[១៤៣] កាលព្រះមានព្រះភាគ គង់នៅក្នុងនគរចម្បា (មានភិក្ខុឈ្មោះកស្សបគោត្ត ជាចៅ​អាវាស) នៅក្នុងស្រុកឈ្មោះវាសភៈ បានធ្វើសេចក្តីខ្វល់ខ្វាយ ដល់ពួក​ភិក្ខុជាអាគន្តុកៈ លុះដឹង​ថា ពួកភិក្ខុជាអាគន្តុកៈ ស្គាល់​ច្បាស់ក្នុងគោចរ ដែលភិក្ខុគប្បី​ប្រាថ្នាហើយ ក៏លែងធ្វើសេចក្តីខ្វល់​ខ្វាយ ក្នុងកាលនោះ ភិក្ខុឈ្មោះកស្សបគោត្តនោះ ពួកភិក្ខុជាអាគន្តុកៈ លើកវត្ត​ថាមិនធ្វើ (សេចក្តី​ខ្វល់ខ្វាយ​ដល់យើង) ហើយបានទៅកាន់សំណាក់​ព្រះជិនស្រី។ (ពួក​ភិក្ខុក្នុងនគរ​ចម្បា) ធ្វើកម្ម​ជាពួក ទាំងមិនប្រកបដោយធម៌ផង ធ្វើកម្មព្រមព្រៀងគ្នា តែមិនប្រកប​ដោយធម៌ផង ធ្វើកម្ម​ជាពួក តែប្រកបដោយធម៌ផង ធ្វើកម្មជាពួក ទាំងប្រកបដោយធម៌ប្លមផង ធ្វើកម្ម​ព្រមព្រៀងគ្នា តែ​ប្រកបដោយធម៌ប្លមផង ភិក្ខុមួយរូប​លើកវត្ត​ភិក្ខុមួយរូបផង ភិក្ខុមួយរូប លើកវត្ត​ភិក្ខុពីររូប​ផង លើកវត្ត​ភិក្ខុច្រើនរូបផង លើកវត្តសង្ឃផង ភិក្ខុពីររូប ភិក្ខុច្រើនរូប សង្ឃ លើកវត្តសង្ឃផង។ ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ដ៏ប្រសើរ ទ្រង់ជ្រាប (រឿងនោះ) ហើយ ទ្រង់​ហាមថា ជាកម្មមិនប្រកបដោយ​ធម៌។ (ឆព្វគ្គិយភិក្ខុ) ធ្វើកម្មវិបត្តិ​ចាកញត្តិ តែដល់​ព្រម ដោយអនុស្សាវនាផង ធ្វើកម្មវិបត្តិ ចាកអនុស្សាវនា តែដល់​ព្រម ដោយញត្តិផង ធ្វើកម្មវិបត្តិចាកញត្តិ និងអនុស្សាវនាទាំងពីរផង ធ្វើកម្មវៀរចាកធម៌ផង ធ្វើកម្មវៀរចាកវិន័យផង ធ្វើកម្មវៀរចាក​សាសនៈ នៃព្រះសាស្តាផង ធ្វើ​កម្ម ដែល​ព្រះដ៏មានព្រះភាគ តិះដៀល​ថា ជាកម្មកំរើក មានរូប​មិនគួរដល់ហេតុផង កម្មមិនប្រកប​ដោយធម៌ផង កម្មជាពួកផង កម្មព្រមព្រៀងគ្នាផង កម្មពីរទៀតគឺ (កម្មជាពួក) ទាំងប្រកប​ដោយ​ធម៌​ប្លមផង (កម្មព្រមព្រៀងគ្នា តែប្រកប​ដោយធម៌ប្លមផង) ម្យ៉ាងទៀត ព្រះតថាគត​ ទ្រង់​អនុញ្ញាត​កម្ម ដែល​ព្រមព្រៀង​គ្នា ទាំងប្រកបដោយធម៌ ប៉ុណ្ណោះ។ សង្ឃមាន៥ពួកគឺ សង្ឃ​ចតុវគ្គ១ បញ្ចវគ្គ១ ទសវគ្គ១ វីសតិវគ្គ១ អតិរេកវីសតិវគ្គ១។ សង្ឃចតុវគ្គ គួរដល់កម្ម (ទាំងពួង) វៀរលែង​តែ (កម្ម៣យ៉ាង) គឺ ឧបសម្បទាកម្ម១ បវារណាកម្ម១ អព្ភានកម្ម១។ សង្ឃបញ្ចវគ្គ គួរដល់កម្ម​ក្នុងកម្ម​ទាំងពួង វៀរលែងតែ​កម្មពីរយ៉ាង គឺឧបសម្បទាកម្ម ក្នុងមជ្ឈិមប្រទេស១ អព្ភានកម្ម១។ ភិក្ខុសង្ឃ​ទសវគ្គ (ធ្វើកម្មទាំងអស់បាន) វៀរលែង​តែ អព្ភានកម្ម មួយចេញ។ សង្ឃវីសតិវគ្គ គួរដល់​កម្ម​ ក្នុង​កម្មទាំងពួង ឈ្មោះថាធ្វើកម្ម​ បានគ្រប់កម្ម។ ភិក្ខុនីក្តី សិក្ខមានាក្តី សាមណេរក្តី សាមណេរីក្តី ភិក្ខុដែល​ពោលលាសិក្ខាក្តី ភិក្ខុដែល​ត្រូវ អន្តិមវត្ថុ ក្តី ភិក្ខុដែល​សង្ឃលើកវត្ត ព្រោះមិនឃើញ​អាបត្តិក្តី ព្រោះមិនសំដែង​អាបត្តិក្តី ព្រោះ​មិនលះបង់ទិដ្ឋិចេញក្តី មនុស្សខ្ទើយក្តី មនុស្សដែល​លួច​សំវាសក្តី ភិក្ខុដែលចូលទៅ​កាន់លទ្ធិតិរ្ថិយក្តី សត្វតិរច្ឆានក្តី បុគ្គល ដែលធ្វើមាតុឃាតក្តី បិតុឃាត​ក្តី អរហន្តឃាតក្តី បុគ្គល ដែលទ្រុស្តភិក្ខុនីក្តី បុគ្គល ដែលធ្វើសង្ឃភេទក្តី បុគ្គល ដែលធ្វើ​លោហិតុប្បាទ​ក្តី ឧភតោព្យញ្ជនកក្តី ភិក្ខុមានសំវាស​ផ្សេងៗគ្នាក្តី ភិក្ខុនៅក្នុង​សីមាផ្សេងៗគ្នាក្តី (ភិក្ខុឋិតនៅលើ​អាកាស) ដោយឫទ្ធិក្តី (បណ្តា​បុគ្គល​ទាំងនេះ) បើជំនុំសង្ឃធ្វើកម្ម ដល់បុគ្គល​ឯណានីមួយ ឯបុគ្គល​ទាំង​២៤ពួកនោះ ព្រះសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ហាមថា បុគ្គលទាំងអម្បាលនេះ ជាគណបូរកៈ មិនបាន​ឡើយ ម្យ៉ាងទៀត សង្ឃមាន​បារិវាសិកភិក្ខុ ជាគំរប់៤ ឲ្យបរិវាស ឲ្យមូលាយបដិកស្សនៈ ឲ្យមានត្ត ឲ្យអព្ភាន (កម្មរបស់សង្ឃ​នោះ) មិនឈ្មោះថា កម្មផង សង្ឃមិនត្រូវធ្វើផង ម្យ៉ាងទៀត សង្ឃ​មានភិក្ខុ ដែលគួរដល់ មូលាយបដិកស្សនៈ ជាគំរប់៤ក្តី មានភិក្ខុ ដែលគួរដល់​មានត្ត ជាគំរប់​៤ក្តី មានភិក្ខុ ដែលប្រព្រឹត្តមានត្ត ជាគំរប់៤ក្តី មានភិក្ខុ ដែលគួរដល់អព្ភាន ជាគំរប់៤ក្តី ភិក្ខុទាំង៥ពួក​នេះ ព្រះសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​ប្រកាសថា មិនមែនជាអ្នកធ្វើកម្មឡើយ។ ភិក្ខុនីក្តី សិក្ខមានាក្តី សាមណេរក្តី សាមណេរីក្តី ភិក្ខុដែល​ពោលលាសិក្ខាក្តី ភិក្ខុដែលត្រូវ ​អន្តិមវត្ថុក្តី ភិក្ខុឆ្កួតក្តី ភិក្ខុមានចិត្តរវើ​រវាយក្តី ភិក្ខុមានវេទនាគ្របសង្កត់ក្តី ភិក្ខុដែលសង្ឃ​លើកវត្ត​ ព្រោះ​មិនឃើញ​អាបត្តិក្តី