ជីវិត ដែលភប់​ប្រសព្វអស់​កាលដ៏យូរ ឬលះ​បង់​នូវប្តី ក្នុងកិច្ច​មានអន្តរាយ ព្រោះ​ហេតុនោះ ខ្ញុំមិន​ទុកចិត្ត​ចំពោះ​ស្រីទាំង​ឡាយទេ។ ព្រោះថា ចិត្តរបស់​ស្រីដូចគ្នា​នឹង​ចិត្តពានរ ហឫទ័យ​របស់ពួក​ស្រី ចុះឡើង​ញាប់ញ័រ​ដូចជា​ម្លប់ឈើ តែង​វិលទៅ ដូចកង់​រទេះ។ ពួកស្រី​ទាំងនោះ កាលក្រឡេក​មើលឃើញ​ទ្រព្យ​របស់ប្រុស ដែលគួរ​កាន់យក​ក្នុងកាល​ណា ក៏កៀរគរ​ប្រុសនោះ ដោយ​សំដីដ៏ផ្អែម​ល្ហែម​ក្នុងកាល​ណោះ ដូចពួក​ជនអ្នក​កម្ពោជៈ បញ្ឆោត​ចាប់សេះ​ដោយ​សារាយ។ ពួក​ស្រីកាល​បើក្រឡេក​មើល មិនឃើញ​ទ្រព្យរបស់​បុ្រស​ដែលគួរ​កាន់យក​ក្នុងកាលណា ក៏វៀរ​បុ្រសនោះ​ដោយ​ជុំវិញ​ក្នុងកាល​ណោះ ដូចគេ​ឆ្លងទៅ​ដល់​ត្រើយស្ទឹង ហើយលះ​បង់នូវ​ក្បូន។ ពួកស្រី​ឧបមាដូចជ័រ (ជាទីជាប់​ស្អិតនៃ​ចិត្តបុរស) ដូចភ្លើង​ស៊ីនូវវត្ថុគ្រប់​យ៉ាង មានមាយា​ដ៏រហ័ស ដូចស្ទឹង​មានខ្សែ​ទឹកដ៏រហ័ស ពួកស្រី​ទាំងនេះ តែង​សេពគប់​បុរស ទាំងជាទី​ស្រឡាញ់ ទាំងមិន​ជាទី​ស្រឡាញ់ ដូចទូក​តែងជួប​ប្រទះ​ទាំងច្រាំង​ខាង​អាយ និងច្រាំង​ខាងនាយ។ ពួកស្រី​ទាំងនោះ មិនមែន​ជារបស់​ប្រុសម្នាក់ ឬពីរ​នាក់ទេ ដូចជា​រានផ្សារ​ដែលបើក​ហើយ បុគ្គលណា សំគាល់នូវ​ពួកស្រី​ទាំងនោះ ថាជា​របស់អញ បុគ្គលនោះ​ ដូចគេ​យក​សំណាញ់​ខ្ចប់ខ្យល់។ ស្ទឹង ផ្លូវ រោងសុរា រោងជា​ទីប្រជុំ និង​អណ្តូងទឹក យ៉ាងណា ធម្មតា​ពួកស្រី​ក្នុងលោក ក៏យ៉ាង​នោះដែរ វេលា (នៃសេចក្តី​ស្រើប​ក្នុងកាម) របស់ពួក​ស្រីទាំងនោះ មិនមាន​ឈប់ឈរ​ទេ។ ពួកស្រី​ទាំងនេះ ស្មើ​ដោយ​អណ្តាភ្លើង មាន​ឧបមា​ដូចក្បាល​ពស់វែក ដូចពួក​គោស៊ីនូវ​ស្មៅដ៏ល្អៗ ខាង​ក្រៅ។ នរៈគប្បី​គប់រក​ដោយការ​ប្រយ័ត្ន​នូវវត្ថុ​ទាំងនេះ គឺភ្លើង ១​ ដំរី ១ ពស់វែក ១ ព្រះរាជា​ដែល​គេអភិសេក​ហើយ ១ ពួកស្រី​ទាំងអស់ ១ ព្រោះ​ភាពទៀង​ទាត់នៃវត្ថុ​ទាំងនោះ ដឹង​បាន​ដោយ​ក្រណាស់។ ពួកស្រី​មានពណ៌​សម្បុរដ៏​ល្អលើស​លុបពេក បុគ្គល​មិនត្រូវ​សេព​គប់ ១ ស្រីជាទី​ស្រឡាញ់​ពេញចិត្ត​របស់ពួក​ជនច្រើន បុគ្គល​មិនត្រូវ​សេពគប់ ១ ស្រីឆ្លៀវ​ឆ្លាសក្នុង​ការរាំ និងច្រៀង បុគ្គល​មិនត្រូវ​សេពគប់ ១ ប្រពន្ធ​អ្នកដទៃ បុគ្គល​មិនត្រូវ​សេព​គប់ ១ ស្រី (សេពគប់) ព្រោះ​ហេតុនៃ​ទ្រព្យ បុគ្គល​ក៏មិនត្រូវ​សេពគប់ ១ ស្រី ៥ ពួកនេះ បុគ្គល​មិនត្រូវ​សេពគប់​ទេ។

[៣១១] ដំណាលថា គ្រានោះ ស្តេចត្មាតឈ្មោះ​អានន្ទ បានដឹង​នូវគាថា​ជាខាង​ដើម កណ្តាល និងខាងចុង របស់​កុណាល​សកុណៈ ហើយបាន​ពោលគាថា​នេះ ក្នុង​វេលា​នោះថា

បុរស ទោះបីឲ្យ​នូវផែនដី ដែលពេញ​ដោយទ្រព្យ ដល់ស្ត្រី​ដែល​សន្មត​ហើយ ស្រីនោះ​លុះបាន​ឱកាស រមែង​មើលងាយ​ប្រុសនោះ​វិញ (ព្រោះហេតុនោះ) បុរស​មិន​ត្រូវលុះ​អំណាច​នៃស្រីទាំង​នោះឡើយ។ ពួកស្រី​រមែងលះបង់​នូវប្តីក្មេង ដែល​ជាអ្នក​មាន​ព្យាយាម​ក្រោកឡើង មានការ​ប្រព្រឹត្តិមិន​រួញរា គួរជាទី​ស្រឡាញ់​ពេញចិត្ត​ផង លះបង់​នូវប្តី​នោះ ព្រោះកិច្ច​ដែលមាន​អន្តរាយ​ផង ព្រោះ​ហេតុនោះ ខ្ញុំមិន​ទុកចិត្ត​ចំពោះស្រី​ទាំងឡាយ​ទេ។ បុរស​មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ស្រីដោយ​គិតថា ស្រីនោះ​ចង់បាន​អញ មិនត្រូវ​ទុក​ចិត្តស្រី​ដោយ​គិតថា ស្រីនោះ យំរំជែ​ចំពោះអញ (ដូច្នេះទេ) ព្រោះថា ស្រីទាំងនោះ រមែង​គប់រក​នូវ​បុរស ទាំងជាទី​ស្រឡាញ់ ទាំងមិន​ជាទី​ស្រឡាញ់ ដូចទូក​ជួបប្រទះ​ទាំងច្រាំង​ខាងអាយ និងច្រាំង​ខាងនាយ។ បុគ្គលមិន​ត្រូវទុកចិត្ត​មែកឈើ​ចាស់ ដែលគេ​ក្រាល​ទុកទេ មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ចោរជើង​ចាស់ជា​មិត្តទេ មិនត្រូវ​ទុកចិត្តថា ព្រះរាជា ជាសំឡាញ់​របស់​អញ​ដូច្នេះទេ មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ស្រីជាមាតា​របស់បុត្ត ១០ នាក់ (យាយចាស់) ទេ។ បុគ្គល​មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ចំពោះពួក​នារីអ្នក​ធ្វើនូវ​សេចក្តី​ត្រេកអរ អ្នកកន្លង​សីលធម៌ មិន​សង្រួមទេ មិនត្រូវ​ទុកចិត្ត​ភរិយា ដែលមាន​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ក្រៃពេក ព្រោះថា​នារី​ទាំង​ឡាយទុក​ស្មើកំពង់​ទឹក។ ពួកស្រី រមែង​សម្លាប់ (ប្រុស) ខ្លះ កាត់ (កប្រុស) ខ្លួនឯង​ខ្លះ ប្រើគេ​ឲ្យកាត់ខ្លះ កាត់ក​ហើយផឹក​ឈាមខ្លះ បុគ្គល​កុំធ្វើសេចក្តី​ស្នេហា​ចំពោះ​ពួកស្រី ដែលមាន​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ថោកទាប ជាអ្នក​មិនសង្រួម មានចិត្ត​ដូចកំពង់​ទឹក។ ពាក្យកុហក​របស់​ពួកស្រី​ទាំងនោះ ក៏ដូច​ជាពាក្យពិត ឯពាក្យពិត​របស់ពួក​ស្រីទាំងនោះ ក៏ដូចជា​ពាក្យកុហក (ពួកស្រី) ដូចគោ ស៊ីច្បិច​តែស្មៅល្អៗ ខាងក្រៅ។ ពួកស្រី​ទាំងនោះ តែង​ប្រឡោម (ប្រុស) ដោយ​ដំណើរផង ដោយ​អាការដែល​ក្រឡេក​មើលផង ដោយ​សំណើច​​ផង ឬដោយ​សំពត់ដែល​ស្លៀកអាក្រក់​ផង ដោយពាក្យ​ពីរោះផង។ ពិតណាស់ ស្រីទាំងនេះ​ដូច​ចោរ មានចិត្ត​រឹងត្អឹង ខូចកាច តែមាន​សំដីផ្អែម​ដូចស្ករ​ ការ​បញ្ឆោត​ណាក្នុង​ពួកមនុស្ស ពួកស្រី​ទាំងនោះ មិនមែន​ជាមិនដឹង​ការបញ្ឆោត​ណាមួយ (នោះ) ទេ។ ធម្មតា ពួកស្រី​ក្នុងលោក (ច្រើនតែ) លាមក វេលា​របស់ពួក​ស្រីទាំងនោះ​មិនមានទេ ពួកស្រី​ជាអ្នក​ស្រើបស្រាល​ផង ឃ្នើសឃ្នងផង ដូច​ភ្លើង​ស៊ីវត្ថុគ្រប់​យ៉ាង។ ប្រុស ឈ្មោះ​ថាជាទី​ស្រឡាញ់​របស់ពួកស្រី មិនមាន ទាំងមិន​ជាទី​ស្រឡាញ់​ក៏មាន ព្រោះថា ពួកស្រី​ទាំងនេះ តែង​គប់រកបុរស​ជាទី​ស្រឡាញ់ ទាំង​មិន​ស្រឡាញ់ ដូចទូក​តែងចួប​ប្រទះទាំង​ច្រាំង​ខាងអាយ និងច្រាំង​ខាងនាយ។ ប្រុស ឈ្មោះ​ថាជាទី​ស្រឡាញ់​របស់ពួក​ស្រីមិន​មាន ទាំងមិន​ជាទី​ស្រឡាញ់​ក៏មិនមាន ពួកស្រីតែង​រួបព័ទ្ធ (ប្រុស) ដើម្បី​ទ្រព្យសម្បត្តិ ដូចវល្លិ៍ តោង​ដើមឈើ។ ស្រីទាំងឡាយ តែង​រត់​តាមប្រុស​ឃ្វាលដំរី ឃ្វាលសេះ ឃ្វាល​គោ ប្រុសចណ្ឌាល អ្នក​ដុតខ្មោច និងអ្នក​ចោលសម្រាម​ដែលមាន​ទ្រព្យ។ ស្រីទាំង​ឡាយ តែងលះបង់​នូវកូន​អ្នកមាន​ត្រកូល ដែល​មិនមាន​ទ្រព្យ​តិចតួច ទុកស្មើ​សាកសព នារី​ទាំងឡាយ (ច្រើនតែ) គប់រកប្រុស ព្រោះហេតុ​តែទ្រព្យ។

