[៦២២] (អាមាត្យពោធិសត្វ ពោលថា) បុគ្គលណា​និយាយហួស​ប្រមាណ ក្នុងកាល​ដែលមិន​សម្រេច (លទ្ធផល) បុគ្គលនោះ ត្រូវ​គេកំចាត់​ចេញ ដេក​នៅតែ​ម្នាក់ឯង ដូច​កូនតាវ៉ៅ (ដែល​មេក្អែកចឹក​កំចាត់ចេញ)។

[៦២៣] កាំបិតទុកជាគេសំលៀងមុតហើយ ឬថ្នាំពិស​ដ៏ក្លាខ្លាំង ក៏មិន​ទាញ​បុគ្គលឲ្យ​ធ្លាក់ចុះ ដូច​វាចាជា​ទុព្ភាសិតទេ។

[៦២៤] ហេតុនោះ អ្នកប្រាជ្ញគួររក្សាវាចាទុក ក្នុងកាល​ដែលគួរ និង​កាលមិនគួរ មិនគួរ​និយាយហួស​ប្រមាណ សូម្បីចំពោះ​បុគ្គល​ដែលស្មើ​នឹងខ្លួន។

[៦២៥] ចំណែកបុគ្គលណាមានគំនិត​គិតទុកមុន មានប្រាជ្ញា​ជាគ្រឿង​ពិចារណា និយាយ​ល្មមប្រមាណ ក្នុងកាលគួរ បុគ្គលនោះ អាចចាប់​សត្រូវ​ទាំងពួងបាន ដូច​គ្រុឌចាប់​នាគដូច្នោះ។

[៦២៦] (អាមាត្យពោធិសត្វ ពោលថា) បពិត្រព្រះរាជា បុគ្គលខ្លះប្រហារ​ខ្លួន ដោយខ្លួន​ឯង ហើយនិយាយ​ថា គេប្រហារ​ក៏មាន ផ្ចាញ់​គេហើយ​និយាយថា គេផ្ចាញ់ខ្លួន​ក៏មាន អ្នកប្រាជ្ញ​កុំគប្បីជឿពាក្យ​នៃអ្នក​និយាយមុន​ដោយដាច់​ខាតឡើយ។

[៦២៧] ហេតុនោះ បណ្ឌិតជាតិ គួរស្ដាប់ពាក្យ​របស់បុគ្គល​ក្រៅពីនេះផង លុះ​ស្ដាប់ពាក្យ​របស់ជន​ទាំងពីរនាក់​ហើយ គប្បីធ្វើតាម​ច្បាប់ចុះ។

[៦២៨] គ្រហស្ថអ្នកបរិភោគកាម ជាអ្នកខ្ជិលច្រអូស មិនប្រពៃ អ្នកបួស​មិនសង្រួម មិន​ប្រសើរ ព្រះរាជា​មិនពិចារណា​ហើយធ្វើ មិន​ប្រសើរ បណ្ឌិតដែល​ជាអ្នកច្រើន​ក្រោធ ក៏ពុំ​ប្រសើរ។

[៦២៩] បពិត្រព្រះអង្គជាម្ចាស់នៃទិស ក្សត្រិយ៍គប្បី​ពិចារណា​ហើយសឹម​ធ្វើ បើមិន​ទាន់ពិចារណា មិនត្រូវ​ធ្វើទេ យសក្ដី កិត្តិស័ព្ទ​ក្ដី រមែងចំរើន​ដល់ព្រះរាជា ដែល​ពិចារណា​ហើយទើប​ធ្វើ។

[៦៣០] (នាងទេវី ក្រាបបង្គំទូលថា) ព្រះអង្គណា ដែលមាន​ព្រះខ័នសៀត ទ្រង់ស្អិត​ស្អាងហើយ ទ្រទ្រង់​នូវសំពត់​តិរីដិ ទ្រង់មាន​ទន្សងឆ្អើរ បាន​បោលទៅ​អំពី​មែក​អស្សត្ថព្រឹក្ស ព្រះអង្គនោះ ទ្រង់ប្រសើរ​ក្នុងរថ គឺខ្ញុំដឹង​ច្បាស់ហើយ ក្នុងកណ្ដាល​ព្រៃ ក្នុង​កាល​នោះឯង។