ព្រោះ​មិនសំដែង​អាបត្តិក្តី ព្រោះ​មិនលះបង់​ទិដ្ឋិអាក្រក់ចេញក្តី ខ្ទើយក្តី បុគ្គល ដែល​លួចសំវាស​ក្តី ភិក្ខុដែលចូល​ទៅកាន់​លទ្ធិតិរ្ថិយក្តី សត្វតិរច្ឆានក្តី បុគ្គល ​ជាមាតុឃាតកក្តី បិតុឃាតកក្តី អរហន្តឃាតកក្តី បុគ្គល​ដែលទ្រុស្ត​ភិក្ខុនីក្តី ដែលធ្វើសង្ឃភេទក្តី ធ្វើលោហិតុប្បាទក្តី ឧភតោព្យញ្ជនកក្តី ភិក្ខុដែលមាន​សំវាស​ផ្សេងៗគ្នាក្តី ភិក្ខុដែល​ឋិតនៅក្នុងសីមាផ្សេងៗគ្នាក្តី ភិក្ខុដែល​ឋិតនៅលើអាកាសក្តី (សង្ឃធ្វើ) កម្ម ដល់​បុគ្គលណា បុគ្គលនោះក្តី ឯការហាមឃាត់ (ក្នុងកណ្តាលជំនុំសង្ឃ) របស់​បុគ្គល ​ទាំង២៧ពួកនេះ មិនឡើងឡើយ។ (ការហាមឃាត់ ក្នុងកណ្តាលជំនុំសង្ឃ) របស់ភិក្ខុជា បកតត្ត ទើបឡើង ភិក្ខុបរិសុទ្ធ (បើសង្ឃបណ្តេញចេញ) ឈ្មោះថា បណ្តេញ​ចេញ ដោយអាក្រក់ ឯភិក្ខុ​ល្ងង់ (បើសង្ឃ​បណ្តេញចេញ) ឈ្មោះថា បណ្តេញចេញ ដោយល្អ មនុស្សខ្ទើយក្តី បុគ្គលលួច​សំវាសក្តី ភិក្ខុចូលទៅកាន់លទ្ធិតិរ្ថិយក្តី តិរច្ឆានក្តី បុគ្គល​ជាមាតុឃាតកៈក្តី បិតុឃាតកៈ​ក្តី អរហន្ត​ឃាតកៈក្តី ភិក្ខុនីទូសកៈក្តី សង្ឃភេទកៈក្តី លោហិតុប្បាទកៈក្តី ឧភតោព្យញ្ជនកៈក្តី ឯបុគ្គល​ ទាំង​១១ពួកនេះ មិនគួរដល់ ​ឱសារណាកម្ម ឡើយ។ មនុស្សកំបុតដៃក្តី​ កំបុតជើងក្តី កំបុតដៃ និងជើង​ទាំងពីរក្តី កំបុតត្រចៀកក្តី កំបុតច្រមុះក្តី កំបុតត្រចៀក និងច្រមុះទាំងពីរក្តី កំបុតម្រាមដៃក្តី កំបុត​មេដៃ មេជើងក្តី មនុស្សដាច់សរសៃធំក្តី មនុស្សមានម្រាមដៃ​ព្រែកក្តី មនុស្សគមក្តី មនុស្សតឿក្តី មនុស្សពកក ឬពកត្រង់អវយវៈណាមួយក្តី មនុស្សដែលគេបៀតបៀន ឲ្យមានស្លាកស្នាមក្តី មនុស្សមានស្នាម ដែលគេវាយ ដោយរំពាត់ក្តី មនុស្ស ដែលគេកត់ឈ្មោះព្យួរទោសទុក​ក្តី មនុស្ស​ដែលមានជើង​ហើមស្ទក់ក្តី មនុស្សដែលមានរោគអាក្រក់ក្តី មនុស្ស​ទ្រុស្តបរិសទ្យ គឺមនុស្ស​មានរូប​អាក្រក់ខុសគេក្តី មនុស្សដែល​ទើបតែ​​នឹងខ្វាក់ក្តី មនុស្សក្ងែងក្ងង់ត្រង់អវយវៈ​ណាមួយក្តី មនុស្ស​ខ្ចកក្តី មនុស្ស ដែលស្លាប់មួយចំហៀងខ្លួនក្តី មនុស្សខ្វិនក្តី មនុស្សចាស់គ្រាំគ្រាក្តី មនុស្សដែល​ខ្វាក់​ពីកំណើតក្តី មនុស្សគក្តី