[៣១២] សេចក្តីដំណាលថា គ្រានោះ ទេវពា្រហ្មណ៍​ឈ្មោះនារទៈ បានដឹងនូវ​គាថា​ជា​ខាងដើម កណ្តាល និងទីបំផុត របស់​ស្តេចត្មាត​ឈ្មោះ​អានន្ទ​ហើយ ក៏ពោល​គាថា​ទាំងឡាយ​នេះ​ក្នុងវេលានោះថា

បពិត្រលោកជាម្ចាស់នៃបក្សី សូមលោកស្តាប់ពាក្យ​ដែលខ្ញុំ​នឹង​និយាយដូច​តទៅ​នេះ ជន ៤ ពួកនេះ​គឺ សមុទ្រ ១ ព្រាហ្មណ៍ ១ ព្រះរាជា ១ ស្រី ១ រមែង​មិនពេញ។ ស្ទឹង​ណា​មួយ​ដែលអាស្រ័យ​នូវប្រឹថពី​ដែលហូរ​ទៅកាន់​សាគរ ស្ទឹងទាំង​នោះ ក៏ញ៉ាំង​សមុទ្រ​ឲ្យពេញ​មិនបាន ព្រោះថា សមុទ្រ​រមែងមិន​ពេញ ចេះតែនៅ​ខ្វះខាត។ ព្រាហ្មណ៍​រៀន​នូវវេទ មាន​គម្ពីរឈ្មោះ​ឥតិហាសៈ ជាគំរប់ ៥ ហើយ​តែងប្រាថ្នា​នូវការ​ចេះដឹងឲ្យ​ក្រៃលែង ព្រោះថា ព្រាហ្មណ៍​នោះ រមែង​មិនពេញ ចេះតែ​ខ្វះខាត។ ចំណែក​ព្រះរាជា​ឈ្នះគ្រប់​គ្រងផែនដី​ទាំងអស់ ព្រមទាំង​សមុទ្រ និងភ្នំហើយ តែង​ប្រាថ្នា​រកច្រាំង​សមុទ្រ និងផ្ទៃ​សមុទ្រ ដែល​សម្បូរ​ដោយរតនៈ មិនមាន​ទីបំផុត ព្រោះថា​ព្រះរាជា​នោះ រមែង​មិន​គ្រប់គ្រាន់ ចេះតែ​ខ្វះខាត។ ស្រីម្នាក់ៗ មានប្តី​ប្រាំបីៗ ហើយ​ប្តីនោះ ជាអ្នក​ក្លៀវក្លាផង មាន​កម្លាំងផង នាំមក​នូវរស​នៃសេចក្តី​ប្រាថ្នា​គ្រប់យ៉ាង ក៏គង់​ធ្វើនូវ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ក្នុងប្តីទី ៩ ទៀត ព្រោះថា​ស្រីនោះ រមែង​មិនគ្រប់គ្រាន់ ចេះតែ​ខ្វះខាត។ ពួកស្រី​ទាំងអស់ ដូចភ្លើង​ស៊ីនូវវត្ថុ​គ្រប់យ៉ាង ពួកស្រី​ទាំងអស់ ដូចស្ទឹង​នាំទៅនូវ​វត្ថុគ្រប់​យ៉ាង ពួកស្រី​ទាំងអស់ ដូចមែក​ឈើមាន​បន្លា ពួកស្រី​ទាំងអស់ គប់រក (ប្តី) ព្រោះ​ហេតុតែ​ទ្រព្យ។ នរជនណា ផ្ទុកផ្តាក់​នូវភាព គឺការងារ​ទាំងពួង​លើពួកស្រី នរជននោះ ទុកដូច​គេយក​បណ្តាញ​ចាប់ខ្យល់ ឬដូច​គេបាច​ទឹកសមុទ្រ​ដោយដៃម្ខាង ពុំនោះ ដូចគេយក​ដៃមួយ ទះឲ្យ​ឮសូរ​គឹកកង។ ពួកស្រី​ដែលដូច​ជាចោរ មាន​ពុតត្បុត​ច្រើន មានពាក្យ​សច្ចៈ គេ​រកបាន​ដោយ​កម្រ​ណាស់ ភាពនៃស្រី​ទាំងឡាយ គេដឹង​បានដោយ​ក្រ ដូចដំណើរ​នៃត្រី​ក្នុងទឹក។ ពួកស្រី​ទាំងនោះ មានមារយាទ​របិញរបុញ មានសំដី​ទន់ ទុកស្មើដោយ​ស្ទឹង បំពេញ​បាន​ដោយក្រ តែង​លិចចុះ (ក្នុងអបាយ ព្រោះហេតុ​តែកាម) បុគ្គលដឹង​ច្បាស់នូវ​ដំណើរ​នោះ​ហើយ គប្បី​វៀរឲ្យ​ឆ្ងាយចេញ។ ពួកស្រី​ជាអ្នក​ញ៉ាំងចិត្ត​ប្រុសឲ្យ​ត្រឡប់​ត្រឡិន មាន​មាយាច្រើន ញ៉ាំង​ព្រហ្មចរិយធម៌​ឲ្យកម្រើក តែង​លិចចុះ (ក្នុង​អបាយ) បុគ្គល​ដឹងច្បាស់​នូវដំណើរ​នោះហើយ គប្បី​ចៀសឲ្យ​ឆ្ងាយ​ចេញ។ ពួកស្រីទាំង​នោះ ចូលទៅ​គប់រក​ប្រុសណា ដោយ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ឬដោយ​ទ្រព្យសម្បត្តិ រមែងដុត​កំដៅ​ប្រុសនោះ​ដោយ​ឆាប់​រហ័ស ដូចភ្លើង​ឆេះនូវ​ទីរបស់​ខ្លួន។

[៣១៣] សេចក្តីដំណាលថា គ្រានោះ កុណាលសកុណៈ ដឹងនូវ​គាថាជា​ខាងដើម កណ្តាល និងទីបំផុត នៃទេវព្រាហ្មណ៍​ឈ្មោះនារទៈ ហើយក៏​ពោល​គាថានេះ ក្នុងវេលា​នោះថា

បណ្ឌិត គួរចរចា (ជាមួយ) នឹងបុគ្គល​មានដៃ​កាន់ដាវ​សម្លៀង​ហើយ (ជាមួយ) នឹង​បុគ្គល​ប្រទូស្ត​ដូចជា​បិសាច ឬក៏ចូល​ទៅរកពស់ ដែល​មានពិស​ដ៏ពន្លឹក (ប្រសើរជាង) ប្រុស​ម្នាក់ឯង មិនគួរ​និយាយ​ចរចា ចំពោះ​ស្រីម្នាក់​ឯងទេ។ ព្រោះថា នារី​ទាំងឡាយ ជាអ្នក​ញាំញី​នូវចិត្តនៃ​មនុស្សលោក ជាអ្នក​មាន​ការរាំ​ច្រៀង និយាយ សើច ញញឹម ជាអាវុធ តែង​បៀតបៀន​នូវប្រុស​ដែលមិន​បានតម្កល់​ស្មារតី ដូចពួក​ស្រីអារក្សទឹក ក្នុង​កោះ​បៀតបៀន​ពួកពាណិជ។ ពួកស្រី​ទាំងនោះ​មិនមាន​វិន័យ មិនមាន​សំវរៈ ពួក​ស្រី​ទាំងនោះ ជាអ្នក​ល្មោភទឹក​ស្រវឹង និងសាច់ ជាអ្នក​មិន​សង្រួម តែង​លេបទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​បុរស ដូចត្រី​ធំឈ្មោះ​តិមិង្គល លេបនូវ​មករក្នុង​សាគរ។ ពួកស្រី​មាន​សេចក្តី​ត្រេកអរ​ក្នុង​បញ្ចកាមគុណ​ជាអារម្មរណ៍ មាន​អាការ​ឆ្មើងឆ្មៃ មិនទៀង មិន​សង្រួម ឃ្លាំរក​តែ​បុរស​អ្នក​ប្រមាទ ដូចទឹកស្ទឹង តែងហូរ​ចុះទៅរក​ទីមាន​ទឹកប្រៃ (សមុទ្រ)។ នារី​ទាំងឡាយ រមែង​និយាយ​ស្រស់ស្រាយ​រកជនណា ដោយ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់ ឬដោយ​តម្រេក ឬក៏​ដោយ​ទ្រព្យ ជាស្រី​សម្លាប់ប្រុស​ដោយ​រាគៈ និងទោសៈ រមែង​ដុតរោល​នរជន​នោះ សូម្បី​ប្រុស​រុងរឿង​ដូចភ្លើង​ជាអ្នក​នឹងនួន។ ពួកស្រី​ដឹងថា បុរស​អ្នកស្តុកស្តម្ភ មានទ្រព្យ​ច្រើន រមែង​ក្រវែល​រកប្រុស​ដែល​មានទ្រព្យ​ដោយខ្លួនឯង រួបរុំ​បុរស​ដែលមាន​ចិត្តត្រេកអរ ដូចពួរជ្រៃ​ក្នុងព្រៃ​រួបព័ទ្ធ​ដើមរាំង។ នារី​ទាំងឡាយ​នោះ មានខ្លួន និងមុខ​ដ៏វិចិត្រ​តាក់តែង​ហើយ ផ្គាប់ផ្គុន (បុរស) ដោយ​សេចក្តី​ប្រាថ្នាផ្សេងៗ ជាអ្នក​យល់​កលមាយា​ទាំងរយ រមែងសើច រមែង​ញញឹម តែហាក់​ដូចជា​សង្រួម។ នារី​ទាំងឡាយ ស្អិតស្អាង​ខ្លួន​ដោយមាស កែវមណី និង​កែវមុក្តា ដែលគេ​ធ្វើសក្ការៈ​ក្នុងត្រកូល​របស់ប្តី ដែលគេ​រក្សាហើយ ក៏នៅ​តែប្រព្រឹត្ត​ក្បត់ស្វាមី​បាន ដូច​ជាប្រពន្ធ​ដែល​អាស្រ័យ​នៅក្នុង​ចន្លោះ​ហឫទ័យ ប្រព្រឹត្ត​ក្បត់​អសុរ​វិញ​បាន។ នរជន សូម្បីមាន​តេជះ មានប្រាជ្ញា​វាងវៃ ដែល​អ្នក​ផងច្រើនគ្នា​ធ្វើ​សក្ការបូជា លុះក្នុង​អំណាច​នៃ​ស្រីទាំង​ឡាយហើយ​ រមែងមិន​រុងរឿង ដូចព្រះចន្ទ្រ​ដែលត្រូវ​រាហូ​ចាប់។ ចោរអ្នក​ក្រោធមាន​ចិត្តអាក្រក់ (ឃើញ) ចោរជា​សត្រូវ (នឹងខ្លួន) មកប្រទះ​គ្នាហើយ ធ្វើនូវ​សេចក្តី​វិនាស​ណា បុគ្គលអ្នក​មានតណ្ហា លុះក្នុង​អំណាច​នៃស្រី​ទាំងឡាយ រមែង​ដល់នូវ​សេចក្តីវិនាស​ក្រៃលែង​ជាងសេចក្តី​វិនាស​នោះ​ទៅ​ទៀត។ នារី​ទាំងឡាយ ដែល​មាន​​សក់របោច មានស្នាម​ដាច់ដោយ​ក្រចក ដែលត្រូវ​គេវាយ គេធាក់​ដោយជើង ដៃ និង​ដំបង ក៏នៅតែ​ចូលទៅកាន់​អាការ​ថោកទាប​វិញ នៅ​តែ​ត្រេកអរ (ក្នុង​កាមទៀត) ដូចរុយ​ត្រេកអរ​នឹងសាកសព។ បុរសអ្នក​មានបញ្ញាចក្ខុ ត្រូវការ​ដោយ​សេចក្តី​សុខ គប្បី​វៀរស្រី​ទាំង​ឡាយនោះ (ដែលនៅ) ក្នុងត្រកូល​ទាំង​ឡាយ​ក្តី ក្នុងចន្លោះ​ច្រកក្តី ក្នុង​រាជធានី​ក្តី ក្នុង​និគមក្តី ឬក៏វៀរ​នូវ​អារម្មណ៍​ដូចជា​អន្ទាក់ និង​បង្កាត់​របស់មារ ដែល​កិលេសមារ​ដាក់​ហើយក្តី។ បុគ្គលណា លះបង់នូវ​តបោគុណ (គុណ គឺសេចក្តី​ព្យាយាម) ជាកុសល​ហើយ ប្រព្រឹត្ត​នូវចរិត​មិនប្រសើរ បុគ្គលនោះ (លុះច្យុត) ចាកទេវតា​ហើយ នឹងមកកាន់​នរកវិញ ដូច​ពាណិជ (មានទ្រព្យ​ច្រើន ដូរយក) ក្អមកំបែក។ ប្រុស (ដែល​លុះក្នុង​អំណាចស្រី) នោះ ត្រូវគេ​តិះដៀល​ក្នុងលោក​នេះផង ក្នុងលោក​ខាងមុខផង ជាមនុស្ស​មានគំនិត​អាក្រក់ ត្រូវកម្ម​របស់ខ្លួន​បៀតបៀន ជា​បុគ្គល​មិនទៀង តែងភា្លត់​ទៅកាន់​អបាយភូមិ ដូចរថ​ដែលទឹម​លាកាច ដើរទៅក្នុង​ទីខុស​ផ្លូវ។ ប្រុសនោះ រមែង​ចូលទៅ​កាន់នរក ជាទីញ៉ាំង​សត្វឲ្យក្តៅ នៅអាស្រ័យ​នឹងព្រៃរកា មានបន្លា​ដូចលំពែង ធ្វើអំពី​ដែកផង កំណើត​តិរច្ឆាន​ផង វិស័យ​នៃប្រេត និងអសុរ​កាយ​ផង រមែង​មិនអាច​រួចបានទេ។ ស្រីទាំង​ឡាយ រមែងញ៉ាំង​ល្បែងជា​ទិព្វ ឬញ៉ាំង​តម្រេក ក្នុង​ទីជាទីរីករាយ ឬញ៉ាំង​សម្បត្តិ​ចក្រពត្តិ ក្នុងទី​ជា​របស់មនុស្ស​នៃបុគ្គល​អ្នកប្រមាទ ឲ្យ​វិនាស ពួកស្រី រមែងញ៉ាំង​ប្រុសនោះ ឲ្យដល់​នូវទុគ្គតិ។ ល្បែងជា​តម្រេកទិព្វ សម្បតិ្ត​ស្តេចក្រពត្តិ ក្នុងទីជា​របស់មនុស្ស និងពួក​ស្រីអប្សរ មានវិមាន​មាសជា​លំនៅ ជាសម្បតិ្ត​ដែល​បុគ្គល​មិនត្រូវការ​ដោយពួកស្ត្រី ហើយ​ប្រព្រឹត្ត (ព្រហ្មចរិយធម៌) មិនមែន​បាន​ដោយ​ក្រទេ។ គតិ​ជាទីកន្លង​ផុតចាក​កាមធាតុ គឺការកើត​ក្នុងរូបធាតុ និងការ​កើតក្នុង​សុទ្ធាវាស ជា​វិស័យ​របស់អ្នក​ប្រាសចាករាគៈ ជាសម្បត្តិ​ដែលបុគ្គល​មិនត្រូវការ ដោយ​ពួក​ស្រី​ ហើយប្រព្រឹត្ត (ព្រហ្មចរិយធម៌) មិនមែន​បានដោយ​ក្រទេ។ គុណជាតិ​ដ៏ក្សេមក្សាន្ត គឺ​ព្រះនិព្វាន ជាទីកន្លង​ផុតចាក​ទុក្ខទាំងពួង​ ជាអច្ចន្តសុខ មិនកម្រើក មិនមាន​បច័្ចយតាក់​តែង បុគ្គល​មិនត្រូវ​ការដោយ​ស្រី ហើយ​ប្រព្រឹត្ត (ព្រហ្មចរិយធម៌) ជាអ្នក​ស្អាត មានកិលេស​រលត់ មិនមែន​បានដោយ​ក្រទេ។