[៦៣១] (ពោធិសត្វ ពោលថា) បុគ្គលគប្បីសំពះ​បុគ្គល​អ្នកសំពះ​ខ្លួន គប្បី​សេពគប់​បុគ្គលអ្នក​សេពគប់ខ្លួន គប្បី​ធ្វើកិច្ច​របស់បុគ្គល​ដែលជួយ​ធ្វើកិច្ចខ្លួន មិនគប្បី​ធ្វើនូវ​សេចក្ដីចំរើន​ដល់បុគ្គល​អ្នកប្រាថ្នា​សេចក្ដីវិនាស មិនគប្បី​គប់រកនូវ​បុគ្គល​ដែលមិន​គប់រក (ខ្លួននោះ​ឡើយ)។

[៦៣២] គប្បីលះបង់នូវបុគ្គល ដែលលះបង់ខ្លួន មិនគប្បី​ធ្វើនូវ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ដោយ​តណ្ហា (ក្នុងបុគ្គល​នោះ) មិនគប្បី​គប់រកនូវ​បុគ្គលដែល​មានចិត្ត​រវើរវាយ ដូចសត្វ​បក្សី​ដឹងថា ឈើមានផ្លែ​អស់ហើយ (ហើរទៅរក​ដើមឈើ​ដែលមាន​ផ្លែបរិបូណ៌) គប្បី​រមិលមើល​បុគ្គលដទៃ ព្រោះថា លោកសន្និវាស​ធំណាស់។

[៦៣៣] (ព្រះរាជា ត្រាស់ថា) យើងនោះ ជាក្សត្រិយ៍ កាលឃើញ​នូវភាពនៃ​កតញ្ញូ នឹងធ្វើតប​ដល់នាង​តាម​សមត្ថភាព យើងនឹង​ឲ្យឥស្សរិយយស​ទាំងអស់​ដល់នាង នាង​ចង់បាន​របស់ណា យើងនឹង​ឲ្យរបស់នោះ​ដល់នាង។

[៦៣៤] (ព្រះពោធិសត្វ ពោលថា) កាលដែលពួកគោញី​ឆ្លងដើរទៅ បើ​គោមេហ្វូង​ដើរវៀច ពួកគោញី ក៏ដើរវៀច​តាមដែរ ព្រោះ​គោមេហ្វូង​ដើរវៀចនោះ។

[៦៣៥] ក្នុងពួកមនុស្ស ក៏យ៉ាងនោះដែរ មនុស្សណា ដែលគេ​សន្មតថា ប្រសើរ​ជាង​គេ បើមនុស្ស​នោះ ប្រព្រឹត្តអធម៌ នឹងបាច់​និយាយ​ទៅថ្វី ដល់ប្រជាជន​ឯទៀត បើ​ព្រះរាជា​ជាអ្នកប្រព្រឹត្ត​អធម៌ រាស្រ្តទាំងអស់ រមែង​ដេកជាទុក្ខ។

[៦៣៦] កាលដែលពួកគោញីដើរឆ្លងទៅ បើគោមេហ្វូង​ដើរត្រង់ ពួក​គោញី​ទាំងអស់ ក៏ដើរត្រង់​ដែរ កាលបើ​គោមេហ្វូង​នាំដើរទៅត្រង់។

[៦៣៧] ក្នុងពួកមនុស្សក៏យ៉ាងនោះដែរ មនុស្សណា ដែលគេសន្មតថា ប្រសើរ​ជាងគេ បើមនុស្សនោះ ប្រព្រឹត្តិធម៌ នឹងបាច់​និយាយ​ទៅថ្វី ដល់ប្រជាជន​ក្រៅនេះ បើ​ព្រះរាជា​ជាអ្នកប្រព្រឹត្ត​ធម៌ រាស្រ្តទាំង​អស់ក៏ដេក​ជាសុខ។