ថ្លង់ក្តី មនុស្សខ្វាក់ផង គផងក្តី មនុស្សខ្វាក់ផង ថ្លង់ផងក្តី មនុស្សគផង ថ្លង់ផងក្តី មនុស្សទាំងខ្វាក់ ទាំងគ ទាំងថ្លង់ក្តី មនុស្សទាំង៣២ពួកគត់នេះ ព្រះសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ ទ្រង់​ប្រកាសថា មនុស្ស​ទាំងនោះ គួរ​ដល់ ឱសារណាកម្ម។ អាបត្តិដែលត្រូវឃើញ អាបត្តិដែលត្រូវ​សំដែង និងទិដ្ឋិអាក្រក់ ដែលត្រូវលះបង់ មិនមានដល់ (ភិក្ខុណា) ការលើកវត្តដល់ភិក្ខុនោះ ចាត់ជា​កម្ម មិនប្រកបដោយធម៌ មាន៧យ៉ាង ភិក្ខុទាំងឡាយ ចោទភិក្ខុដែលត្រូវអាបត្តិ សូម្បី​កម្ម​របស់​ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏ចាត់ជាកម្មមិនប្រកបដោយធម៌ មាន៧យ៉ាង ភិក្ខុទាំងឡាយចោទភិក្ខុដែល​ត្រូវអាបត្តិ (សូម្បី) កម្មរបស់ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏ចាត់ជាកម្មប្រកបដោយ​ធម៌ល្អ មាន៧យ៉ាង ការកសង្ឃ ធ្វើកម្មដែលត្រូវធ្វើ ​ក្នុងទីចំពោះមុខក្តី ធ្វើដោយការសាកសួរក្តី ធ្វើដោយសេចក្តី​ប្តេជ្ញា​ក្តី ឲ្យសតិវិន័យក្តី អមូឡ្ហវិន័យក្តី ធ្វើតស្សបាបិយសិកាកម្មក្តី តជ្ជនីយកម្មក្តី និយស្សកម្មក្តី បព្វាជនីយកម្មក្តី បដិសារណីយកម្មក្តី ឧក្ខេបនីយកម្មក្តី ឲ្យបរិវាសក្តី ឲ្យមូលាយបដិកស្សនៈ​ក្តី មានត្តក្តី អព្ភានក្តី ឧបសម្បទាក្តី ហើយសង្ឃ​ត្រឡប់​ធ្វើកម្មដទៃ ដល់បុគ្គល​ដទៃវិញ កម្មទាំង​១៦នេះ ឈ្មោះថា មិនប្រកបដោយធម៌ សង្ឃធ្វើកម្មនោះៗ ដល់ភិក្ខុដែលគួរដល់កម្មនោះៗ កម្មទាំង​១៦នេះ ឈ្មោះថា ប្រកបដោយធម៌ល្អ សង្ឃលើកឡើង នូវកម្មដទៃចំពោះ​ភិក្ខុ ដែលគួរ​ដល់កម្មដទៃវិញ កម្មទាំង១៦នេះឈ្មោះថា មិនប្រកបដោយធម៌ កម្មមានមូលពីរៗ ដែលសង្ឃ​បានធ្វើ ដល់​ភិក្ខុនោះ កម្មទាំង១៦នោះ ក៏ឈ្មោះថា កម្មប្រកបដោយធម៌ដែរ។ សូម្បីចក្កដែល​មានមូលមួយៗ ព្រះជិនស្រី ទ្រង់ត្រាស់ថា មិនប្រកបដោយធម៌ សង្ឃ (គិតគ្នាថា) ភិក្ខុនេះ ជាអ្នក​ធ្វើការបង្កហេតុ ហើយបានធ្វើ តជ្ជនីយកម្ម (ដល់ភិក្ខុនោះ) តែធ្វើកម្ម ជាពួក ​ទាំងមិនប្រកបដោយ​ធម៌ ភិក្ខុនោះក៏ចេញ​ទៅកាន់អាវាសដទៃ ឯភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលនៅក្នុងអាវាសនោះ ក៏ព្រមព្រៀង​គ្នា តែមិនប្រកប​ដោយធម៌ ធ្វើតជ្ជនីយកម្ម ដល់ភិក្ខុនោះទៀត (ភិក្ខុនោះ) ក៏ចេញទៅកាន់​អាវាស​ដទៃ ភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលនៅក្នុងអាវាសដទៃ (នោះ) ជាពួក តែប្រកបដោយធម៌ ធ្វើតជ្ជនីយកម្ម ដល់​ភិក្ខុនោះទៀត ឯភិក្ខុទាំងឡាយនោះ ជាពួក ទាំងប្រកប​ដោយធម៌ប្លម ក៏មាន ព្រមព្រៀងគ្នា តែ​ប្រកប​ដោយធម៌ប្លម ក៏មាន បានធ្វើតជ្ជនីយកម្ម (ដល់ភិក្ខុនោះ) ដូចគ្នា បទទាំងឡាយនេះគឺ កម្ម​ព្រមព្រៀងគ្នា តែ​មិនប្រកបដោយធម៌ក្តី កម្មជាពួក តែប្រកប​ដោយធម៌ក្តី កម្មជាពួក​ ទាំង​ប្រកប​ដោយធម៌ប្លមក្តី កម្មព្រមព្រៀងគ្នា តែប្រកបដោយធម៌ប្លមក្តី (បទទាំងអម្បាលនេះ) អ្នកមាន​ប្រាជ្ញា គប្បីធ្វើឲ្យមានមូលមួយៗ ហើយចងឲ្យជាចក្ក។ សង្ឃធ្វើនិយស្សកម្ម ដល់ភិក្ខុល្ងង់ក្តី មិនឆ្លាសក្តី សង្ឃធ្វើ​បព្វាជនីយកម្ម ដល់ភិក្ខុដែលទ្រុស្ត​ត្រកូលក្តី សង្ឃធ្វើ បដិសារណីយកម្ម ដល់ភិក្ខុ ដែលជេរគ្រហស្ថក្តី ភិក្ខុណា មិនឃើញអាបត្តិក្តី មិនសំដែងអាបត្តិក្តី មិនលះបង់​ទិដ្ឋិអាក្រក់ចេញក្តី ព្រមបរមគ្រូ ជាសត្ថវាហៈ ទ្រង់សំដែង​នូវ ឧក្ខេបនីយកម្ម ដល់ភិក្ខុទាំងនោះ អ្នកមានប្រាជ្ញា គប្បីនាំទៅ គឺថា គប្បីធ្វើ តជ្ជនីយកម្ម ដល់ភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលគួរ ដល់វិនយកម្ម ភិក្ខុដែលសង្ឃបានធ្វើកម្មហើយ ក៏ប្រព្រឹត្តដោយប្រពៃ ចំពោះវត្ត ដ៏សមគួរដល់​កម្មទាំង​អម្បាល​នោះ ហើយមកសូមការរម្ងាប់​កម្មទាំងនោះ (នឹងសង្ឃ) តាមន័យ​នៃកម្មឰដ៏ខាងក្រោយ សង្ឃដែល​ឋិតនៅ ក្នុងទីនោះ ជជែកគ្នា ក្នុងកម្មនោះៗក្តី ពុំនោះសោត ភិក្ខុទាំងឡាយណា និយាយថា កម្មឈ្មោះថា សង្ឃមិនបានធ្វើហើយ កម្មឈ្មោះថា សង្ឃធ្វើ​អាក្រក់​ហើយ កម្មសង្ឃត្រូវធ្វើ​ទៀតក្តី ភិក្ខុទាំងនោះ ឈ្មោះថា ធម្មវាទី ក្នុងការរម្ងាប់​នូវកម្ម (នោះ) ព្រះសម្ពុទ្ធ ជាអ្នកប្រាជ្ញ ដ៏ប្រសើរ ទ្រង់​ឃើញភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលមានវិបត្តិបៀតបៀនហើយ ជាភិក្ខុគួរដល់កម្ម ទើបទ្រង់សំដែង​ នូវ​វិធី​រម្ងាប់កម្ម ដូចជាពេទ្យមើលរបួស ប្រាប់នូវ​ឱសថដូច្នេះឯង។