[៣១៤] (ព្រះសាស្តា ទ្រង់ប្រជុំជាតកនេះថា) ក្នុងកាលណោះ កុណាលបក្សី បាន​មកជា​តថាគត បុស្សកោកិលបក្សី បានមក​ជា​ឧទាយិភិក្ខុ ស្តេចត្មាត បានមក​ជាអានន្ទ នារទព្រាហ្មណ៍ បានមក​ជាសារីបុត្ត ពួកបរិស័ទ​បានមក​ជា​ពុទ្ធបរិស័ទ អ្នកទាំងឡាយ​ចូរ​ចាំទុក​ជាតក​យ៉ាងនេះ។

[៣១៥] (សេនាបតី សួរថា) ម្នាលរសកៈ (នាយពិសេស) ព្រោះ​ហេតុអ្វី អ្នកធ្វើ​នូវអំពើ​ដ៏លាមក​ក្រៃលែង​ប្រាកដ​ដូច្នេះ អ្នកជា​បុគ្គលវង្វេង សម្លាប់​ពួកស្រី និងប្រុស ព្រោះហេតុ​សាច់ ឬព្រោះ​ហេតុទ្រព្យ។

[៣១៦] (នាយពិសេស ជំរាបថា) ខ្ញុំសម្លាប់ មិនមែន​ព្រោះហេតុ​ខ្លួនឯង មិនមែន​ព្រោះ​ហេតុទ្រព្យ មិនមែន​ព្រោះហេតុ​កូនប្រពន្ធ ឬសំឡាញ់ និងញាតិទេ បពិត្រ​លោកដ៏​ចំរើន ព្រោះថា ព្រះភូមិបាល​អ្នកមាន​បុណ្យ ជាម្ចាស់​នៃខ្ញុំ ទ្រង់សោយ​នូវសាច់​ប្រាកដ​ដូច្នេះ។

[៣១៧] (សេនាបតី…) បើអ្នកឯងខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុងកិច្ចរបស់​ព្រះរាជា​ជាម្ចាស់ ហើយ​ធ្វើនូវ​អំពើដ៏​លាមក​ក្រៃលែង អ្នកឯង​លុះព្រឹក​ឡើង ចូលទៅ​ខាងក្នុង​ព្រះរាជវាំង​ហើយ គប្បី​និយាយ​នូវដំណើរ​នោះប្រាប់​ខ្ញុំ ក្នុងទី​ចំពោះ​ព្រះភក្រ្ត​នៃព្រះរាជា។

[៣១៨] (នាយពិសេស…) បពិត្រសេនាបតីឈ្មោះ​កាឡហត្ថី​ដ៏ចំរើន លោក​និយាយ​យ៉ាងណា ខ្ញុំនឹង​ធ្វើយ៉ាងនោះ ព្រឹកឡើង​ខ្ញុំនឹងចូល​ទៅខាង​ក្នុងព្រះរាជ​វាំង ហើយ​ថ្លែង​សេចក្តីនោះ ជំរាបលោក​ក្នុងទី​ចំពោះ​ព្រះភក្រ្ត​នៃព្រះរាជា។

[៣១៩] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) គ្រានោះ កាលដែលវេលា​រាត្រីភ្លឺច្បាស់ ព្រះអាទិត្យ​រះឡើង​ប្រាកដ សេនាបតី​ឈ្មោះ​កាឡហត្ថី បាននាំ​រសកៈ​ចូលទៅគាល់​ព្រះរាជា លុះ​ចូលទៅ​ដល់ហើយ ក៏ក្រាប​ទូលពាក្យ​នេះ ចំពោះ​ព្រះរាជាថា បពិត្រ​មហារាជ បានឮថា ព្រះអង្គ​ប្រើរសកៈ​ឲ្យទៅ​សម្លាប់​ស្រីប្រុស ព្រះអង្គ​ទ្រង់សោយ​សាច់មែនឬ។

[៣២០] (ព្រះរាជា…) ម្នាលកាឡហត្ថី ខ្ញុំបានប្រើរសកៈ​ដូច្នោះមែន ហេតុអ្វី​អ្នក​ជេរ​ប្រទេច​រសកបុរស ដែលធ្វើ​ប្រយោជន៍​ឲ្យខ្ញុំនុ៎ះ។

[៣២១] (កាឡហត្ថី…) ត្រីឈ្មោះអានន្ទ ជាប់ចិត្ត​នឹងរស ស៊ីនូវពួក​ត្រីទាំងពួង កាលបើ​ត្រីជា​បរិវារ​អស់ហើយ ក៏ខាំ​ស៊ីកន្ទុយ​ខ្លួនឯង​ស្លាប់ទៅ។ ព្រះអង្គ​ជាអ្នក​ប្រមាទ ត្រេកអរ​​ក្នុងរស​ដែលគួរ​គោរព បើព្រះអង្គ​នៅជា​បុគ្គលពាល មិនយល់​ហេតុអ្វីតទៅ​យ៉ាងនេះ​ទេ ព្រះអង្គ​នឹងឃ្លាត​បោះបង់​នូវបុត្រ​ទាំងឡាយ​ផង នូវពួក​ញាតិផង ដូចត្រី​ឈ្មោះ​អានន្ទ​ត្រឡប់ស៊ី​ខ្លួនឯង។ បពិត្រ​ព្រះរាជា សូមសេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់ព្រះអង្គ​ប្រាស​ចេញទៅ ព្រោះបាន​ទ្រង់​ព្រះសណ្តាប់​នូវពាក្យនេះ សូមព្រះអង្គ​កុំសោយ​សាច់​មនុស្ស បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំជាង​សត្វជើងពីរ សូមព្រះអង្គ​កុំធ្វើដែន​នេះឲ្យ​សោះសូន្យ ដូចត្រី​ឈ្មោះ​អានន្ទ ធ្វើមហា​សមុទ្រទាំង​មូលនេះ​ឲ្យសូន្យ (ចាកត្រី)។

[៣២២] (ព្រះរាជា…) កូនបង្កើតរបស់សុជាតកុដុម្ពីនោះ ឈ្មោះ​សុជាត​ដោយ​ឈ្មោះ មិនបាន​សាច់ព្រីង​ហើយ​ស្លាប់ទៅ ព្រោះអស់​សាច់ព្រីងនោះ (យ៉ាងណា) ម្នាល​កាឡហត្ថី ខ្ញុំបរិភោគ​នូវអាហារ​មានរស​ដ៏ឧត្តម បើមិន​បានសាច់​មនុស្សទេ ប្រហែល​ជានឹង​លះបង់​នូវជីវិត ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។

[៣២៣] (កាឡហត្ថីនាំរឿងព្រាហ្មណ៍ថា) ម្នាល​មាណពកូន អ្នកមានរូប​ស្រស់បស់ កើតក្នុង​ត្រកូល​សោត្ថិយៈ ម្នាលកូន អ្នកមិន​គួរស៊ីនូវ​អាហារ​ដែលមិនគួរ​ស៊ីទេ។