[៦៣៨] (រាជសីហ៍ និយាយថា) នែចចក ដំរីនោះ​ធំណាស់ មានកាយក៏​ខ្ពស់ មានភ្លុក​ក៏វែង ពួកសត្វ​កើតក្នុង​ត្រកូល​រាជសីហ៍ណា រមែង​ចាប់ដំរី​បាន អ្នកឯង​មិនមែន​កើតក្នុង​ត្រកូល​រាជសីហ៍​នោះទេ។

[៦៣៩] សត្វណា មិនមែនជារាជសីហ៍ ក្លែងខ្លួនដោយ​មានះថា អញ​ជារាជសីហ៍ សត្វនោះ រមែងដេក​ថ្ងូរលើផែនដី ដូចជា​ចចក​មកកាន់ដំរី (ត្រូវដំរី​ជាន់)។

[៦៤០] ចចកនេះ មិនដឹងកំឡាំងកាយ កំឡាំងប្រាជ្ញា និងកំណើត​របស់​សីហៈ ដែលជា​សត្វមាន​យស ជាសត្វ​ឧត្តម ជាសត្វ​មានខ្លួន​មាំមួន ជាសត្វ​មានកំឡាំង​ខ្លាំងសោះ ទើប​ត្រូវដំរី​ជាន់ស្លាប់។

[៦៤១] ក្នុងលោកនេះ បុគ្គលណា បានពិចារណា​ឲ្យដឹងច្បាស់​នូវកំឡាំង​កាយ និងកំឡាំង​ប្រាជ្ញាក្នុងខ្លួន ជាអ្នកកំណត់​ដោយការ​ស្វាធ្យាយ ដោយការ​ប្រឹក្សា ដោយ​សុភាសិត (ជាមុន) ទើបធ្វើ​ការងារ បុគ្គលនោះ​ឈ្មោះថា ឈ្នះនូវ​ប្រយោជន៍ធំ គឺមិន​សាបសូន្យ​ប្រយោជន៍។

[៦៤២] (អាមាត្យពោធិសត្វ ទូលថា) ព្រះអង្គត្រាស់ថា ស្មៅ ៗ ដូច្នេះ តើ​នរណាហ្ន៎ លួចយកស្មៅ​របស់ព្រះអង្គ​ទៅ ហេតុដូចម្តេច បានជា​ព្រះអង្គ​មានកិច្ច​ដោយ​ស្មៅ ទើប​ត្រាស់​រកតែស្មៅ​ប៉ុណ្ណោះ។

[៦៤៣] (ព្រះបាទពារាណសី ត្រាស់ថា) តាបសឈ្មោះ​ឆត្ត មានរាងកាយ​ដ៏ខ្ពស់ ជា​ព្រហ្មចារីបុគ្គល ជាពហូស្សូត បានមក​ក្នុងទីនេះ លោកបាន​ប្រមូល​ទ្រព្យរបស់​យើង​ទាំងអស់ រួចដាក់​ស្មៅ (ក្នុងពាង​ទាំងឡាយ) ហើយទៅ​បាត់។

[៦៤៤] (ព្រះពោធិសត្វ ពោលថា) ការកាន់យកទ្រព្យ​ទាំងអស់ របស់​ខ្លួនក្ដី ការមិន​កាន់យកស្មៅ (ដែលមិន​គួរយកទៅ) នេះក្ដី ជាកិច្ចដែល​អ្នកប្រាថ្នា​នូវទ្រព្យ​ដ៏ច្រើន ដោយយក​ស្មៅបន្តិច​បន្តួច (ជាលេស) គប្បីធ្វើ​យ៉ាងនេះឯង (ព្រោះហេតុនោះ) ឆត្តតាបស ដាក់ស្មៅ​ក្នុងពាងទាំងឡាយ ហើយទៅបាត់ ចុះការ​ខ្សឹកខ្សួល​ធ្វើអ្វី ក្នុង​របស់​នោះ។

[៦៤៥] (ព្រះបាទពារាណសី ត្រាស់ថា) ពួកលោក​អ្នកមាន​សីលធម៌ មិនធ្វើ​បែបនេះ​ទេ ចំណែក​មនុស្សពាល ទើបធ្វើ​សីលធម៌​ទាំងឡាយ​របស់ខ្លួន (ឲ្យអាក្រក់) ភាពជា​បណ្ឌិត នឹងធ្វើ​ខ្លួនឲ្យជា​បុគ្គលអ្នក​ទ្រូស្តសីល មានសីល​មិនខ្ជាប់ខ្លួន ដូចម្ដេច​កើត។

[៦៤៦] (ពារាណសីសេដ្ឋី ពោលថា) យើងខ្ញុំទាំងឡាយ​មិនបាន​ប្រគេន​តំាង មិនបាន​ប្រគេនទឹក ទាំងមិន​បានប្រគេន​ភោជនាហារ​ដល់លោក សូមលោក​ជាព្រហ្មចារី​អត់ទោស​ដល់ខ្ញុំ ខ្ញុំឃើញ​ទោសនុ៎ះហើយ។

[៦៤៧] (ពោធិសត្វ ពោលថា) អាត្មាមិនជាប់ចំពាក់​ផង មិនខឹងផង ទាំងវត្តុ​តិចតួច ដែល​មិនជាទី​ស្រឡាញ់​របស់អាត្មា ក៏មិនមាន​ឡើយ មួយទៀត អាត្មាមាន​សេចក្ដីត្រិះរិះ ក្នុង​ចិត្តថា ធម្មតា នៃត្រកូល​ប្រាកដដូច្នេះ ដោយពិត។

[៦៤៨] (សេដ្ឋី ពោលថា) យើងខ្ញុំបាន​ប្រគេនអាសនៈ ប្រគេនទឹក ប្រគេន​ប្រេង​សម្រាប់​លាងជើង​ទាំងអស់នេះ នេះជា​ធម្មតា​របស់​ឪពុក និងជីតា ក្នុងត្រកូល​របស់យើង​ខ្ញុំ សព្វ ៗ កាល។

[៦៤៩] យើងខ្ញុំនឹងបម្រើ (សមណព្រាហ្មណ៍​អ្នកប្រព្រឹត្ត​ធម៌ល្អ) ដូចជា​ញាតិ​ជាន់ខ្ពស់ ដោយសេចក្ដី​គោរព នេះជាធម្មតា​របស់ឪពុក និងជីតា​ក្នុងត្រកូល​របស់យើងខ្ញុំ សព្វ ៗ កាល។

[៦៥០] (ព្រះរាជា ទ្រង់ត្រាស់ថា) កណ្ដុរទាំងឡាយ ស្គាល់ច្បាស់​នូវអង្កាម ស្គាល់ច្បាស់​នូវអង្ករ កណ្ដុរ​ទាំងឡាយ វៀរបង់​នូវអង្កាម ស៊ីតែអង្ករ។

[៦៥១] ការប្រឹក្សាគ្នាណាក្នុងព្រៃ ការខ្សឹបណាក្នុងស្រុក ទាំងការគិត (ប្រុងប្រហារ) ណា រឿងទាំងនេះ អញដឹង​ច្បាស់ហើយ។

[៦៥២] ឮថាទំនៀម ស្វាជាឪពុក តែងយកធ្មេញ​ទៅខាំផ្ដាច់​នូវអង្គជាត​របស់​កូន​តូច ដែលកើត​ហើយ។

[៦៥៣] អ្នកឯងលូនវារ ដូចជាពពែខ្វាក់​ក្នុងចំការស្ពៃ បុគ្គលណា ដេកខាង​ក្រោមទី​ដេក អំពើ​របស់បុគ្គល​នោះ យើងដឹង​ច្បាស់ហើយ។