[៣២៤] (មាណព…) បណ្តារសទាំងឡាយ ទឹកសុរានេះ រាប់ថា​ជាទឹកមាន​រសមួយ​ដែរ ព្រោះហេតុ​អ្វី ទើបលោក​ឪពុក​ឃាត់ខ្ញុំ ខ្ញុំបាន​នូវទឹកសុរា​នេះក្នុង​ទីណា ខ្ញុំ​នឹងទៅ​ក្នុងទី​នោះ។ បពិត្រ​ព្រាហ្មណ៍​ឪពុក បើលោក​ឪពុកមិន​ត្រេកអរ​នឹងការ​ឃើញ​ខ្ញុំណា ខ្ញុំនោះ នឹងគេច​ចេញ (អំពីស្រុក) ខ្ញុំមិននៅ​ក្នុងសំណាក់​លោកឪពុកទេ។

[៣២៥] (ព្រាហ្មណ៍…) នែមាណពកូន យើងនឹងបាននូវកូន​ទាំងឡាយ​ឯទៀត ទទួល​មត៌ក​ដោយពិត នែកូន​ជួជាតិ ឯងចូរ​វិនាសចុះ លំនៅ​ដែលកូន​ទៅដល់​ក្នុងទីណា សូមកុំឲ្យ​អញឮ​នូវទីនោះ។

[៣២៦] (កាឡហត្ថី…) បពិត្រព្រះមហាក្សត្រិយ៍ ជាធំជាង​សត្វជើងពីរ សូម​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ព្រះសណ្តាប់​ខ្ញុំ ពួក​ប្រជាជន នឹងបណ្តេញ​ព្រះអង្គ​ចាកដែន ដូច​មាណព អ្នកលេង​ស៊ីផឹក​ដូច្នោះ។

[៣២៧] (ព្រះរាជា…) សាវ័ករបស់ពួកឥសី អ្នកមាន​ខ្លួនអប់រំ​ហើយ ជាសាវ័ក​ឈ្មោះ​សុជាតៈ ប្រាថ្នា​នូវស្រីអប្សរ ទើប​សាវ័កនោះ​ មិនស៊ី មិនផឹកទេ។ បុគ្គល​យកទឹក​ដោយ​ចុងស្មៅ​មកប្រៀបផ្ទឹម​នឹងទឹក​ក្នុង​សមុទ្រ​យ៉ាងណា កាមទាំងឡាយ​ជារបស់​មនុស្ស (ប្រៀបផ្ទឹម) ក្នុងសំណាក់​នៃកាម​ជាទិព្វ ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។ ម្នាល​កាឡហត្ថី ខ្ញុំបរិភោគ​នូវ​អាហារ​មានរស​ដ៏ឧត្តម បើមិន​បានសាច់​មនុស្សទេ ប្រហែលជា​លះបង់​ជីវិត យ៉ាង​នោះឯង។

[៣២៨] (កាឡហត្ថី…) ដូចយ៉ាងពួកបក្សីហង្សឈ្មោះ​ធតរដ្ឋៈ​ទាំងនោះ ជាសត្វ​ហើរឰដ៏​អាកាស ដល់នូវ​សេចក្តី​វិនាស​ទាំងអស់គ្នា ព្រោះស៊ី​នូវចំណី​មិនគួរ។ បពិត្រ​ព្រះរាជា ជាធំជាង​សត្វជើងពីរ សូម​ព្រះអង្គទ្រង់​ព្រះសណ្តាប់​ខ្ញុំ បពិត្រ​ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​កុំ​សោយ​អាហារ ដែល​មិនគួរ​សោយ ក៏យ៉ាង​នោះឯង ពួកប្រជាជន​នឹងបណ្តេញ​ព្រះអង្គ (ចាកដែន) ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។

[៣២៩] (ព្រះរាជា…) អ្នកកាលដែលខ្ញុំនិយាយថា អ្នកឈប់សិន ហើយចេះតែ​ដើរទៅមុខ ម្នាល​អ្នកជា​ព្រហ្មចារិនី អ្នកមិន​ឈប់ តែនិយាយ​ថា ខ្ញុំឈប់​ហើយ ពាក្យនេះ​មិនគួរ​ដល់​អ្នកជា​សមណៈ​ទេ អ្នកសំគាល់​នូវដាវ​របស់ខ្ញុំ គួរដល់​សេចក្តី​សង្ស័យ​ដែរឬ។

[៣៣០] (ទេវតា…) បពិត្រព្រះរាជា អាត្មាជាអ្នកឈប់ ក្នុងព្រះសទ្ធម្ម​ទាំងឡាយ មិន​ត្រឡប់​ប្រែនាម និងគោត្រទេ អ្នកប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ តែងពោល​នូវចោរថា​មិនឈប់ក្នុង​លោក ដែល​ច្យុតអំពី​លោកនេះទៅ ជាអ្នក​ទៅកាន់​អបាយ កាន់នរក។ បពិត្រ​ព្រះរាជា បើ​ព្រះអង្គ​ជឿ ចូរព្រះអង្គ​ចាប់​សុតសោម​ជាក្សត្រិយ៍ មកបូជា​យ័ញ្ញ ព្រះអង្គ​នឹងទៅ​កាន់ឋាន​សួគ៌ ដោយការ​បូជានោះ។

[៣៣១] (ព្រះរាជាសុតសោម…) ជាតិភូមិរបស់អ្នក ក្នុងដែន​ណា មួយទៀត អ្នក​មកដល់​ក្នុងទីនេះ ដោយ​ប្រយោជន៍​ដូចម្តេច ម្នាលព្រាហ្មណ៍ អ្នកចូរ​ប្រាប់សេចក្តី​នុ៎ះដល់ខ្ញុំ អ្នកប្រាថ្នា​របស់អ្វី ខ្ញុំនឹង​ឲ្យនូវ​របស់នោះ តាមដែល​អ្នកប្រាថ្នា​ក្នុងថ្ងៃនេះ។

[៣៣២] (នន្ទព្រាហ្មណ៍…) បពិត្រព្រះអង្គជាមហិស្សរៈ​លើដែនដី គាថា​ទាំងឡាយ ៤ បទ មានអត្ថ​ដ៏ជ្រៅ ប្រសើរ​ក្រៃលែង ប្រៀបដូច​ជាសាគរ ខ្ញុំមក​ក្នុងទីនេះ ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់ព្រះអង្គ​តែម្យ៉ាង សូមព្រះអង្គ​ទ្រង់​ព្រះសណ្តាប់​នូវគាថា ដែល​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ដ៏ប្រសើរ។

[៣៣៣] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) បណ្ឌិតទាំងឡាយណា ជាអ្នកមាន​យោបល់​ប្រកប​ដោយបញ្ញា ជា​ពហុស្សូត្រ គិតនូវ​ហេតុបាន​ច្រើនយ៉ាង រមែង​មិនយំទេ បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយនោះ ជាអ្នក​បន្ទោបង់​នូវសេចក្តី​សោក ដោយហេតុ​ណាពិត ហេតុនុ៎ះ​ជាទី​ពឹងដ៏​ក្រៃលែង របស់ជន​ទាំងឡាយ។ បពិត្រ​ព្រះបាទ​សុតសោម ព្រះអង្គ​សោកស្តាយ​ចំពោះ​ខ្លួន ញាតិ ឬកូនប្រពន្ធ ស្រូវ ទ្រព្យ ប្រាក់ មាស ឬអ្វី បពិត្រ​ព្រះបាទ​កោរព្យៈ​ដ៏ប្រសើរ យើងនឹង​ស្តាប់ពាក្យ​របស់លោក។

[៣៣៤] (ព្រះបាទសុតសោម…) ខ្ញុំមិនសោកស្តាយចំពោះខ្លួន មិន​សោកស្តាយ​ចំពោះកូន ប្រពន្ធ មិនសោក​ស្តាយចំពោះ​ទ្រព្យ មិនសោកស្តាយ​ចំពោះ​ដែនទេ (មាន) បុរាណធម៌ ជាចរិត​របស់​សប្បុរស​ទាំងឡាយ ខ្ញុំសោកស្តាយ​នឹងការ​ប្តេជ្ញានោះ ចំពោះ​ព្រាហ្មណ៍។ ការប្តេជ្ញា​នឹងព្រាហ្មណ៍ ដែលខ្ញុំ​ឋិតនៅ​ក្នុងឥស្សរភាព​ក្នុងដែន​របស់ខ្លួន បាន​ធ្វើហើយ ខ្ញុំជាអ្នក​រក្សាខ្ជាប់​នូវសច្ចៈ និងដោះ​នូវការប្តេជ្ញា​នោះ​របស់ព្រាហ្មណ៍ ហើយនឹង​ត្រឡប់​មកវិញ។

[៣៣៥] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ខ្ញុំមិនជឿនូវពាក្យនុ៎ះថា ជនមាន​សេចក្តីសុខ បាន​រួចអំពី​មាត់នៃមច្ចុ​ហើយ ត្រឡប់​មករកដៃ​នៃសត្រូវ​វិញដូច្នេះ​ទេ បពិត្រ​ព្រះបាទ​កោរព្យៈ​ដ៏​ប្រសើរ ទ្រង់នឹង​មិនមក​រកខ្ញុំទេ។ បពិត្រ​ព្រះរាជា ទ្រង់បាន​រួចអំពី​ដៃនៃព្រះបាទ​បោរិសាទ​ហើយ មានប្រាថ្នា​ទៅកាន់​មន្ទីររបស់​ខ្លួន ហើយបាន​នូវជីវិត​ជាទី​ស្រឡាញ់​ពេញ​ចិត្ត កាលណា ទ្រង់នឹង​មកកាន់​សំណាក់​របស់ខ្ញុំវិញ។

[៣៣៦] (ព្រះបាទសុតសោម…) បុគ្គលអ្នកមាន​សីលបរិសុទ្ធ រមែង​ប្រាថ្នា​នូវសេចក្តី​ស្លាប់ ឯបុគ្គល​អ្នកមាន​ធម៌ដ៏លាមក ដែលគួរ​អ្នកផង​តិះដៀល មិនគួរ​ចង់រស់​ឡើយ បុគ្គល​ទ្រុស្តសីល ពោលនូវ​ពាក្យមិនពិត ព្រោះហេតុ​ខ្លួនណា ខ្លួននោះ រមែងមិន​រក្សានូវ​ជននោះ​ចាកទុគ្គតិ​បានឡើយ។ បើទុក​ជាខ្យល់​បក់ភើច​ភ្នំបានក្តី​ ព្រះចន្ទ្រ និង​ព្រះអាទិត្យ ធ្លាក់មក​លើផែនដី​ក្តី ទឹកស្ទឹង​ទាំងអស់ ហូរច្រាស​ខ្សែទឹកក្តី បពិត្រ​ព្រះរាជា ​ខ្ញុំក៏មិន​ពោលពាក្យ​កុហកទេ។

[៣៣៧] មេឃបែកធ្លាយ ទឹកសមុទ្ររីងស្ងួត ឬផែនដីជាទី​ទ្រទ្រង់​នូវសត្វ​ប្រែ​ត្រឡប់ ឬ​ក៏ភ្នំឈ្មោះ​មេរុ រលើង​ទាំងឫស ខ្ញុំក៏មិនពោល​ពាក្យ​កុហកទេ។

[៣៣៨] ខ្ញុំចាប់ដាវ និងលំពែង បពិត្រទ្រង់​ជាសំឡាញ់ ខ្ញុំនឹងធ្វើ​នូវសម្បថ​ចំពោះ​ទ្រង់ ខ្ញុំ​រួចចេញ​អំពីទ្រង់ ជាអ្នក​មិនមាន​បំណុល រក្សា​នូវសច្ចៈ នឹងត្រឡប់​មកវិញ។

[៣៣៩] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ការប្តេជ្ញាណា ជាមួយ​នឹងព្រាហ្មណ៍​ដែល​ព្រះអង្គ​ឋិតនៅ​ក្នុងឥស្សរភាព ក្នុងដែន​របស់ខ្លួន បានធ្វើ​ហើយ សូមព្រះអង្គ​ជាអ្នករក្សា​នូវសច្ចៈ ដោះនូវ​ការប្តេជ្ញា​នោះ​នឹងព្រាហ្មណ៍​ហើយ ចូរត្រឡប់​មកវិញ។