[៦៥៤] (ព្រះសាស្ដា ត្រាស់ថា) ជនទាំងឡាយ បានយកសាច់ និងផ្លែឈើ បូជា​ក្អែក​ក្នុងដែន​នោះ ព្រោះមិនទាន់​ឃើញសត្វក្ងោក ជាសត្វ​មានសីរ្ស៍ មានសំឡេង​ពីរោះ។

[៦៥៥] ក្ងោកជាសត្វបរិបូណ៌​ដោយសំឡេងពីរោះ បានមក​ដល់ដែន​ពាវេរុ ក្នុង​កាល​ណា លាភ និង​សក្ការៈ​របស់ក្អែក ក៏សាបសូន្យ​ក្នុងកាលនោះ។

[៦៥៦] ព្រះពុទ្ធជាធម្មរាជ ទ្រង់ធ្វើនូវពន្លឺ មិនទាន់​កើតឡើង​ដរាបណា ពួក​ជន​ឯទៀត បានបូជា​សមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ច្រើន ដរាបនោះ។

[៦៥៧] ព្រះពុទ្ធ ព្រះអង្គបរិបូណ៌​ដោយសំឡេង បានសំដែង​នូវព្រះធម៌​ក្នុង​កាលណា លាភ និង​សក្ការៈ​របស់​តិរ្ថិយ​ទាំងឡាយ ក៏សាប​សូន្យអស់​ក្នុងកាលនោះ។

[៦៥៨] (សក្កទេវរាជ ត្រាស់ថា) នែវិសយ្ហសេដ្ឋី ក្នុងកាលមុន អ្នក​បានឲ្យ​ទាន​ទាំងឡាយ​ហើយ កាលអ្នក​ចេះតែឲ្យ សភាវៈ​អស់ទៅ​នៃភោគៈ​ទាំងឡាយ បានកើត​មានហើយ ខាងមុខ​អំពីនេះ​ទៅ បើអ្នក​មិនឲ្យ​ទានទេ ភោគសម្បត្តិ​ទាំងឡាយ​របស់អ្នក ដែល​ឈប់ឲ្យ ទើបគង់​នៅ។

[៦៥៩] (វិសយ្ហសេដ្ឋី ពោលថា) នែសហស្សនេត្រ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយ បាន​ពោលថា អំពើ​ដ៏លាមក អរិយជន​សូម្បីជាអ្នក​កំសត់ ក៏មិន​គប្បីធ្វើដែរ នែជនិន្ទ្រ យើង​លះបង់​ហើយនូវ​សេចក្ដី​ជឿក្នុងទាន ព្រោះហេតុ​តែទ្រព្យណា ទ្រព្យ​នោះពុំ​មាន​ដល់យើង​ឡើយ។

[៦៦០] រថមួយ បរទៅតាមផ្លូវណា រថឯទៀត ក៏បរទៅតាម​ផ្លូវនោះដែរ នែវាសវៈ កិច្ចវត្ត​ដែលយើង​បំពេញមក​ក្នុងកាលមុន ចូរប្រព្រឹត្ត​ទៅចុះ។

[៦៦១] បើទ្រព្យមាន យើងនឹងឲ្យបាន កាលបើ​ទ្រព្យមិនមាន យើង​នឹង​ឲ្យដូច​ម្ដេចកើត ថ្វីបើ​យើងជាអ្នក (ច្រូតស្មៅលក់) យើង​នៅតែ​ឲ្យទាន យើងមិន​ប្រហែស​ក្នុង​ទានទេ។

និយាយអំពីបុគ្គលនិយាយហួសប្រមាណ ១ បុគ្គល​ផ្ចាញ់ខ្លួនឯង ១ ព្រះរាជា​ប្រសើរ​ក្នុងរថ​កណ្ដាលព្រៃ ១ គោដើរវៀច ១ ឆ្កែចចក ១ ស្ដេចត្រាស់​ថាស្មៅ ១ ជើងតាំង​ជាអាសនៈ​ដ៏ប្រសើរ ១ អង្ករ ១ សត្វក្ងោក ១ វិសយ្ហសេដ្ឋី ១ ត្រូវជា ១០។