[៣៤០] (ព្រះបាទសុតសោម…) ការប្តេជ្ញាណា ជាមួយនឹង​ព្រាហ្មណ៍ ដែលខ្ញុំ​ឋិត​នៅក្នុង​ឥស្សរភាព ក្នុងដែន​របស់ខ្លួន បានធ្វើ​ហើយ ខ្ញុំជាអ្នក​រក្សានូវសច្ចៈ នឹងដោះ​នូវការ​ប្តេជ្ញានោះ​នឹងព្រាហ្មណ៍​ហើយ នឹងត្រឡប់​មកវិញ។

[៣៤១] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ព្រះបាទសុតសោមនោះ រួចពី​ព្រះហស្ត​នៃព្រះបាទ​បោរិសាទ ហើយទៅ​ បានពោល​ពាក្យនេះ​នឹងព្រាហ្មណ៍​នោះថា ម្នាល​ព្រហ្ម ខ្ញុំសូម​ស្តាប់​នូវគាថា​ទាំងឡាយ ដែលគួរ​ដល់ថ្លៃ ១០០ កហាបណៈ ជាគាថា​ដែលខ្ញុំ​ស្តាប់ហើយ មាន​ប្រយោជន៍។

[៣៤២] (ព្រាហ្មណ៍…) បពិត្រព្រះបាទសុតសោម ការចួបប្រទះ​ដោយ​សប្បុរស​ទាំង​ឡាយ អស់វារៈ​តែម្តង ការជួប​ប្រទះនោះ រមែងរក្សា​នូវបុគ្គល​នោះបាន ឯការ​ចួបជុំ​ដោយ​ពួកអសប្បុរស​ជាច្រើន​ដង រមែង​មិនរក្សា​នូវបុគ្គល​នោះបានទេ។ បុគ្គល​គប្បីគប់​រកនឹង​ពួកសប្បុរស គប្បីធ្វើ​នូវការ​ស្និទ្ធស្នាល​នឹងពួក​សប្បុរស គុណធម៌​ដ៏ប្រសើរ រមែង​កើតមាន ព្រោះដឹង​នូវ​ព្រះសទ្ធម្ម​របស់ពួក​សប្បុរស មិនមែន​ជាទោស​ដ៏លាមក​ឡើយ។ រាជរថ​ទាំងឡាយ ដែលគេ​រចនា​ល្អហើយ រមែង​គ្រាំគ្រា​ទៅវិញ សូម្បី​សរីរៈ (នៃពួក​សត្វ) ក៏រមែង​ដល់នូវ​សេចក្តី​គ្រាំគ្រា​ដោយពិត ឯធម៌​របស់សប្បុរស​ទាំងឡាយ រមែង​មិនដល់​នូវសេចក្តី​គ្រាំគ្រាទេ ពួក​សប្បុរស រមែង​ចរចាដោយ​ពួកសប្បុរស។ អាកាស និងដី ឋិត​នៅក្នុង​ទីឆ្ងាយ​ពីគ្នា អ្នកប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ បានពោល​នូវច្រាំង​សមុទ្រ​ថាឆ្ងាយ បពិត្រ​ព្រះរាជា អ្នកប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ បានពោល​នូវធម៌​របស់ពួក​សប្បុរស និងពួក​អសប្បុរស​ថា ឆ្ងាយ​ជាងនោះ​ទៅទៀត។

[៣៤៣] (ព្រះបាទសុតសោម…) គាថាទាំងនេះ គួរដល់ថ្លៃ ១ ពាន់​កហាបណៈ គាថា​ទាំងនេះ មិនគួរ​ដល់ថ្លៃត្រឹម ១០០ កហាបណៈ​ទេ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ លោកចូរ​ទទួលយក​កហាបណៈ ៤ ពាន់​ជាប្រញាប់​ចុះ។

[៣៤៤] (ព្រះវរបិតា…) គាថាមានថ្លៃ ៨០ កហាបណៈ ៩០ កហាបណៈ និង​គាថា​គួរដល់​ថ្លៃ ១០០ កហាបណៈ ម្នាល​សុតសោម អ្នកចូរ​ដឹងដោយ​ខ្លួនឯងចុះ គាថាដូច​ម្តេច ដែល​ឈ្មោះថា​គួរដល់ថ្លៃ ១ ពាន់កហាបណៈ។

[៣៤៥] (ព្រះបាទសុតសោម…) ខ្ញុំព្រះអង្គប្រាថ្នានូវសេចក្តី​ចំរើន​ដោយសុតៈ គឺការ​ចេះ​ដឹង​ដើម្បីខ្លួន សប្បុរស​ទាំងឡាយ អ្នកមាន​ចិត្តស្ងប់ គប្បីគប់​រកនូវខ្ញុំ​ព្រះអង្គ បពិត្រ​ព្រះបិតា ខ្ញុំព្រះអង្គ មិនឆ្អែត​ដោយ​សុភាសិត ដូចជា​មហាសមុទ្រ​មិនឆ្អែត​ដោយ​ទឹកស្ទឹង ដែលហូរ​ចូលទៅ។ ភ្លើងកាល​ឆេះស្មៅ និងឈើ រមែង​មិនឆ្អែត សាគរ​រមែង​មិនឆ្អែត​ដោយទឹកស្ទឹង​យ៉ាងណា បពិត្រ​ព្រះរាជា​ដ៏ប្រសើរ បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ​នោះ បាន​ស្តាប់​ហើយ ក៏មិនឆ្អែត​ដោយសុភាសិត​ក៏យ៉ាង​នោះដែរ។ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំ​ជាងជន ខ្ញុំព្រះអង្គ​ស្តាប់នូវគាថា​ដែលមាន​ប្រយោជន៍​របស់ទាសៈ​នៃខ្លួន ក្នុងកាល​ណា ក្នុងកាល​ណោះ ខ្ញុំព្រះអង្គ​តែងផ្ទៀង​ស្តាប់នូវគាថា​នោះឯង​ដោយគោរព បពិត្រ​ព្រះបិតា ខ្ញុំព្រះ​អង្គ មិនមាន​សេចក្តីឆ្អែត​ក្នុងធម៌​ទាំងឡាយ​ទេ។

[៣៤៦] ដែនរបស់ព្រះអង្គនេះ ព្រមទាំងទ្រព្យ ព្រមទាំងយាន ព្រមទាំង​គ្រឿង​ប្រដាប់​កាយ បរិបូរណ៌​ដោយវត្ថុ​គួរប្រាថ្នា​គ្រប់យ៉ាង ព្រះអង្គ​ជេរប្រទេច​ខ្ញុំព្រះអង្គ ព្រោះ​ហេតុ​នៃសេចក្តី​ប្រាថ្នា​ដូចម្តេច ខ្ញុំព្រះអង្គ​នឹងទៅ​កាន់សំណាក់​នៃ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ។

[៣៤៧] (ព្រះបិតា…) ដ្បិតពួកពលទាំងនុ៎ះ គឺ​ពលដំរី ពលរថ ពលថ្មើរជើង ពលសេះ និង​ខ្មាន់ធ្នូ ក៏មាន​សម្រាប់​រក្សាខ្លួន យើងនឹង​លើកពល​សេនាទៅ​សម្លាប់​សត្រូវ។

[៣៤៨] (ព្រះបាទសុតសោម…) ព្រះបាទបោរិសាទ បានធ្វើនូវ​អំពើ​ដ៏កម្រ​ក្រៃលែង ចាប់ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ទាំងរស់ ហើយ​លែងវិញ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាធំជាង​ជន ខ្ញុំព្រះអង្គ រឭកឃើញ​នូវ​ឧបការ​គុណ​ក្នុងកាល​មុនប្រាកដ​ដូច្នោះ ខ្ញុំនឹង​ប្រទូស្ត​ចំពោះ​ស្តេច​បោរិសាទ​នោះដូចម្តេច​កើត។

[៣៤៩] (អភិសម្ពុទ្ធគាថា) ព្រះបាទសុតសោម ក្រាបថ្វាយ​បង្គំលា​ព្រះបិតា​មាតា ប្រៀន​ប្រដៅ​អ្នកនិគម និង​ពលសេនា ព្រះអង្គ​ពោលនូវ​ពាក្យសច្ចៈ រក្សា​នូវពាក្យ​សច្ចៈ ហើយក៏​ទៅកាន់​សំណាក់​នៃព្រះបាទបោរិសាទ។

[៣៥០] (ព្រះបាទសុតសោម…) កាប្តេជ្ញានឹងព្រាហ្មណ៍ ដែល​ខ្ញុំឋិត​នៅក្នុង​ឥស្សរភាព ក្នុងដែន​របស់ខ្លួន​បានធ្វើ​ហើយ ខ្ញុំជា​អ្នករក្សា​នូវសច្ចៈ ដោះប្តេជ្ញា​នឹងព្រាហ្មណ៍ ហើយ​ត្រឡប់​មកវិញ បពិត្រ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ ចូរព្រះអង្គ​បូជាយ័ញ្ញ សូម​ព្រះអង្គ​សោយ​នូវខ្ញុំចុះ។

[៣៥១] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ទ្រង់មិនបាត់ទេ ចាំខ្ញុំស៊ីជាខាង​ក្រោយចុះ ព្រោះ​ជើងថ្ករ​នេះ ប្រកប​ដោយផ្សែង​នៅឡើយ សាច់​ដែលចំអិន​លើភ្លើង​ឥតផ្សែង ជាសាច់​ឆ្អិនល្អ ហើយ​នឹងស្តាប់​នូវគាថា​របស់ទ្រង់ ដែលគួរ​ដល់ថ្លៃ ១០០ កហាបណៈ​សិន។

[៣៥២] (ព្រះបាទសុតសោម…) ព្រះអង្គជា​អធម្មិករាជ ជាអ្នកស៊ី​នូវបុរស ខ្ចាត់​ភ្លាត់អំពី​ដែន ព្រោះហេតុ​តែពោះ គាថា​ទាំងឡាយនេះ រមែងប្រកាស​សុចរិតធម៌ ចំណែក​ធម៌ និង​អធម៌ ស្របគ្នា​ក្នុងទី​ណាកើត។ ព្រះអង្គ​ជា​អធម្មិករាជ ព្រះហស្ត​ប្រឡាក់​ឈាម​ជានិច្ច មិនមាន​សច្ចៈ ធម៌នឹង​មានមក​អំពីណា ព្រះអង្គ​នឹងធ្វើ​អ្វីដោយ​ការស្តាប់។

[៣៥៣] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) បុគ្គលណាត្រាច់ទៅកាន់​ទីសម្លាប់ម្រឹគ ព្រោះ​ហេតុតែ​សាច់ ឬសម្លាប់​បុរស ព្រោះហេតុ​តែខ្លួន បុគ្គល​ទាំងពីរនោះ ស្មើគ្នា​ក្នុងលោក​ខាងមុខ ហេតុអ្វី​ព្រះអង្គ​ហៅខ្ញុំថា​ជា​អធម្មិករាជ។

[៣៥៤] (ព្រះបាទសុតសោម…) ក្សត្រិយ៍ជាអ្នកចេះដឹង មិនគួរ​សោយ​នូវពួក​សត្វ ៥ នឹង ៥ ទេ បពិត្រ​ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​សោយនូវ​សាច់ដែល​មិនគួរសោយ ព្រោះហេតុ​នោះ ទើបព្រះអង្គ​ឈ្មោះថា​ជា​អធមិ្មករាជ។

[៣៥៥] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) លោកបានរួចអំពីដៃ​បោរិសាទ​ហើយ ទៅកាន់​មន្ទីររបស់​ខ្លួនតាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ហើយ​ត្រឡប់​មករកដៃ​របស់​សត្រូវវិញ បពិត្រ​ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​ជាបុគ្គល​មិនឈ្លាស​ក្នុង​ខត្តិយធម៌​ទេ។

[៣៥៦] (ព្រះបាទសុតសោម…) ពួកបុគ្គលណា ជាអ្នកឈ្លាស​ក្នុង​ខត្តិយធម៌ ពួក​បុគ្គលនោះ ច្រើន​តែធ្លាក់ទៅ​ក្នុងនរក ព្រោះ​ហេតុនោះ បានជា​ខ្ញុំ​លះបង់​នូវ​ខត្តិយធម៌ ជាអ្នក​រក្សានូវ​សច្ចៈ ត្រឡប់​មកវិញ បពិត្រ​ព្រះបាទបោរិសាទ សូម​ព្រះអង្គ​បូជាយ័ញ្ញ សូមព្រះអង្គ​សោយ​នូវខ្ញុំចុះ។

[៣៥៧] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ប្រាសាទជាទីនៅលើ​ផែនដី គោ និងសេះ ពួកស្រី​ដែល​គួរប្រាថ្នា និងខ្លឹមចន្ទន៍​ក្នុងដែនកាសី ទ្រង់បាន​នូវវត្ថុ​ទាំងអស់​ក្នុងទីនោះ ដោយ​ភាពជា​ម្ចាស់ ចុះទ្រង់​ឃើញនូវ​អានិសង្ស​នៃពាក្យ​សច្ចៈ​ដូចម្តេច។

[៣៥៨] (ព្រះបាទសុតសោម…) រសឯណានីមួយ មាននៅ​លើផែនដី សច្ចៈ ជា​រសល្អ​ក្រៃលែង​ជាងរស​ទាំងឡាយ​នោះ ពួកសមណៈ និង​ព្រាហ្មណ៍ ដែលតាំង​នៅក្នុង​សច្ចៈ រមែងឆ្លង​ទៅកាន់​ត្រើយនៃ​ជាតិ និងមរណៈ​បាន។

[៣៥៩] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ទ្រង់បានរួចអំពីដៃ​បោរិសាទ​ហើយ បានទៅ​កាន់មន្ទីរ​របស់​ខ្លួនវិញ តាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ត្រឡប់​មករកដៃ​សត្រូវវិញ បពិត្រ​ទ្រង់ជាធំ​ជាងជន ភ័យអំពី​សេចក្តីស្លាប់ មិនមាន​ដល់ទ្រង់​ដោយពិត ទ្រង់ជា​អ្នកពោល​នូវ​ពាក្យ​សច្ចៈ ទាំងមាន​ចិត្តក៏មិន​រួញរា។

[៣៦០] (ព្រះបាទសុតសោម…) យ័ញ្ញ (ការបូជា) មាន​ច្រើនប្រការ ជា​កល្យាណធម៌ ដែលខ្ញុំ​បានធ្វើ​ហើយ បូជាហើយ ជាបូជា​ដ៏ធំទូលាយ ដែល​អ្នកប្រាជ្ញ​តែង​សរសើរ​ ផ្លូវ​សម្រាប់​បរលោក ខ្ញុំក៏បាន​ជម្រះហើយ អ្នកណា​ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ហើយ នឹងខ្លាច​សេចក្តី​ស្លាប់។ យ័ញ្ញមាន​ច្រើនប្រការ ជាកល្យាណធម៌ ដែលខ្ញុំ​បានធ្វើហើយ បូជាហើយ ជា​បូជាដ៏ធំ​ទូលាយ ដែលអ្នក​ប្រាជ្ញតែង​សរសើរ ខ្ញុំមិនក្តៅ​ក្រហាយ​នឹងទៅ​កាន់​បរលោក​ទេ បពិត្រ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ សូមព្រះអង្គ​បូជាយ័ញ្ញ សូមព្រះអង្គ​សោយ​ខ្ញុំចុះ។ មាតា​ និងបិតា ខ្ញុំបាន​បំរើហើយ ឥស្សរភាព ខ្ញុំគ្រប់គ្រង​ហើយ​តាមធម៌ ផ្លូវ​សម្រាប់​បរលោក ខ្ញុំក៏បាន​ជម្រះហើយ អ្នកណា​ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ហើយ នឹងខ្លាច​សេចក្តី​សា្លប់។ បិតា និងមាតា​ ខ្ញុំក៏បាន​បំរើហើយ ឥស្សរភាព ខ្ញុំគ្រប់គ្រង​ហើយ​តាមធម៌ ខ្ញុំមិន​ក្តៅក្រហាយ​នឹង​ទៅ​បរលោកទេ បពិត្រ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ សូមព្រះអង្គ​បូជាយ័ញ្ញ សូម​ព្រះអង្គ​សោយខ្ញុំចុះ។ ខ្ញុំបានធ្វើ​ឧបការកិច្ច​ចំពោះ​ពួកញាតិ និងមិត្តហើយ ឥស្សរភាព ខ្ញុំគ្រប់គ្រង​ហើយ​តាមធម៌ ផ្លូវសម្រាប់​បរលោក ខ្ញុំក៏បាន​ជម្រះហើយ អ្នកណា​ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌​ហើយ នឹងខ្លាច​សេចក្តី​ស្លាប់។ ខ្ញុំបានធ្វើ​ឧបការកិច្ច​ចំពោះ​ពួកញាតិ និងមិត្តហើយ ឥស្សរភាព ខ្ញុំគ្រប់គ្រង​ហើយ​តាមធម៌ ខ្ញុំមិនក្តៅ​ក្រហាយ​នឹងទៅកាន់​បរលោកទេ បពិត្រ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ សូមព្រះអង្គ​បូជាយ័ញ្ញ សូមព្រះអង្គ​សោយខ្ញុំចុះ។ ការឲ្យ​ទានដល់​ពួកជន​ជាច្រើន ដោយ​អាការ​ច្រើនយ៉ាង ខ្ញុំក៏បាន​ឲ្យហើយ ទាំងពួក​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ខ្ញុំក៏បាន​ផ្គត់ផ្គង់ហើយ ផ្លូវសម្រាប់​បរលោក ខ្ញុំក៏បាន​ជម្រះហើយ អ្នកណា​ឋិតនៅ​ក្នុងធម៌ហើយ នឹងខ្លាច​សេចក្តី​ស្លាប់។ ការឲ្យ​ទានដល់​ពួកជន​ជាច្រើន ដោយ​អាការ​ច្រើនយ៉ាង ខ្ញុំក៏បាន​ឲ្យហើយ ទាំង​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ខ្ញុំក៏បាន​ផ្គត់ផ្គង់ហើយ ខ្ញុំមិនក្តៅ​ក្រហាយ​នឹងទៅកាន់​បរលោកទេ បពិត្រ​ព្រះបាទ​បោរិសាទ សូមទ្រង់​បូជាយ័ញ្ញ សូមទ្រង់​សោយខ្ញុំ​ចុះ។

[៣៦១] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) បុគ្គលណា ស៊ីនូវជនអ្នកពោល​ពាក្យសច្ចៈ ប្រាកដ​ដូច្នោះ ក្បាលរបស់​បុគ្គលនោះ នឹងបែកជា ៧ ភាគ ដូចបុរស​ស្គាល់នូវ​ថ្នាំពិស ហើយស៊ី​នូវថ្នាំពិស (ឬដូច​គេចាប់) ពស់អាសីរពិស​ដែលមាន​ពិសកាច​មានតេជះ​ខ្លាំង។

[៣៦២] ជនទាំងឡាយ បានស្តាប់ធម៌ហើយ រមែងដឹងច្បាស់​នូវបុណ្យ និងបាប ប៉ុន​អម្បាលចិត្ត​របស់ខ្ញុំ គង់ត្រេកអរ​ក្នុងធម៌ ព្រោះបាន​ស្តាប់នូវគាថា​ទាំងឡាយ។

[៣៦៣] (ព្រះបាទសុតសោម…) បពិត្រមហារាជ ការចួបប្រទះ​ដោយសប្បុរស​ទាំងឡាយ​អស់វារៈ​តែម្តង ការចួប​ប្រទះនោះ រមែង​រក្សានូវ​បុគ្គល​នោះបាន ការចួបជុំ​ដោយ​ពួកអសប្បុរស​ច្រើនដង រមែង​មិនរក្សា​បុគ្គល​បានទេ។ បុគ្គល​គប្បីគប់រក​នឹងពួក​សប្បុរស គប្បីធ្វើ​នូវការ​ស្និទ្ធស្នាល​នឹងពួក​សប្បុរស គុណធម៌​ដ៏ប្រសើរ រមែង​កើតមាន ព្រោះដឹង​នូវ​ព្រះសទ្ធម្ម​របស់ពួក​សប្បុរស មិនមែន​ជាទោស​ដ៏លាមកទេ។ រាជរថ​ទាំងឡាយ ដែលគេ​រចនាល្អ​ហើយ រមែងគ្រាំគ្រា សូម្បី​សរីរៈ (របស់​ពួកសត្វ) ក៏រមែង​ដល់នូវ​សេចក្តី​គ្រាំគ្រា​ដោយពិត ឯធម៌​របស់​សប្បុរស មិនដល់​នូវសេចក្តី​គ្រាំគ្រាទេ សប្បុរស​ទាំងឡាយ រមែង​ចរចា​ដោយពួក​សប្បុរស​បាន។ អាកាស និងដី ឋិតនៅក្នុង​ទីឆ្ងាយពីគ្នា អ្នកប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​បានពោល​នូវច្រាំង​សមុទ្រ​នោះថាឆ្ងាយ បពិត្រ​ព្រះ​រាជា បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ រមែង​ពោលថា ធម៌របស់​ពួកសប្បុរស និងពួក​អសប្បុរស ឆ្ងាយជាង​នោះទៅទៀត។

[៣៦៤] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) បពិត្រទ្រង់ជាធំជាងជន គាថា​ទាំងឡាយ​នេះ មាន​អត្ថ មានព្យញ្ជនៈ​ដ៏ល្អ ទ្រង់សំដែង​ពីរោះណាស់ ខ្ញុំបាន​ស្តាប់ហើយ ក៏ត្រេកអរ​រីករាយ មាន​ចិត្តល្អ​ជ្រះថ្លា បពិត្រ​ទ្រង់ជា​សម្លាញ់ ខ្ញុំសូម​ថ្វាយពរ ៤ ប្រការ​ដល់ទ្រង់។

[៣៦៥] (ព្រះបាទសុតសោម…) ទ្រង់មិនដឹងនូវសេចក្តីស្លាប់​របស់ខ្លួន ទាំងអំពើ​មាន​ប្រយោជន៍ និងឥត​ប្រយោជន៍ ទាំងនរក និង​ឋានសួគ៌ទេ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​មានធម៌ដ៏​លាមក ព្រះអង្គ​ជាប់ចំពាក់​ក្នុងរស (នៃសាច់​មនុស្ស) តាំងនៅ​ស៊ប់ក្នុង​ទុច្ចរិតធម៌ ធ្វើម្តេចនឹង​ឲ្យពរ​កើត។ បើខ្ញុំ​ពោលថា សូមព្រះអង្គ​ប្រទានពរ​នោះ ព្រះអង្គ​ប្រទានហើយ ត្រឡប់ជា​មិនប្រទាន​វិញ តើបណ្ឌិត​ណាកាលដឹង នឹងហ៊ាន​ចូលទៅរក​ជំលោះ និងវិវាទ​ដ៏ជាក់​ស្តែងនេះ។

[៣៦៦] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ជនឲ្យនូវពរណា ហើយត្រឡប់​ជាមិនឲ្យវិញ មិនគួរ​ឲ្យពរ​នោះទេ បពិត្រ​ទ្រង់ជា​សម្លាញ់ សូមទ្រង់​កុំញាប់ញ័រ សូម​ទទួល (ពរ) ចុះ ខ្ញុំ​សូម្បី​លះបង់​ជីវិត ក៏នៅតែ​ថ្វាយទ្រង់។

[៣៦៧] (ព្រះបាទសុតសោម…) ធម៌ជាបន្ទាល់សាក្សី​របស់អរិយៈ រមែង​ស្រប​គ្នានឹង​អរិយៈ ​របស់បុគ្គល​មានប្រាជ្ញា រមែង​ស្របគ្នា​នឹងបុគ្គល​មានប្រាជ្ញា ខ្ញុំសូម​ឃើញ​ព្រះអង្គ​មាន​ជន្មាយុ ១០០ ឆ្នាំ ឥតមាន​រោគ បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំប្រាថ្នា​នូវពរទី ១ នុ៎ះ។

[៣៦៨] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ធម៌ជាបន្ទាល់សាក្សីរបស់អរិយៈ រមែង​ស្របគ្នា​នឹង​អរិយៈ របស់បុគ្គល​មានប្រាជ្ញា រមែងស្របគ្នា​នឹងបុគ្គល​មានប្រាជ្ញា ទ្រង់សូមឃើញ​នូវខ្ញុំ មាន​អាយុ ១០០ ឆ្នាំ ឥតមាន​រោគ បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំនឹង​ថ្វាយពរទី ១ នេះ។

[៣៦៩] (ព្រះបាទសុតសោម…) ពួកក្សត្រិយ៍ណា រក្សាផែនដី​ក្នុងទ្វីបនេះ បាន​មុទ្ធាភិសេក​ហើយ មានព្រះនាម​សម្រេច​ហើយ ព្រះអង្គ​ជាម្ចាស់​ផែនដី កុំសោយ​នូវពួក​ក្សត្រិយ៍​ទាំងនោះ​ឡើយ បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំប្រាថ្នា​នូវពរទី ២ នេះ។

[៣៧០] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ពួកក្សត្រិយ៍ណា រក្សាផែនដី​ក្នុងទ្វីបនេះ បាន​មុទ្ធាភិសេក​ហើយ​ មានព្រះនាម​សម្រេចហើយ ខ្ញុំជា​ម្ចាស់ផែនដី ក៏លែង​ស៊ីនូវ​ពួក​ក្សត្រិយ៍​ទាំងនោះ​ដែរ បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំនឹងថ្វាយ​នូវពរទី ២ នេះ។

[៣៧១] (ព្រះបាទសុតសោម…) ពួកក្សត្រិយ៍ជាងរយនាក់ ដែលព្រះអង្គ​ចាប់​ដោតបាត​ដៃ មានមុខ​ជោកដោយ​ទឹកភ្នែក កំពុង​ទួញយំ សូមព្រះអង្គ​ឲ្យក្សត្រិយ៍​ទាំង​នោះ ត្រឡប់ទៅ​​ក្នុងដែន​របស់ខ្លួន​វិញ បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំប្រាថ្នា​ពរទី ៣ នេះ។

[៣៧២] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ពួកក្សត្រិយ៍ជាងរយនាក់ ដែលខ្ញុំចាប់ដោត បាតដៃ មាន​មុខជោកដោយទឹកភ្នែក កំពុងទួញយំ ខ្ញុំនឹងឲ្យពួកក្សត្រិយ៍ទាំងនោះ ត្រឡប់ នៅក្នុងដែន​របស់ខ្លួនវិញ បណ្តាពរទាំងឡាយ ខ្ញុំនឹងថ្វាយពរទី ៣ នេះ។

[៣៧៣] (ព្រះបាទសុតសោម…) ដែនរបស់ព្រះអង្គ ជាដែន​ប្រហោង (មិនសូវ​មាន​ប្រជា​ជន) ព្រោះពួក​ប្រជាជន​ជាច្រើន​ញាប់ញ័រ​ហើយ ព្រោះភ័យ​គ្របសង្កត់ ហើយ​រត់ចូល​ទៅកាន់​ទីពឹងពួន បពិត្រ​ព្រះរាជា សូមព្រះអង្គ​វៀរសាច់​មនុស្សទៅ បណ្តាពរ​ទាំង​ឡាយ ខ្ញុំប្រាថ្នា​ពរទី ៤ នេះ។

[៣៧៤] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) អាហារនោះ ជាទីពេញចិត្ត​របស់ខ្ញុំ​ដោយពិត ខ្ញុំចូល​ព្រៃ ព្រោះហេតុ​តែសាច់​មនុស្សនុ៎ះ​ឯង នឹងវៀរ​ចាកសាច់​មនុស្សនុ៎ះ ដូចម្តេច​បាន បណ្តាពរ​ទាំងឡាយ សូមទ្រង់​ប្រាថ្នា​នូវពរទី ៤ ដទៃវិញ។

[៣៧៥] (ព្រះបាទសុតសោម…) បពិត្រព្រះអង្គ ជាធំជាងជន បុគ្គល​ប្រហែល​ដូច​ព្រះអង្គ លះបង់​នូវខ្លួន​ចោល ដោយគិតថា នេះជា​ទីស្រឡាញ់​របស់អញ​ដូច្នេះ រមែង​មិនបាន​គប់រក​នូវវត្ថុ​ជាទី​ស្រឡាញ់ទេ ខ្លួនហ្នឹង​ហើយ ជាសភាវៈ​ប្រសើរ ឈ្មោះថា ប្រសើរ​ក្រៃលែង បុគ្គល​អ្នកមាន​ចិត្តសន្សំ​ហើយ គប្បីបាន​នូវគុណ​ជាទី​ស្រឡាញ់ ក្នុងកាល​ជា​ខាង​ក្រោយ។

[៣៧៦] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) បពិត្រព្រះបាទសុតសោម សូមទ្រង់​ជ្រាបនូវ​សាច់មនុស្ស ថាជា​ទីស្រឡាញ់​របស់ខ្ញុំ ទ្រង់​មិនអាច​ឃាត់ខ្ញុំ​បានទេ បពិត្រ​ទ្រង់ជា​សម្លាញ់ សូមទ្រង់​ប្រាថ្នាពរ​ឯទៀតវិញ។

[៣៧៧] (ព្រះបាទសុតសោម…) បុគ្គលណា ជាអ្នករក្សា​នូវវត្ថុជាទី​ស្រឡាញ់ ដោយ​គិត​ថា វត្ថុនេះ​ជាទីស្រឡាញ់​របស់អញ​ដូច្នេះ លះបង់​ខ្លួន ហើយនៅ​សេពគប់វត្ថុ​ជាទី​ស្រឡាញ់ បុគ្គលនោះ រមែងជា​ទុក្ខក្នុងកាល​ខាងមុខ ព្រោះ​អំពើ​នោះឯង ដូចជា​អ្នក​លេងសុរា ផឹកទឹកសុរា​ដែលលាយ​ដោយ​ថ្នាំពិស។ ចំណែក​ខាងបុគ្គល​ណា ក្នុង​លោកនេះ បាន​ពិចារណា លះបង់​នូវវត្ថុជាទី​ស្រឡាញ់ ហើយបែរ​មកគប់​រកនូវអរិយ​ធម៌ សូម្បី​ដោយ​លំបាក បុគ្គលនោះ រមែង​បានសុខ​ក្នុងកាល​ខាងមុខ ព្រោះអំពើ​នោះឯង ដូចបុគ្គល​ដល់នូវ​សេចក្តីទុក្ខ ព្រោះផឹក​នូវឱសធ។

[៣៧៨] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ខ្ញុំលះបង់បិតាមាតា និង​បញ្ចកាមគុណ ជាទី​ពេញចិត្ត ហើយ​ចូលព្រៃ ព្រោះហេតុ​តែសាច់​មនុស្សនោះ ខ្ញុំនឹងថ្វាយ​នូវពរនោះ​ដល់ទ្រង់ ដូចម្តេច​បាន។

[៣៧៩] (ព្រះបាទសុតសោម…) បណ្ឌិតទាំងឡាយ​ជាសប្បុរស ជាអ្នក​ប្តេជ្ញា​ដោយពាក្យ​សច្ចៈ មិនពោល​នូវពាក្យ​ពីរជាន់ទេ ព្រះអង្គ​បានពោល​នឹងខ្ញុំថា បពិត្រ​ទ្រង់ជា​សំឡាញ់ សូមទ្រង់​ទទួល​ពរចុះ ព្រះអង្គ​បានពោល​ដូច្នេះហើយ (តែពាក្យនោះ) របស់​ព្រះអង្គ មិន​ស្របគ្នាទេ។

[៣៨០] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ខ្ញុំដល់នូវភាពជាអ្នកមិនមាន​បុណ្យ មិនមាន​យស មិនមាន​កេរិ៍្តឈ្មោះ មានបាប មានទុច្ចរិត​សៅហ្មង​ជាច្រើន ក៏ព្រោះហេតុ​តែសាច់​មនុស្ស ខ្ញុំនឹង​ថ្វាយនូវ​ពរនោះ​ដល់ទ្រង់ ដូចម្តេច​កើត។

[៣៨១] (ព្រះបាទសុតសោម…) (ទ្រង់មានបន្ទូលហើយថា) ជនឲ្យ​នូវពរណា ហើយ​ត្រឡប់​ជាមិន​ឲ្យវិញ មិនគួរ​ឲ្យពរនោះ​ទេ បពិត្រ​ទ្រង់ជា​សំឡាញ់ សូមទ្រង់​កុំញាប់​ញ័រ សូមទទួល​យក (ពរ) ចុះ ខ្ញុំសូម្បី​លះបង់​ជីវិត ក៏នៅតែ​ថ្វាយ​ទ្រង់ដែរ។

[៣៨២] នុ៎ះជាធម៌របស់ពួកសប្បុរស ធម្មតា ពួកសប្បុរស ជាអ្នកប្តេជ្ញា​ដោយ​ពាក្យសច្ចៈ តែងលះបង់​នូវជីវិត ព្រះអង្គ​ឲ្យពរហើយ ចូរឲ្យរហ័ស បពិត្រ​ព្រះរាជា​ដ៏​ប្រសើរ សូមព្រះអង្គ​សម្រេច​ដោយធម៌ និងពាក្យ​សច្ចៈ​នុ៎ះចុះ។ ជនគប្បី​លះបង់​នូវទ្រព្យ ព្រោះហេតុ​នៃអវយវៈ​ដ៏ប្រសើរ កាលបើ​រក្សានូវជីវិត ក៏គប្បី​លះបង់​នូវអវយវៈ កាលបើ​រឭក​ឃើញ​នូវធម៌ គប្បីលះបង់​ទាំងអវយវៈ ទ្រព្យ និងជីវិត​ទាំងអស់។

[៣៨៣] បុរសចេះដឹង នូវធម៌អំពីបុគ្គលណា​ ឬក៏ពួក​សប្បុរស​ណា បន្ទោបង់​នូវសេចក្តី​សង្ស័យ​របស់បុគ្គល​នោះបាន ដំណើរនោះ ឈ្មោះថា​ជាទីពឹង ជាទីពំនាក់​របស់​បុគ្គលនោះ បុគ្គល​អ្នកមាន​ប្រាជ្ញា មិនត្រូវ​បំបាត់មេត្រី​ចិត្តអំពី​បុគ្គល​នោះទេ។

[៣៨៤] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) អាហារនោះ ជាទីគាប់ចិត្ត​របស់ខ្ញុំ​ដោយពិត ខ្ញុំចូល​ព្រៃ ព្រោះហេតុ​តែសាច់​មនុស្សនុ៎ះ បើទ្រង់​ទទូចសូម​សេចក្តីនុ៎ះ​នឹងខ្ញុំ បពិត្រ​ទ្រង់​ជាសំឡាញ់ ខ្ញុំក៏ឲ្យពរ​នោះ​ដល់ទ្រង់។

[៣៨៥] ព្រះអង្គជាសាស្តារបស់ខ្ញុំផង ជាសំឡាញ់​របស់ខ្ញុំផង បពិត្រ​ព្រះអង្គជា​សំឡាញ់ ខ្ញុំនឹងធ្វើ​តាម​ព្រះឱង្ការ​របស់​ព្រះអង្គ ព្រះអង្គ​ក៏ចូរធ្វើ​តាមពាក្យ​របស់ខ្ញុំដែរ យើង​ទាំងពីរ​នាក់ ទៅដោះ​លែង (ពួកក្សត្រិយ៍​ទាំងនោះ​ជាមួយគ្នា)។

[៣៨៦] (ព្រះបាទសុតសោម…) ខ្ញុំជាសាស្តារបស់​ព្រះអង្គផង ជាសំឡាញ់​របស់​ព្រះអង្គ​ផង បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជាសំឡាញ់ បើព្រះអង្គ​ធ្វើតាម​ពាក្យខ្ញុំ ទាំងខ្ញុំ​ក៏ធ្វើតាម​ពាក្យ​ព្រះអង្គ​ដែរ យើងទាំងពីរ​នាក់ទៅ​ដោះលែង (ពួកក្សត្រិយ៍​ទាំងនោះ​ជាមួយគ្នា)។

[៣៨៧] ពួកយើងដែលត្រូវព្រះរាជាជើងពពាល បៀតបៀន​ដោតបាតដៃ មានមុខ​ជោក​ដោយ​ទឹកភ្នែក ស្រែកយំ (ឥឡូវនេះ) អ្នក​ទាំងឡាយ លែងប្រទូស្ត​នឹង​ព្រះរាជា​នេះ​ចុះ អ្នកទាំងឡាយ​ចូរទទួល​ស្តាប់ពាក្យ​ប្តេជ្ញាដ៏​ទៀងទាត់​របស់ខ្ញុំចុះ។

[៣៨៨] (ពួកក្សត្រិយ៍…) ពួកយើងដែលត្រូវព្រះរាជាជើងពពាល​បៀតបៀន​ដោត​បាតដៃ មានមុខ​ជោកដោយ​ទឹកភ្នែក ស្រែកយំ (ឥឡូវនេះ) ពួកយើ​មិនប្រទូស្ត​ចំពោះ​ព្រះរាជា​នេះទេ ពួកយើង​នឹងទទួល​ស្តាប់ពាក្យ​ប្តេជ្ញាដ៏​ទៀងទាត់​របស់ព្រះអង្គ។

[៣៨៩] (ព្រះបាទសុតសោម…) បិតា ឬមាតា ជាអ្នកអនុគ្រោះ ប្រាថ្នា​នូវសេចក្តី​ចំរើន​ដល់បុត្រ​ទាំងឡាយ យ៉ាងណាមិញ ចំណែក​ព្រះរាជា​នេះ ចូរមាន​ដល់លោក​ទាំង​ឡាយ ក៏យ៉ាងនោះដែរ​ ទាំងលោក​ទាំងឡាយ ក៏សូម​ដូចជាបុត្ត។

[៣៩០] (ពួកក្សត្រិយ៍…) បិតា ឬមាតា ជាអ្នកអនុគ្រោះ ប្រាថ្នានូវ​សេចក្តីចំរើន​ដល់បុត្ត​ទាំងឡាយ យ៉ាង​ណាមិញ ចំណែក​ខាងព្រះរាជា​នេះ ចូរមាន​ដល់យើង​ទាំងឡាយ យ៉ាង​នោះដែរ ទាំងពួក​យើងក៏​ដូចបុត្តដែរ។

[៣៩១] (ព្រះបាទសុតសោម…) ព្រះអង្គធ្លាប់សោយនូវសាច់នៃ​សត្វជើង ៤ ឬ​សត្វបក្សី ដែលពួក​នាយពិសេស​ចាត់ចែងល្អ សម្រេច​ដោយល្អ ជាទី​ត្រេកអរ ដូច​ព្រះឥន្ទ្រ សោយនូវ​សុធាភោជន ព្រះអង្គ​លះបង់​ចោល ហើយ​ត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃ​តែម្នាក់ឯង ដូចម្តេច​កើត។ ពួកនាង​ខតិ្តយានី​នោះ មានគ្រឿង​ប្រដាប់​ភ្លឺផ្លេក និងចង្កេះ​ដ៏រៀវ តាក់​តែង​ខ្លួនគាល់​ត្រៀបត្រា ញ៉ាំងព្រះអង្គ​ឲ្យរីករាយ ដូចជា​ស្ត្រីអប្សរ​បំរើព្រះឥន្ទ្រ​ក្នុង​ទេវលោក ព្រះអង្គ​លះបង់​ចោល ហើយត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃ​ម្នាក់ឯង ដូចម្តេច​កើត។ ព្រះអង្គផ្ទំ​លើព្រះបន្ទំ មានខ្នើយ​ពណ៌ក្រហម មានព្រំ​មានរោមច្រើន ដែលតាក់​តែងក្នុងទី​ព្រះបន្ទំ​ទាំងអស់​ដ៏ល្អ ជាសុខសប្បាយ ក្នុងទី​ពាក់កណ្តាល​នៃព្រះបន្ទំ ហើយ​លះបង់​ចោល ត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃ​ម្នាក់ឯង ដូចម្តេចកើត។ ក្នុង​វេលារាត្រី មានសូរ​សំឡេងគង និងស្គរ ទាំង​តូរ្យតន្ត្រី ឥតមាន​បុរស​នៅលាយ មានទាំង​ចម្រៀង​ដ៏ពីរោះ និងប្រគំក៏​ពីរោះជា​ច្រើន​យ៉ាង ព្រះអង្គ​លះបង់​ចោល ហើយត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃ​ម្នាក់ឯង ដូចម្តេច​កើត។ ឧទ្យាន (ឈ្មោះ​មិគាជិន) ក៏មានផ្កា​ច្រើន​បរិបូណ៌ បុរីប្រកប​ដោយឈ្មោះ​តាម​ឧទ្យាន​មិគាជិន ជាបុរី​គួរជាទី​សប្បាយ​ក្រៃពេក សម្បូរ​ដោយ​ពាហណៈ សេះ ដំរី រថ ព្រះអង្គ​លះ​បង់​ចោល ហើយត្រេកអរ​ក្នុងព្រៃ​តែម្នាក់ឯង ដូចម្តេច​កើត។

[៣៩២] (ព្រះបាទបោរិសាទ…) ព្រះចន្ទក្នុងកាឡប័ក្ខ (រនោច) រមែង​អស់ទៅ​រាល់ៗថ្ងៃ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រ​ព្រះរាជា ការសមាគម​នឹងពួក​អសប្បុរស ឧបមា​ដូចព្រះចន្ទ្រ​ក្នុងកាឡប័ក្ខ។ ដូចយ៉ាងខ្ញុំ អាស្រ័យ​រសកៈ​អ្នកស្លដណ្តាំ ជាបុរស​អាក្រក់​លាមក ហើយ​បានធ្វើ​នូវកម្ម​អាក្រក់ ជាហេតុ​ទៅកាន់​ទុគ្គតិ។ ព្រះចន្ទ្រក្នុង​សុក្កប័ក្ខ រមែង​ចំរើន​ឡើងរាល់ៗ ថ្ងៃ យ៉ាងណា​មិញ បពិត្រ​ព្រះរាជា ការចួបប្រទះ​នឹងពួក​សប្បុរស ឧបមា​ដូចជា​ព្រះចន្ទ្រ​ក្នុង​សុក្កប័ក្ខ។ បពិត្រ​ព្រះបាទ​សុតសោម សូម​ព្រះអង្គ​ជ្រាបចុះ ដូច​យ៉ាងខ្ញុំ អាស្រ័យ​ព្រះអង្គ ហើយធ្វើ​ការកុសល ជាហេតុ​ទៅកាន់​សុគតិ។

បពិត្រព្រះអង្គជាធំជាងជន ទឹកដែលបង្អុរចុះ​លើទីទួល មិនដក់នៅ មិនឋិត​នៅ​អស់​កាល​យូរ យ៉ាងណាមិញ ការសមាគម​នឹងពួក​អសប្បុរស​របស់ខ្ញុំ មិន​តាំង​នៅ អស់​កាលយូរ ដូចទឹក​លើទីទួល​យ៉ាងនោះ​ដែរ។ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ជា​ធំ​ជាងជន មានព្យាយាមដ៏​ប្រសើរ​ជាងជន ទឹកដែល​បង្អុរចុះ​ក្នុងស្រះ ឋិតនៅ​អស់​កាលយូរ យ៉ាងណាមិញ ការ​សមាគម​នឹងពួក​សប្បុរស​របស់ខ្ញុំ ឋិតនៅ​អស់កាល​យូរ ដូចទឹក​ក្នុងស្រះ យ៉ាងនោះ​ដែរ។ សមាគម​នឹងពួក​សប្បុរស រមែង​មិនឃ្លាត​ចេញទេ គប្បី​ឋិតនៅ​ដរាប​អស់ជីវិត ការ​សមាគម​នឹង​ពួកអសប្បុរស រមែង​វិនាស​ទៅឆាប់ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះឯង ព្រោះហេតុ​នោះ ធម៌​របស់ពួក​សប្បុរស រមែងឆ្ងាយ​អំពីពួក​អសប្បុរស។

[៣៩៣] (ព្រះបាទសុតសោម…) ព្រះរាជាណា ផ្ចាញ់នូវបុគ្គល​មិនគួរផ្ចាញ់ (មាតា បិតា) ព្រះរាជា​នោះ មិនមែន​ជាព្រះរាជា​ទេ សំឡាញ់​ណា ផ្ចាញ់នូវ​សំឡាញ់ សំឡាញ់នោះ មិន​មែនជាសំឡាញ់​ទេ ភរិយាណា មិន​ខ្លាចប្តី ភរិយានោះ​មិនមែន​ជាភរិយា​ទេ ពួកបុត្រ​ណា មិនចិញ្ចឹម​មាតាបិតា​ជាបុគ្គល​ចាស់ទុំ ពួកបុត្រ​នោះ មិនមែន​ជា​កូនទេ។ ពួក​សប្បុរស មិនមាន​ក្នុងទី​ប្រជុំណា ទីនោះ មិនមែន​ទីប្រជុំទេ ពួកជន​ណាមិន​ពោល​នូវធម៌ ពួកជន​នោះ មិនមែន​ជា​សប្បុរសទេ លុះតែ​ពួកជន​លះបង់​នូវរាគៈ ទោសៈ និង​មោហៈ​ហើយ ពោល​នូវធម៌ ទើបឈ្មោះថា សប្បុរស។ បណ្ឌិត​កាលបើ​មិនពោល (នូវធម៌) ជា​អ្នកច្រឡូក​ច្រឡំ​ដោយពួកជនពាល ពួកអ្នក​ផង រមែង​ស្គាល់​មិនបាន លុះតែ​ពោល សំដែង​នូវអមតបទ ទើបពួក​អ្នកផង​ស្គាល់បាន។ បណ្ឌិត​គប្បីពោល​បំភ្លឺនូវធម៌ ផ្គង​ឡើងនូវធម៌ ជាទង់ជ័យ​នៃពួកឥសី ពួក​ឥសីមាន​សុភាសិត​ជាទង់ជ័យ ព្រោះជា​ធម៌ ទុក​ដូច​​ជាទង់ជ័យ​នៃពួកឥសី។

ចុល្លហង្សឈ្មោះសុមុខៈ ១ មហាហង្សដ៏ប្រសើរ ១ តាបស​ឲ្យនូវ​សុធាភោជន​ដ៏​ប្រសើរ​ដទៃ ១ ស្តេចបក្សីឈ្មោះ​កុណាល ១ ព្រះរាជា​ដ៏ប្រសើរ​ព្រះនាម​សុតសោម ១។